“Say Masimpit a Too Nengnengen To a Maong so Laen To”

SAY masimpit a too et praktikal tan marunong, maptek ed panagnonot tan aliston mantalos, makatunongan tan maalwar, makatebek tan makabat. Sikatoy aliwan managpalikdo nisay manangimaneobra. “Balang masimpit a too mankimey a sikakabat,” so kuan na Uliran 13:16. On, say inkasimpit, odino inkaalwar, so kalkaliktan a walna.

Panon tayon nipatnag so inkasimpit diad inagew-agew a panagbilay tayo? Panon a nipapatnag iyan kalidad diad panagpili tayo, diad panagtrato tayo ed arum, tan diad ikikiwas tayo ed nanduruman situasyon? Anto ray nagunggona na masimpit? Anto ran desyang so napaliisan da? Mangiiter si Arin Solomon na kadaanan ya Israel na praktikal iran ebat ed sarayan tepet, legan tayon babasaen so Uliran 14:12-25. *

Sikakabat a Pilien so Kurang Yo

Peteg a say makabat iran panamili tan say pagmaliw a matalona ed bilay so mankaukolan na dunong a mangibiig ed duga tan aliwa. Balet, oniay ipapasakbay na Biblia: “Wala so dalan a singa maptek ed too; balet say sampot to saray dalan na patey.” (Uliran 14:12) Kanian, nepeg tayon aralen ya ibiig so peteg a duga ed ompatnag labat a duga. Ipapatnag na balikas a “saray dalan na patey” a dakel so ontan a manamalikdon kurang. Imanoen pa so pigaran aspekto a nepeg tayon amtaen tan paliisan.

Saray mayaman tan bantog ed mundo so kaslakan lan dederlengen a totoo. Ompatnag a duga so panggagawa ra ed bengabengatla lapud itatalona ra ed sosyal tan ed pinansyal. Balet, komusta iray paraan na maslak ed saratan ya indibidual pian onyaman odino onsikat? Kasin lawas a maptek tan matunong so kagagawa ra? Wala met iray arum ya indibidual a pandinayeway inkaseseg da ed saray relihyoson sisisiaen da. Balet talaga kasin daput no masimoon ira et duga lay sisisiaen da?​—Roma 10:2, 3.

Say sakey a dalan so nayarin ompatnag a maptek lapud dilin-panamalikdo. No ibase tayo ray desisyon tayo ed ipapasen tayon duga, mandedependi itayo ed puso tayo, a manamalikdon giya. (Jeremias 17:9) Say ag-aliwawaan tan agnipasal a konsiensia so mangombinse ed sikatayo a duga so lingon paraan. Anto, sirin, so ontulong ed sikatayo a napili so suston kurang?

Kakkaukolan so maseet a personal a panagaral ed araralem a katuaan na Salita na Dios pian nawalaan itayo na “saray pakalikna [ya] apasal ed panangibiig na maong tan mauges.” Niarum ni, nepeg tayon ipasal iyan pakalikna diad “panangagamil” sano iyaaplika tayo iray prinsipyo na Biblia. (Hebreos 5:14) Nepeg ya agtayo aabuloyan so dalan ya ompatnag lambengat a duga a mangikasipa ed sikatayo ed “makisir [a] dalan, a mamaarap ed bilay.”​—Mateo 7:13, 14.

Sano “say Puso Sikato so Maer-ermen”

Magmaliw tayo kasin maliket no anggapoy kareenan na nonot tayo? Napakepa kasi na elek tan panliliket so naliliknan ot-ot? Makabat kasi so iyinum na de-alkohol, pangabuso ed druga, odino pangagamil na mabanday a kabibilay diad panasalin talonaan so depresyon? Say ebat et andi. “Dia ed panelek say puso sikato so maer-ermen,” so kuan na makabat ya ari.​—Uliran 14:13a.

 Nayarin iyamot na panelek so ot-ot, balet agto itan napaandi. “Nipaakar ed amin a bengatla wala so sakey a panaon,” so kuan na Biblia. On, walay “panaon na pannangis, tan panaon na panelek; panaon na panagogol, tan panaon na pansayaw.” (Eclesiastes 3:1, 4) Sano mantutultuloy so depresyon, nepeg a manggawa itayo na polaing pian nadaeg itan, ya onkerew na “makabat a pangitonton” sano nakaukolan. (Uliran 24:6) * Walay nitulong na panelek tan panliliket, balet samet labat itan. Oniay impasakbay nen Solomon sumpad agsuston klase na panliliket tan alablabas a panagligliwa: “Say sampot na gayaga sikato so kaermenan.”​—Uliran 14:13b.

Napenek so Andiay Pananisia tan say Maong a Too​—Panon?

“Say manangibeneg ed puso [odino, andiay pananisia] napano na saray dili a dalan to;” so intuloy na ari na Israel, “et say maong a too napesel a manlapu ed inkasikato.” (Uliran 14:14) Panon a napesel odino napenek so andiay pananisia tan say maong a too ed saray resulta na impideneng da?

Agpanpapagaan na andiay pananisian too so nipaakar ed pipalinewan to ed Dios. Kanian, ag-importante ed sikato so panggawa na maptek ed imaton nen Jehova. (1 Pedro 4:3-5) Kontento la so ontan a too ed saray resulta na materyalistikon panagbilay to. (Salmo 144:11-15a) Diad biek a dapag, say maong a too so interesado ed espiritual iran pamaakaran. Diad amin a pidedeneng to, iimatleken to iray maptek ya estandarte na Dios. Say ontan ya indibidual so napepenek ed saray resulta lapud si Jehova so Dios to tan walaan na agnaparaan a gayaga diad panlilingkor ed Sankatagyan.​—Salmo 144:15b.

Agyo ‘Papanisiaan so Balang Salita’

Oniay inkuan nen Solomon sanen inkompara toy kagagawa na aliwan eksperiensyado ed saramay maalwar: “Say karaklan [odino, aliwan eksperiensyado] manisia ed balang salita; balet say masimpit a too nengnengen to a maong so laen to.” (Uliran 14:15) Say masimpit a too et agmainomay a napalikdo. Imbes a panisiaan to so amin a narengel to odino unor-unor ed opinyon na arum, sikakabat ton nenengnengen so laen to. Sano natugyop to lay amin ya impormasyon, sikatoy onkiwas tekep na pikakabat.

Alaen pan alimbawa so tepet a “Kasin wala so Dios?” Say tendensia na aliwan eksperiensyadon too et miabobon ed papanisiaan na karaklan  odino prominentin totoo. Diad biek a dapag, say masimpit a too so mangusisa ni ed saray katuaan. Uumamengen to iray kasulatan a singa say Roma 1:20 tan Hebreos 3:4. Diad espiritual iran pamaakaran, say maalwar a too so agbasta mangaawat ed opinyon na saray relihyoson lider. Noagta ‘sasalien to so saray espiritu [odino, impuyan a balikas] no kien ira na Dios.’​—1 Juan 4:1.

Agaylan makabat so italineng ed simbawa ya agtayo ‘papanisiaan so balang salita’! Saramay angimatalkan a manimbawa ed arum diad Kristianon kongregasyon so nagkalautlan nepeg a mangimatlek ed saya. Nepeg ya amta na mananimbawa so kompleton detalye na agawa. Kaukolan toy ontalineng tan manugyop ed amin ya anggulo na impormasyon pian agmagmaliw ya agmaptek odino bangking so simbawa to.​—Uliran 18:13; 29:20.

‘Say Toon Walaay Abilidad a Mannonot so Kagula’

Diad pangipaimano ed sananey nin pandumaan na makabat tan makulangkulang, oniay inkuan na ari na Israel: “Say makabat a too antakot, tan onarawi ed mauges; balet say maatiw ompatnag a marangal, tan sikato so matalek. Say maganggano a manpasnok managamil a maatiw; et say too a marelmeng so nodnonoten to [“walaay abilidad a mannonot,” NW] sikato so kagula.”​—Uliran 14:16, 17.

Tatakotan na makabat a too so pansumpalan na itumbok ed lingon kurang. Kanian, sikatoy madangka tan papablien to so antokaman a simbawa ya ontulong ed sikaton napaliisan so kaugsan. Say maatiw a too so agmakakalikna na ontan a takot. Lapud matalek ed inkasikaton dili, sikatoy matangas a mangibabaliwala ed simbawa na arum. Lapud maisasanok, say ontan a too so onkikiwas a maatiw. Balet, panon a say toon walaay abilidad a mannonot so kagula?

Say balikas ed orihinal a lenguahe ya impatalos ya “abilidad a mannonot” so walaan na duaran kabaliksan. Diad positibon pantalos, nayarin mangipapatnag itan na pakatebek odino inkadunong. (Uliran 1:4; 2:11; 3:21) Odino diad negatibon pantalos, say balikas so nayarin manutukoy ed marelmeng iran ideya odino pannonot na mauges.​—Salmo 37:7; Uliran 12:2; 24:8.

No say balikas a ‘say toon walaay abilidad a mannonot’ so manutukoy ed sakey a mannononot a manggaway mauges, sankapatnagan la no akin a say ontan a too et kagulgula. Balet, agta tua a say toon makatebek so kagulgula met na saramay andian na ontan a kalidad? Alimbawa, saramay talagan mannononot tan pipilien day agmagmaliw “a taga mundo” so bubusolen na mundo. (Juan 15:19) Saray Kristianon kalangweran a manguusar ed abilidad dan mannonot tan manreresisti ed makapuy a pananesdes na kaedaran da pian napaliisan so mauges a kagagawa et balbalawen. Say katuaan to et saray tuan managdayew so gugulaen na mundo, a mandudukdukol ed pakayari nen Satanas a Diablo.​—1 Juan 5:19.

‘Say Mauges so Ontuek’

Say maalwar, odino masimpit, so miduma ed saray aliwan eksperiensyado diad arum nin dalan. “Say karaklan [odino, aliwan eksperiensyado] tawiren to so kaatiwan; balet saray masimpit nabalangetan ira ed pikakabat.” (Uliran 14:18) Lapud andian na pakatebek iray aliwan eksperiensyado, pipilien da so kaatiwan. Magmamaliw iya a paraan na kabibilay da. Diad biek a dapag, aadornoan na pikakabat so masimpit a too, a singa say korona a mamapagalang ed ari.

“Say mauges ontuek ed arap na maong;” so kuan na makabat ya ari, “et say marelmeng, ed saray wangalan na saray maptek.” (Uliran 14:19) Diad arum a panangibaga, natalonaan na maong a too so marelmeng diad kaunoran. Imanoen pa so idarakel tan say atagey a paraan na kabibilay a naeeksperiensya na totoo na Dios natan. Diad pakakaimaton ed sarayan bendisyon ya ipapagamor ed saray lingkor nen Jehova, napasuotan ya “ontuek” iray arum ya onsusumpa ed piguratibon mangatatawen a bii a kayarian nen Jehova, ya irerepresenta na nilanaan na espiritu a nakdaan diad dalin. Diad kaunoran ed Armagedon, napaskar iratan  ya onsusumpa a mamidbir a say mangaraldalin a kabiangan na organisasyon na Dios so peteg a mangirerepresenta ed mangatatawen a kabiangan.​—Isaias 60:1, 14; Galacia 6:16; Apocalipsis 16:14, 16.

“Walaan na Panangasi ed Duka”

Nipaakar ed ugali na too, oniay obserbasyon nen Solomon: “Say duka sikato so kagula ni na saray dili a kaabay to; balet say mayaman walaan na dakel a kakaaro.” (Uliran 14:20) Agaylan tua iya ed ag-ayadyarin totoo! Lapud walaan na sinisiblet a tendensia, mas papaboran da so mayaman nen say mairap. Anggaman dakel so kakaaro na mayaman a too, temporaryo labat iratan a singa say kayamanan to. Agta nepeg tayo sirin a paliisan so mikaaro panamegley na kuarta odino panaglarog?

Panon to no diad matuan panangusisa ed inkasikatayon dili et nalmoan tayon papaboran tayo iray mayaman bangta melmelagen iramay andian da? Nepeg tayon nodnonoten a kokondenaen na Biblia so ontan a panangipanengneng na paboritismo. Inkuan to: “Say manmudmora ed kaabay to mankasalanan; balet say walaan na panangasi ed duka, sikato so mapalar.”​—Uliran 14:21.

Nepeg a mangipanengneng tayoy konsiderasyon ed saramay manasagmak na kairapan. (Santiago 1:27) Panon tayon nagawaan iya? Diad pangitarya tayo na “kayamanan [na] sayan mundo,” a kabiangan so kuarta, tagano, siroman, kawesen, tan personal a panangimano. (1 Juan 3:17) Maliket so ontutulong ed saratan, lapud “lalo a mapalar so mangiter nen say mangawat.”​—Gawa 20:35.

Anto so Pansumpalan Da?

Say prinsipyon “antokaman ya itanem na too satan met so anien to” so onaplika ed masimpit ontan met ed makulangkulang a too. (Galacia 6:7) Gagawaen na masimpit so maabig, bangta say makulangkulang so mannononot na mauges. ‘Agta nalingo iray mannonot na mauges?’ so intepet na makabat ya ari. Say ebat et on; ‘nalingo ira.’ ‘Balet [wala so] panangasi tan inkatua ed saray mannonot na maong.’ (Uliran 14:22) Saramay manggagawa na maong so pikaaroan na arum tan nagamoran da met so maaron-panangasi na Dios.

Diad impangisiglaot nen Solomon na itatalona ed pinasyan panagkimey tan say isasaew ed inkalabir ya anggapoy nagagawaan, inkuan to: “Dia ed amin a kimey wala so nabang; balet say salsalita na saray bibil arap lambengat ed kaduksaan.” (Uliran 14:23) Seguradon onaplika iyan prinsipyo ed saray espiritual a gegemtan tayo. Sano mankimey tayoy impasya diad Kristianon ministeryo, anien tayo so tumang na pangipasabi ed manangiliktar-bilay a katuaan na Salita na Dios ed dakel ni. Diad matoor a panumpal tayo ed antokaman a teokratikon asainmin a nipabtang ed sikatayo, nawalaan itayo na gayaga tan inkakontento.

“Say balanget na saray makabat sikato so kaykayamanan da; balet say inkaatiw na saray maatiw sikato lambengat so inkaatiw,” so kuan na Uliran 14:24. Nayarin mankabaliksan iya a say kakabatan et kayamanan na saray makabat a manggugunaet a nadampot itan, tan satan so korona, odino adorno, ra. Diad biek a dapag, say nadampot lambengat na maatiw et say inkaatiw. Unong ed sakey a reperensya, nayarin isusuheri met na sayan proverbio a “say kayamanan so parakep ed saramay makabat a manguusar ed saya . . . [bangta] saray bagel so walaan lambengat na kabaglan.” Antokaman so kipapasen, mas maabig so pansumpalan na makabat nen say maatiw.

“Say matua a tasi mangilaban na saray kamarerwa;” so kuan na ari na Israel, “balet say manbitla na tilatila mamalingo.” (Uliran 14:25) Anggaman peteg a tua iya diad hudisyal a pamaakaran, konsideraen pa so implikasyon na saya ed ministeryo tayo. Nalalanor ed panangipulong tayo na Panarian tan say panaggawa na babangatan so panagtasi ed katuaan na Salita na Dios. Ibulos na satan a panagtasi iray maptek-impanpuson indibidual manlapud palson relihyon tan iliktar na satan so bilay. Diad pangimano tayon maong ed inkasikatayo tan ed ibabangat tayo, nilaban tayo so inkasikatayo tan saramay onderengel ed sikatayo. (1 Timoteo 4:16) Legan tayon gagawaen iya, magmaliw itayon alerton mangipatnag na inkasimpit ed amin ya aspekto na kabibilay tayo.

[Saray paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 18]

Kaukolan so maseet a panagaral ed araralem a katuaan na Salita na Dios pian nibiig tayo so maong tan mauges

[Litrato ed pahina 18]

Peteg kasin makapenek so materyalistikon panagbilay?