Masanton Espiritu​—Inusar Diad Impamalsa!

“Lapu ed saray salita nen Jehova agawa so katawenan, tan amin ya ehersito ra lapu ed [linawa] na sangi to.”​—SAL. 33:6.

1, 2. (a) Diad inlabas na panaon, panon a linmaknab so kakabatan na too nipaakar ed uniberso tan Dalin? (b) Anton tepet so kaukolan a naebatan?

SANEN impalapag nen Albert Einstein so theory of relativity nen 1905, panisiaan to tan na arum ni ran sientista a saksakey labat so galaksi ed uniberso​—say Milky Way. Alingo-lingo ra ed tantiya ran kaawang na uniberso! Natan, unong ed kalkulasyon et walay masulok a 100 bilyon a galaksi diad uniberso, tan arum ed saratan et walaay binilyon a bibitewen. Diad tulong na saray modernon teleskopyo ya akaposisyon diad Dalin odino liwang, ondarakel niray nadidiskobren galaksi.

² No panon a nen 1905 et dagdaiset ni amta na totoo nipaakar ed uniberso, ontan met karaiset so amta ra nipaakar ed Dalin. Tua, mas dakel so amta na saraman a totoo nen saray inmuunan atateng da. Balet natan, say karakpan, inkakomplikado na bilay, tan paraan na panusustuni na Dalin et mas nagkalalon natatalosan la nen say nensaman. Tan segseguradon dakerakel ni naaralan tayo nipaakar ed Dalin tan uniberso diad panakar na panaon. Balet, importantin itepet tayo, Panon a linmesa iraya? Naamtaan ti’ labat so ebat ed satan lapud imparungtal itan na Manamalsa panamegley na Masanton Kasulatan.

Say Milagron Impamalsa

3, 4. Panon a pinalsa na Dios so uniberso, tan panon a sikatoy nigogloria na kimkimey to?

³ Impaliwawa ed manangilukas iran salita na Biblia no panon ya linmesa so uniberso: “Sanen gapo say Dios pinalsa to so saray tawen tan say dalin.” (Gen. 1:1) Antis na impamalsa et anggapo niray bengatla. Balet inusar nen Jehova so masanton espiritu to, salanti, say mabiskeg ya aktibon puersa to pian palsaen so Dalin, uniberso, tan amin a bengatlan wadtan. Say sakey a komikimey et manguusar ed lima to tan saray kagawaan to pian makagawa na saray bengatla, balet uusaren na Dios so masanton espiritu pian nasumpal so makapadinayew ya kimkimey to.

⁴ Diad Kasulatan, say masanton espiritu et natutukoy a “gamet” na Dios. (Luc. 11:20, ftn.; Mat. 12:28) Tan say “gawa na saray lima” nen Jehova​—saray pinalsa to panamegley na masanton espiritu to—​et mangigogloria ed sikato. Inkanta nen salmistan David: “Saray tawen ipaliwawa ra so gloria na Dios; tan say sansinakoban iparungtal to so gawa na saray lima to.” (Sal. 19:1) On, saray palsa so mamaneknek ed makapadinayew a pakayari na masanton espiritu na Dios. (Roma 1:20) Panon?

Andiay Limitasyon a Pakayari Dios

5. Iyilustra so pakayari na masanton espiritu nen Jehova a mamalsa.

⁵ Papaneknekan na komplikado tan maaw-awang a uniberso ya agnanaupot so pakayari tan enerhiya nen Jehova. (Basaen so Isaias 40:26.) Say sakey ya alimbawa et say agew. Say agew, a sakey ya bitewen, et masulok a 150 milyon kilometro manlapud Dalin, tan manga 15 milyon degrees Celsius so kapetang to. Anggano agaylan petang so ibubuga na agew, dugarugay distansia to ed Dalin, diad ontan et mansiasiansian mabilay iray pinalsa. Mapatnag, baleg a pakayari tan enerhiya so nausar, aliwa labat lan diad impamalsa’d agew,  noag ontan met ed arum ni ran binilyon a bibitewen. On, walad si Jehova so enerhiya a nakaukolan tan mas abalbaleg a pakayari.

6, 7. (a) Akin a nibaga tayo ya inusar na Dios so masanton espiritu to diad mauk-uksoy a paraan? (b) Antoy mangipapanengneng a say uniberso et aglabat la basta linmesa?

⁶ Dakdakel so ebidensya ya inusar na Dios so masanto espiritu to diad mauk-uksoy a paraan. Bilang pangiyilustra: Kunwari et walay kahon a mankargay bola ya nandurumay kolor. Insan mo natan kalog-kalogen so kahon. Kayari to et ibalasubos mo. Diad padesir mo, maniiba kasi iray mankakakolor? Siempre andi! Lapud say agnakontrol ya igalaw et lanang ya manreresulta ed kaandiay uksoy. Amta tayo itan. *

⁷ No teleskopyoen tayo balet so katawenan, antoy naimano tayo? Nanengneng tayoy dakerakel tan mauk-uksoy iran galaksi, bitewen, tan planeta, ya agmandudumboan. Agnayarin nibanbana labat iya, odino nanlapud agplanado tan agkontroladon inkagawa. Kanian nitepet tayo, Anton puersa so inusar pian makapawala na mauk-uksoy a uniberso? Limitadoy amta na siensia tan teknolohiya na too a mangebat ed saya. Balet impaamta na Biblia a sayan sankabiskegan a puersa ed uniberso et say masanton espiritu na Dios. Oniay inkanta na salmista: “Lapu ed saray salita nen Jehova agawa so katawenan, tan amin ya ehersito ra lapu ed [linawa] na sangi to.” (Sal. 33:6) Tan no ontangay tayo ed tawen, say nanenengneng ti’ labat ed dakerakel ya “ehersito” na bibitewen et dagdaiset a kabiangan na satan!

Masanton Espiritu tan say Dalin

8. Kaunongan karakel so talagan amta tayo ed kimkimey nen Jehova?

⁸ Say amta tayo ed kaplesan nipaakar ed palsa et melmelanting no ikompara’d naaralan ti’ ni. Say kakabatan tayo’d saray palsa na Dios, unong ed matoor a toon si Job et: “Melag labat [a] kabiangan na pakayari to; esaes labat so nadngel tayo.” (Job 26:14, Maung a Balita) Kayari pigay siglo, oniay imbaga nen Arin Solomon, a maimano’d palsa nen Jehova: “Ginawa [na Dios] so balang bengatla a marakep ed panaon to. Ontan met, impasen to so kaandoan ed puso ra, anggan ontan say too agto natontonan [odino naamtaan] so gawa a ginawa na Dios a manlapu ed gapo angga ed sampot.”​—Ecl. 3:11; 8:17.

9, 10. Anto so inusar na Dios diad impamalsa ed Dalin, tan antoray agawa legan na inmunan taloran agew na impamalsa?

⁹ Balet, imparungtal nen Jehova iray importantin detalye nipaakar ed kimkimey to. Alimbawa, ibabaga na Kasulatan a say masanton espiritu na Dios et nausar diad Dalin, dakel lan panaon so apalabas. (Basaen so Genesis 1:2.) Diad saman a panaon et anggapo ni amagan dalin, liwawa, tan mapatnag ya anggapo ni nasungap a dagem a makasustuni ed bilay diad tapew na Dalin.

¹⁰ Intuloy nin impaliwawa na Biblia no antoy ginawa na Dios legan na nantutumbokan iran agew na impamalsa. Aliwa irayan asan-24-oras labat, noagta andukey a peryodo na panaon. Diad unonan agew na impamalsa,  ginapoan nen Jehova a pasindagen so liwawa diad tapew na Dalin. Asumpal itan a proseso sanen nanengneng lay agew tan bulan diad Dalin. (Gen. 1:3, 14) Diad komaduan agew, ginmapon aporma so atmospera. (Gen. 1:6) Diad saman et wala lay danum, liwawa, tan dagem, balet ta anggapo ni amagan dalin. Diad komatlon agew na impamalsa, inusar nen Jehova so masanton espiritu to pian mamawala na amagan dalin, a nayarin diad panamegley na maksil a puersa et linmesa iray kontinente. (Gen. 1:9) Wala ni ray makapakelkelaw ya agawa diad komatlon agew tan diad sinmublay ni ran peryodo na impamalsa.

Masanton Espiritu tan Saray Mabilay a Pinalsa

11. Antoy ipapanengneng na inkakomplikado, inkabalanse, tan karakep na saray mabilay a pinalsa?

¹¹ Amawala met so espiritu na Dios na mabilay a pinalsa diad agaylan organisadon paraan. Panamegley na masanton espiritu, kaleganan na komatlo anggad komanem ya agew na impamalsa, amalsa so Dios na makapadinayew a nanduruman tantanaman tan ayayep. (Gen. 1:11, 20-25) Kanian, say inkakomplikado, inkabalanse, tan karakep na agnabilang iran mabilay a pinalsa so mamaneknek ed obra maestran desinyo.

12. (a) Anto so betang na DNA? (b) Antoy naaralan tayo ed agbalot onsasaew a betang na DNA?

¹² Imanoen pay DNA (deoxyribonucleic acid), sakey ed saray kemikal a proseson mangipapatawir ed klase, walna, tan itsura na sakey ya organismo diad onsublay iran henerasyon. Amin ya mabilay a pinalsa diad Dalin, kaiba la ray mikrobyo, dika, elepante, balyena, tan too, et mamapawalay kapareho ran klase lapud DNA. Anggaman nanduruma iray pinalsa diad Dalin, say code a mangokontrol ed no antoy natawir da et agmanguuman, kanian manlapu la’d gapo et napansiasiansia so klase  na nanduruman palsa. Unong ed linawa nen Jehova a Dios, saray nanduruman organismo sirin et siansian manusumpal ed betang da diad sayan komplikado ingen ta mauk-uksoy a bilay diad Dalin. (Sal. 139:16) Sayan desinyo ya organisadon tuloy tan agbalot onsasaew so lalon mamapaneknek ya say panamalsa et kimey na “gamet” na Dios odino masanton espiritu.

Sankaabigan a Palsa Diad Dalin

13. Panon a pinalsa na Dios so too?

¹³ Kalabas na andukey a panaon tan kayari impanggawa na Dios ed agnabilang a mabilay tan agmabilay a pinalsa, say Dalin et aliwa lan ‘kusokuso tan anggapoy iyan.’ Balet, agni asumpal si Jehova ya angusar ed espiritu to parad panamalsa. Insublay toy nanggawa na sankaabigan a palsa diad Dalin. Diad pansamposampot na komanem ya agew na panamalsa, pinalsa nen Jehova so too. Panon? Inusar toy masanton espiritu to tan saray elemento na dalin.​—Gen. 2:7.

14. Antoy baleg a pidumaan na totoo ed ayayep?

¹⁴ Inkuan na Genesis 1:27: “Say Dios pinalsa to so too ed indengan ton dili, dia ed indengan na Dios sikato so pinalsa to; say laki tan say bii pinalsa to ra.” Lapud ginawa itayo ed indengan na Dios, walay abilidad tayon mangipatnag na aro, kawayangan a mandesisyon, tan sarag ti’ ni ingey nawalaan na personal a relasyon ed Manamalsa tayo. Kanian, baleg so pidumaan na utek tayo ed utek na ayayep. Denisinyo nen Jehova so utek na too pian tuloy-tuloy a makapanaral nipaakar ed sikato tan ed saray palsa to.

15. Anto so marakep ya ilalo di Adan tan Eva?

¹⁵ Sanen apalsa si Adan tan say asawa to, si Eva, inter ed sikara nen Jehova so Dalin tan saray amin a wadtan pian aralen tan panliketan. (Gen. 1:28) Inikdan ira nen Jehova na daakan a tagano tan paraison ayaman. Walay pankanawnawa ran manbilay ya andi-angga tan magmaliw ya inad-aron ateng na binilyon a perpekton ananak. Balet, aliwan ontan so agawa.

Pamidbir ed Betang na Masanton Espiritu

16. Anggaman nanrebelde so inmunan totoo, anto so ilalo tayo?

¹⁶ Imbes a maapresyan tinulok di Adan tan Eva so Manamalsa ra, sikaray nanrebelde. Bilang resulta, nanirap so amin ya agperpekton totoo ya nanlapud sikara. Balet, ipapaliwawa na Biblia no panon ya ekalen na Dios so amin ya problema lapud impankasalanan na inmunan atateng tayo. Ipapanengneng met na Kasulatan ya sumpalen nen Jehova so gagala to. Magmaliw a paraiso so Dalin a panayaman na maliket, tan mabunigas a totoon manbilay ya andi-angga. (Gen. 3:15) Pian agnaandi talek tayo ed satan a marakdakep ya ilalo, kaukolan tayoy tulong na masanton espiritu na Dios.

17. Anton panagnonot so ipulisay tayo?

¹⁷ Nepeg tayon kerewen ed si Jehova so masanton espiritu diad pikakasi. (Luc. 11:13) Diad ontan et napabiskeg so pananisia tayo a say panamalsa et kimey na Dios. Natan, ondarakel so ateistiko tan ebolusyonista iran propaganda ya mangibabangat na lingo tan andiay basiyan ya panagkatunongan. Nepeg ya agtayo abuloyan iyan kasmak tan andi kakanaan a panagnonot a manwetwet odino manaktakot ed sikatayo. Kaukolan ya amin a Kristiano et akaparaan a mangipulisay ed panangataki tan pananesdes na saratan.​—Basaen so Colosas 2:8.

18. Sano uusisaen so nanlapuan na uniberso tan katooan, akin et agmakatunongan so pangibagan anggapoy marundunong a Manamalsa?

¹⁸ Pian ombiskeg so pananisia ed Biblia tan ed Dios, kaukolan so matuan panangusisa ed saray ebidensya nipaakar ed palsa. Sano momorekdeken na dakel so nanlapuan na uniberso tan katooan, ipupulisay day ideyan wala ni arum a puersa likud ed samay papaneknekan na siensia a nalalanor ed inlesa na  uniberso. No ontan so panmoria tayo, agtayo patas ya ikokonsidera so amin ya ebidensya. Sakey ni, ibabaliwala tayoy mapatpatnag lan kiwawala na mauk-uksoy tan walaay gagalan palsa ya “agnabilang.” (Job 9:10; Sal. 104:25) Bilang Kristiano, segurado itayo a say aktibon puersa ya inusar ed panamalsa et say masanton espiritu diad marundunong a panangiwanwan nen Jehova.

Masanton Espiritu tan say Pananisia Tayo’d Dios

19. Antoray paneknek a walay Dios tan walay masanton espiritu to?

¹⁹ Agtayo la kaukolan ya amtaen nin amin so nipaakar ed panamalsa pian panisiaan, aroen, tan nigalgalang so Dios. Singa pikakaaro ed too, say pananisia ed si Jehova et aglabat akabase’d saray nanengneng ya ebidensya. No panon a say pankakaaro et oneelet legan dan nakakabat so balang sakey, say pananisia ed Dios et ombibiskeg legan a sikatoy nakakabat tayo. On, lalo tayon napapaneknekan so kiwawala to sano eebatan to ray pikakasi tayo tan sano nanenengneng tayo ray maabig ya resulta na pangiyaaplika’d saray prinsipyo to. Lalo itayon napaapit ed si Jehova sano nalilikna tayoy dakel ya ebidensya ya igigiya tan sasalimbengan to itayo, bebendisyonan toy pansasagpot tayon manlingkor, tan iiter toy nakaukolan tayo. Amin iraya et mabiskeg a paneknek a walay Dios tan walay masanton espiritu to.

20. (a) Akin et pinalsa na Dios so uniberso tan too? (b) Antoy pansumpalan no itultuloy tayon tumboken so panangiwanwan na masanton espiritu na Dios?

²⁰ Say Biblia so alay abig ya alimbawa na impangusar nen Jehova ed aktibon puersa to lapud saray nansulat ed satan et ‘nansalita a nanlapud Dios legan ya igigiya ira na masanton espiritu.’ (2 Ped. 1:21) No aralen tayon maong so Kasulatan, ombiskeg so pananisia tayo ed Dios ya amalsa ed amin a bengatla. (Apo. 4:11) Si Jehova et nagmaliw a Manamalsa lapud makapasagyat a kualidad ton aro. (1 Juan 4:8) Gawaen tayo sirin so anggaay nayarian tayo a tulongan so arum a nakabat so maaron Ama tan Kaaro tayo. No mantultuloy itayon paiwanwan ed espiritu na Dios, pankanawnawa tayon sikatoy nakabat ed andi-angga. (Gal. 5:16, 25) Komon ta kabaten na balang sakey ed sikatayo si Jehova tan saray makapadinayew a kimkimey to. Tan aligen tayo so agmanguuman a panangaro to sanen inusar toy masanton espiritu pian palsaen so uniberso, Dalin, tan katooan.

[Paimano ed leksab]

Kasin Nipaliwawam?

• Antoy ibabangat ed sikatayo na inlesa na uniberso tan Dalin nipaakar ed impangusar na Dios na masanton espiritu?

• Lapud pinalsa tayo unong ed indengan na Dios, antoray pribilehyo tayo?

• Akin et kaukolan tayon usisaen iray ebidensya nipaakar ed palsa?

• Antoray paraan pian napaelet tayoy relasyon tayo’d si Jehova?

[Tepetepet Parad Panagaral]

[Litrato ed pahina 7]

Antoy ibabangat ed sikatayo na mauk-uksoy a uniberso nipaakar ed panamalsa?

[Credit Line]

Bibitewen: Anglo-Australian Observatory/David Malin Images

[Saray litrato ed pahina 8]

Akin et parepareho iran walay DNA?

[Litrato ed pahina 10]

Kasin akaparaan kan depensaay sisisiaen mo?