Agmo Aabuloyan Iray Panduaruwa a Maneral ed Pananisiam

Sakey ya agew et abaloan mon maabig so laman mo. Diad kaimbuasan balet et sika lay maninagem. Bigbiglan kinmapuy ka. Ansakit lay ulom tan manotot so laman mo. Anto so nagagawa? Akaloob iray makaderal a bakterya ed saray sisteman panagdepensa na laman mo tan angapekta iratan ed saray importantin organom. No agnatambal et sarayan onaatakin organismo so nayarin permanenti lan mamakapuy ed sika​—ompan mamatey ni ingen ed sika.

SIEMPRE, no makapkapuy ka sanen na-inpeksiyon ka, lalon mainomay kan napeketan. Alimbawa, no say laman mo so kinmapuy lapud malnutrasyon, say resistansyam met so “onkapkapuy a pati say agtanton paka-impeksiyonan et magmaliw lan makapatey,” kuan na autor ed medikal a si Peter Wingate.

No ontan, siopa so malabay a manbilay a naeerasan? Maseguron gawaen moy anggaay nayarian mo pian makapangan kan maong tan mansiansian mabunigas. Ompan gagawaen moy anggaay nayarian mo met pian agka napeketan na virus odino bakterya. Balet, kasin ontan met so panaalwar mo pian makapansiansia kan “maksil ed pananisia”? (Tito 2:2) Alimbawa, kasin alerto ka’d kapeligroan ya ipapaarap na masilib iran panduaruwa? Saraya so main-inomay ya onloob ed kanonotan tan pusom, a deralen day pananisiam tan relasyon mo’d si Jehova. Ompatnag a walaray totoon manga-manga ed sayan kapeligroan. Papaulyanan day inkasikaran mainomay a naapektoan ed saray panduaruwa lapud manpapaeras ira diad espiritual a paraan. Kasin posibli a nagagawaan mo met itan?

Panduaruwa​—Kasin Lawas a Makapuy Itan?

Siempre, aliwan amin a panduaruwa et makapuy. No maminsan et kaukolan mo nin nodnonoten a maong so sakey a bengatla anggad nasegurom laray impormasyon nipaakar ed satan. Mapeligro tan masilib iray pananagyat na relihyon a kaukolan mo labat a panisiaan iratan tan agbalot manduaruwa ed saratan. Tua, ibabaga na Biblia a say aro et “amin sisiaen to.” (1 Corinto 13:7) Maseguron panisiaan na sakey a maaron Kristiano iramay apaneknekan lan napanmatalkan. Balet, say Salitay Dios so mamapasakbay met sumpad ‘panisia ed balang salita.’ (Uliran 14:15) No maminsan, say apalabas lan rekord na sakey a too so makatunongan a rason pian sikatoy panduaruwaan. Ipapasakbay na Biblia a “sano [say manamalingo et] mansalita na maong, sikato so agmo sisisiaen.”​—Uliran 26:24, 25.

Papasakbayan met nen apostol Juan iray Kristiano sumpad bengatbengat a panisia. “Agyo sisiaen so amin a balikas ya impuyan,” insulat to. Noagta, “salien yo no kasin saray balikas ya impuyan et nanlapud Dios.” (1 Juan 4:1, NW) Nayarin ompatnag  a say sakey a “balikas,” sakey a bangat odino opinyon et manlalapud Dios. Balet talaga ta a satan so nanlapud sikato? Say samet a panduaruwa, odino agpanisian tampol, so nayarin magmaliw a peteg a proteksion lapud, singa ibabaga nen apostol Juan, “dakel a manamalingo so linmoob ed mundo.”​—2 Juan 7.

Andiay Letnegan Iran Panduaruwa

On, say matua tan mapaabeban panangusisa ed saray bengatla pian napaneknekan no tua iratan so mabetbet a nakaukolan. Balet, midumaan iya ed pamaulyan na saray andiay letnegan tan makaderal a panduaruwa a nitanem ed nonot tan puso tayo​—saray panduaruwa a nayarin maneral ed saray niletneg lan sisiaen tan pisisiglaotan tayo. Naukeran iyan panduaruwa bilang “agpakaseguro ed sisiaen odino opinyon a mabetbet ya onsebang no mandedesisyon.” Nanonotan mo ni no panon a sinamalan nen Satanas so kanonotan nen Eva na saray panduaruwa nipaakar ed si Jehova? Oniay intepet to: “Talaga kasin imbaga na Dios ya agkayo nepeg a mangan ed amin a kiew diad hardin?” (Genesis 3:1, NW) Say panduaruwa a pinalesa na satan a singano agmauges a tepet so nanggirogiro ed pandedesisyon nen Eva. Kaslakan la itan ed saray metodo nen Satanas. Singa say managsulat na saray panagpauges, sikatoy onsiano ed panangusar na saray pasiki, agpihon salita, tan tilatila. Dineral nen Satanas so dakel a maabig tan napanmatalkan iran relasyon panamegley na saray masilib a panduaruwa a nitanem ed ontan a paraan.​—Galacia 5:7-9.

Malinew ya atalosan nen babangatan a Santiago so makaderal ya epekto na onian klase na panduaruwa. Sikato so nansulat nipaakar ed marakep a pribilehyo tayo a bulos tayon naasinggeran so Dios pian patulongan ed sikato diad panaon na subok. Bangbalet, ipapasakbay nen Santiago, sano manpikasi kayo ed Dios, “pakerewen ed pananisia, ya andi panduaruwa.” Saray panduaruwa ed relasyon tayo ed Dios et pagmaliwen to itayon “singa sakey a daluyon ed dayat a nagalawgalaw na dagem, tan nibantak ed biek tan biek.” Magmaliw itayon “too a nankadua so kanonotan to [ya] agmakapansiansia ed amin ya awey to.” (Santiago 1:6, 8) Nabayuboan tayo la so panduaruwa ed sisiaen a pagmaliwen to itayon kibangkibang. Insan, singa agawa ed si Eva, mainomay itayo lan naapektoan na amin a nengneng na demoniko iran bangat tan pilosopiya.

Mantinien so Maong a Bunigas ed Espiritual

Panon tayo sirin a nasalimbengan so inkasikatayo manlapud makaderal iran panduaruwa? Say ebat et simsimpli: diad mapekder a pangipulisay ed satanikon propaganda tan ed sigpot a panganamot ed probisyon na Dios pian magmaliw itayon ‘mabiskeg ed pananisia.’​—1 Pedro 5:8-10.

Importantin tuloy so maong a personal a katagano ed espiritual. Say autor a si Wingate, ya asalambit ed akadkauna, so angisalaysay: “Anggano say laman so manpapainawa et nakakaukolan na satan so tuloytuloy a suplay na enerhiya parad kemikal iran proseso tan parad kikurang na saray makanan organo; tan saray materyal na dakel a tissue so nakakaukolan a naynay a nasalatan.” Ontan met ed espiritual a bunigas tayo. No anggapoy tuloy-tuloy a katagano ed espiritual, say pananisia tayo, so singa say laman ya agnapapakan diad ontan et kalkalnan onkapuy insan la ompatey. Indanet iya nen Jesu-Kristo sanen inkuanto: “Aliwa a say tinapay labat so napambilay na too noag say amin a salitan ombesngaw ed sangi Dios.”​—Mateo 4:4.

Isipen pa itan. Panon tayo apabiskeg so pananisia tayo diad inmuna? “Say pananisia manlapu ed pandengel,” insulat nen apostol Pablo. (Roma 10:17) Labay ton ibaga a diad inmuna et pinabiskeg tayo so pananisia tan kompiyansa tayo ed si Jehova, ed saray sipan to, tan say organisasyon to diad pantagano ed Salitay Dios. Siempre, agtayo labat bengatbengat a sinisia so amin a nadngel tayo. Inalig tayo so ginawa na saray totoon manaayam ed syudad na Berea. Sikatayo so ‘inagew-agew a nanusisa ed Kasulatan, no peteg irayan bengatla.’ (Gawa 17:11) ‘Sinali tayo la no anto so maong, tan makapaliket, tan nasnaspot a linawa na Dios’ tan sineguro tayo a tua iray nadngel tayo. (Roma 12:2; 1 Tesalonica 5:21) Nanlapula’d saman, nayarin napapabiskeg tayo so pananisia tayo diad lalon pakakatebek ya agbalot onsaew so Salitay Dios tan saray sipan to.​—Josue 23:14; Isaias 55:10, 11.

 Paliisay Pakaerasan ed Espiritual

Say angat natan et say panmantini ed pananisia tayo tan ed ipaliis ed antokaman a panduaruwa ed sisiaen a mamaletey ed kompiyansa tayo ed si Jehova tan ed organisasyon to. Pian nagawaan iya nepeg ya itultuloy tayon usisaen so Kasulatan ya inagew-agew. Ipapasakbay nen apostol Pablo a “dia ed saray arapen a panaon saray arum [a diad inmuna et ompatnag a walaan na mabiskeg a pananisia so] onsian ira ed pananisia, a dengelen da so saray espiritu a manangilawan tan saray bangat na saray demonyo.” (1 Timoteo 4:1) Sarayan makapalikdon balikas tan bangat so mamalesa na panduaruwa ed kanonotan na arum tan mangisian ed sikara manlapud Dios. Anto so makasalimbeng ed sikatayo? Diad pantultuloy a ‘natagano ed saray salita na pananisia tan ed maabig a bangat a tutumboken tayon maapit.’​—1 Timoteo 4:6.

Balet, makapaermen ta natan et walara so agmalabay a ‘natagano ed saray salita na pananisia’​—anggan say ontan a pakasustine so daakan a niwala. Singa ed imbaga na sakey ed saray managsulat na libron Uliran, posibli a napaliberan itayo na maong ya espiritual a tagano, espiritual a ponsia, a singa panangibaga, balet aktual ya agtayo mamangan tan nagigiling so tagano.​—Uliran 19:24; 26:15.

Saya so mapeligro. Kuan na autor a si Wingate: “Bektan say laman et gapoan to lan kanen so mismon protina to, say bunigas to so onggapo met lan naapektoan.” Sano narasan ka, say laman mo so onggapon mangusar ed enerhiya a nisimpen ed interon laman mo. Sano sarayan simpenan et naupotan la, perdien lay laman so protinan makanakana parad tuloytuloy ya ibaleg tan kaapiger na tissue. Onggapo met lan naderal iray makanan organo. Insan say bunigas mo et onkapuy met la.

Ontan so agawa diad espiritual a pantalos ed pigara diad inmunan Kristianon kongregasyon. Sinali ran nasustine na saray riserba ra ed espiritual. Maseguron anggapoy personal a panagaral da, tan sikaray linmetey ed espiritual. (Hebreos 5:12) Impaliwawa nen apostol Pablo so kapeligroan ed panggawa’d saya sanen sinulat toray Hebreon Kristiano: “Nepeg ya imatleken tayo ed baleg a seseg so saray bengatlan nadngel tayo, ta ompan lamang no niagus itayo.” Amta ton alay inomay na kigalet ed mauges iran ugali no “palpaulyan tayo so sakey a sankabalegan a kilalaban.”​—Hebreos 2:1, 3.

Makapainteres, say toon walaay malnutrasyon so agkapilitan a nengneng toy mansasakit odino makmabeng. Mipadpara, nayarin agtampol a napatnagan ed sakey a sikatoy naeerasan ed espiritual. Nayarin nengneng moy mabunigas ed espiritual anggano sikay agsuston nasusustine​—balet diad antikey labat a panaon! Mapatpatnag a sika so onkapuy ed espiritual, a mainomay a naapektoay agmakatunongan iran panduaruwa, tan agmakapitulot parad pananisia. (Judas 3) Amtam a mismo​—anggano ag-amta na arum​—so peteg a katataganom ed espiritual.

Kanian, itultuloy moy personal a panagaral mo. Pirmin labanan iray panduaruwa. Diad agpangasikaso ed singano melag ya inpeksiyon, ya ag-isengansengan iray panduaruwaan a naynay a mangogonigon, so nayarin walaan na makaderal iran pansumpalan. (2 Corinto 11:3) ‘Peteg kasin manbibilay itayo la ed kaunoran iran agew? Kasin napanisiaan mon amin so ibabaga na Biblia? Kasin saya so peteg ya organisasyon nen Jehova?’ Kalkaliktan nen Satanas ya itanem so ontan iran panduaruwa ed nonot mo. Agmo ibabaliwala so katataganom ed espiritual a pagmaliwen to kan main-inomay a napatitan ed saray bangat to. (Colosas 2:4-7) Tumboken so nisimbawa ed si Timoteo. Magmaliw a maong a manag-aral na “masanto a sulsulat” ta pian nayarian moy ‘mansiansia ed saray bengatla ya inaral mo tan sinisiam.’​—2 Timoteo 3:13-15.

 Nayarin kaukolan moy tulong pian nagawaan iya. Oniay intuloy ya inkuan na samay managsulat ya inaon ed tagey: “No pirmi pakakaerasan et saray organon panaggiling so naapektoan a maong lapud kakulangan na saray bitamina tan arum niran makanan bengatla ya agda la nasarag ya awaten so nitaryan ordinaryo iran tagano. Saray totoon oniay kipapasen da so mankakaukolan na taganon nagiling a tampol.” Nakaukolan so nikaduman panangasikaso ta pian naremedyoan iray epekto na impakaerasan na laman. Mipadpara, say toon amaulyan la ed personal a panagaral to na Biblia et mankaukolan na pirmin tulong tan panamaseseg pian napapawil toy ganas to ed espiritual. No ontan so situasyon mo, patulongan tan maliket ya awaten so antokaman a tulong pian napabiskeg so bunigas mo ed espiritual.​—Santiago 5:14, 15.

‘Agmanduaruwa ed Panamegley na Agpananisia’

Diad pangonsidera ed saray sirkumstansia nen patriarka ya Abraham, nayarin isipen na arum a walaray makatunongan a panduaruwaan to. Ompatnag a makatunongan so pangikuan a sikatoy ‘agla mailalo ed pagmaliw ya ama na dakel a nasyones’​—anggaman ed sipan na Dios. Akin? Bueno, manlapud punto de bista na too, ompatnag ya agmarakep iray bengatla. ‘Inggaton to so laman to ya inatey la tan say inatey la a panag-anakan nen Sara,’ kuan na rekord na Biblia. Siansia, agton balot inabuloyan iray panduaruwa nipaakar ed Dios tan ed saray sipan to ya onlamot ed nonot tan puso to. Insulat nen apostol Pablo: “Agkinmapuy ed pananisia,” odino “nanduaruwa ed panamegley na agpananisia.” Si Abraham so nansiansian “sinisia to a peteg a ganagana ya insipan [na Dios], makapanyari met a manumpal.” (Roma 4:18-21) Sikato so awalaan na mabiskeg, personal, tan napanmatalkan a relasyon ed si Jehova ed loob na dakel a taon. Impulisay to so antokaman iran panduaruwa a nayarin mamaletey ed satan a relasyon.

Sarag mon gawaen met so ontan no “tandaan mon maong so uliran na saray maabig a salita”​—no mangan kan maong ed espiritual. (2 Timoteo 1:13) Moriaen a seryoso so kapeligroan na saray panduaruwa. Si Satanas so mangaagamil na natatawag a bakteryan parad espiritual a pibabakal. No paulyan moy mangamor na maong ya espiritual a tagano diad personal a panagaral na Biblia tan diad iyaatendi ed saray Kristianon miting, itatapang moy inkasika ed saratan a panangataki. Anamoten ya usaren so daakan tan nipanpanaon a suplay na espiritual a tagano ya itatarya na “matoor tan makabat ya aripen.” (Mateo 24:45) Itultuloy moy “onabuloy ed saray [makagunggonan] salita” tan mansiansian “maksil ed pananisia.” (1 Timoteo 6:3; Tito 2:2) Ag-aabuloyan iray panduaruwa a maneral ed pananisiam.

[Saray litrato ed pahina 21]

Panon mon tataganoen so inkasika diad espiritual a paraan?