No Panon Yon Protektaan so Ananak Yo Panamegley na Maridios a Kakabatan

SAY laman tayo so inagew-agew a milalaban. Nepeg a labanan na satan so nanduruman mikrobyo. Maong labat ta maslak ed sikatayo so walaan na nisipor ya immune system a manproprotekta ed sikatayo sumpad saratan a panangataki tan mangipapaliis ed sikatayo manlapud dakel a makaalis a sakit.

Mipadpara, nepeg a labanan na saray Kristiano iray agmakasulatan a kanonotan tan prinsipyo ed moral ontan met iray pananesdes a nayarin maneral ed espiritual a bunigas tayo. (2 Corinto 11:3) Ta pian naresistian iyan inagew-agew a panangataki ed kanonotan tan kapusoan tayo, kaukolan tayoy nawalaan na espiritual iran pandepensa.

Saratan a pandepensa so nagkalalo lan nakaukolan na ananak tayo, lapud agnisipor ed sikara iray espiritual a pandepensa a makadaeg ed espiritu na mundo. (Efeso 2:2) Legan ya ombabaleg so ananak, importante a sikaray tulongan na atateng a nawalaan na dili ran pandepensa. Anto so akadependian na saratan a pandepensa? Oniay ipapaliwawa na Biblia: “Si Jehova mangiter na kakabatan; . . . pansiansiaen to so dalan na saray santo to.” (Uliran 2:6, 8) Nayarian na kakabatan na Dios a bantayan so dalan na saray kalangweran pian ag-ira nabiktima na makaderal a pililimog, pananesdes na kaedaran, odino makapuy a panliliket. Panon a natumbok na atateng so panangiwanwan nen Jehova tan nipurek so maridios a kakabatan?

Pananap ed Maabig a Pililimog

Natalosan a labalabay na saray tin-edyer so miulop ed kapara ran tin-edyer, balet no say piulopan da labat et saray andian ni eksperiensya, ag-itan mamawala na maridios a kakabatan. “Say inkaatiw nisinger ed puso na ugaw,” so impasakbay na proverbio. (Uliran 22:15) Sirin, panon a natutulongan na atateng iray anak da a mangiyaplika ed maridios a kakabatan ed sayan pamaakaran na pililimog?

Oniay inkuan na sakey ya ama a manngaran na Don *: “Saray anak min lalaki so naynay a mililimog ed kakaaro ra a kaedaran da, balet kaslakan a sikaray saniiba diad abung mi, a  wadman kami. Pansiasiansiaen min lukas so abung mi kanian mabetbet a napno itan na saray kalangweran, a paparawesen mi. Maliket min aanosan so ingal tan taligaboan ed loob na abung mi ta pian nitarya lambengat so maligen a kaliberliber a napanliketan na ananak mi.”

Si Brian tan Mary so walaan na taloran makalakal ya ananak balet aaksobien da ya aliwan lawas mainomay so panangipasal ed sikara. Oniay insalaysay da: “Diad kongregasyon mi et daiset so kalangweran a magano lan man-20 años a napilimogan na marikit min si Jane. Anggaman ontan, walay sakey a kaaro to a manngaran na Susan, a makaaro tan masayaksak a kalangweran. Balet, saray ateng to so aliwan singa sikami a mapeget. Aliwan singa si Jane, si Susan so aabuloyan dan nalabian, mansulong na antikey, mandengel na kuestionablin musika, tan manbantay na agmatukoy iran pelikula. Abayag a nairapan si Jane a natebek so punto de bista mi. Parad sikato, singano mas makatalos iray ateng nen Susan, bangta sikami et mapegpeget. Atebek lambengat nen Jane a kinmanan proteksion ed sikato so inkamapekder mi sanen nidunget ed problema si Susan. Malikeliket kami lapud nagmaliw kamin masekder ed say papanisiaan min duga parad anak mi.”

Singa si Jane, naaaralan na dakel a kalangweran a makabat so pananap na panangiwanwan na atateng da nipaakar ed pililimog. “Say layag ya ondengel ed panamaat na bilay manayam ed saray makabat,” so inkuan na proverbio. (Uliran 15:31) Say maridios a kakabatan so mangigiya ed saray kalangweran a miulop ed maong a kakaaro.

Panalona ed Desdes a Miabobon

Maapit a nisiglaot ed panlilimog so pananesdes na kalimog odino kaedaran. Say desdes a miabobon so mabetbet a mangaataki ed saray pandepensa na ananak tayo. Lapud saray tobonbalo et kaslakan a mankaliktan na panangabobon na kaedaran da, say panedesdes na saratan so makapangimpluensya ed sikaran onabobon ed momoriaen na mundo a makapaliket.​—Uliran 29:25.

Ipapanonot ed sikatayo na Biblia a “say mundo mangangga, tan saray penel to.” (1 Juan 2:17) Kanian, nepeg ya ag-abuloyan na atateng so ananak da a pirmin naimpluensyaan na saray panmoria na mundo. Panon dan natulongan so ananak dan mannonot diad Makristianon paraan?

“Labalabay na marikit ko so mansulong na kawes a kaslakan ya isusulong na arum a kalangweran,” so inkuan nen Richard. “Kanian maanos kamin akikatunongan ed sikato nipaakar ed saray pankaabigan tan agpankaabigan na kada kerew to. Anggan diad saramay estilo ya ipapasen min naabobonan, tutumboken mi so simbawan nadngel mi pigaran taon lay apalabas, ‘Makabat so sakey a too ya aliwan sikatoy manunaan a mangalig ed balon uso nisay sikato so unor ya ontundan manumbok ed satan.’”

Sakey ya ina a manngaran na Pauline so angarap ed pananesdes na kaedaran diad sananey a paraan. Oniay nanonotan to: “Awalaan ak na interes ed saray paniinteresan na ananak ko tan lanang ak ya onloloob ed kuarto ra pian mitongtong ed sikara. Tinmulong ed siak irayan andukey a pantotongtong pian nibangat ira tan  natulongan iran mangonsidera ed arum nin paraan na pangusisa ed saray pamaakaran.”

Agnaandi so pananesdes na kaedaran, kanian saray ateng so nayarin mabetbet a mipuligesgesan pian ‘nabagbag da iray minumundon kaisipan’ tan natulongan so ananak dan nitarok so kanonotan da ‘ed inkadakep diad katutulok ed Kristo.’ (2 Corinto 10:5) Balet diad ‘pansiansian malet ed pikakasi,’ saray ateng tan ananak so napabiskeg a manumpal ed sayan makanan kimey.​—Roma 12:12; Salmo 65:2.

Say Mabiskeg a Pananagyat na Panliliket

Say komatlon impluensya a nayarin mairap a pidenengan na atateng et say panliliket. Sipor lan labalabay na angkelag ya ugugaw so manggalaw. Dakel met a tobonbalo so magunaet a manaanap na panliketan. (2 Timoteo 2:22) Balet no peneken ed agmakabat a paraan, satan a pilalek so mamakapuy ed espiritual iran pandepensa ra. Niwala so kapeligroan ed duaran nengneng.

Unona, say alabas a panliliket so mangipapatnag ed abebbeba iran estandarte na mundo nipaakar ed moral. (Efeso 4:17-19) Ingen, satan so kaslakan ya ipaparungtal diad makasagyat tan makatangguyor a paraan. Satan so peteg a mangipeligro ed saray kalangweran, a nayarin agmakalikas ed saray patit.

Komadua, say karakel na panaon ya uusaren ed panagliket so nayarin pansengegan met na saray problema. Ipapasen na arum a sankaimportantian ed bilay so panliket, a manguupot itan na dakel a panaon tan biskeg da. Impasakbay na proverbio ya “aliwan maong so pangan na dakel a dilo.” (Uliran 25:27) Mipadpara, say alablabas a panliliket so mamakapuy ed ganas tayo a mantagano ed espiritual tan manresulta ed inkangiras na nonot. (Uliran 21:17; 24:30-34) Say alablabas a panliket ed sayan mundo so mangamper ed saray kalangweran a ‘mamemben ed bilay a peteg’​—say bilay ya andi-anggaan diad balon mundo na Dios. (1 Timoteo 6:12, 19) Panon a natatalonaan na atateng iyan angat?

Oniay inkuan nen Mari Carmen, sakey ya ina a walaan na taloran anak a bibii: “Kaliktan min nawalaan na maabig a panagligliwaan iray anak mi tan sikaray manliket. Kanian mabetbet kamin ompasyar bilang pamilya, tan mililimog met ira ed saray kakaaro ra diad kongregasyon. Balet seseguroen min naynay a walad lugar so panagligliwa. Iyaaliling mi itan ed palamis diad sampot na panangan, a masamit balet aliwa itan a manunan putahe. Naaaralan da so mankimey diad abung, diad eskuelaan, tan diad kongregasyon.”

Si Don tan si Ruth so agmet amaulyan a basta labat ombana so panliket da. “Niyugali mi la ya igana so Sabado bilang ‘agew a pampamilya,’” so impaliwawa ra. “Mibiang kami ed lawak na ministeryo diad kabuasan, manlangoy kami diad ngarem, tan diad labi et walaan kami na espisyal a pangdem.”

Ipapabitar na saray komento na sarayan ateng so kakanaan na inkasimbang diad panangitarya na maabig a panliliket tan diad suston panangilugar ed satan ed bilay na Kristiano.​—Eclesiastes 3:4; Filipos 4:5.

Manmatalek ed si Jehova

Siempre, nakaukolan so dakel a panaon pian napabiskeg iray espiritual a pandepensa. Anggapo so mamilagron tambal a mangiter na maridios a kakabatan, a mamakiwas ed ugugaw pian manmatalek ed mangatatawen ya Ama ra. Imbes, saray ateng so kaukolan a ‘mangibangat ed sikara diad kadudusa tan panamilin na Katawan.’ (Efeso 6:4) Sayan tuloytuloy a “panamilin” et mankabaliksan a tulongan so ananak a moriaen iray bengatla unong ed panmoria na Dios. Panon itan a nagawaan na atateng?

Say regular a panagaral na pamilya ed Biblia so makanan tulong ed itatalona. Say panagaral so ‘mangilukas ed kamataan na ugugaw pian  nanengneng da so pankelkelawan a pamaakaran ya ompaway ed ganggan na Dios.’ (Salmo 119:18) Si Diego so angipapuson maong ed panagaral na pamilya kanian atulongan to iray anak to ya onapit ed si Jehova. “Manpaparaan ak a maong parad panagaral,” so inkuan to. “Diad pansusukimat ko ed Makasulatan iran publikasyon, naaaralan kon pagmaliwen a singa mabilay iray karakter ed Biblia. Papasesegen ko iray anak mi a mangalig ed alimbawa na saray matoor. Saya so mabitar a mangipapanonot ed ananak ko ed no anto so makapaliket ed si Jehova.”

Makaaral met so ananak diad impormal iran kipapasen. Binilin nen Moises iray atateng ya itongtong da iray panonot nen Jehova ‘kapag no manyurong ira ed abung da tan kapag no manaakar ira ed dalan tan kapag no mandukdukol ira tan kapag no ombangon ira.’ (Deuteronomio 6:7) Oniay insalaysay na sakey ya ama: “Nakaukolan na ana’kon laki so panaon pian ibesngaw so nalilikna to. Sano saniba kamin manaakar odino mankikimey, mabulos to lan ibalikas ed satan so nalilikna to. Diad sarayan pankanawnawa et maabig iray napantotongtongan mi ya akagunggonaan min dua.”

Saray pikakasi ya idadaulo na atateng so walaan met na aralem ya epekto ed ananak da. Say pakarengel ed atateng da a mapaabeban onaasingger ed Dios pian onkerew na tulong tan panamerdona so mamakiwas ed ananak a ‘sisiaen da a sikatoy wala.’ (Hebreos 11:6) Ipupurek na dakel a matalonan atateng so kaimportantian na panagpikasi bilang pamilya, ya ilaktip ed saratan a pikakasi iray pamaakaran ed eskuelaan tan arum niran bengatla a kapapagaan na ananak da. Inkuan na sakey ya ama a naynay a manpipikasi so akulaw to a kaiba iray anak da sakbay iran onla ed eskuelaan.​—Salmo 62:8; 112:7.

‘Ag-itayo Komon Onkesaw a Manggawa na Maabig’

Amin ya ateng so nalilingo tan nayarin pagbabawian day paraan na impangarap da ed pigaran situasyon. Anggaman kuan, papasesegen itayo na Biblia a manseet, ya ‘ag-onkekesaw a manggawa na maabig.’​—Galacia 6:9.

Balet, nayarin nalikna na atateng a labay da lay onsuko, sano mairap dan natalosan no maminsan so ananak da. Mainomay so pangibaga a duma la tan bangar iray malangwer a kailalakan. Balet, diad tua et saray ugugaw natan so walaan na kakapuyan a singa ed saray akadkaunan kailalakan, tan nipapaarap ira ed pareho iran pakatuksoan, anggaman onloloor so pananesdes ya onsumlang. Kanian, kayarin kinorehi na sakey ya ama so anak ton laki, kinalnaan toy boses to diad impangibagan: “Say labay na pusom a gawaen et samay labay na pusok met a gawaen sanen ugaw ak ni.” Nayarin daiset so amta na atateng nipaakar ed saray kompyuter, balet amta ra so amin a nipaakar ed inklinasyon na ag-ayadyarin laman.​—Mateo 26:41; 2 Corinto 2:11.

 Nayarin masuyat ya onkiwas so arum ya ananak ed panangiwanwan na atateng da tan agda ni ingen aawaten so pananisiplina ed sikara. Balet, nakaukolan lamet so panagsungdo. Anggaman masuyat ira diad gapo odino bangar ira no maminsan, dakel ya ananak so onkikiwas met lanlamang. (Uliran 22:6; 23:22-25) Oniay insalaysay nen Matthew, sakey a malangwer a Kristiano a manlilingkor la natan diad sakey ed saray sangan opisina na saray Tasi nen Jehova: “Sanen tin-edyer ak ni, moriaen kon agmakatunongan iray panameget na atateng ko. Ikakatunongan ko a no saray ateng na kakaarok et aabuloyan da so sakey a bengatla, akin et ag-abuloyan itan na atateng ko? Tan no maminsan et onsyodot ak a maong sano dusaen da ak diad agda pangiyabuloy ed siak ya onlan manbangka, anta satan so labalabay ko. Balet, no nonoten ko so apalabas, bidbiren ko ya epektibo tan makanakana iray impanisiplina ed siak na atateng ko. Misalsalamat ak ya intarya ra so nakaukolan kon panangiwanwan sanen kinaukolan ko itan.”

Maseguro ya anggaman saray anak tayo no maminsan et nidudunget ed agmarakep a kipapasen ed espiritual, sarag da nin siansia so ombaleg bilang makalakal a Kristiano. Unong ya insipan na Biblia, say maridios a kakabatan so makapangitarya ed sikara na espiritual iran pandepensa. “Say kakabatan onloob naani ed pusom, tan say pakatalos makapaliket naani ed kamarerwam; say kalakal sikato naani bantay ed tagey mo; say pakatalos sikato naani mangiyagel ed sika: Pian ilaban to ka a manlapu ed dalan na mauges.”​—Uliran 2:10-12.

Aliwan mainomay so pangilukon ed ugaw ed loob na siam bulan. Tan nayarin katekep na ontumbok a 20 taon so ot-ot tan liket. Balet lapud inaro ra so ananak da, gagawaen na saray Kristianon atateng so amin a nayarian da pian protektaan ira panamegley na maridios a kakabatan. Nalilikna ra ed ananak da so singa alikna na masiken lan apostol Juan ed saray anak to ed espiritual: “Anggapo so babaleg a liket ko nen say saya, salanti say pakadngel ko a saray ana’ko manaakar ira ed katuaan.”​—3 Juan 4.

[Paimano ed Leksab]

[Litrato ed pahina 24]

“Pansiasiansiaen min lukas so abung mi kanian mabetbet a napno itan na saray kalangweran”

[Litrato ed pahina 25]

Magmaliw ya interesado ed saray paniinteresan na ananak yo

[Saray litrato ed pahina 26]

“Manpaparaan ak a maong parad panagaral”