Say Salita nen Jehova et Mabilay

Saray Pabitar ed Libro na Unonan Samuel

SAY taon et 1117 K.K.P. Apalabas la so manga talon lasus a taon manlapula’d sigpot ya impanakop nen Josue ed Insipan a Dalin. Saray mamasiken na Israel so linma ed propeta nen Jehova lapud nikaduman kerew. Impikasi na propeta so pamaakaran, tan inmabuloy si Jehova ed kerew da. Saya la so panandaan na impangangga na panaon na saray Ukom tan gapoan na pananguley na ararin totoo. Say libro na Biblia ya Unonan Samuel so mangisasalaysay ed saray makapasagyat ya agawgawa legan na satan a makatantandan impanguman ed awaran na nasyon na Israel.

Say Unonan Samuel so insulat di Samuel, Natan, tan Gad, manlapud 1180 ya anggad 1078 K.K.P., a saknapen toy 102 a taotaon. (1 Awaran 29:29) Sakey iyan salaysay nipaakar ed apatiran pangulo na Israel. Duara so ukom tan duara so ari; say duara et matulok ed si Jehova bangta say duara et andi. Nakabkabat tayo met dia so duaran napanuliranan a bibii tan say sakey a makpel ingen ta magalang a mibabakal. Saratan ya ehemplo so mangitatarya na makanakanan leksion nipaakar ed ug-ugali tan kakikiwas a nepeg ya aligen tan paliisan. Say lugan na Unonan Samuel so mabiskeg a mangimpluensya ed kanonotan tan kakikiwas tayo.​—Hebreos 4:12.

SI SAMUEL SO SINMANDIN UKOM ED SI ELI

(1 Samuel 1:1–7:17)

Panaon ed saman na Piesta na Kubongkubong, tan si Ana, a taga-Rama so manliket a maong. * Inebatan nen Jehova so pikakasi to, tan sikatoy angiyanak na sakey ya ugaw a laki. Pian tooren so samba to, inyakar nen Ana so anak ton Samuel ed “abung nen Jehova” pian manlingkor. Diman et “nankatangbayan [so ugaw] ed Jehova ed arap nen Eli a saserdote.” (1 Samuel 1:24; 2:11) Sanen ugaw ni si Samuel, si Jehova so akisalita ed sikato, ya inyabawag To so panangukom ed pamilya nen Eli. Legan ya ombabaleg si Samuel, amin a totoo ed Israel so angawat ed sikato bilang propeta nen Jehova.

Asabi panaon, binakal na saray Filisteo so Israel. Sinamsam da so Kaban tan pinatey da so duaran ilalak nen Eli. Sanen abalitaan iya nen masiken lan Eli, sikatoy inatey, tan angangga so ‘impan-ukom to ed Israel ed apataplo a taon.’ (1 Samuel 4:18) Say impangayarian na saray Filisteo ed Kaban so peteg a makapadesyang ed sikara, kanian impawil da itan ed saray Israelita. Si Samuel la ed saman so manguukom ed Israel, tan wala so kareenan ed bansa.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

2:10​—Akin ya impikasi nen Ana a si Jehova so “mangiter na biskeg ed ari to” anta anggapo so toon ari a manuuley ed Israel? Say ideya a nawalaan na toon ari iray Israelita so nipasakbay ed Mosaikon Ganggan. (Deuteronomio 17:14-18) Sanen magano lan ompatey si Jacob, oniay impropesiya to: “Say setro [sakey a simbolo na maarin pakauley] ag-ontaynan ed Juda naani.” (Genesis 49:10) Niarum ni, oniay inkuan nen Jehova nipaakar ed si Sara, say inmunan ateng na saray Israelita: “Saray arari na katooan naani nianak ed sikato.” (Genesis 17:16) Sirin, si Ana so mangipipikasi nipaakar ed arapen ya ari.

3:3​—Talaga kasin naugip si Samuel ed Sankasantosan a pasen? Andi, agnaugip ditan. Si Samuel et sakey a Levita diad aliwan saserdoten pamilya na saray Coatita. (1 Awaran 6:33-38) Lapud satan, sikatoy agnaabuloyan ya “onloob a mannengneng [ed] santuaryo.” (Numeros 4:17-20) Say alenleneg a kabiangan na santuaryo a nalooban nen Samuel et say lolooban ed tabernakulo. Nayarin ditan so naugipan to. Mapatnag a si Eli so naugip met ditan. Say balikas a “kawalaan na kaban na  Dios” so malinew a manutukoy ed interon tabernakulo.

7:7-9, 17​—Akin ya angiyapay si Samuel na bagat a popoolan diad Mizpa tan angipaalagey na altar diad Rama, anta saray bagat so nepeg ya iyapay a regular dia lambengat ed pasen a pilien nen Jehova? (Deuteronomio 12:4-7, 13, 14; Josue 22:19) Kayarin inekal so sagradon Kaban ed tabernakulo diad Silo, agla apatnagan so kiwawala nen Jehova diman. Kanian bilang manangilaman na Dios, si Samuel so angiyapay na bagat a popoolan diad Mizpa tan angipaalagey met na altar diad Rama. Mapatnag ya inabobonan nen Jehova iratan a ginawa to.

Saray Leksion Parad Sikatayo:

1:11, 12, 21-23; 2:19. Say inkamapikasi nen Ana, say inkamapaabeba to, say pisasalamat to ed kaabigan nen Jehova, tan say ag-onkupas a panangaro to bilang ina so napanuliranan na amin a matakot ed Dios a bibii.

1:8. Agaylan abig ya ehemplo so impanengneng nen Elkana diad impamaseseg to’d arum panamegley na salita! (Job 16:5) Sikatoy ag-angakusa noagta tinepetan to nin unona so naeermenan a si Ana: “Akin et say pusom manermen?” Saya so amaseseg ed si Ana pian ibesngaw so nalilikna to. Insan sikatoy pinaseguroan lamet nen Elkana ed panangaro to, a kuan to: “Agak ta magmaong ed sika nen say samploran anak a lalaki?”

2:26; 3:5-8, 15, 19. Diad maseet a pangitultuloy ed inter na Dios a kimey tayo, diad panganamot ed espiritual a panangipasal, tan diad pagmaliw a magalang tan marespeto, magmaliw itayon labalabay na Dios tan totoo.

4:3, 4, 10. Anggan say bengatla a masanto a singa say kaban na sipan so agnagmaliw a mananalimbeng ya anting-anting. Nepeg tayon ‘arawian iray kinondiosdiosan.’​—1 Juan 5:21.

UNONAN ARI NA ISRAEL​—TINMALONA ODINO SINMAEW?

(1 Samuel 8:1–15:35)

Si Samuel so matoor ed si Jehova sanlegay impanbilay to, balet agnankurang ed maridios iran dalan iray ilalak to. Sanen kinerew na mamasiken ed Israel a nawalaan ira komon na toon ari, inabuloyan ira nen Jehova. Tinumbok nen Samuel so panangidirehi nen Jehova tan nilanaan to bilang ari so sakey a guapon Benjamita a si Saul. Pinabiskeg nen Saul so posisyon to bilang ari diad impanalo to ed saray Amonita.

Say makpel ya ilalak nen Saul a si Jonatan so angubkob ed sakey a kampamento na Filisteo. Binmales so abalbaleg ya armada na saray Filisteo ed Israel. Diad inkatalagnaw nen Saul et masunggay ton inyapay a mismo so bagat a popoolan. Insan intagar nen makpel a Jonatan so manag-awit na armas to tan bukor ton inataki so sakey lamet a kampo na Filisteo. Balet, lapud bengatbengat a samba nen Saul, agsigpot so impanalo ra. Si Saul so “akibakal” ed amin a kakabusol to. (1 Samuel 14:47) Balet, sanen tinalo to iray Amalekita, agto tinulok si Jehova diad impankawanan to ed saray nepeg komon a “napapatey.” (Levitico 27:28, 29) Say resulta et impulisay nen Jehova si Saul bilang ari.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

9:9​—Anto so kabaliksan na balikas a “say tatawagen natan a propeta sikato nen inmuna a panaon so tinawag a managnengneng”? Nayarin ipapabitar na sarayan salita a legan a lalon magmamaliw a prominente iray propeta diad panaon nen Samuel tan legan na uley na arari ed Israel, say salitan “managnengneng” so asalatan na terminon “propeta.” Si Samuel so ipapasen a sankaunaan ed saray nanggegendanan a propeta.​—Gawa 3:24.

14:24-32, 44, 45​—Kasin naandi so panangabobon na Dios ed si Jonatan lapud asumlang to so samba nen Saul diad impangan to na dilo? Mapatnag ya agmet naandi so panangabobon na Dios ed si Jonatan diad saman a ginawa to. Unona, ag-amta nen Jonatan a nansamba manaya so ama to. Sakey ni, satan a samba a balanglan indikta na agsuston seseg odino lingon impangipasen ed pakapanyari bilang ari, so nansengegay problema laingen na totoo. Panon ya abobonan na Dios so ontan a samba? Anggaman mabulos ya inawat nen Jonatan so dusa ed impakasumlang to, say bilay to so alegyas.

15:6​—Akin a kinasian nen Saul iray Cineo? Saray Cineo et ilalak na katulangan nen Moises. Sikaray tinmulong ed saray Israelita sanen tinaynan  da so Palandey Sinai. (Numeros 10:29-32) Insan diad loob na pigaran panaon, saray Cineo so kaiba na saray anak nen Juda a nanayam diad dalin na Canaan. (Uko-ukom 1:16) Anggaman diad saginonor et akiayam ira ed saray Amalekita tan ed arum nin totoo, nantultuloy iran akikaaro ed Israel. Walay maabig a rason sirin no akin ya ag-ira impilanor a binakal nen Saul.

Saray Leksion Parad Sikatayo:

9:21; 10:22, 27. Say kauyamoan tan inkamapaabeba nen Saul sanen kagapogapo toy nanari so analimbeng ed sikato pian agbengatbengat ya onkiwas sanen impulisay na andi-kakanaan odino “mauges a totoo” so inkaari to. Peteg a salimbeng so ontan ya ugali pian ag-onkiwas ya agmakatunongan!

12:20, 21. Agbalot aabuloyan so ‘kaapaan,’ a singa say panagmatalek ed totoo, pampiya ed biskeg na militar, odino idolatriya, a mangisuawi ed sikayo ed panaglingkor ed si Jehova.

12:24. Say makatulong pian napansiansia so mapagalang a takot ed si Jehova tan manlingkor ed sikato ed interon puso et say ‘panisip no panon kabaleg iray bengatla a ginawa to’ parad totoo to nensaman tan natan.

13:10-14; 15:22-25, 30. Manalwar ed pagmaliw a mapalakbat​—a balanglan napatnagan ed masunggay a kakikiwas odino diad matangsit ya ugali.​—Uliran 11:2.

PINILIN MANARI SO PASTOL A KALANGWERAN

(1 Samuel 16:1–31:13)

Nilanaan nen Samuel si David diad tribu nen Juda pian manari ed arapen. Ag-abayag kayari na satan, pinatey nen David so Filisteon higante a si Goliat diad impangibansot ed sakey lambengat a bato. Abayuboan di David tan Jonatan so maapit ya impankaaro. Tan ginawa nen Saul ya uloen na saray mibabakal to si David. Lapud impanaltalo nen David ed bakal, saray bibii ed Israel so anganta na onia: “Si Saul pinatey to so saray libolibo to, tan si David so saray samplo a libo to.” (1 Samuel 18:7) Mapalaloy impangibeg nen Saul kanian ginetma ton pateyen si David. Kayari na amitlon impangataki nen Saul, si David so batik tan nanamot-amot.

Diad saramay taon a si David so takas, amidua ton kinawanan so bilay nen Saul. Akabat to met so magangganan si Abigail a nagmaliw ya asawa to ed saginonor. Sanen ondudugpa iray Filisteo ed Israel, si Saul so tinmupleg ed si Jehova. Balet, sikatoy intalirak nen Jehova. Diad saman et inatey la si Samuel. Lapud desperado lay Saul, sikatoy pinmanon ed sakey ya espiritista, pian labat narengel a sikatoy napatey diad bakal sumpad saray Filisteo. Legan a mibabakal, grabe inkasugatan nen Saul, tan saray ilalak to so apatey. Anampot so salaysay diad panpapanabos nen Saul, say toon sinmaew. Diad saman et siansia nin manaamot-amot si David.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

16:14​—Anto imay mauges ya espiritu ya angonigon ed si Saul? Say mauges ya espiritu ya angekal ed deen na nonot nen Saul et say mauges ya inklinasyon na nonot tan puso to, salanti, say liknaan a mamapakiwas ed sikaton manggawa na mauges. Sanen inekal nen Jehova so masanton espiritu to, naandi ed si Saul so pananalimbeng na satan tan sikatoy kinontrol la na mismon mauges ya espiritu. Lapud inabuloyan na Dios a salatan na satan ya espiritu so masanton espiritu To, satan a mauges ya espiritu so tinawag ya “espiritu nisengeg ed Jehova.”

 17:55​—No imanoen unong ed 1 Samuel 16:17-23, akin a tinepet nen Saul no siopa so akan-anak ed si David? Aliwa labat lan ngaray ama nen David so tetepeten nen Saul. Noagta, nayarin labay ton amtaen no anton klasen ama so amabaleg ed sayan kalangweran a pandinayewan ya asarag ton pinatey so sakey a higante.

Saray Leksion Parad Sikatayo:

16:6, 7. Imbes a pandinayewan so itsura na arum odino husgaan iran tampol, nepeg a moriaen tayo ira unong ed panmoria nen Jehova ed sikara.

17:47-50. Sipapakpel tayon naarap so isusumpa odino panamasegsegang na singa-Goliat iran kalaban lapud “say bakal [et] kien nen Jehova.”

18:1, 3; 20:41, 42. Naromog so tuan kakaaro diad limog na saray mangaaro ed si Jehova.

21:12, 13. Iilaloan nen Jehova ya usaren tayo so kapasidad tayon mannonot tan saray abilidad tayo a manaeg ed mairap iran kipapasen ed bilay. Inter to’d sikatayo so Salita to, a mangipapagamor na karunongan, pikakabat, tan abilidad a mannonot. (Uliran 1:4, NW) Natulongan itayo met na saray tinuro a Kristianon mamatatken.

24:6; 26:11. Angipanengneng si David na alay abig ya ehemplo na masimoon a panagrespeto ed nilanaan nen Jehova!

25:23-33. Napanuliranan so inkadunong odino maong a pakatebek nen Abigail.

28:8-19. Diad pansasagpot na saray marelmeng ya espiritu ya ibalang odino sakitan so totoo, sarag day mankunwari a sikaran mismo iramay totoon inaatey. Nepeg a paliisan tayo so amin a nengneng na espiritismo.​—Deuteronomio 18:10-12.

30:23, 24. Ipapanengneng na sayan desisyon, base ed Numeros 31:27, a papablien nen Jehova iramay mangipapanengneng na pananuporta ed kongregasyon. Antokaman sirin so gagawaen tayo “gawaen [tayon] mabulos, a singa nipaakar ed Katawan, et aliwan dia ed saray totoo.”​—Colosas 3:23.

Anto so ‘Magmaong nen say Bagat’?

Anton manunan katuaan so indanet na saray eksperiensya di Eli, Samuel, Saul, tan David? Saya: “Maong ni onunor ed sikato nen say mangibagat ed sikato na saray sankaabigan a karnero. Say isumpa ed sikato et singa kinauges na panangipanon ed saray mauges ya espiritu tan say panagpaatagey et singa kinauges na panangigalang ed saray dirios.”​—1 Samuel 15:22, 23, Maung a Balita.

Agaylan pribilehyo tayo so pibiang ed sankamundoan a panangipulong ed Panarian tan panaggaway babangatan a kimey! Legan tayon iyaapay ed si Jehova so “bagat na saray bibil” tayo, nepeg tayon gawaey anggaay nayarian tayo a paiwanwan ed sikato panamegley na nisulat a Salita to tan say mangaraldalin a kabiangan na organisasyon to.​—Oseas 14:2; Hebreos 13:15.

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 23]

Say unonan ari na Israel a datin mapaabeba tan mauyamo so anguman a nagmaliw a matangsit tan mapalakbat a monarka

[Litrato ed pahina 24]

Matalek itayo ed anto, sano susumpaen itayo na singa-Goliat iran kalaban?