Istorya ed Bilay

Pinasimplin Kabibilay Pian Napanlingkoran si Jehova

UNONG ED SALAYSAY NEN CLARA GERBER MOYER

Siak lay 92 años tan ngalngali la agmakaakar, balet ta matanda ak ni tan matalem ni so memoryak. Alay pisalsalamat ko ta nanlapula’d kaugawan ko et awalaan ak la na pribilihyon manlingkor ed si Jehova! Baleg so agawaan na simpli tan agmasoliwet a panagbilay ed ontan a kayamanan.

SIAK so nianak nen Agosto 18, 1907, diad Alliance, Ohio, E.U.A., say sankapanguloanan ed limaran ananak. Sanen mantaon ak na walora, sakey ya akabisikletan sigpot-panaon a ministro na saray Estudyante na Biblia, bilang tawag ed saman ed Tastasi nen Jehova, so linma ed dairy farm mi. Diad puerta et akabat toy inak, si Laura Gerber, tan tinepetan to no akin a niyaabuloy so kaugsan. Satan so abayag lan panuumamengan nen Nanay.

Kayarin impanon ed si Tatay, a walad saman ed kamarin, nanpedido si Nanay na kompleton anemiran tomo na Studies in the Scriptures. Nanggayagaan to a binasa iraya tan apakiwas a tuloy ed saray katuaan na Biblia a naaralan to. Inaral to so Tomo 6, The New Creation, tan atalosan ton maong so pankaukolan ed Kristianon bautismo diad kipalseb ed danum. Lapud agto amta no iner so pananapan to’d saray Estudyante na Biblia, sikatoy impabautismoan ed si Tatay dia ed melag a kulos a walad bangkag, anggaman ambetel a panaon iman na Marso 1916.

Ag-abayag kayarin tuloy na saman et abasa nen Nanay so anunsio ed peryodiko a walay nagawan paliwawa ed Daughters of Veterans Hall diad Alliance. Say tema na paliwawa et “The Divine Plan of the Ages.” Sikatoy linman tampol, lapud ta say tema na satan et mipadpara’d paulo na Tomo 1 na Studies in the Scriptures. Aka-karomata kamin sankapamilyaan pian onatendi ed inmunan impiaral mi. Nanlapula’d saman et inmatendi kami ed saray miting diad kaabungan na agagi a nagagawa ed saray labi na Simba tan Mierkoles. Kayarin tuloy  na satan, si Nanay so binautismoan lamet na sakey a manangilaman na Kristianon kongregasyon. Si Tatay, a lawas okupado ed kimey ed uma so diad kaunoran et impaiyaralan na Biblia, tan pigaran taon ed saginonor et sikatoy nampabautismo.

Impakapikabat ed Saramay Mangidadaulo

Nen Hunyo 10, 1917, si J. F. Rutherford, say presidenti ed saman na Watch Tower Society, so binmisita ed Alliance pian manpaliwawa ed teman “Why Do the Nations War?” Mantaon ak na siamera ed saman tan inmatendi ak a kaibay atateng ko tan duaran agagik, di Willie tan Charles. Dakel so inmatendi, masulok a sanlasus. Kayari na impanpaliwawa nen Brother Rutherford, maslak ed saray inmatendi so nampalitrato ed paway na Columbia Theater, ya akagawaan na paliwawa to. Diad tinmumbok a simba, diad saman a pasen a nampaliwawa met si A. H. Macmillan, ed teman “God’s Coming Kingdom.” Sakey a pribilihyo so imbisita na sarayan agagi ed melag a baley mi.

Agnalingwanan Iran Inmunan Kombension

Say inmunan kombension ya inatendian ko nen 1918 et diad Atwater, Ohio, a pigaran kilometro manlapud Alliance. Intepet diman nen Nanay ed manangilaman na Sosyedad no kasin wala ak la’d suston edad pian nabautismoan. Aliknak a nanggawa ak na manepeg a dedikasyon ed Dios pian gawaen so linawa to, kanian naabuloyan ak a manpabautismo ed saman ya agew ed sakey a kulos a walad abay na maawang a tanemay mansanas. Nampales ak ed sakey a toldan impaalagey na agagin nigagala ed satan tan siak so nipalseb ya akasulong na daan la tan makapal a nightgown.

Nen Setyembre na 1919, kaibak iray atateng ko a linmugan ed tren ya amaarap ed Sandusky, Ohio, ed Lake Erie. Diman kami linmugan ed sakey a bapor, tan ag-abayag et sikami so akasabi ed Cedar Point a pakagawaan na agnalinglingwanan ya impikombension mi. Kaepas mi ed bapor et wala so melag a lunch stand ed daongan. Analiw ak na hamburger, a parad say siak et talagan magastos la ed saraman ya agew. Agaylay nanam to! Say pantok na inmatendi ed waloy-agew a kombension mi et 7,000. Anggapo ni so sound system ed saraman a panaon, kanian kaukolan ya ondengel ak a maong.

Diad sayan kombension a nipaway so kaiban magasin na Say Panag-Bantayan, ya apauloan na The Golden Age (natan et Awake!). Anggaman agko nilooban so unonan simba na pan-eskuelak lapud iyatendi ed satan a kombension, satan so makagunggunan tuloy. Say Cedar Point et sakey a panagbakasyonan, tan walaray kusinero ed restawran a namparaan na saray putahe parad saray delegado. Balet lapud ag-amtan rason, saray kusinero tan serbidora so nanwelga, kanian saray Kristianon agagin lalaki ya amta ray manluto so sinmalat pian ilutoan iray delegado. Diad loob na dakel a dekada nanlapula’d saman et saray totoo nen Jehova so nanluluton mismo diad saray asamblea tan kombension.

Apribilihyoan kami met ya ompawil ed Cedar Point nen Setyembre 1922 parad siameran-agew a kombension a say pantok na inmatendi et masulok a 18,000. Diman a pinaseseg kami nen Brother Rutherford ya “iyabawag, iyabawag, iyabawag, so Ari tan say panarian to.” Balet ta pigaran taon la’d akadkauna et nigapok lay ministeryok diad impangibunog na saray tract tan The Golden Age.

Panamabli Parad Ministeryo

Asasakbay na 1918, akibiang ak ed panangibunog ed tract a The Fall of Babylon ed kaabay iran kaumaan. Lapud betel et kaukolan ya idangdang mi ed dalikan so sakey a soapstone (sakey a klase na bato) diad abung tan awit-awit itan ed karomata ta pian papetangen iray sali mi. Sikami so akasulong na makakapal ya amerikana tan sombrero, lapud ta say karomata et de-tarong labat tan de-kurtina ed nantupag a gilig balet ta andian na heater. Balet ta saraman so maliket a panaon.

Nen 1920 say espisyal ya edisyon na The Finished Mystery, ya atawag a ZG, so nipalapag ed porma na magasin. * Kaibak iray atateng ko ya angibunog ed sayan publikasyon diad Alliance. Diad saman a panaon et sansakey labat so onla ed saray puerta, kanian talawan ak ya onsegep ed sakey a balkon a walaray akayurong a totoo diman. Kayari na presentasyon ko, sakey a bii so nankuan: “Agta marakerakep so impangipaliwawa to,” insan to inawat so publikasyon. Akapangipalima ak na 13 ZG ed saman ya agew, say sankaunaan ya impangiter  ko na andukey tan pormal a presentasyon ed panagkabkaabungan.

Sanen wala ak la’d koma-siam a grado, si Nanay so nansakit na pneumonia tan agmakabangon ed loob na masulok a sakey bulan. Say ading kon bii, si Hazel, so kapangiyanak ni labat, kanian tinmunda ak ed paneeskuelak pian ontulong ed kaumaan tan mankomis ed agagik. Siansia, seryoso so pamilyak ed katuaay Biblia, tan regular kamin inmatendi ed amin a miting ed kongregasyon.

Nen 1928, diad Memoryal na impatey nen Kristo, amin ya inmatendi so naikdan na sakey a tract ya apauloan na “Where Are the Nine?” Asingbat ditan so Lucas 17:11-19, a sinaglawi na Biblia a sakey lambengat ed saramay samploran atambal ya akating so tekep na kaabebaan ya akisalamat ed si Jesus lapud mamilagron impakatambal to. Atenyeg na satan so pusok. Tinepetan koy inkasiak, ‘Kaunongay kaaralem na apresasyon ko?’

Lapud marakep met lay kipapasen ed abung, maong so bunigas ko tan anggapo’ray responsabilidad a mangamper ed siak, denesidik so onalis ed abung pian manpayunir, a singa tawag ed sigpot-panaon a ministeryo. Siak so pinaseseg met na atateng ko a gawaen iman. Kanian, naawat mi nen partner ko, si Agnes Aleta, so asainmin mi, tan nen Agosto 28, 1928, linmugan kami ed tren ya alas 9:00 na labi. Sansakey kami na maleta tan bag a pangikargaan mi na literaturay Biblia. Diad istasyon, lapud panakis na agagik tan atateng ko et akaakis kami met la. Say abaloan ko et agko la ran balot napinengnengan, ta panisiaan mi ed saman ya asingsingger lay Armagedon. Kaimbuasan, sikami so sinmabi ed asainmin mi diad Brooksville, Kentucky.

Nan-abang kami na melag a kuarto ed sakey a boardinghouse tan analiw kami na saray de-latan spaghetti tan nanpalaman kami na saray tinapay. Kada agew et mandumaan so arapen mi, a nankimey a bukor tan angiyoopresi ed saray onabung na limaran libro diad kontribusyon a $1.98. Kalkalna et akobrian mi la so intiron baley, ya akabat so dakel a totoon interesadon maong nipaakar ed Biblia.

Diad loob na ngalngali taloy bulan et apitongtongan mi la so balang sakey ed loob tan paway na Brooksville ontan met diad Augusta. Kanian nakar min kinimeyan iray baley na Maysville, Paris, tan Richmond. Diad tinmumbok a taloy taon, akobrian mi so dakel a distrito na Kentucky ya anggapo niray kongregasyon diman. Mabetbet a sikami so inibaan a nampulong ed loob na sakey simba odino onsulok ni no maminsan na saray kakaaro tan kapamilyaan a nambiahen nanlapu ni ed Ohio.

Arum Niran Makatantandan Kombension

Say kombension ed Columbus, Ohio, na Hulyo 24-30, 1931, so talagan makatantanda. Diman niyanunsio a nabidbiran itayo ed nibase’d-Biblian tawag a Tastasi nen Jehova. (Isaias 43:12) Sakbay na saman, sano tepetan kami na totoo no antoy relihyon mi, say ebat mi et “International Bible Students.” Balet satan so talagan ag-angibiig ed sikami, ta wala met iray estudyante na Biblia a membro na nanduruma niran relihyoson grupo.

Say ka-partner ko, si Agnes so akiasawa, tan bukbukor ko la; kanian siak so aliketan sanen niyanunsion saramay manaanap na kaiba ran payunir so manreport ed nidesignan lugar. Diman ko akabat ira di Bertha tan Elsie Garty tan Bessie Ensminger. Walaan ira na duaran kotsi tan manaanap ira na mikomapat a payunir ya agin bii a mikimey ed sikara. Sikami so nanuulop ya inmalis ed kombension, anggaman diad saman kami labat nankabat.

Diad tiagew et kinimeyan mi so intiron estado na Pennsylvania. Balet lapud isabi la na panaoy ambetel, kinerew min sikami niasain ed ampetpetang a lugar diad bandad abalaten iran estado na North Carolina, Virginia, tan Maryland. Insan diad panaoy subol et sikami so ompawil ed amianen. Onman so gagawaen na saray payunir ed saman. Nen 1934, si John Booth tan Rudolph Abbuhl, ya onia met so gagawaen da, so angitagar ed si Ralph Moyer tan say yugtan ya agi ton si Willard, pian onla ira’d Hazard, Kentucky.

Aminpiga kami lan akapannengnengan nen Ralph, tan lalon akapankabatan kami kaleganay baleg a kombension ed Washington, D.C., ya agawa nen Mayo 30–Hunyo 3, 1935. Sikami nen Ralph so akayurong a sankaabay ed balkonahe sanen nipaliwaway nipaakar ed “baleg a karaklan,” odino “baleg ya ulop.” (Apocalipsis 7:9-14) Diad saman a panaon et panisiaan mi nin saramay kabiangay baleg a karaklan et membro na mangatatawen a klase, ya agmipara so katooran da ed saray 144,000. (Apocalipsis 14:1-3) Kanian agko labay a nipibilang ak ed sikara!

 Sanen insalaysay nen Brother Rutherford a saramay kabiangay baleg a karaklan so mangaraldalin a klase na saray matoor a makaliktar ed Armagedon, dakel so asurprisa. Insan inimbitaan to ya amin iramay kabiangay baleg a karaklan ya onalagey. Siempre siak so ag-inmalagey, balet inmalagey si Ralph. Diad saginonor et alinewan ak, kanian say sampot ya impibiang ko ed embleman tinapay tan alak diad Memoryal ya impatey nen Kristo et nen 1935. Balet intuloy nen Nanay so akibiang angga ed impatey to nen Nobyembre 1957.

Permanentin Kaiba

Nantultuloy kami nen Ralph a nansulatan. Siak so nanlingkor ed Lake Placid, New York, tan sikato balet et diad Pennsylvania. Nen 1936 et sikatoy nanggawa na melag a trailer a naguyor diad panamegley na kotsi to. Inyalis to itan manlapud Pottstown, Pennsylvania, ya amaarap ed Newark, New Jersey, lapud kombension ya agawa diman nen Oktubre 16-18. Kayari na programa ed sakey a labi, pigara ed sikamin payunir so linma pian nengnengen so balon trailer nen Ralph. Sikamin dua so akaalagey ed arap na melag ya akakabit a lababo ed loob na trailer sanen tinepet to, “Labay mo iyan trailer?”

Sanen tinmanger ak, intepet to, “Labay moy manayam dia?”

“On,” inyebat ko, tan matamoy to ak ya inangoban ya agkon balot nalingwanan. Duay agew ed saginonor, angala kami na lisensia ed pankasal. Nen Oktubre 19, sakey agew kayari na kombension, sikami so linma ed Brooklyn tan pinasyar mi so panag-imprintaan a pasilidad na Watch Tower Society. Insan kinmerew kami na teritoryan pakaasainan mi. Si Grant Suiter so mangaasikaso ed saman na teritorya, tan tinepet to no siopay mankimey diman. Inyebat nen Ralph, “Sikami, no makapankasal kami.”

“No ompawil kayo diad ed alas singko na ngarem, niyuksoy tayo itan,” inyebat nen Brother Suiter. Kanian diad saman a labi et sikami so akasal ed abung na sakey a Tasi diad Brooklyn Heights. Sikami nan-pangdem a kaibay pigaran kaaro ed sakey a restawran tan insan linmugan ed panpublikon luluganan a paarap ed trailer nen Ralph diad Newark, New Jersey.

Kayarin tuloy na satan et sikami so amaaarap la ed Heathsville, Virginia, say sankaunaan ya asainmin min dua bilang payunir. Sikami so nankimey ed Northumberland County insan kami inmalis ed saray distrito na Fulton tan Franklin diad Pennsylvania. Nen 1939, naimbitaan si Ralph ed kimey a sona, a liberen min bisitaen iray pigaran kongregasyon. Nanserbi kami ed saray kongregasyon ed estado na Tennessee. Diad tinmumbok a taon say anak min si Allen, so nianak, tan nen 1941 et tinmunda kami ed kimey ed sona. Diad ontan et sikami so niasain ed Marion, Virginia, bilang espisyal payunir. Diad saraman a panaon et kabaliksan na satan so pangusar na 200 oras ed sakey bulan diad ministeryo.

Panggawa na Panangiyarunsa

Nen 1943, kapilitan so itundak bilang espisyal payunir. Say panayam ed melag a trailer, pangasikaso ed ugaw nin anak mi, panluto, pamasiansian malinis ed kawesen mi, tan pangusar na ngalngali 60 oras ed ministeryo ed kada bulan so  nayarian ko labat a gawaen. Balet ta si Ralph so nantultuloy bilang espisyal payunir.

Sikami so pinmawil ed Alliance, Ohio, nen 1945, inlako mi so trailer a nanayaman mi ed loob na siameran taon, tan akiamong kami ed atateng ko diad abung da ed alog. Diman ed arap a balkon a nianak so anak min bii a si Rebekah. Si Ralph so nantrabahon part-time tan intuloy toy inka-regular payunir to. Nankimey ak ed kaumaan tan ginawak so anggaay nitulong ko ed sikato pian makapantultuloy ed panagpayunir to. Anggaman inyopresi na pamilyak a libre so dalin tan abung, aglabay nen Ralph. Labay toy mansiansian andiay obligasyon ta pian nituloy mi sigpot a panggegemtan parad intereses na Panarian.

Nen 1950 sikami so inmalis ed Pottstown, Pennsylvania, tan angupa kami na sakey ya abung ed kantidad a $25 kada bulan. Diad loob na tinmumbok a 30 taon, say upa so tinmagey lambengat anggad $75. Liknaen min si Jehova so tinmulong ed sikami ta pian napasimpli so panagbilay mi. (Mateo 6:31-33) Taloy agew ed sakey simba a si Ralph so mantrabaho bilang barbero. Sinimban sikami so manaral na Biblia a kaibay duaran ananak mi, onatendi ed saray miting ed kongregasyon, tan mangipulong ed maong a balita na Panarian a sankapamilyaan. Si Ralph so nanserbi bilang manangasikason manangimaton ed lokal a kongregasyon. Diad impamasiasia min simpli ed panagbilay mi, dakel so agawaan mi ed serbisyo ed si Jehova.

Inkaandi’d-Bilay na Pinablik ya Asawa

Nen Mayo 17, 1981, sikami so akayurong ed loob na Kingdom Hall, ya ontatalineng ed publikon paliwawa. Aliway liknaan nen Ralph kanian sikatoy linma’d beneg na hall, tan impaiderew to ed attendant so antikey a sulat a nankuan a sikatoy onsempet la. Inderlaw ko la iman ed si Ralph, kanian kinerew ko’d sakey ya imanehoan toak pian onsempet a tampol. Inatey si Ralph lapud graben impakaataki ed puso ed loob na sakey ya oras. Diad sampot la na panagaral na Panag-Bantayan ed saman a kabuasan, niyanunsio ed kongregasyon a nauyos lay bilay to.

Diad saman a bulan et akapangusar la si Ralph na masulok a 50 oras ed ministeryo. Say sigpot-panaon a karera to bilang payunir et asabi toy masulok a 46 taon. Sikato so akapangikondukta na saray panangiyaral na Biblia ed masulok a sanlasus a totoo a nagmaliw a bautismadon Tastasi nen Jehova. Saray espiritual a bendision a naawat mi et palumbasan ton tuloy so antokaman niran impansakripisyo mi ed loob na saray taon.

Misalsalamatak Lapud Saray Pribilihyok

Diad apalabas lan 18 taon, manbukbukor ak la diad iyaatendi ed saray miting, panagpulong ed arum basta sarag ko, tan panagaral na Salitay Dios. Natan et manaayam ak la ed sakey ya apartment parad senior citizen. Walaan ak lambengat na pigaran muebles tan ginagalak ya andian ak na telebisyon. Balet ta say bilay ko so makapenek tan mayaman ed espiritual. Saray atateng ko tan duaran agagik a lalaki so inatey a matoor, tan saray duaran agagik a bibii so mantutultuloy nin matoor ed dalan na katuaan.

Panliketan ko ta say anak ko, si Allen, so manseserbi bilang Kristianon matatken. Diad loob na dakel lan taon et sikato so mangipepeket na saray sound system ed Kingdom Hall tan Assembly Hall tan nanboluntaryo ed sound installation parad saray kombension ed panaoy tiagew. Say akulaw to so matoor a lingkor na Dios, tan saray duaran anak da so manlilingkor bilang mamatatken. Say anak kon bii, si Rebekah Karres, so angusar na masulok a 35 taon na sigpot-panaon a ministeryo, katekep toy apat taon diad sankamundoan a hedkuarter na Tastasi nen Jehova diad Brooklyn. Sikaran sanasawa so nanserbi ed loob na 25 taon ed panagbaroy a kimey ed nanduruman kabiangay Estados Unidos.

Inkuan nen Jesus a say Panarian et singa niyamot a kayamanan a naromog. (Mateo 13:44) Misalamat ak ta aromog na pamilyak itan a kayamanan a dakel lan taon so apalabas. Agaylan pribilihyo so inengneng ed apalabas a 80 taon na nitalagan serbisyo ed Dios​—ya anggapoy pagbabawian! No panpilien ak no antoy labay kon kabibilay, ontan nin siansia so pilien ko lapud say ‘maaron abig a linawa na Dios so magmaong nen say bilay.’​—Salmo 63:3.

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 23]

Nadngel mi so paliwawa nen Brother Rutherford nen 1917 diad Alliance, Ohio

[Litrato ed pahina 23]

Kaibay Ralph ed arap na trailer a tinoop to

[Litrato ed pahina 24]

Kaibay duaran ananak ko natan