1, 2. (a) Siopa so unonan pinalsa na Dios, tan panon ya inusar nen Jehova? (b) Akin et nibaga tayon organisado iray anghel?

SI Jehova, say Amalsa ed uniberso et organisado ed amin ya kimey to. Say inmunan pinalsa to et say bogbogtong ya espiritun Anak to ya tinawag a “Salita” lapud sikatoy manunan pinagkasangiyan na Dios. Say Salita et minilyon ya taon lan nanlingkor ed si Jehova ta oniay ibabaga na Biblia: “Diad gapo et wala lay Salita, tan say Salita et kaiba na Dios.” Tan onia ni nabasa tayo: “Amin a bengatla et apalsa diad panamegley [na Salita], tan ag-apalsa so anggan sakey a bengatla no aliwan diad panamegley to.” Masulok ya 2,000 taon lay apalabas, imbaki na Dios so Salita diad dalin. Bilang perpekton too, matoor ya ginawa nen Jesu-Kristo so linawa na Ama to.​—Juan 1:1-3, 14.

² Antis ya linma diad dalin so Anak na Dios, sikatoy matoor a nanlingkor bilang “uloen a komikimey” na Dios. (Uli. 8:30) Diad panamegley to et pinalsa nen Jehova so minilyon ni ran espiritun pinalsa diad tawen. (Col. 1:16) Oniay ibabaga na sakey a salaysay ed Biblia nipaakar ed sarayan anghel: “Libolibo so saray nanlingkor ed [si Jehova], tan samplonlibo ed maminsamplon libo so inmalagey ed arap to.” (Dan. 7:10) Sarayan dakdakel ya espiritun pinalsa et tinawag ya “ehersitos” o armada nen Jehova kanian nibagan organisado met ira.​—Sal. 103:21.

3. Panon karakel iray bitewen tan planeta, tan akin ya nibagan organisado met ira?

 ³ Nen pinalsa nen Jehova so uniberso, nanggawa na dakdakel ya bitewen tan planeta ya agtayon balot nabilang. Unong ed sakey ya impanaral ya inreport na Houston, Texas, Chronicle, walay “300 sextillion [a bitewen], a mamitloy karakel tod samay datin iisipen na saray sientista.” Onia ni kuan na satan ya report: “Satan et 3 ya tumbokay 23 ya zero. Odino 3 trillion times 100 billion.” Saray bitewen et agrupo-grupo ed galaxy, tan kada galaxy et walaay binilyon o trilyon ni ingen iran bitewen, tan dakel ya planeta. Dakel ya galaxy so agrupo-grupo met ed tatawagen ya cluster ya agrupo-grupo met ed mas baleg iran supercluster.

4. Akin et duga labat ya isipen ya organisado met iray lingkor nen Jehova diad dalin?

⁴ Saray anghel diad tawen tan saray bitewen tan planeta ed uniberso et makapakelaw so inka-organisa ra. (Isa. 40:26) Kanian duga labat ya isipen ya oorganisaen met nen Jehova iray lingkor to diad dalin. Labay to ya mansiansia ran mauksoy, tan kaukolan itan lapud walay importantin kimey ya pagagawa tod sikara. Say maabig ya rekord na saray matoor ya lingkor nen Jehova nensaman tan natan et mabiskeg ya ebidensya ya tutulongan to ra tan sikatoy “sakey a Dios na kareenan, aliwan gulo.”​—Basaen so 1 Corinto 14:33, 40.

5. Panon ya temporaryon naamper so gagala na Dios parad dalin?

⁵ Nen pinalsa nen Jehova so inmunan totoo, ingganggan to ra: “Manbunga kayo tan ondakel kayo, tan makmakan yo so dalin, tan sikato so patuloken yo: tan niiter ed sikayo so pakauley ed saray sirasira na dayat, tan pakauley ed saray manok ya atap ed saray tawen, tan amin a bengatla a mabilay ya onggalaw dia ed dalin.” (Gen. 1:28) Ondakel so pamilya na too diad organisadon paraan ya anggad makmakan da so interon dalin tan gawaen dan Paraiso. Nen nanrebelde si Adan tan Eva, temporaryon naamper itan ya gagala. (Gen. 3:1-6) Sinmabi panaon, anengneng nen Jehova a “say kabaglan na too ed dalin abalbaleg, tan mauges labat a lanang so amin a pimorekdek na nonot na puso to.” Lapud satan, ‘say dalin et inmuges ed arap na Dios, tan say dalin napno na karawalan.’ Kanian nandesisyon so Dios ya deralen toy amin a mauges panamegley na delap.​—Gen. 6:5, 11-13, 17.

6, 7. (a) Akin et inabobonan nen Jehova si Noe? (Nengnengen so litratod gapo na artikulo.) (b) Antoy agawad amin ya totoon andiay pananisia nen panaon nen Noe?

⁶ Anggaman ontan, inabobonan nen Jehova si Noe ta sikatoy sakey ya toon “maptek tan nagnap ed saray kapolian to” tan “akiulop-ulop ed Dios.” Kanian sikatoy ingganggan nen Jehova ya manpaalagey na baleg a biong. (Gen. 6:8, 9, 14-16) Denesinyo so biong ya onletaw ed danum pian makaliktar iray totoo tan ayayep. Matulok ya ‘ginawa nen Noe so amin ya ingganggan na Katawan ed sikato,’ tan diad tulong na pamilya to, nipaalagey so biong diad organisadon paraan. Nen niloob la ray ayayep ed biong, inkapot la nen Jehova so puerta.​—Gen. 7:5, 16.

⁷ Nen sinmabi so Delap nen 2370 B.C.E., ‘aderal so amin a mabilay a bengatla ed tapew na dalin,’ balet inliktar nen Jehova si Noe tan say pamilya to diad biong. (Gen. 7:23) Kanian amin tayon walad mundo natan et nanlapud poli di Noe, saray ilalak to, tan saray kaasawaan da. Balet inatey ya amin iray totood paway na biong ta ag-ira dinmengel ed si Noe, “a managpulong na inkatunong.”​—2 Ped. 2:5.

8. Antoy pakapatnagan ya walay maong ya panangorganisa ed Israel nensaman nen ingganggan ira na Dios ya onloob lad Insipan a Dalin?

⁸ Kalabas na masulok ya waloran siglo  manlapud samay Delap, inorganisa na Dios iray Israelita pian magmaliw iran sakey a nasyon. Inorganisa toy amin ya aspekto na bilay da, lalo lad panagdayew da. Alimbawa, say arum ed sikara et manlilingkor bilang saserdote tan Levita. Inorganisa met na Dios iray bibii pian ‘manlingkor ed pinto na tolda na duypo.’ (Exo. 38:8) Balet nen ingganggan nen Jehova iray Israelita ya onloob lad Canaan, dakel ed sikara so andian lay pananisia kanian imbaga tod sikara: ‘Agkayo onloob ed saman a dalin, ya insipan kon panayaman yo, likud ed si Caleb ya anak nen Jefone, tan si Josue ya anak nen Nun.’ Si Josue tan Caleb labat so angipasabi na maong a balita kayari dan nan-espiya ed Insipan a Dalin. (Num. 14:30, 37, 38) Diad inlabas na panaon, pinili na Dios si Josue ya mangidaulo ed saray Israelita. (Num. 27:18-23) Antis to ran inloob ed Canaan, oniay imbaga nen Jehova ed sikato: ‘Manpabiskeg ka. Agka ontatakot, ta si Jehova a Dios mo wala ed sika ed anggan iner a laen mo.’​—Jos. 1:9.

9. Antoy alikna nen Rahab ed si Jehova tan ed organisasyon to?

⁹ Say Dios ya Jehova et talagan walad si Josue anggan iner a laen to. Singa bilang, nen 1473 B.C.E., saray Israelita et mankakampo diad asingger ed syudad na Canaan ya Jerico. Angibaki si Josue na duaran lalaki ya man-espiyad Jerico tan ditan et akabat day sakey ya paabang a bii ya si Rahab. Nen sinmabi ray lalakin imbaki na ari na Jerico ya mananap ed sarayan espiya, inyamot ira nen Rahab diad atep na abung to pian ag-ira naerel. Oniay imbaga tod saramay Israelitan espiya: “Amtak a si Jehova initer to ed sikayo so dalin . . . , ta nadngelan mi no panon so impamaekat nen Jehova ed danum na Ambalanga a Dayat ed arap yo . . . tan no anto so ginawa yo ed duara ya ari na Amorreo.” Inkuan to ni: ‘Si Jehova a Dios yo so Dios ed tawen tan dalin.’ (Jos. 2:9-11) Sinuportaan nen Rahab tan na pamilya to iray totoo nen Jehova, kanian nen sinakop na saray Israelita so Jerico, sinegurado na Dios ya ag-ira kaiban naderal. (Jos. 6:25) Impanengneng nen  Rahab so pananisia, tan nirespeto toy Jehova tan say organisasyon to.

10. Antoy imbaga nen Jesus ed saray lider na relihyon na saray Judio nensaman, tan akin et ontay imbaga to?

¹⁰ Diad panangidaulo nen Josue, nantutumbokan ya asakop na saray Israelita iray syudad na Canaan. Balet diad masulok ya 1,500 a taon, aminpigapigan agnanmatoor iray Israelita. Nen imbaki nen Jehova so Anak to diad dalin, grabe lan talagay panrerebelde da tan ag-ira dinmengel ed saray propeta to, kanian tinawag nen Jesus so Jerusalem ya “managpatey na saray propeta.” (Basaen so Mateo 23:37, 38.) Impulisay na Dios iray lider na relihyon na saray Judio lapud ag-ira nanmatoor. Kanian imbaga nen Jesus ed sikara: “Say panarian na Dios so naekal ed sikayo tan niiter itan ed sakey a nasyon a mamapawala na saray bunga to.”​—Mat. 21:43.

11, 12. (a) Antoy paneknek ya nen inmunan siglo et balo lan organisasyon so bebendisyonan nen Jehova, aliwa lan say bansan Israel? (b) Siopa ray nagmaliw ya membro na sayan balon organisasyon?

¹¹ Nen inmunan siglo C.E., impulisay la nen Jehova so bansan Israel. Balet agto labay ya ibagan anggapo lay organisasyon to diad dalin ya matoor ed sikato. Nen Pentecostes 33 C.E., inter nen Jehova so panamendisyon to ed sakey ya balon organisasyon ya manguunor ed si Jesu-Kristo tan ed saray bangat to. Diad saman et manga 120 disipulo nen Jesus so nantitipon ed Jerusalem tan “biglan sinmabi so sakey ya ungol manlapud tawen a singa maksil a siplog na dagem, tan manungol ed loob na interon abung.” Insan “akanengneng ira na diladila a singa apoy tan niyutob iraya, tan walay sakey a dinmapo ed kada sakey ed sikara, tan napno ran amin na masanton espiritu tan nansalita ra na nanduruman lenguahe, unong ya inter na espiritu a salitaen da.” (Gawa 2:1-4) Sayan makapakelaw ya agawa et paneknek ya susuportaan nen Jehova iyan balon organisasyon ya tugyopen na saray disipulo na Kristo.

¹² Diad saman met lanlamang ya agew, “ngalngalin talon libo a kamarerwa” so niarum a patumbok nen Jesus. Tan “nantultuloy met ya inyarum nen Jehova ed sikara iramay nilalaban.” (Gawa 2:41, 47) Talagan epektibo so impankimey na sarayan managpulong nen inmunan siglo kanian “nantultuloy a binmulaslas so salita na Dios, tan nantultuloy a dinmakel iray disipulo ed Jerusalem.” Diad tua, “dakdakel a saserdote so nagmaliw a mananisia.” (Gawa 6:7) On, dakel ya mauyamon indibidual so angawat ed katuaan ya impulong na saray membro na sayan balon organisasyon. Ag-abayag, pinaneknekan lamet nen Jehova ya susuportaan to iyan balon organisasyon nen ginapoan ton tiponen iray “totoo na nasyones” diad Kristianon kongregasyon.​—Basaen so Gawa 10:44, 45.

13. Anton kimey so inter na Dios ed balon organisasyon to?

¹³ Malinlinew ed saray papatumbok na Kristo so kimey ya inter na Dios ed sikara. Nen walad dalin si Jesus, impanengneng toy alimbawa ta kayarin tampol na bautismo to et ginapoan to lay manpulong nipaakar ed “panarian na katawenan.” (Mat. 4:17) Imbangat nen Jesus iray disipulo to ya gawaen da met itan. Imbaga tod sikara: “Mantasi kayo nipaakar ed siak diad Jerusalem tan ed interon Judea tan Samaria tan diad sankaarawian a pasen na dalin.” (Gawa 1:8) Kasin atalosan na saray disipulo nen Jesus no antoy kaukolan dan gawaen? On! Aminsan nen walad Antioquia ed Pisidia si Pablo tan Bernabe, oniay makmakpel ya imbaga rad saray Judio ya onsusumpad sikara: “Kaukolan a salitaen mi nin unona ed sikayo  so salita na Dios. Balet lapud agyo aawaten itan tan agyo ipapasen a makanepegan kayo ed bilay ya andi-anggaan, onla kami ed saray nasyon. Diad tua, oniay ingganggan ed sikami nen Jehova, ‘Tinuro ta ka bilang liwawa ed saray nasyon, pian sika so onkanan kilabanan anggad sankasampotan na dalin.’” (Gawa 13:14, 45-47) Manlapu la nen inmunan siglo, ipapakabat na organisasyon na Dios no antoy ginawa nen Jehova pian nilaban so totoo.

14. Antoy agawad Jerusalem nen inmunan siglo, balet siopa ray akaliktar?

¹⁴ Dakel ya Judio so agdinmengel ed maong a balita nipaakar ed si Jesus, tan mamapaarap irad kadederal, ta oniay impasakbay nen Jesus ed saray disipulo to: “Sano nanengneng yo so Jerusalem ya apaliberan lay mankakampo iran armada, amtaen yo a magano lay pakaderal to. Kanian saramay walad Judea et ombatik la ed kapalandeyan, tan saramay walad loob na Jerusalem et ontaynan la, tan saramay walad kaumaan et agla ra onloloob ditan.” (Luc. 21:20, 21) Agawa itan ya impasakbay nen Jesus. Nen nanrebelde iray Judio, pinaliberan na armada na Roma ya indaulo nen Cestius Gallus so Jerusalem nen 66 C.E. Balet biglan inmatras irayan sundalo, kanian walay pankanawnawa na saray papatumbok nen Jesus ya taynan so Jerusalem tan Judea. Unong ed historian ya si Eusebius, dakel so binmaliw ed Ilog Jordan tan linma rad Perea. Nen 70 C.E., pinmawil so armada na Roma ya indaulo nen Heneral Tito tan dineral da so Jerusalem. Balet akaliktar iray matoor a Kristiano ta dinengel da imay pasakbay nen Jesus.

15. Anto ray sinungdoan na saray Kristiano nen inmunan siglo ya anggano wala iratan et dinmakel ni ran siansia?

¹⁵ Anggano wala ray kairapan, panamasegsegang, tan arum nin subok ed pananisia ya dinalan na saray patumbok na Kristo, dinmakel so nagmaliw ya Kristiano nen inmunan siglo. (Gawa 11:19-21; 19:1, 19, 20) Inmaligwas ed espiritual irayan inmuunan Kristiano ta bebendisyonan ira na Dios.​—Uli. 10:22.

16. Antoy nepeg ya gawaen na kada Kristiano nen inmunan siglo pian mansiansian mabiskeg so pananisia ra?

¹⁶ Pian mansiansian mabiskeg so pananisia na sarayan Kristiano tan mankakasakey ira, kaukolan iran mansagpot. Nepeg ya makuli iran manaral na Kasulatan, regular ya onatendid saray pantitipon, tan maseseg ya manpulong. Organisadon maong iray kongregasyon nensaman. Wala ray mamatatken tan ministeryal a lingkor ya labalabay day ontulong, tan agunggonaan ya maong iray kongregasyon ed makulin pankikimey da. (Fil. 1:1; 1 Ped. 5:1-4) Tan seguradon naliliketan iray kongregasyon no ombibisita iray ombiabiahen manangasikaso, ya singa si Pablo! (Gawa 15:36, 40, 41) Makapadinayew so piparaan na panagdayew tayo natan ed saray Kristiano nen inmunan siglo. Misalsalamat tayo ta oorganisaen nen Jehova iray lingkor to, manlapu la nensaman anggad natan! *

17. Antoy aralen ed ontumbok ya artikulo?

¹⁷ Diad sarayan kaunoran ya agew legan ya manasingger so panampot na mundo nen Satanas, mapmaples ya onaabante so kabiangan na organisasyon nen Jehova a walad dalin. Kasin mibabansag kad satan? Kasin onaaligwas kad espiritual? Naaralan ed ontumbok ya artikulo no panon mon nagawaan itan.