Say Pinal a Panbiktorya nen Miguel, say Baleg a Prinsipe

“Dia ed satan a panaon ontalindeg naani si Micael [Miguel, NW], a baleg a principe, a sikato so ontalindeg nipaakar ed saray anak na baley mo.”​—DANIEL 12:1.

1. Anton awawey nipaakar ed inkasoberano nen Jehova so ipapatnag na dakel a manuley na mundo, tan panon a say ari na amianen et agmiduma?

 “SIOPA ta si Jehova, a nepeg ko a denglen so voces to ya aboloyan ko so Israel ya onla?” (Exodo 5:2) Saraya so makapaangat a salita nen Paraon ed si Moises. Diad agpamidbir ed supremon inka-Dios nen Jehova, determinado si Paraon a pansiansiaen ed inkaaripen so Israel. Saray arum a manuley so angipanengneng na mipadparan panleglemew ed si Jehova, tan saray arari ed propesiya nen Daniel so agnipuera ed saya. (Isaias 36:13-20) On, nagkalalo ni so gagawaen na ari na amianen. Kuan na anghel: “Itandoro to naani so inkasikato lanlamang, tan pabalegen to so laman to lanlamang ed tagey na amin a dios, tan mansalita naani na saray makapakelaw a bengatla. . . . Et agto met naani ingalngalep so saray dirios [Dios, NW] na saray atateng to tan say pilalek na saray bibii, tan agto met ingalngalep so angan anto a dios; ta sikato pabalegen to so inkasikato lanlamang ed tagey da ya amin.”​—Daniel 11:36, 37.

2, 3. Diad anton dalan a say ari na amianen so angipulisay ed “Dios na saray atateng to” diad panagdayew na sananey a “dios”?

² Diad panumpal ed sarayan mapropetikon salita, impulisay na ari na amianen so “Dios na saray atateng to” (odino, “saray dios na atateng to,” The New English Bible), balanglan satan so dirios na pagano na Roma odino say Trinitaryon inkadios na Kakristianoan. Inusar nen Hitler so Kakristianoan para’d dilin gagala to balet mapatnag ya implano to a salatan iya na sakey a balon relihyon na Alemanya. Say kasalatan to so angiyalibansa na mabitar ya ateismo. Diad ontan et ginawa na ari na amianen so inkasikato bilang sakey a Dios, a ‘pabalegen to so inkasikato ed tagey na amin.’ 

³ Ituloy na propesiya: “Balet dia ed pasen to pagalangan to naani so dios na saray salimbeng, tan sakey a dios ya ag kabkabat nen saman na saray atateng to pagalangan to naani ed balitok, tan pilak, tan ed saray mabli a bato, tan ed saray makapalikliket a bengatla.” (Daniel 11:38) Diad tua, nanmatalek so ari na amianen ed modernon sientipikon militarismo, “say dios na salimbeng.” Diad interon panaon na anggaan, sikato so nananap na kilalaban diad panamegley na sayan “dios” a mangibabagat na baleg a kayamanan ed altar to.

4. Anton itatalona so adampot na ari na amianen?

⁴ “Et mangawa naani na sumpa ed saray kabiskegan a salimbeng lapu ed tulong na sakey a sankaili a dios. Angan siopa a mamirbir ed sikato ombaleg naani ed gayaga, et panuleyen to ra naani ed tagey na saray dakel, tan apag-apagen to naani so dalin nipaakar ed sakey a bili.” (Daniel 11:39) Diad panmamatalek ed militaristikon “sankailin dios” to, say ari na amianen so kinmiwas a ‘sankabiskegan,’ ya apaneknekan a mairap a taloen a pakayari militar diad “kaonoran ya agew.” (2 Timoteo 3:1) Saramay anuporta ed ideolohiya to so atumangan na pulitikal, pinansyal tan no maminsan et suporta ed militar.

“Diad Panaon na Anggaan”

5, 6. Panon ya ‘angitulak’ so ari na abalaten, tan panon a binmales so ari na amianen?

⁵ Nabasa ed Daniel 11:40a: “Dia ed panaon  kasumpalan [na anggaan, NW] say ari na abalaten mibakal naani ed sikato.” Saya tan saray ontumbok a bersikulo so naamtaan a nasumpal ed arapen tayo. Anggaman ontan, no say “panaon na anggaan” dia et mipadpara ed kabaliksan na say Daniel 12:4, 9, say kasumpalan na sarayan salita so nepeg tayon anapen ed interon kaunoran iran agew. Kasin “mibakal” so ari na abalaten ed ari na amianen ed sayan panaon? On, peteg. Kayari inmunan guerra mundial, say manamairap a paknaan na kareenan so maseguron sakey a ‘panbabakal,’ sakey a panangilagyat ed panangibales. Kayari na impanalo to ed komaduan guerra mundial, saray makapataktakot ya armas nuklear so pinuntirya na ari na amianen ed kalaslasan to tan angorganisa sumpad sikato diad sakey a makapanyarin militaryan alyansa, say NATO. Diad ilalabas na saray taon, say ‘pibabakal’ to so angilaktip ed high-tech a panangispiya tan ontan met ed opensibon diplomatiko tan militar.

⁶ Panon so impamales na ari na amianen? “Say ari na amianen onla naani a sumpa ed sikato a singa sakey ya alimbosabos a pati saray luganan tan totoo ya akakabayo tan dakel a sasakayan; et on-loob naani ed saray dalin, et onkayat naani a singa delap, tan labasan to naani.” (Daniel 11:40b) Ipaparungtal na awaran na kaunoran iran agew so panangilaknab na ari na amianen. Legan na komaduan guerra mundial, say ‘arin’ Nazi so linmaknab ed saray ketegan to angga ed saray kaliberliber to a daldalin. Diad sampot na bakal, say sinmublay ya “ari” so angipaalagey na mabiskeg ya imperyo ed labas na saray dilin ketegan to. Diad panaon na Cold War, say ari na amianen so akibakal ed kalaslasan to diad saray bakal ya agawa ed baetan na arum niran bansa, balet ta suportado na arari na amianen tan abalaten tan saray isusumpa na Aprika, Asya, tan Latin Amerika. Pinasegsegang toray tuan Kristiano, a pinakesay to (balet ag-apatunda) so kimey da. Tan saray opensibon militar tan mapulitika so akapangitarok na dakel a daldalin ed silong na pakayari to. Saya so mismon impropesiya na anghel: “Sikato onloob met naani ed maliga a dalin, et dakel naani so dalin a napalis.”​—Daniel 11:41a.

7. Antoray geter ed ilalaknab na ari na amianen?

⁷ Anggaman kuan, anggan​—manlapud punto de bista na kalaslasan to—​say ari na amianen so baleg a sesga, agto nabanlongan so interon mundo. “Balet saraya nilaban ira naani ed lima to, say Edom tan Moab tan saray manonaan na saray anak nen Ammon.” (Daniel 11:41b) Diad kadaanan a panaon, say Edom, Moab, tan Ammon so nipasen ed baetan na Ehipto tan Siria. Nayarin nibaga tayo a sikaray mangilalaman ed saray bansa tan organisasyon natan a nagmaliw a puntirya na amianen balet ta agmakayarin mangontrol ed sikara.

‘Say Egipto so Agnilikod’

8, 9. Panon a say impluensya na say ari na amianen so alikna, anggan say manunan kalaslasan to?

⁸ Intuloy ya inkuan na anghel: “Yuna’ to met naani so lima to ed saray dalin da; et say dalin ya Egipto ag naani nilikod. Balet wala naani pakayari to ed tagey na saray kayamanan a balitok tan pilak, tan ed amin a mabli a bengabengatla na Egipto; et saray taga Libia tan taga Etiopia wala ra naani ed saray kurang to.” (Daniel 11:42, 43) Anggan saray ari na abalaten, say “Egipto,” so ag-akaliktar ed saray epekto na panagkobkob na saray totontonen na ari na amianen. Sikato (say ari na abalaten) so anagmak, alimbawa, na sakey a bantog ya inkatalo ed Vietnam. Tan komusta met so nipaakar ed “saray taga Libia tan taga Etiopia”? Sarayan kabangibang a bansa na kadaanan ya Ehipto so nayarin mangiyanino ed nasyones, diad heograpikon panagsalita et kaabay natan na modernon “Egipto” tan walaray panaon a nagmaliw iran patumbok to, a “wala ed saray kurang,” na ari na amianen.

⁹ Kasin say ari na amianen so nanuley ed “mabmabli a bengabengatla [na Ehipto]”? Bueno, maseguron agto atalo so ari na abalaten, tan angga ed 1993 say kipapasen na mundo so ompatnag a singa agto nayarian. Balet sikatoy walaan na mabiskeg ya impluensya diad paraan ya impangusar to ed ari na abalaten ed pinansyal a kaykayarian to. Lapud  takot ed kalaslasan to, say ari na abalaten so angiter na baleg a kantidad diad kada taon pian napansiansia to so sakey a mabiskeg ya armada, navy, tan air force. Diad onian paraan et nibaga a say ari na amianen et ‘walaan na pakayari,’ kontrolado to so panaggastos ed kayamanan na ari na abalaten.

Pinal a Kampanya na Ari na Amianen

10. Panon so impaniskribe na anghel ed anggaan na say laslasan na duaran ari?

¹⁰ Kasin say laslasan ed baetan na duaran ari so mantultuloy ed andi-anggaan? Andi. Imbaga na anghel ed si Daniel: “Balet sikato goloen to naani so saray balita a manlapu ed bokig tan ed amianen; et ompaway naani a sisasanok a maong a mamagbag tan mamalis a sigpot ed dakerakel. Et ipaalagey to naani so saray tolda na palacio to ed nanleetan na dayat tan say maliga a masanto a palandey; angan ontan onsabi naani so kasumpalan, et angapo naani so ontulong ed sikato.”​—Daniel 11:44, 45.

11, 12. Anton agano niran mapulitikan ebento so walaan na siglaotan ed laslasan ed baetan na ari na amianen tan ari na abalaten, tan anto ni so kaukolan tayon aralen?

¹¹ Sarayan ebento so diad arapen ni, kanian agtayo nibagan detalyado no panon a nasumpal so propesiya. Agano ni, say mapulitikan situasyon nipaakar ed duaran arari so anguman. Say malet a laslasan ed baetan na Estados Unidos tan Mamabukig iran bansa ed Europa so binmetel. Sakey ni, say Sobyet Union so abuyak nen 1991 tan agla onkukurang.​—Nengnengen so Marso 1, 1992, a paway na The Watchtower, pahina 4, 5.

¹² Kanian siopa so ari na amianen natan? Kasin satan so nakabatan ed sakey ed saray bansa a datin kabiangan na Sobyet Union? Odino kasin sikato so sigpot a manguman na pakabidbiran, a singa aminpiga lan danay ya agawa? Agtayo nibaga. Siopa so magmaliw ya ari na amianen sano nasumpal so Daniel 11:44, 45? Kasin say laslasan na duaran arari so ondalang lamet? Tan anto so nibaga nipaakar ed baleg a simpenan na nuklear a siansian wala ed pigaran bansa? Say panaon lambengat so makapangebat ed sarayan tepet.

13, 14. Anto so amta tayo nipaakar ed arapen na duaran arari?

¹³ Saksakey a bengatla so kabat tayo. Agla mabayag et say ari na amianen so manggawa na sakey a kampanya na panangataki a sengegan a “goloen to naani so saray balita a manlapu ed bokig tan ed amianen.” Sayan kampanya so tampol ya ununan onsabi ed “kasumpalan to.” Nagkalalo so naaralan tayo nipaakar ed “saray balita” no kunsideraen tayo niray propesiya ed Biblia.

¹⁴ Anggaman kuan, imanoen a sarayan ununan kiwas na ari na amianen so ag-ibabagan sumpa ed ari na abalaten. Sikatoy agsinmabi ed anggaan to ed lima na malet a kalaslasan to. Mipadpara, say ari na abalaten so agdineral na ari na amianen. Say mamaabalaten ya ari (ireretrato ed arum niran propesiya bilang say unor a pinmaway a saklor na sakey ya atap ya ayep) so naderal “aliwan diad lima na too” noagta diad panamegley na Panarian na Dios. (Daniel 7:26; 8:25) Diad tua, amin a mangaraldalin ya ari diad kasampotan et deralen na Panarian na Dios diad bakal na Armagedon, tan saya so mapatnag a nagagawa ed ari na amianen. (Daniel 2:44; 12:1; Apocalipsis 16:14, 16) Dedeskribien na Daniel 11:44, 45 iray ebenton mamapaarap ed satan a pinal a bakal. Agpankelawan ya “anggapo so ontulong” sano say ari na amianen so onsabi ed anggaan to!

15. Antoran importantin tepet so agni asingbat?

¹⁵ No ontan, antoray arum a propesiyan mangipapaliwawa nipaakar ed “balita” a mamapakiwas ed ari na amianen a “nitalaga ed kadederal so dakel”? Tan siopara so “dakel” a labay ton deralen?

Sakey a Balita Manlapud Letakan

16. (a) Anton matalonggaring ya ebento so nagawa sakbay ya onsabi so Armagedon? (b) Siopa so “saray ari a manlapu ed letakan”?

¹⁶ Sakbay ya onsabi so pinal a bakal, say Armagedon, kaukolan a naderal so baleg a kabusol na tuan panagdayew​—say singa-balangkantis a Babilonia a Baleg, say sankamundoan ya imperyo na palson relihyon. (Apocalipsis 18:3-8) Say kadederal to so inyanino na panangikalbo na komanem a yaong na sanok na Dios ed simbolikon ilog na Eufrates. Say  ilog so naekatan “pian niparaan so dalan na saray ari a manlapu ed letakan.” (Apocalipsis 16:12) Siopa irayan arari? Anggapoy arum noag si Jehova a Dios tan si Jesu-Kristo! *

17. (a) Anto ta so ibabaga ed sikatayo na Biblia nipaakar ed kadederal na Babilonia a Baleg? (b) Nayarin anto so balita a “manlapu ed letakan”?

¹⁷ Say kaderal na Babilonia a Baleg so malinlinew a dedeskribien na libro na Apocalipsis: “Et saray samplora’n saklor ya anengneng mo [saray manuuley ya ‘ari’ ed panaon na anggaan], tan say ayep [say eskarlatan-kolor ya atap ya ayep, a mangilalaman ed organisasyon na Nasyones Unidas], bosolen da so balangkantis, tan sikato so gawaen da a maermen tan labos-lakseb, tan kanen da so laman to, tan sikato so lablabasen dan poolan ed apuy.” (Apocalipsis 17:16) Peteg, a ‘[saray bansa] so mangan na dakel a laman’! (Daniel 7:5) Balet akin a saray manuley, pati say ari na amianen et deralen da so Babilonia a Baleg? Lapud “inyan na Dios ed kapusoan da so panggawa ed kinaliktan to.” (Apocalipsis 17:17) Say balita “manlapu ed letakan” so nayarin ontukoy ed sayan kiwas nen Jehova, sano, diad paraan a pilien to et ipasen to ed kapusoan na saray pangulo na totoo a deralen so baleg a relihyoson balangkantis.​—Daniel 11:44.

Sakey a Balita a Manlapud Amianen

18. Anto niray arum a puntirya na ari na amianen, tan iner so kawalaan to, unong ed ipapanengneng na saya ed isabi na kasampotan to?

¹⁸ Balet wala ni so sananey a puntirya na sanok na ari na amianen. Kuan na anghel ya “ipaalagey to naani so saray tolda na palacio to ed nanleetan na dayat tan say maliga a masanto a palandey.” (Daniel 11:45) Diad panaon nen Daniel, say engranden dayat et say Mediteraneo, tan say masanto a palandey, et say Sion, a datin angipasenan na templo na Dios. Kanian, diad kasumpalan na propesiya, say sisasanok ya ari na amianen so manggawa na sakey a kampanya sumpad totoo na Dios! Diad espiritual a pantalos natan, say “nanleetan na dayat tan say maliga a masanto a palandey” so mangipapanengneng a sikato so wala’d espiritual a kipapasen na alanaan ya ariripen na Dios, ya inmemwas manlapu ed “dayat” na nisian a katooan tan walaan na ilalon manuley ed mangatatawen a Palandey Sion a kaiba nen Jesu-Kristo.​—Isaias 57:20; Hebreos 12:22; Juan 15:19; Apocalipsis 14:1.

19. Unong ed ipapanengneng na propesiya nen Ezequiel, panon tayon nakabatan so balita a managyat ed iyataki nen Gog? (Nengnengen so paimanod-leksab.)

¹⁹ Si Ezequiel, a kapanaonan nen Daniel, so angipropesiya met nipaakar ed panangataki ed totoo na Dios diad “saray kaonoran ya agew.” Inkuanto a saray panamusol so igapo nen Gog na Magog, ya ilalaman nen Satanas a Diablo. (Ezequiel 38:16) Manlapud anton direksyon, diad simbolikon panagsalita, manlalapud si Gog? Diad panamegley nen Ezequiel, inkuan nen Jehova: “Onsabi ka naani a manlapu ed pasen mo ya ompaway ed saray kasampotan a gaton na amianen.” (Ezequiel 38:15) No ontan, say balita “manlapud amianen” so nayarin say propaganda nen Satanas a manasagyat ed ari na amianen tan ed arum niran arari a mangataki ed totoo nen Jehova. *​—Ipareng so Apocalipsis 16:13, 14; 17:14.

20, 21. (a) Akin a sagyaten nen Gog iray nasyones, a pati say ari na amianen, pian mangataki ed totoo na Dios? (b) Kasin ontalona so panangataki to?

²⁰ Oorganisaen nen Gog iyan impasyan panangataki lapud iyaaligwas na “Israel na Dios,” a, kaiba so baleg ya ulop na arum a karnero ya agla kabiangan na mundo to. (Galacia 6:16; Juan 10:16; 17:15, 16; 1 Juan 5:19) Si Gog so manbabantay tekep na panduaruwa ed “baley a natipon a manlapu ed saray nacion, ya akagamor na saray [espiritual] a kayamanan tan kayarian.” (Ezequiel 38:12; Apocalipsis 5:9; 7:9) Diad kasumpalan na sarayan salita, saray tototo nen Jehova so onaaligwas natan a nagkalalo nen kapiganman. Diad dakel  a bansa ed Europa, Aprika, tan Asya a ditan et datin insebel so kimey da, sikara natan so bulos a mandadayew. Diad baetan na 1987 tan 1992, masulok a sakey milyon a “mabli a bengatla” so pinmaway ed nasyones ya amaarap ed abung nen Jehova para’d tuan panagdayew. Diad espiritual, sikaray mayaman tan mareen.​—Aggeo 2:7; Isaias 2:2-4; 2 Corinto 8:9.

²¹ Diad panmoria ed espiritual a kipapasen na Kristiano ed “dalin ya ag binakoran a polok” a magmainomay a nakobkob, si Gog so manggunaet a mangipulin ed sayan samben ed sigpot a panamanlong to ed katooan. (Ezequiel 38:11) Balet sikato so onsaew. Sano atakien na arari ed dalin so totoo nen Jehova, sikaray onsabi ed ‘angaan da.’ Panon?

Say Komatlon Ari

22, 23. Sano onataki si Gog, siopa so ontalindeg ed biang na totoo na Dios, tan tekep na antoran resulta?

²² Kuan nen Ezequiel a say panangataki nen Gog so sinyal pian ontalindeg si Jehova a Dios diad biang na totoo to tan deralen iray puersa nen Gog “ed saray palandey na Israel.” (Ezequiel 38:18; 39:4) Saya so mangipanonot ed sikatayo ed imbaga na anghel ed si Daniel: “Dia ed satan a panaon ontalindeg naani si Micael [Miguel, NW], a baleg a principe, a sikato so ontalindeg nipaakar ed saray anak na baley mo; et wala naani sakey a panaon na gonigon, a sikato so angapo nen saman angan kapigan a nanlapu ed inkiwala na nacion anga lanlamang ed satan a panaon; tan dia ed satan a panaon say baley mo nilaban naani, balang sakey a naromog naani a nisulat ed libro.”​—Daniel 12:1.

²³ Sanen 1914, si Jesus​—say mangatatawen a mibabakal a si Miguel​—so nagmaliw ya Ari na mangatatawen a Panarian na Dios. (Apocalipsis 11:15; 12:7-9) Nanlapulad saman, sikatoy akatalindeg ‘diad biang na saray anak nen Daniel.’ Balet, agmanbayag et sikatoy “ontalindeg” ed ngaran nen Jehova bilang sakey ya agnanengneng a Mibabakal-ya-Ari a mangitarok na “panamales ed saray ag mikabat ed Dios, tan dia ed saray ag ontolok ed evangelio na Katawan tayon Jesus.” (2 Tesalonica 1:8) Amin a nasyon ed dalin, pati saray arari ed propesiya nen Daniel, so “manermen.” (Mateo 24:30) Tekep na mauges iran kanonotan ed kapusoan da ed “saray anak nen Daniel,” sikaray naderal ed ando lan ando ed lima nen ‘Micael, say baleg a principe.’​—Apocalipsis 19:11-21.

24. Anto so nepeg ya epekto ed sikatayo na sayan impanaral ed propesiya nen Daniel?

²⁴ Agta kaliktan tayo a nanengneng so engranden pananalo nen Miguel tan say Dios to, si Jehova? Lapud satan a panbiktorya so mankabaliksan na “kilegyas,” kililiktar, para’d saray tuan Kristianos. (Ipareng so Malaquias 4:1-3.) Kanian, legan ya onnenengneng ed arapen tekep na ilalo, tandaan tayo iray salita nen apostol Pablo: “Ipulong mo so salita; manseet ka no panaon to; tan agto panaon.” (2 Timoteo 4:2) Sikatayo so mansiansian malet ed Salita na bilay tan siseseet ya anapen iray karnero nen Jehova legan a mantutultuloy so paborablin panaon. Sikatayo so wala la’d kasampotan na babatiken para’d bilay. Sankanengneng la so tumang. Komon ta amin so magmaliw a determinadon mansungdo angga ed kasampotan tan diad ontan et napibiang ed saramay nilaban.​—Mateo 24:13; Hebreos 12:1.

[Saray paimano ed leksab]

Kasin Atalosan Mo?

◻ Panon a binakal na ari na abalaten so ari na amianen ed interon panaon na anggaan?

◻ Anto so kaukolan ya aralen tayo ni no nipaakar ed pansumpalan na laslasan ed baetan na duaran ari?

◻ Antoran duaran ebento sakbay na Armagedon so maseguron mangilanor ed ari na amianen?

◻ Panon a salimbengan nen ‘Micael, say baleg a principe,’ so totoo na dios?

◻ Panon so nepeg ya ikiwas tayo diad impanaral tayo ed propesiya nen Daniel?

[Tepetepet Parad Panagaral]

[Saray litrato ed pahina 19]

Say ari na amianen so mandadayew ed sakey a dios a duma manlapud dirios na saray inmuna ed sikato

[Credit Line]

Diad tagey ed kawigi tan pegley: UPI/Bettmann; diad leksab ed kawigi: Reuters/Bettmann; diad leksab ed kawanan: Jasmin/Gamma Liaison