Sakey ya Arin Nanmodmora ed Santuaryo nen Jehova

“Balet saray totoo ya amta ra so Dios da mabiskeg ira naani tan mangawa ra na kabayanian.”​—DANIEL 11:32.

1, 2. Anton dramatikon kolkolan so manatanda ed awaran na too ed loob na masulok lan 2,000 a taon?

 DUARAN manlalaslasan ya ari so nalalanor ed sakey a sigpot a pipupuligesgesan ed pananguley. Diad inmuna say sakey, insan samay sananey, so manunaan, legan a nagagawa so panlalaban ed loob na masulok a duan libon taon. Diad agew tayo say puligesgesan so mangaapekta ed maslak a totoo ed dalin tan anubok ed katooran na totoo na Dios. Satan so anampot ed sakey ya ebenton ag-inilaloan na dinanman ed duaran pakayari. Sayan akauna lan dramatikon awaran so niparungtal ed kadaanan a propeta a si Daniel.​—Daniel, kapitulo 10 ya anggad 12.

² Say propesiya so nipaakar ed mantultuloy a gulaan na ari ed amianen tan say ari ed abalaten tan detalyadon siningbat ed libron “Your Will Be Done on Earth.” * Diad satan a libro et nipanengneng a say ari na amianen diad inmuna et say Siria, diad abalaten na Israel. Kayari to, satan a betang so inala na Roma. Diad gapo et say ari na abalaten et say Ehipto.

Kolkolan ed Panaon na Anggaan

3. Unong ed anghel, kapigan natalosan so propesiya nipaakar ed ari na amianen tan say ari na abalaten tan panon?

³ Say anghel a mangipaparungtal ed sarayan bengatla ed si Daniel kuanto: “Balet sika, O Daniel, kaputan mo so saray salita, tan talakan mo so libro anga lanlamang ed panaon na kasumpalan. Dakerakel naani so saray ombatik ya onla tan ompawil, tan say pikakabat ondaak naani.” (Daniel 12:4) On, say propesiya so nipaakar ed panaon na anggaan​—sakey a peryodo a ginmapo nen 1914. Diad satan ya atandaan a panaon, “dakerakel naani so saray ombatik ya onla tan ompawil” ed Masanton Kasulatan, tan diad tulong na masanton espiritu, say tuan pikakabat, katekep na say pakatalos ed propesiya na Biblia, so ondaak. (Uliran 4:18) Legan a sikatayoy manasingger ed satan a panaon, ondarakel iray detalye na saray propesiya nen Daniel a napapalinew. No ontan, panon tayon talosan so propesiya nipaakar ed ari na amianen tan say ari na abalaten nen 1993, natan ed 35 a taon kayari inkipalapag na “Your Will Be Done on Earth”?

4, 5. (a) Iner so pakaromogan na taon 1914 ed propesiya nen Daniel nipaakar ed ari na amianen tan ed ari na abalaten? (b) Unong ed anghel, anto so nagawa ed 1914?

⁴ Say tanda na igapo na panaon na anggaan nen 1914 et say inmunan guerra mundial tan arum niran sankagloboan a gonigon ya impasakbay nen Jesus. (Mateo 24:3, 7, 8) Kasin naromog tayo itan a taon ed propesiya nen Daniel? On. Say gapo na panaon na anggaan et say “panaon ya inggeted [aturon panaon, NW]” ya asalambit ed Daniel 11:29. (Nengnengen so “Your Will Be Done on Earth,” pahina 269-70.) Satan so panaon a tinuro la nen Jehova ed agew nen Daniel, ta sinmabi itan ed sampot na 2,520 a taon a nipanengneng ed mapropetikon makatantanda iran ebento na Daniel kapitulo 4.

⁵ Saraman a 2,520 a taon, a nanlapulad  inkaderal na Jerusalem nen 607 K.K.P. legan na inkatobonbalo nen Daniel ya angga’d 1914 K.P., so tinawag a “say aturon panaon na nasyones.” (Lucas 21:24) Antoran mapulitikan ebento so mananda na anggaan da? Sakey ya anghel so angiparungtal ed saya ed si Daniel. Inkuan na anghel: “Dia ed panaon ya inggeted [aturon panaon, NW] ompawil naani tan onla naani ed abalaten; balet aliwa naani ed kaonoran a panaon a singa sanen inmuna.”​—Daniel 11:29.

Atalo so Ari ed Sakey a Bakal

6. Nen 1914, siopa so ari na amianen, tan siopa so ari na abalaten?

⁶ Sanen sinmabi so 1914, say betang na ari ed amianen so inala na Alemanya, a say pangulo et si Kaiser Wilhelm. (“Kaiser,” a manlapud Romanon titulo a “Caesar.”) Say interak na panbabakal ed Europa so sakey nin kabiangan na nantutumbokan a komprontasyon ed baetan na ari na amianen tan say ari na abalaten. Say betang na sayan saginonor, say ari na abalaten, so ookupaan natan na Britanya, a tampol ya angobkob ed Ehipto, a panuuleyan na inmunan ari na abalaten. Diad pantultuloy na bakal, nagmaliw a kaiba na Britanya so datin kolonya to, say Estados Unidos na Amerika. Say nagmaliw ya ari ed abalaten et say Anglo-Amerikanon Pakayari Mundo, say sankabiskegan ya imperyo ed awaran.

7, 8. (a) Diad inmunan guerra mundial, diad anton paraan a saray bengatla so agnagmaliw a “singa sanen inmuna”? (b) Anto so nansumpalan na inmunan guerra mundial, balet unong ed propesiya, panon a kinmiwas so ari na amianen?

⁷ Diad apalabas iran kolkolan na duaran ari, say Romanon Imperyo, bilang ari na amianen, so naynay a manatalo. Natan, say ‘kaonoran so [aliwan] singa nen inmuna.’ Akin ya andi? Lapud atalo ed bakal so ari na amianen. Say sakey a rason et lapud inlaban na ari na abalaten so “saray sakayan na Kittim.” (Daniel 11:30) Anto irayan barko? Nen panaon nen Daniel, say Kittim et say Cyprus, tan diad kasakbayan na inmunan guerra mundial, say Cyprus so sinakup na Britanya. Sakey ni, unong ed The Zondervan Pictorial Encyclopedia of the Bible, say ngaran a Kittim “so pinalaknab pian nilaktip so S[agur] ed inkalapagan, balet nag[kalautla] say mahilig ed dayat a S[agur],” Say balikas a “saray sakayan na Kittim” so impatalos na New International Version a bilang “saray barko na mamasagur iran dalin ed baybay.” Diad inmunan guerra mundial, saray barko na Kittim et saramay barko na Britanya, a walad mamasagur a baybay na Europa. Diad saginonor, say British Navy so naaruman ni na saray barko manlapud mamasagur a kontinenti na Amianen ya Amerika.

⁸ Diad silong na onian panaglusob, say ari na amianen so “manermen” tan inawat to so impakatalo to nen 1918. Balet sikato so agni asumpal. “Et, wala naani sanok to sumpa ed masanto a sipan et gawaen to naani so kaliktan to [kinmiwas ed epektibon paraan, NW]. Et ompawil naani lanlamang, tan wala naani pangingalngalep to ed saray mangikaindan ed masanto a sipan.” (Daniel 11:30) Ontan so impangipropesiya na say anghel, tan talagan ontan so agawa.

Say Ari so Onkikiwas ed Epektibon Paraan

9. Anto so angitonton ed intalindeg nen Adolf Hitler, tan panon a sikato so “kinmiwas ed epektibon paraan”?

⁹ Kayari bakal nen 1918, saray analon Alyado so angipaakseb na sakey a paknaan para’d kareenan a mamairap ed Alemanya, mapatnag a say gagala et pian paerasan iray Aleman ed ngalngali ag-ageteran ya arapen. Bilang nansumpalan, kayari pantugingging ed pigaran taon na alablabas a kairapan, say Alemanya so akaparaan la ed italindeg nen Adolf Hilter. Agamoran to so sigpot a pakayari nen 1933 tan inletneg ton tampol so maruksan panangataki sumpad “masanto a sipan,” ya ilalaman na alanaan ya agagi nen Jesu-Kristo. Diad saya et sikatoy kinmiwas ed epektibon paraan sumpad sarayan matoor a Kristiano, a siruruksan pinasegsegang so dakel ed sikara.

10. Diad panaanap na suporta, si Hitler so nananap na sioparan magmaliw a mananuporta, tan antoray resulta?

¹⁰ Nangayagaan nen Hitler iray itatalona ed ekonomya tan saray relasyon ed diplomatiko,  kinmiwas ed epektibon paraan ed satan met lanlamang a lawak. Diad pigaran taon, say Alemanya so ginawa ton sakey a pakayarin agnayarin nibaliwala, lapud tinulongan ed sayan kurang na “saray mangikaindan ed masanto a sipan.” Siopa ’raya? Unong ed saray walan ebidensya et saray pangulo na Kakristianoan, a mangibabagan walaay pisipanan ed Dios balet ta nanlapulad nensaman et ag-ira babangatan nen Jesu-Kristo. Sitatalonan kinmerew na suporta si Hitler ed “saray mangikaindan na masanto a sipan.” Say papa ed Roma so akipaknaan ed sikato, tan say Iglesia Katolika Romana, a pati saray iglesia na Protestanti ed Alemanya, so anuporta ed si Hitler ed 12-taon a makapataktakot ya uley to.

11. Panon na ari na amianen a ‘minodmora so santuaryo’ tan ‘inekal so naynay a bagat a napoolan’?

¹¹ Ontanlan matalona si Hitler, a sikatoy akibakal, a singa dugarugan impasakbay na anghel. “Et saray inayuraan onalagey ira naani ya ontipon ed sikato, et muraen da naani so masanto ya abung [santuaryo, NW] angan say salimbeng, tan ipaway da naani so naynay a bagat a napoolan.” (Daniel 11:31a) Diad kadaanan ya Israel, say santuaryo so kabiangan na templo na Jerusalem. Anggaman ontan, sanen impulisay na saray Judio si Jesus, impulisay ira nen Jehova tan say templo ra. (Mateo 23:37–24:2) Nanlapulad inmunan siglo, say templo nen Jehova so aktual a sakey ya espiritual, pati say Masanto na Saray Masanto so wala ed tawen tan say walaan na espiritual a saban ed dalin a diman manlilingkor iray alanaan ya agagi nen Jesus, say Atagey a Saserdote. Nanlapulad dekada na 1930, say baleg ya ulop so mandadayew a kaiba na alanaan a nakdaan; kanian, nikuan a sikaray manlilingkor ed ‘templo na Dios.’ (Apocalipsis 7:9, 15; 11:1, 2; Hebreos 9:11, 12, 24) Say mangaraldalin a saban ed templo so minodmora diad andi-panangasin impamasegsegang ed alanaan a nakdaan tan saray kaiba ra ed daldalin a sakup na ari na amianen. Ontanlan mairap so panamasegsegang a say naynay a bagat​—say mapublikon panagbagat na dayew ed ngaran nen Jehova—​so inekal. (Hebreos 13:15) Siansia, ipapanengneng na awaran ya anggaman ed makapataktakot a panasagmak na irap, saray matoor ya alanaan a Kristiano pati ed “arum a carnero,” so nantultuloy ed niyamot a panangipulong.​—Juan 10:16.

“Say Makapadimlan Bengatla”

12, 13. Anto so “makapadimlan bengatla,” tan​—unong ya anengneng lan akauna na matoor tan makabat ya aripen—​kapigan tan panon a satan so niletneg lamet?

¹² Sanen mansumpasumpal lay komaduan guerra mundial, wala so sananey nin agawa. “Ipasen da naani so kadimlaan [say makapadimlan bengatla, NW] a mangawa na pankibalatar.” (Daniel 11:31b) Sayan “makapadimlan bengatla,” a sinaglawi met nen Jesus so akabatan la nensaman bilang say Liga na Nasyones, say eskarlatan-kolor ya atap ya ayep ya unong ed Apocalipsis et niiyan ed kaaralman. (Mateo 24:15; Apocalipsis 17:8;  nengnengen so Light, Book Two, pahina 94.) Agawa iya sanen tinmerak so Guerra Mundial II. Anggaman ontan, diad Balon Mundon Teokratikon Asamblea na Tastasi nen Jehova nen 1942, insalaysay nen Nathan H. Knorr, say komatlon presidenti na Watch Tower Bible and Tract Society, so propesiya na Apocalipsis 17 tan angipasakbay a say atap ya ayep so onemwas lamet manlapud kaaralman.

¹³ Pinaneknekan na awaran so katuaan na saray salita to. Diad baetan na Agosto tan Oktubre 1944, diad Dumbarton Oaks ed Estados Unidos, ginapoan so kimey ed tsarter na tatawagen a Nasyones Unidas. Say tsarter so pinekderan na 51 a bansa, a pati say datin Sobyet Union, tan sanen niyimpuersa nen Oktubre 24, 1945, say linmabas lan Liga na Nayones et diad katuaan to so inmemwas lamet manlapud kaaralman.

14. Kapigan tan panon ya anguman so pakabidbiran ed ari na amianen?

¹⁴ Say Alemanya so nagmaliw a manunan kabusol na ari na abalaten ed duaran guerra mundial. Kayari Guerra Mundial II, say sakey a kabiangan na Alemanya so nansananey a dapag pian magmaliw a kaalyado na ari na abalaten. Balet say sananey a dapag na Alemanya so dinmapag natan ed sananey nin mabiskeg ya imperyo. Say bloke na Komunista, a kaiba natan na sakey a kabiangan na Alemanya, so onsusumpan tuloy ed sanulop ya Anglo-Amerikano, tan say laslasan ed baetan na duaran ari so nagmaliw a Cold War.​—Nengnengen so “Your Will Be Done on Earth,” pahina 264-84.

Say Ari tan say Sipanan

15. Siopa so “saray mangawa na karelmengan sumpa ed sipan,” tan anto so siglaotan da ed ari na amianen?

¹⁵ Say anghel so mankuan natan: “Et saray mangawa na karelmengan sumpa ed sipan deralen to ra naani ed panamegley na saray paspasirayew.” (Daniel 11:32a) Sioparayan onkikiwas a marelmeng sumpad say sipanan? Lamet, saray pangulo lambengat na Kakristianoan, a mankuan a Kristiano balet diad saray kiwas da et mudmoraen da a mismo so ngaran na Inkakristiano. Nen komaduan guerra mundial, “nanggunaetan na Gobiernon Sobyet a nagegemtan so materyal tan moral a tulong na saray Iglesia diad pangidepensa na bansa.” (Religion in the Soviet Union, nen Walter Kolarz) Kayari bakal, sinali na saray pangulo na iglesia a pansiansiaen itan a pankaaro anggaman ed ateistikon totontonen na say pakayari a natan et ari la na amianen. * Diad ontan, say Kakristianoan so nagkalalon nagmaliw a kabiangan na sayan mundo​—sakey a makapadimlan apostasya ed imaton nen Jehova.​—Juan 17:14; Santiago 4:4.

16, 17. Sioparay “walaay aralem a pakatalos,” tan panon a sikaray ontatalona ed silong na ari na amianen?

¹⁶ Anggaman ontan, komusta met iray puron Kristiano? “Balet saray totoo ya amta ra so Dios da mabiskeg ira naani tan mangawa ra na kabayanian. Et saray makabat [walaay aralem a pakatalos, NW] ed nanleleetan na saray totoo ibangat da naani so dakel; angan ontan nipasag ira naani lapu ed kampilan tan lapu ed dalang, lapu ed kadakep tan lapu ed samsam, ed saray dakel ya agew.” (Daniel 11:32b, 33) Saray Kristiano a manbibilay ed silong na ari na amianen, anggaman suston “ontolok . . . ed saray atagtagey a pakauley,” so agnagmaliw a kabiangan na sayan mundo. (Roma 13:1; Juan 18:36) Legan a siaalwar ya  ipapawil so kien nen Caesar, sikara met so mangiter ed “kien na Dios.” (Mateo 22:21) Nisesengeg ed saya, say katooran da so asubok.​—2 Timoteo 3:12.

¹⁷ Say nansumpalan? Sikaran dua so ‘binmiskeg’ tan ‘agapol.’ Sikaray agapol diad paraan a sikaray apasegsegang tan anagmak na masyadon irap, arum ni ingen so pinatey. Balet tinmalona ra ed paraan a, diad kaslakan a kabiangan, sikaray nansiansian matoor. On, tinalo ra so mundo, a singa impanalo nen Jesus ed mundo. (Juan 16:33) Niarum ni, ag-iran balot tinmundan nanpulong, anggano wala ra’d prisoan odino panangipangawan a kampo. Diad ontan, sikaray ‘mangibangat ed dakel.’ Anggaman walay panamasegsegang, diad dakel a bansan panuuleyan na ari na amianen, saray Tasi nen Jehova so ondaraak. Lapud katooran na “saray walaay aralem a pakatalos,” say mantultuloy ya idaraak na kabiangan na “baleg ya ulop” so napapatnagan ed saraman a daldalin.​—Apocalipsis 7:9-14.

18. Anton “daiset a tulong” so inawat na alanaan a nakdaan a manbibilay ed silong na ari na amianen?

¹⁸ Nipaakar ed panamasegsegang ed totoo na Dios, inpasakbay na anghel: “Bang sano nipasag ira, natulongan ira naani ed daiset a tulong.” (Daniel 11:34a) Panon ya agawa iya? Manuna, say impanalo na ari na abalaten ed komaduan guerra mundial so nansumpal ed baleg ya inawa para’d Kristianos a manbibilay ed nasasakupan na kalaslasan ya ari. (Ipareng so Apocalipsis 12:15, 16.) Insan, saramay pinasegsegang na sinmublay ya ari so akasagmak na tunggal paminsan ya inawa, tan legan a mansumpasumpal la so Cold War, amoria na dakel a mapulitikan pangulo a saray matoor a Kristiano so aliwan sakey a sigensigen tan sirin angipagamor na legal a pakabidbiran da. * Baleg met a tulong so sinmabi manlapud ondarakel a baleg ya ulop, a kinmiwas ed matoor a panagpulong na saray nakdaan tan akatulong ed sikara, a singa dedeskribien na Mateo 25:34-40.

Panaglinis ed Totoo na Dios

19. (a) Panon na arum ya ‘akitipon ed sikara ed malamoyot a panagsalita’? (b) Anto so kabaliksan na balikas ya “angga ed panaon na anggaan”? (Nengnengen so paimanod-leksab.)

¹⁹ Aliwan amin ya angipatnag na interes ed panaglingkor ed Dios legan na sayan panaon so walaan na saray maong a motibo. Impasakbay na anghel: “Dakel naani so ontipon ed sikara a tekep na saray paspasirayew [malamoyot a panagsalita, NW]. Et arum ed sikara a makabat nipasag ira naani pian nalinisan ira, ta pian nagogolan ira, tan pian napaputi ra, anga ed panaon na kasampotan [anggaan, NW]; lapu’d no nipaakar lambengat ed tinandaan a panaon.” * (Daniel 11:34b, 35) Arum so angipanengneng na interes ed katuaan balet agmabulos a manggawa na puron dedikasyon pian manlingkor ed Dios. Saray arum ya ompapatnag a mangaawat na maong a balita so  diad tua et espiya para’d saray pakauley. Nabasa tayo so sakey a report ed sakey a dalin: “Arum ed sarayan andian na prinsipyon totoo so aminadon Komunista a linmoob ed organisasyon na Katawan, angipanengneng na baleg a seseg, tan tinuro ni ingen ed saray atagey a responsabilidad ed organisasyon nen Jehova.”

20. Akin ya inabuloyan nen Jehova a “nagapol” iray pigaran matoor a Kristianos lapud mansimpisimpitan iran managlubak?

²⁰ Saray managlubak so sengegan na arum ed saray matoor a naplag ed lima na pakauley. Akin ya inabuloyan nen Jehova a nagawa iratan a bengatla? Para’d panagdalisay, pian magmaliw a malinis. No panon a si Jesus “inaral to so katotolok lapu ed saray bengatlan intepel to,” sirin sarayan matoor a kakamarerwa so akaaral na panagsungdo manlapud pananubok ed pananisia ra. (Hebreos 5:8; Santiago 1:2, 3; ipareng so Malaquias 3:3.) Diad ontan et sikaray ‘nadalisay, nalinisan, tan pian napaputi ra.’ Baleg a gayaga so manaalagar ed saratan a matoor sano onsabi so aturon panaon pian sikaray tumangan ed panagsungdo ra. Saya so nanengneng sano ituloy tayon singbaten so propesiya nen Daniel.

[Saray paimano ed leksab]

Kasin Natandaan Mo?

◻ Akin a nepeg tayon ilaloan natan so pakawalaan na mas malinew a pakatalos ed propesiya nen Daniel?

◻ Panon a say ari na amianen so ‘sinmanok tan kinmiwas ed epektibon paraan’?

◻ Panon ya anengneng na aripen a klase so inyapireng lamet na “makapadimlan bengatla”?

◻ Panon a say alanaan a nakdaan so ‘agapol, binmiskeg, tan akaawat na daiset a tulong’?

[Tepetepet Parad Panagaral]

[Litrato ed pahina 15]

Diad silong nen Hitler, say ari na amianen so sigpot ya akaagwat manlapud impakatalo to nen 1918 diad lima na ari na abalaten

[Litrato ed pahina 16]

Saray pangulo na Kakristianoan so analin mamayubo na siglaotan ed ari na amianen

[Credit Line]

Zoran/Sipa Press