Istorya na Bilay

Akaromog na Maaron Ama so Apaulyanan ya Ulila

UNONG ED SALAYSAY NEN DIMITRIS SIDIROPOULOS

“Sige, alam iyay paltog tan iputok mo,” so ingganggan na manngilet ya opiser legan ton idederew ed siak so paltog. Kalmado ak labat ya ag-inmabobon. Ataktakot iramay maniimaton a sundalo lapud sinmanengseng ed takeb ko iray bala na paltog na opiser. Abaloan ko et ompatey ak la. Maong labat ta mabilay ak ni. Balet aliwan saya so primeron pankanawnawa a nipeligro so bilay ko.

KABIANGAN so pamilya mi ed melag ya etnikon grupo a manaayam ed asingger ed Kayseri, diad Cappadocia, Turkey. Mapatnag a walaray totoo dia ya angawat ed Inkakristiano nen inmunan siglo K.P. (Gawa 2:9) Balet, maples ya anguman so bengabengatla diad kagapo na koma-20 a siglo.

Sakey a Takas Insan Nagmaliw ya Ulila

Apalabas so pigaran bulan kayari inkianak ko nen 1922, apaskar so pamilya mi ya ontakas ed Gresya bilang refugee lapud etnikon panlalaban. Saray atalagnaw ya atateng ko so tinmaynan ya anggapoy arum a naawit da nilikud ed siak, a pigay bulan ko ni labat ed saman. Kayari na impakasagmak da na pirmi iran kairapan, pakaskasi so kipapasen da sanen akasabi ra ed sakey a baryo na Kiria ya asingger ed Drama, diad amianen a Gresya.

Sanen mantaon ak na apatira tan kayarin nianak so yugtan kon laki, inatey so tatay ko. Sikatoy 27 años ni labat ed saman, balet agto ayarian so makapagonigon iran panaon ed saman. Si nanay met so nanirap a maong, tan ag-abayag et sikatoy sinmublay ya inatey. Sikamin sanagi so pakaskasi kalamor. Niyalis-alis kami ed saray amponan, tan nen 12 años ko et niyakar ak ed sakey ya amponan diad Tesalonica,  a ditan ak nipasal bilang sakey a mekaniko.

Legan a siak so ombabaleg ed loob na agmarakep a kipapasen ya amponan, inumameng ko no akin a walaray totoon manasagmak na pirmin kairapan tan ag-inkahustisya. Intepet ko ed inkasiak no akin ya aabuloyan na Dios a nagawa irayan maermen a kipapasen. Diad klase mi nipaakar ed relihyon, nibangat ed sikami a say Dios et makapanyarin-amin, balet anggapoy makatunongan ya eksplinasyon no akin a walay kaugsan tan no akin ya onkakasmak itan. Ibabaga na karaklan a sankaabigan a relihyon kuno so Iglesia na Griegon Ortodokso. Balet, sanen tinepet ko a, “No sankaabigan a relihyon so Ortodokso, akin ya aliwan Ortodokso so amin a totoo?” Agak akaawat na makapenek ya ebat.

Anggaman kuan, say maestro mi so manrerespeton maong ed Biblia, tan impurek to ed sikami a sagrado itan a libro. Ontan met so awawey ya impatnag na direktor na amponan, balet diad ag-amtan rason et sikatoy agmibibiang ed relihyoso iran seremonya. Sanen nantepet ak nipaakar ed satan, akabatan ko a sikatoy inyaralan nensaman na saray Tasi nen Jehova, sakey a relihyon ya agko amta.

Siak so mantaon na 17 sanen asumpal koy impanaral ko diad amponan ed Tesalonica. Ginmapo la so Guerra Mundial II, tan say Gresya et walad panangontrol na Nazi. Ompapatey iray totoo diad saray karsada lapud eras. Pian nabilay ak, linma ak a nantrabaho diad probinsya bilang komikimey ed alog a melmelag so sueldo.

Inebatan na Biblia Iray Tepet Ko

Kapawil ko ed Tesalonica nen Abril 1945, nila ak na atsi na sakey ed saray kaugawan ko ya akaibak ed pigaran amponan. Inkuan nen Paschalia ya abalang so agi to kanian tinepet to no amtak so kawalaan na agi to. Legan na pantotongtong mi, inkuan ton sikatoy sakey ed saray Tasi nen Jehova tan sinalambit ton say Dios et interesado ed totoo.

Lapud sakit na linawak, sikatoy aminpigan binarak. Akin et maniirap ak manlapu la’d inkaugaw ko? Akin et naulila ak? Kawalaan na Dios sanen sikatoy kakkaukolan mi? Oniay inyebat to, “Segurado ka ta a say Dios so natetel ed sarayan kipapasen?” Diad impangusar toy Biblia to, impanengneng to ed siak ya aliwan say Dios so mamapairap ed totoo. Lapud satan, atebek ko ya inaro na Manamalsa so totoo tan magano to lan umanen so bengabengatla. Pinaneknekan to ed siak panamegley na saray teksto a singa say Isaias 35:5-7 tan Apocalipsis 21:3, 4, ya agla manbayag et naandi la so bakal, panlalaban, sakit, tan ipapatey, tan saray matoor a totoo so manbilay ya andi-angga diad dalin.

Akaromog Ak na Masuportan Pamilya

Abalitaan ko ya apatey so agi nen Paschalia diad impanlalaban na saray gerilya. Dinalaw koy pamilya to pian ligliwaen ira, balet sikara laingen so nanligliwa ed siak manlapud Kasulatan. Pinmawil ak lamet ed sikara pian onggamor na kaaruman niran makatambayon salita manlapud Biblia, tan ag-abayag et akiulop ak ed melag a grupo na saray Tasi nen Jehova a mantitipon a maamot pian manaral tan mandayew. Anggaman ipupulisay ed sosyedad iray Tasi, determinado ak a mantultuloy a milimog ed sikara.

Aromog ko ed satan a grupo na mapaabeba iran Kristiano so maliket tan maaron ulopan na pamilya ya il-iliwen ko. Intarya ra so kakkaukolan kon suporta tan tulong ed espiritual. Aromog ko ed limog da iray agmasiblet tan manangiyansakit a kakaaro, ya akaparaan tan mabulos ya ontulong tan manligliwa ed siak. (2 Corinto 7:5-7) Nagkalalon importante, siak so atulongan a lalon onapit ed si Jehova, a sikato natan so ipapasen ko bilang maaron mangatatawen ya Amak. Makapasagyat a tuloy so inkamaaro, inkamaabagey, tan pirmin panangiyansakit to. (Salmo 23:1-6) Siak so akaromog a siansia na espiritual a pamilya tan sakey a maaron Ama! Atenyeg so liknaan ko. Ag-abayag et apakiwas ak ya idedikay inkasiak ed si Jehova, tan abautismoan ak nen Setyembre 1945.

Say iyaatendi ed saray Kristianon pantitipon so aglambengat angarum na pikakabat ko noagta amabiskeg met na pananisiak. Lapud anggapoy luluganan, pigara ed sikami so mabetbet  a manakar na 5 kilometro manlapud baryo mi ya anggad pasen a pantitiponan tan mibibiang kami ed agnalingwanan iran pantotongtong ed espiritual. Diad pansamposampot na 1945, sanen naamtaan ko so pankanawnawan pakapibiang ed sigpot-panaon a kimey a panag-ebanghelyo, ginmapo ak a nampayunir. Importante so malet a relasyon ed si Jehova, lapud ag-abayag et asubok a maong so pananisia tan katooran ko.

Nanresulta ed Maabig so Isusumpa

Mabetbet a lulusoben na popolis so pasen a pantitiponan mi tan papagyawen da kamin pateyen. Impaakseb ed Gresya so ganggan-militar (martial law), lapud guerra sibil a nagagawa ed bansa. Nilusob na saray mankalaban a grupo so sakey tan sakey tekep na pirmin pambusol. Sayan situasyon so inanamot na saray klero, a kinombinse da iray autoridad a Komunista kami ta pian sikaray maruksan mamasegsegang ed sikami.

Diad loob na duay taon, sikami so aminpiga-pigan ineerel, tan aminem kamin asentensiaan a nipriso na anggad apat bulan. Balet, lapud saray prisoan et napno la na saray prison kalaban da ed politika, sikami so imbulos da. Inanamot mi so ag-inilaloan ya inkibulos mi pian nituloy so panagpulong, balet agnambayag et sikami lamet so inerel​—ya amitlo ed loob na sakey simba. Amta mi a dakel la ed saray agagi so pinaskar dan inawit ed saray kelang ya isla. Mabiskeg la kasi so pananisiak a mangarap ed ontan a subok?

Inmirap a tuloy iray kipapasen sanen siak so kinaukolan a manreport ya inagew-agew ed istasyon na polisya anggad manampot so sentensiak. Pian siak so nabantayan na saray autoridad, inyakar da ak ed Evosmos ya asingger ed Tesalonica, a walad’man so istasyon na polisya. Nan-abang ak na sakey a kuarto ed asingger, tan pian nalegpet koy inkasiak, nantrabaho ak bilang sakey ya onliliber a managturno tan managpasileng na saray gansan kaldiro tan kawali. Legan kon manpapayunir diad kabangibang iran baryo, main-inomay koy akakar ed kaabungan ya agak naninapan na polis lapu ed anapan ko. Bilang resulta, pigaran totoo so akadngel na maong a balita tan paborablin kinmiwas. Diad kaunoran et masulok a samplora ed sikara so nagmaliw a dedikadon managdayew ed si Jehova.

Waloran Prisoan ed Loob na Samploran Taon

Siak so tuloytuloy a binantayan na saray polis anggad anampot so 1949, tan kayari na satan et pinmawil ak ed Tesalonica diad gunaet kon ituloy so sigpot-panaon a ministeryok. Abaloan ko et anampot lay irap ko, ya agko inilaloan a nen 1950 et siak so iganggan a mansundalo. Lapu ed neutral a talindeg ko bilang Kristiano, siak so determinadon ‘agmanaral na bakal.’ (Isaias 2:4) Kanian ginmapo so makapairap a nantutumbokan ya inkipriso a sengegan na impakakar ko ed pigaran prisoan ed Gresya a bantog ed inkabusangel.

Ginmapo itan ya amin diad syudad na Drama. Diad primero iran simba na inkiprisok diman, saray balon tawag a sundalo so ginmapon manpasal a manpaltog. Sakey ya agew, siak so inyakar ed panagpasalan na panpaltog. Sakey ed saray opiser so mangidederew ed siak na paltog tan ingganggan ton iputok ko. Sanen agko labay, pinaputokan to ak. Sanen anengneng na arum ya opiser ya agak mikompromiso, siak so pinoponiti ra. Anelsel iray sigarilyo tan indedelsang da ed dakulap ko. Kayari na satan, impisok da ak ed bartolina. Nantultuloy itan ed loob na taloy agew. Manutot a maong iray puldak na sigarilyo, tan abaybayag a naandi iray piglat ed limak.

Sakbay a siak so inusay ed korte na militar, niyalis ak ed sakey a kampo na militar diad Iráklion, Creta. Pinepekpek da ak diman diad gunaet  dan buyaken so integridad ko. Lapud pagak ya ompan onsuko ak, masimoon ak a nampikasi ed mangatatawen ya Amak, a pabiskegen to ak. Kabekta et anonotan ko iray salita ed Jeremias 1:19: “Mibakal ira naani ed sika; balet agda ka naani taloen; ta siak wala ak ed sika, kuan nen Jehova, pian ilaban ta ka.” Pinakalma na makatambayon “deen na Dios” so liknaan ko. Diad saman et atebek ko so kakabatan na sigpot a panagmatalek ed si Jehova.​—Filipos 4:6, 7; Uliran 3:5.

Sanen siak lay inusay, asentensiaan ak a nipriso legay bilay. Saray Tasi nen Jehova so ipapasen a manunan “kakabusol na Estado.” Ginmapo so legay bilay a kipriso diad Itsedin a prisoan na saray kriminal, diad paway na Canea, a diman et siak so imbartolina. Sakey a datin kastilyo so Itsedin, tan napno na saray utot so seldak. Binalkot ko na apilatpilat tan daan lan ules so laman ko, manlapud ulo ya anggad dapan, ta pian ag-onsapigar ed laman ko iray utot sano onkurong ira ed siak. Adapoan ak na graben pulmonya. Inkuan na doktor a kaukolan koy manpaagew, kanian akapitongtong ak ed dakel a priso a walad arapan. Balet, linmoor so kipapasen ko, tan kayari na pirmin impanparala na balak, siak so inyalis ed ospital na Iráklion.

Saray espiritual a kapamilyak a kaparan Kristiano so wadman lamet sanen kakkaukolan ko ira. (Colosas 4:11) Saray agagi ed Iráklion so regular a binmisita ed siak, a niligliwa tan pinaseseg da ak. Imbagak ed sikara a kaukolan koy literatura ta pian makapanpulong ak ed saray interesado. Kanian inyawitan da ak na maleta a diad dalem et walay sekreton napangiyamotan na literatura. Malikeliket ak ta legan na saman ya impanayam ko ed saray prisoan, anggan panon et walay anemiran kaibak a priso ya atulongan a magmaliw a tuan Kristiano!

Anampot met la ed satan so guerra sibil, tan niyabeba so sentensiak ed samploy taon a kipriso. Sinumpal ko so nakekeraan iran taon a sentensiak diad saray prisoan ed Rethimno, Genti Koule, tan Cassandra. Kayari na ngalngalin samploy taon ya impakakulong ko ed waloran prisoan, siak so nibulos, tan siak so pinmawil ed Tesalonica, a malikeliket iray pinablin Kristianon agagik diman ya angabet ed siak.

Say Inyaligwas Ko ed Espiritual Diad Tulong na Kristianon Impanaagi

Nanlapud saman et walaan la na relatibon kawayangan ed panagdayew iray Tasi ed Gresya. Inanamot kon tampol so pankanawnawa pian nituloy ko so sigpot-panaon a ministeryo. Ag-abayag et sinmabi so kaaruman a bendisyon, sanen akabat ko so sakey a matoor a Kristianon agin bii, si Katina, a mangaaro ed si Jehova tan aktibon  maong diad kimey a panagpulong. Nankasal kami nen Oktubre 1959. Say inkianak na anak min bii, si Agape, tan say impakawalaan ko na dilin Kristianon pamilya so tinmulong ed siak pian nalingwanan iray mauges ya epekto na inkaulilak. Manuna ed amin, say pamilya mi so kontenton manlilingkor diad panangantabay na maaron mangatatawen ya Ama tayo, si Jehova.​—Salmo 5:11.

Lapud pirmin kairapan na panagbilay, siak so apaskar ya ontundan manpayunir, balet sinuportaan koy akulaw ko ed impantultuloy to ed sigpot-panaon a serbisyo. Nen 1969 et sinmabi so makatantandan ebento ed bilay ko bilang Kristiano sanen agawa so internasyonal a kombension na saray Tasi nen Jehova diad Nuremberg, Alemanya. Diad pampaparaan ko pian makaonla diman, siak so angaplay parad pakawalaan na pasaporte. Ingen, sanen linma ed istasyon na polisya so akulaw ko pian tepeten no akin ya anggapo ni so pasaportek anta masulok lan duay bulan so apalabas, inala na opiser so makapal a polder ed drower to tan inkuan to: “Iyaalaan mo ta na pasaporte iyan too pian nakomberti to iray totoo ed Alemanya? Andin balot! Sikatoy mapeligron too.”

Diad tulong nen Jehova tan pigaran agagi, siak so apiulop ed sakey ya inggrupon pasaporte kanian akaatendi ak a siansia ed satan a makapaliket a kombension. Say pantok a bilang na inmatendi et masulok a 150,000, tan sankapatnagan ko so espiritu nen Jehova a mangididirehi tan mamapakasakey ed sayan internasyonal ya espiritual a pamilya. Apresyaen ko a nagkalalo so kablian na Kristianon impanaagi anggad itakken ko.

Nen 1977 et inatey so inad-arok ya asawa a matoor kon kaiba. Sineetan kon pabalegen so ana’ko unong ed saray prinsipyo ed Biblia, balet agak nambukbukor. Say espiritual a pamilyak so tinmulong lamet ed siak. Pisalamatan ko lawas so suporta na saray agagi legan na saman a mairap a panaon. Arum ni ingen ed sikara so temporaryon nanayam ed abung mi pian naasikaso so ana’ko. Agkon balot nalingwanan so panangaro ra ya atekepay dilin-panangisakripisyo.​—Juan 13:34, 35.

Binmaleg si Agape tan akapiasawa ed sakey a matoor ya agin laki a si Elias. Apatiray anak da tan wala ran amin ed katuaan. Diad agano niran taon et aminpiga ak a naistrok tan linmetey so bunigas ko. Siak so kinomponi na ana’ko tan say pamilya to. Anggaman maletey so bunigas ko, dakel nin siansia so panggagayagaan ko. Nanonotan ko ni so apalabas sanen manga sanlasus ni labat so agagi ed interon Tesalonica, a mantitipon a maamot diad saray pribadon ayaman. Natan et wala lay manga liman libo a maseseg iran Tasi diad satan a lugar. (Isaias 60:22) Diad saray kombension, siak so aasinggeran na saray kalangweran ya agagi, a tetepetan da ak: “Nanonotan yo ni sanen iyaawitan yo kami nensaman na saray magasin diad abung mi?” Anggaman saraman a magasin et nayarin agbabasaen na saray ateng, babasaen iraman na saray anak da, tan inmaligwas ira ed espiritual!

Legan kon naiimatonan so ilalaknab na organisasyon nen Jehova, liknaen ko a makagunggona so amin a subsubok a sinungdoan ko. Naynay kon ibabaga ed saray apok tan arum niran kalangweran a nodnonoten da so mangatatawen ya Ama ra legan na inkatobonbalo ra, tan sikaray agton balot paulyanan. (Eclesiastes 12:1) Tinoor nen Jehova so salita to, a sikatoy nagmaliw ed siak ya “ama na saray ulila ed ama.” (Salmo 68:5) Anggaman sakey ak ya apaulyanan ya ulila nen ugaw ak ni, diad saginonor et akaromog ak na sakey a maasikason Ama!

[Litrato ed pahina 22]

Nantrabaho ak bilang sakey a kusinero diad prisoan ed Drama

[Litrato ed pahina 23]

Kaibak si Katina diad agew na kasal mi nen 1959

[Litrato ed pahina 23]

Sakey ya asamblea diad katakelan ya asingger ed Tesalonica, nen mansamposampot so dekada na 1960

[Litrato ed pahina 24]

Kaibay anak mi nen 1967