1. Akin ya seguradon ag-ontalonay plano na Sirya tan Israel?

DIAD baetan na manga 762 B.C.E. anggad 759 B.C.E., say ari na Israel tan ari na Sirya et angideklara na guerra sumpad panarian na Juda. Akin? Labay dan sakopey Jerusalem, ekalen ya ari si Ahaz, tan salatan day sananey ya ari a nayarin agmanlapud kapolian nen Arin David. (Isa. 7:5, 6) Balet ag-ontalonay plano na ari na Israel. Insipan nen Jehova ya sakey ed saray ilalak nen David so permanentin man-ari, tan anggapo ni imbaga nen Jehova ya ag-asumpal.—Jos. 23:14; 2 Sam. 7:16.

2-4. Ipaliwawa no panon ya asumpal so Isaias 7:14, 16 (a) nen komawalon siglo B.C.E. (b) nen inmunan siglo C.E.

² Diad gapo, singa manaloy Sirya tan Israel. Diad sakey labat ya labanan, inatey so 120,000 ya sundalo nen Ahaz! Inatey met si Maasias “ya anak na ari.” (2 Awa. 28:6, 7) Balet nanenengneng nen Jehova so nagagawa. Agto nalingwanay impromisa tod si David, kanian imbaki toy propetan Isaias a mangipasabid makapaseseg ya mensahe.

³ Imbaga nen Isaias: “Nia, sakey a birhen manlukon naani, tan mangiyanak na sakey ya anak a laki, tan natawag so ngaran to ya Emmanuel. . . . Arapen a say ugaw agto ni amta ya iwaklit so mauges, tan pilien so maong, say dalin a saray duaran ari to a kagulam [Sirya tan Israel] nikaindan.” (Isa. 7:14, 16) Say unonan kabiangan na satan a propesiya et mabetbet ya iyaaplikad inkianak na Mesias. (Mat. 1:23) Balet lapud say “duaran ari,” say ari na Sirya tan ari na Israel et agla onaatakid Juda nen inmunan siglo C.E., posible sirin a say propesiyan nipaakar ed si Emmanuel et walaan na inmunan kasumpalan ed panaon nen Isaias.

 ⁴ Kayari impangipaamta nen Isaias ed saman ya importantin propesiya, nanlukon so asawa to tan inyanak toy Maher-shalal-hash-baz. Posible ya sayan ugaw so “Emmanuel” ya tinukoy nen Isaias. * Diad panaon na Biblia, say sakey ya ugaw et ikdan na ngaran kapangiyanak ed sikato nayarin pian nanonotan so sakey ya espisyal ya ebento, balet ta nayarin tawagen na atateng tan kakanayon to ed sananey ya ngaran. (2 Sam. 12:24, 25) Diad si Jesus, anggapoy paneknek ya sikatoy tinawag ed ngaran ya Emmanuel.—Basaen so Isaias 7:14; 8:3, 4.

5. Antoy makapuy ya desisyon nen Arin Ahaz?

⁵ Legan ya pupuntiryaen na Israel tan Sirya so Juda, wala ni sananey a bansa ya manplaplanon manakop ed satan, say onggagapo lan makapanyari ed mundo ya Asirya. Unong ed Isaias 8:3, 4, alaen na Asirya so “kayamanan na Damasco tan say samsam na Samaria” antis ya onatakid abalaten na panariay Juda. Imbes ya manmatalek ed imbaga na Dios panamegley nen Isaias, akialyansa so andiay pananisian si Ahaz ed Asirya. Bilang resulta, say Juda et inuleyan na saray maruksan taga Asirya. (2 Ara. 16:7-10) Talagan makapadismayan pastol na Juda si Ahaz! Kanian maabig no itepet tayod sarili tayo, ‘No walay importantin desisyon a gawaen ko, kasin manmamatalek ak ed Dios odino diad too?’—Uli. 3:5, 6.

6. Antoy pidumaan na uley nen Hezekias ed si Ahaz?

⁶ Inatey si Ahaz nen 746 B.C.E., tan tinawir na anak ton si Hezekias so mair-irap tan agla mandadayew ed si Jehova a panarian na Juda. Bilang ugaw nin ari, anto kasi unonan gawaen to? Payamanen lamet so Juda? Andi. Si Hezekias et maespiritual a too tan maong a pastol ed bansa to. Inyuna toy pangipawil ed dugan panagdayew tan say relasyon na bansa ed si Jehova. Nen atalosan toy labay a pagawa na Dios ed sikato, kinmiwas a tampol si Hezekias. Alay abig itan ya alimbawad sikatayo!—2 Awa. 29:1-19.

7. Akin ya kaukolan na saray Levita so panamaseguro na ari?

⁷ Saray Levita et walaan na baleg ya responsabilidad pian nipawil so dugan panagdayew. Kanian tinipon ira nen Hezekias pian ipaseguroy suporta tod sikara. Isipen pa ray matoor a Levita ya wadman ed saman a pantitipon, mantedter so lua ra lapud liket legan dan dedengeley ibabaga na ari: “Sikayo ray pinili nen Jehova pian manlingkor ed arapan to.” (2 Awa. 29:11, NW) On, malinew so ganggan ed saray Levita ya tulongan da ray totoon mandayew ed tuan Dios!

8. Anto ni ray ginawa nen Hezekias pian pabiskegey espiritualidad na bansa, tan antoy resulta?

⁸ Tinawag nen Hezekias so amin a totoo ed Juda tan Israel parad baleg a selebrasyon na Paskua, a tumbokay pitoran agew ya Piesta na Saray Andi-lebaduran Tinapay. Malikeliket iray totoo ed piesta kanian intuloy da so selebrasyon ya pitoy agew ni. Oniay ibabaga na Biblia: “Wala so baleg a liket ed Jerusalem; ta nanlapu ed panaon nen Solomon ya anak nen David [ya] ari ed Israel anggapo nen saman so ontan ed Jerusalem.” (2 Awa. 30:25, 26) Seguradon apaseseg so amin ed satan ya espiritual a piesta! Oniay inkuan na 2 Awaran 31:1: ‘Nen sarayan amin asumpal la ra, binuybuyak da ray seklang, tan binatang da ray Ashera (o sagradon poste) tan binuybuyak da ray atagey a pasen tan saray altar.’ Pinmawil so Juda ed si Jehova. Talagan importante itan ya ginawa ra lapud niparaan irad saray onsublay a nagawa.

9. (a) Panon ya aderal so plano na Israel? (b) Diad gapo, anto ray agawaan nen Senakerib ed Juda?

⁹ Singa ed impropesiya nen Isaias, sinakop na Asirya so amianen a panariay Israel tan inala da ray manaayam ditan pian magmaliw ya aripen da, kanian aderal so plano na Israel ya mangiyan na ari ed Juda ya agmanlapud kapolian nen David. Saray plano na Asirya ey? Isublay da lan lusobey Juda. “Dia ed komalabin-apat a taon nen Hezekias si Senakerib [ya] ari ed Asirya tinmatdang sumpa ed saray amin a kinutaan a syudad na Juda, tan inala to ra.” Say 46 ya syudad na Juda et asakop la nen Senakerib. Isipen pa no antoy naliknam no manaayam kad Jerusalem ed saman a panaon. Mantutumbokan lay syudad ya nasasakop na saray onlulusob ya sundalo na Asirya!—2 Ara. 18:13.

10. Akin ya apaseseg si Hezekias ed Miqueas 5:5, 6?

¹⁰ Siempre amta nen Hezekias so onsasabin kapeligroan, balet ta agkinmerew na tulong ed paganon nasyon a singa ginawa na apostatan ama ton si Ahaz. Sikatoy nanmatalek ed si Jehova. (2 Awa. 28:20, 21) Nayarin amta to imay impasakbay nen propetan Miqueas nipaakar ed Asirya: “Sano say Asiryo (“Asiryano,” NW) onsabi ed dalin tayo, . . . saman la paalageyen tayo sumpa ed sikato so pitora a pastol, tan walora a manunaan a lalaki. Et deralen da naani so dalin na Asirya ed kampilan.” (Miq. 5:5, 6) Seguradon apaseseg si Hezekias ed saratan ya pinuyanan a salita lapud ipapanengneng da ya walay nikadkaduman klase na armada ya usaren nen Jehova a milaban pian taloey maruksan armada na Asirya.

11. Kapigan nagawa so manunan kasumpalan na propesiya nipaakar ed pitora a pastol tan walora a manunaan a lalaki?

¹¹ Say manuna odino sankaimportantian ya kasumpalan na propesiya nipaakar ed pitora a pastol tan walora a manunaan a lalaki (“prinsipe,” The New English Bible) et nagawa mabayag ni kayari kiyanak nen Jesus, say ‘manuley ed Israel a nanlapu nen inmuna’ a panaon. (Basaen so Miqueas 5:1, 2.) Satan et diad arapen sano atakien na modernon agew ya “Asiryano” iray lingkor nen Jehova. Anton armada ya idaulo na Anak to so usaren nen Jehova ya onlaban ed makapataktakot ya kalaban? Naamtaan tayo ed  sayan artikulo. Balet ta amtaen tayo nin unona no antoy naaralan tayod ginawa nen Hezekias nen inmataki iray Asiryano.

12. Antoy ginawa nen Hezekias tan saray kaiba to pian naprotektaay totoo na Dios?

¹² Naynay ya mabulos si Jehova ya ontulong ed sikatayo no wala ray probleman agtayo sarag, balet ta iilaloan ton gawaen tayoy anggaay nayarian tayo. Kinmerew na simbawa si Hezekias ed “saray prinsipe to tan saray makapanyari a lalaki” tan nandesisyon ira ya “patundaen da so saray danum na saray subol ya wala ed paway na syudad . . . Et nampakpel [si Hezekias], tan impaalagey to ya amin so bakor a nigeba, tan sikato so pinaatagey to angga ed saray ilang, tan say arum a bakor ed paway . . . tan nanggawa na ay-ayura tan saray kinlong a daakan.” (2 Awa. 32:3-5) Pian naprotektaan tan napastolan nen Jehova iray totoo to ed saman a panaon, sikatoy angusar na pigaran lalaki—si Hezekias, saray prinsipe to, tan saray propetan mabiskeg ed espiritual.

13. Anto so sankaimportantian ya ginawa nen Hezekias pian niparaay totoo ed iyataki na kalaban? Ipaliwawa.

¹³ Say sinmublay ya ginawa nen Hezekias et mas importante nen say pamatunda ed saray danum odino pamaatagey ed saray padir na syudad. Lapud sikatoy maabig a pastol, tinipon to ray totoo tan pinaseseg to ra: “Agkayo antakot ni say napunaw kayo lapu ed ari ed Asirya, . . . ta wala so babaleg ed sikatayo nen sikato: Et sikato wala so taklay a laman; balet ed sikatayo wala si Jehova a Dios tayo ya ontulong ed sikatayo, tan mibakal a miulop ed saray bakal tayo.” Talagan makapabiskeg na pananisia itan ya panamaseguro—si Jehova so milaban parad totoo to! Nen nadngel itan na saray Judio, sikaray “nanmatalek ed saray salita nen Hezekias [ya] ari ed Juda.” Imanoen ya “saray salita nen Hezekias” so amabiskeg ed saray totoo. Apaneknekan ya sikato, saray prinsipe to tan saray makapanyari a lalaki, ontan met ed si propetan Miqueas tan Isaias et maong iran pastol, singa impasakbay nen Jehova panamegley na propeta to.—2 Awa. 32:7, 8; basaen so Miqueas 5:5, 6.

14. Antoy imbaga nen Rabsaces, tan antoy reaksion na totoo?

¹⁴ Nankampo so ari na Asirya ed Lakis, bandad abalaten ed sagur na Jerusalem. Manlapud man sikatoy angibaki na taloran mensahero pian pasukoey syudad. Say pinagkasangiyan to ya walaan na opisyal a titulon Rabsaces et angusar na nanduruman taktika. Nansalita ed Hebreo pian kombinsien iray totoo ya agda dengeley ari noagta ontulok irad Asirya. Impromisa to met ya iyakar da rad dalin ya marakep so panagbilay. (Basaen so 2 Arari 18:31, 32.) Insan imbaga ni nen Rabsaces ya singa saray dirios na bansa ya agda naprotektaan iray mandadayew ed sikara, agmet sarag nen Jehova ya ilaban iray Judio ed iyataki na Asirya. Ag-inmebat iray totoo ed saratan ya katilaan tan palson akusasyon. Mabetbet ya ontan met so makabat ya gagawaen na saray lingkor nen Jehova diad panaon tayo.—Basaen so 2 Arari 18:35, 36.

15. Antoy kaukolan ya gawaen na saray manaayam ed Jerusalem, tan panon ya inlaban nen Jehova so syudad?

¹⁵ Seguradon aproblemay Hezekias balet ta imbes ya onkerew na tulong ed arum ya bansa, kinerew toy tulong nen Jehova panamegley nen propetan Isaias. Oniay imbaga nen Isaias ed si Hezekias: “Ag-onla dia ed saya a syudad [si Senakerib], ni say mangibekas na panad’ man.” (2 Ara. 19:32) Say kaukolan labat ya gawaen na saray manaayam ed Jerusalem et manpakpel tan ag-onsusuko. Si Jehova so milaban parad sikara. Panon? “Et agawa ed saman a labi,  a say anghel nen Jehova pinmaway, tan kinabil to dia ed pakalso na saray Asirya so sanlasus walomplo tan limanlibo.” (2 Ara. 19:35) Nilaban so Juda aliwan diad impamatundad saray subol na danum ed syudad, ni say impamaatagey ed saray padir, noagta diad pakayari nen Jehova.

16. Siopa so irerepresenta natan na (a) saray manaayam ed Jerusalem (b) “Asiryano” (c) say pitora a pastol tan walora a manunaan a lalaki?

¹⁶ Say propesiya nipaakar ed pitora a pastol tan walora a manunaan a lalaki et walaan na baleg a kasumpalan ed panaon tayo. Saray manaayam ed Jerusalem nensaman et inataki na saray taga Asirya. Diad arapen, saray singa anggapoy kalaban-laban ya totoo nen Jehova et atakien na modernon agew ya “Asiryano” pian deralen iran amin. Nilikud ed satan, tinukoy met na Kasulatan so iyataki na ‘Gog na Magog,’ say iyataki na “ari na amianen,” tan say iyataki na “saray arari ed dalin.” (Eze. 38:2, 10-13; Dan. 11:40, 44, 45; Apo. 17:14; 19:19) Kasin nanduruman panangataki iratan? Agtayo amta. Nayarin saksakey so tutukoyen na Biblia balet ta nanduruma labat so impanawag ed saratan. Unong ed propesiya nen Miqueas, anton armada so usaren nen Jehova ya milaban ed maruksan kalaban—say “Asiryano”? Sakey ya ag-iilaloan—“pitora a pastol, tan walora a manunaan a lalaki”! (Miq. 5:5) Saray pastol tan manunaan a lalaki (odino, “prinsipe,” NEB) ed sayan nikadkaduman armada et saray elder ed kongregasyon. (1 Ped. 5:2) Diad panaon tayo, manguusar si Jehova na dakel ya maespiritual a lalakin manpastol ed saray pinabpabli ton karnero pian pabiskegen irad iyataki na modernon agew ya “Asiryano.” * Impropesiya nen Miqueas ya “deralen da naani so dalin na Asirya ed kampilan.” (Miq. 5:6) Say sakey ya ‘armas dad pilaban’ da et “say espada na masanton espiritu,” say Salita na Dios.—2 Cor. 10:4; Efe. 6:17.

17. Anto ray apatiran bengatlan naaralan na saray elder ed artikulon nantongtongan tayo?

¹⁷ Walay pigaran naaralan na saray elder ed sayan artikulon nantongtongan tayo: (1) Say sankaabigan ya nagawaan yo pian makapanparaan ed manasingger ya iyataki na “Asiryano” et say pamabiskeg na pananisia yo ed Dios tan panulong ed saray agagin gawaen met so ontan. (2) No onataki so “Asiryano,” kaukolan ya kombinsido kayon ilaban itayo nen Jehova. (3) Diad satan a panaon, say instruksion ya naawat yod organisasyon nen Jehova et nayarin singa nikadkaduma tan aliwan praktikal. Balet, amin tayo et kaukolan ya akaparaan ya ontulok ed antokaman ya instruksion, balanglan praktikal itan odino andi ed pakanengneng tayo. (4) Natan la so panaon pian ipetek na siopaman ya manmamatalek ed sekular ya edukasyon, materyal iran bengatla, odino organisasyon na totoo, so kanonotan to. Kaukolan ya akaparaan kayon ontulong ed siopaman ya onkakapuy so pananisia to.

18. Panon a makatulong ed sikatayo diad arapen so pannodnonot ed saray agawad panaon nen Hezekias?

¹⁸ Onsabi panaon, saray modernon agew ya lingkor na Dios et singa anggapoy kalaban-laban da a singa saramay Judion walad loob na Jerusalem diad panaon nen Hezekias. No nasabi itan, komon ta nodnonoten tayoy imbaga nen Hezekias pian ombiskeg so pananisia tayo. Agtayo lilingwanan ya diad saray kalaban tayo et “wala so taklay a laman; balet ed sikatayo wala si Jehova a Dios tayo ya ontulong ed sikatayo, tan mibakal a miulop ed saray bakal tayo”!—2 Awa. 32:8.