Natatalonaan Iray Babeng Diad Panama

“PANAMA, say taytay na mundo.” Kapalduan siglo lay apalabas, sayan diparan so sinaglawi diad popular a programa ed radyo diad satan a bansa ed Sentral Amerika. Natan et ontan so nalilikna na dakel nipaakar ed satan a bansa.

Say Panama so pinagka-taytay na Amianen tan Abalaten ya Amerika. Niarum ni, say literal a Taytay na Amerika et niletneg diad kabkabat a Panama Canal. Bilang makatantandan kimey ed engineering, sayan kanal so binmenlag ed bansa a mangisusuldong ed kadayatan na Atlantiko tan Pasipiko. Lapud satan, saray luluganan a para dayat a manlalapud interon mundo so makabeltang la ed loob na pigay oras lambengat, imbes ya onabot ed pigaran agew odino simba so panagbaroy ed dayat. On, say Panama so onkakana ya importantin taytay parad dakel a bansa ed mundo.

Sakey a Taytay tan Dagupan na Nanduruman Totoo

Say Panama et magmamaliw met a dagupan na totoon manlalapud nanduruman bansa tan etniko. Sarayan nanduruman totoo, a kabiangan lay dakel a grupo na lokal a totoo, so nitaytayak ed kaliberliber na sayan marakdakep a bansa. Balet,  posible kasin natalonaan iray angat a resulta na panlalaok na totoo a nandurumay kipapasen na panagbilay, kultura, relihyon, tan lenguahe ra tan kasin mankakasakey ira ed kanonotan tan gagala panamegley na mabmabli iran katuaan a naromog ed Salitay Dios?

On, posible. Ipapabitar na saray salita nen apostol Pablo a nikurit ed Efeso 2:17, 18 ya atalonaan itan a mismo na saray Kristiano nen inmunan-siglo​—namparan Judio tan Gentil​—diad panamegley na manamakasakey ya epekto na bagat nen Kristo. Oniay insulat nen Pablo: “Linma [si Jesus] et impulong toy kareenan ed sikayo a wala ed arawi, tan say kareenan ed saraman so wala ed asingger: Ta diad panamegley to sikatayo a parapara wala ed sikatayo a bulos so iloloob ed Ama lapud birtud na saksakey ya espiritu.”

Mipadpara natan, saray Tasi nen Jehova so mangipupulong na maong a balita na “kareenan” diad Panama ed saray indibidual tan grupo na totoo a nanlalapu ed ararawin lugar tan walaan na nanduruman relihyon. Ditan et wala so makapaliket a pankakasakey ed limog na saramay ‘walaan na bulos ya iloloob’ odino iyaasingger ed si Jehova. Bilang resulta et walaray aporman kongregasyon ed Panama diad anemiran lenguahe​—Español, Cantonese, Panamanian Sign Language, Ingles, tan duaran lokal a lenguahe, salanti, Kuna tan Ngobere (Guaymí). Makapaseseg a naamtaan a saray kabiangan ed sarayan grupo na lenguahe so mankakasakey a tuloy ed panagdayew ed si Jehova.

Panalona ed Saray Babeng Diad Comarca

Say grupo na Ngobe so sankarakelan ed waloran lokal a grupo na totoo ed Panama. Manga 170,000 a totoo so manutugyop ed sayan grupo, a karaklan et manaayam diad maaw-awang a lugar a nen agano ni et tinawag a comarca, odino intalaga a panayaman. Say maawang a kabiangan na sayan lugar et mabato tan matakel a kapalandeyan a nasabi lambengat diad panakar, ontan met iray mararakep a rehyon ed baybay a nasabi diad idalan ed dayat. Saray komunidad so mabetbet a walad asingger ed saray ilog, a mamapainomay ed transportasyon, ontan met diad gilig na  baybay. Dakel ed saray manaayam ed comarca so walaan na simplin anapan a panagtanem na kape diad kapalandeyan, panagsigay, odino panagdalus. Dakel so membro na saray relihyon na Kakristianoan. Balet, wala met iray papatumbok na sakey a lokal a relihyon a Mama Tata. Arum so manpapatambal ed saray sukia (parin albularyo) sano walay sakit da odino liknaen dan sikaray gigirogiroen na mauges iran espiritu. Anggaman dakel so mansasalitay Español, say mas natalosan dan lenguahe et Ngobere.

Nambaloto Ra Pian Sabien so Kapusoan

Moriaen na saray Tasi nen Jehova ya importante a tulongan iray totoo a makaaral na katuaan diad paraan ya aglabat manabi ed nonot noag pati ed puso ra. Saya so nagkalautlan mamakiwas ed sikara a manggawa na nakaukolan iran pananguman ed bilay da ta pian nitunos itan ed saray prinsipyo na Biblia. Kanian, saray espisyal payunir a ministro a niasain ed waloran nanduruman dibisyon na intalagan ayaman so nanaral na lenguahen Ngobere diad tulong na saray kualipikadon Tasi diman.

Say 14 a kongregasyon ya aporma ed saman a lugar so mangipatnag a posible so makatantandan iyaaligwas. Singa bilang, diad agano niran taon, si Dimas tan Gisela, a sanasawan espisyal payunir, so niasain ed sakey a melag a kongregasyon na 40 a manangipalapag diad baybay na Tobobe. Aliwan mainomay parad sikara so makaadapta a tampol ed mabetbet a pambiahe panamegley na baloto pian makapanpulong ed mapaabeba iran totoo diad gilig na Baybay na Atlantiko. Nalmoan nen Dimas tan Gisela a say marendeen a danum na dayat et mainomay a magmaliw a mapeligron daluyon. Mabetbet ya onsasakit so taklay tan balambang da kayari ran manbaloto ed nanduruman baryo. Say sakey nin angat et say panaral na lenguahe ditan. Balet atumangan so impansakripisyo tan impanseet da sanen manga 552 a totoo so inmatendi ed Memoryal na impatey nen Kristo nen 2001.

Say baryo na Punta Escondida so walad nibaliw na dayat manlapud Tobobe. Walay panaon a say melag a grupo na saray manangipalapag so naynay a manbabaloto pian ombeltang ed dayat, no iyaabuloy na kipapasen na panaon, pian miaral ira diad Tobobe, tan ipapatnag na saray report a walaray maabig a posibilidad parad kiwala na balon kongregasyon diad sayan lugar. Makalanor ed satan, si Dimas tan Gisela so kinerew ya onalis ed Punta Escondida. Diad kulang a duaran taon et nagmaliw lan kongregasyon so grupo na Escondida, a 28 so manangipalapag tan 114 so promedyon bilang na onaatendi ed sinimban publikon paliwawa. Nen 2004 et aliketan so balon kongregasyon sanen walay dagup na 458 ya inmatendi ed Memoryal na impatey nen Kristo.

Impanalona ed Problema ed Panagbasa tan Panagsulat

Parad dakel a matuan-impanpuso a totoo, say impakaaral da a manbasa tan mansulat so akatulong ed sikara pian nabayuboan so maapit a relasyon ed si Jehova. Ontan so kipapasen nen Fermina, sakey a malangwer nin bii a manaayam ed kapalandeyan a rehyon na comarca. Nalmoan na saray Tasin misionaryo a manpupulong diad nisulinek a lugar a panaayaman to a sikato so interesadon maong ed mensahe na Panarian. Sanen inopresian da ya  iyaralan na Biblia, inkuan to a labay toy makaaral ni a nagkalalo. Balet wala so problema. Nayarian toy mansalita na Español tan Ngobere, balet agto amtan basaen odino isulat iratan a lenguahe. Inyopresi na sakey ed saray misionaryo a sikatoy ibangat to, diad pangusar na brosyur ya Apply Yourself to Reading and Writing. *

Si Fermina et maong ya estudyante, a magunaet a mangipaparaan ed saray leksion to, manggagawa ed amin ya asainmin to, tan maseet a manpapasal ed panag-espeling. Diad loob na sakey taon et inmaligwas lan maong tan sarag to lan aralen so brosyur a Nayarian Moy Magmaliw a Kaaro na Dios!* Sanen niyarunsa iray pantitipon, ginapoan nen Fermina so onatendi. Balet lapud kairapan na panagbilay na pamilya to, sikatoy naiirapan a maong a mananap na ipasahe to pian makapiaral a kaibay ananak to. Insuheri na sakey ed saray payunir a makaamta ed kipapasen nen Fermina a salien toy manggawa na tradisyonal iran kawes na bibii insan to ilako. Ontan so ginawa nen Fermina tan sineguro to ya usaren labat so kuartan naaalmoan to diad iyaatendi ed Makristiano iran pantitipon, anggaman walaray arum a pankaukolan to ed materyal. Sikaran sankapamilyaan so inmalis la natan ed sananey a lugar, balet sikatoy mantutultuloy ya onaaligwas ed espiritual. Naliliketan ira lapud agda labat naaralan so manbasa tan mansulat noagta sikaray akapikabat met ed si Jehova.

Impanalona ed Angat a Manpulong ed Saray Telek

Diad Panama et nababaingan so dakel a pamilya a walaan na saray telek a kapamilyaan. No maminsan et nikikibot ed saratan a telek so antokaman a klase na edukasyon. Liknaen na dakel a telek a sikaray nibiig tan nisian, lapud mair-irap so pitatalosan ed sikara.

Mapatnag sirin a wala so kaukolan a gawaen pian nipasabi so maong a balita ed saray telek. Lapud panamaseseg na sakey ya ombiabiahen manangasikaso, sakey a grupo na saray maseet a payunir tan arum nira so nandesidin manaral na Panamanian Sign Language. Atumangan itan ya impanseet da.

Diad pansamposampot na 2001, niletneg so sakey a grupo na sign-language diad Panama City. Manga 20 so onaatendi ed pantitipon. Legan ya onaaligwas so dunong na saray agagi ed satan a lenguahe, sikaray makapanpupulong la ed dakel a primero ray “makarengel” na katuaan na Biblia diad lenguahe ra. Dakel a Tasi a walaan na ananak a telek so onaatendi met ed saray pantitipon tan naiimano ra a mas mainomay a natalosan na ananak da iray bangat na Biblia tan maligligsa ra ed pakakaaral day katuaan. Mabetbet a saray atateng so manaaral a mansinyas ta pian mainomay iran makapitalosan ed ananak da. Diad ontan et natutulongan na atateng so ananak da diad espiritual a paraan tan napapabiskeg so pamilya ra. Saya so malinew ya iyiilustra na  eksperiensya nen Elsa tan say marikit ton si Iraida.

Naamtaan na sakey a Tasi a kabiangan ed grupo na sign-language so nipaakar ed si Iraida, kanian dinalaw to, tan inikdan toy brosyur ya Enjoy Life on Earth Forever! * Nanliketan a maong nen Iraida so naaaralan to ed saray litrato nipaakar ed balon mundo. Nigapo so panangiyaral ed Biblia panamegley na satan a brosyur. Sanen asumpal da lan inaral itan, insublay dan inaral so brosyur ya Anto so Kakaukolanen na Dios ed Sikatayo?* Diad saman et nampatulong si Iraida ed nanay to a mangiparaan tan mangipaliwawa ed leksion parad sikato.

Duara so problema nen Elsa: Agto amta so katuaan na Biblia lapud aliwan Tasi, tan agto natalosan so sign language. Walay angibaga ed sikato nensaman ya agto kaukolan so mansinyas ed anak to noagta say anak to so kaukolan a manaral a mansalita. Diad ontan et limitado so komunikasyon dan san-ina. Lapud mikakasi si Iraida a tulongan to, apakiwas si Elsa a paiyaralan ed sakey a Tasi diad kongregasyon. Oniay inkuan nen Elsa: “Ginawak itan nisengeg ed ana’ko, lapud agko nin balot anengneng si Iraida a malikeliket nipaakar ed sakey a bengatla.” Kaiba nen Elsa so marikit to ed panagaral tan nanaral met na sign language. Lapud mas dakel a panaon so nauusar nen Elsa a kaibay anak to, inmaligwas so komunikasyon da ed loob na ayaman da. Nagmaliw a mapili si Iraida ed saray pikakaaroan to, tan sikatoy akilimog ed kongregasyon. Sikaran san-ina natan so regular ya onaatendi ed saray Makristianon pantitipon. Diad agano ni et abautismoan si Elsa, tan si Iraida so manadampot met ed satan a kalat. Insalaysay nen Elsa a natan to labat nakakabat so anak to tan makapan-iistoryaan la ra nipaakar ed dakel ya importantin bengatla a papablien dan dua.

Say grupo na sign-language, a nagmaliw a kongregasyon nen Abril 2003, so binmaleg la natan tan manga 50 la so manangipalapag na Panarian, a masulok ni ed satan so onaatendi ed saray pantitipon. Masulok a kakatlo na grupo so telek. Diad taloran syudad ed paway na metropolitan na Panama City et walaray arum a grupo na sign-language ya aporma. Anggaman baleg ni so kikimeyan ed sayan lawak, andi-duaruwan nagagawaan la so importantin kundang pian saray matuan-impanpuso a telek a totoo so makapitalosan la ed maaron Manamalsa ra, si Jehova a Dios.

Sarayan resulta so kaslakan lan nagagawa diad interon Panama. Anggaman nanduruma so kultura, lenguahe, tan abenegan da, dakel so nikakasakey ed panagdayew ed alenleneg a tuan Dios. Say katuaan na Salita nen Jehova so maaligwas a nipasabi ed arum anggaman walaray linmesan problema nipaakar ed pitatalosan diad sayan bansa, ya ipapasen na dakel bilang “say taytay na mundo.”​—Efeso 4:4.

[Saray paimano ed leksab]

[Saray mapa ed pahina 8]

(Parad aktual a format, nengnengen so publikasyon)

DAYAT NA CARIBBEAN

PANAMA

Tobobe

KADAYATAN NA PASIPIKO

Panama Canal

[Litrato ed pahina 8]

Bibiin Kuna a walaray sankabembenan dan tapesiya

[Litrato ed pahina 9]

Sakey a misionaryo a manpupulong ed biin taga-Ngobe

[Litrato ed pahina 10]

Saray Tasi a taga-Ngobe so nambaloto pian onatendi ed programa na agew na espisyal ya asamblea

[Saray litrato ed pahina 11]

Nipapasabi so katuaan na Biblia diad Panama anggaman walay pandurumaan ed kultura tan lenguahe

[Litrato ed pahina 12]

Panagaral na “Watchtower” ed sign language

[Litrato ed pahina 12]

Panggagayagaan nen Elsa tan say marikit ton si Iraida so makabaliksan a pantatalosan

[Picture Credit Lines ed pahina 8]

Bapor tan bibiin Kuna: © William Floyd Holdman/Index Stock Imagery; abung-abung: © Timothy O’Keefe/Index Stock Imagery