Kasin Antam La?

Akin a diad pikakasi nen Jesus et tinawag toy Jehova ya “Abba, Ama”?

Say Aramaikon salita ya ʼab·baʼʹ et mankabaliksan na balanglan “say ama” odino “O Ama.” Diad saramay taloran pakaromogan ed satan a balikas diad Biblia, kabiangan itan ed pikakasi, tan pananawag itan ed Ama tayo ed tawen a si Jehova. Anto so kabaliksan na satan a salita?

Oniay ibabaga na The International Standard Bible Encyclopedia: “Diad inagew-agew a panagsalita na saray totoo nen panaon nen Jesus, say ʼabbāʼ et manunan uusaren bilang panangipanengneng na maapit a liknaan tan respeto na ananak ed kaamaan da.” Maaro itan a pananawag ed tatay tan sakey itan ed saray sankaunaan a salitan naaralan a nibalikas na sakey ya ugaw. Satan so imbalikas nen Jesus sanen masimsimoon a manpipikasi ed Ama to. Diad hardin na Getsemani, pigaran oras labat la sakbay na ipatey nen Jesus, tinawag toy Jehova ed saray salitan “Abba, Ama.”​—Marcos 14:36.

“Diad sulsulat na saray Judio nen panaon na uley na Gresya ya anggad uley na Roma, mataltalag a nausar so ʼabbāʼ bilang tawag ed Dios, seguradon say rason et lapud ipapasen dan aliwan marespeto a tawagen so Dios ed ontan a pappamilyar a termino,” so intuloy ni na samay asalambit ya ensayklopedia. Anggaman ontan, “say . . . impangusar nen Jesus ed satan a termino diad pikakasi to et pakanengnengan a tua imay ipapabitar ton sikatoy maap-apit ed Dios.” Say duara nin pakaromogan na salitan “Abba” et diad sulsulat nen apostol Pablo. Nanengneng ed saraya a sasalambiten met na saray inmunan siglon Kristiano itan a termino diad pikakasi ra.​—Roma 8:15; Galacia 4:6.

Akin et nisulat ed lenguahen Griego so arum a parte na Biblia?

Inkuan nen apostol Pablo ya inmatalek ed saray Judio so “salita na Dios.” (Roma 3:1, 2) Satan so rason no akin a kaslakan ed unonan parte na Biblia et nisulat ed lenguahe na saray Judio, salanti, Hebreo. Balet, say Kristianon Kasulatan (odino kabkabat bilang Balon Sipan) et nisulat ed lenguahen Griego. * Akin?

Nen komapat a siglo B.C.E., saray sundalo nen Alexander the Great et mansasalita na nanduruman dialekto na karaanan a Griego, a diad saman et onggagapo lan manlalaok kanian apawala so tatawagen a Koine, odino say kaslakan a Griego. Say impansasakop nen Alexander et sakey a rason a nagmaliw lan internasyonal a lenguahe so Koine ed saman a panaon. Legan na saraman ya impansasakop, saray Judio et ataytayak la ed nanduruman pasen. Pigaran siglo sakbay na satan, nibulos iray Judio manlapud Babilonia, balet dakel ed sikara so aglan balot pinmawil ed Palestina. Bilang resulta, dakel ed saray Judio so agla makapansalita na puron Hebreo, tan Griego lay salita ra. (Gawa 6:1) Pian natulongan ira, impatalos so Hebreon Kasulatan ed Koine, tan tinawag itan a patalos a Septuagint.

Impaimano na Dictionnaire de la Bible ya anggapo lay arum nin lenguahe a mipara ed “Griego no nipaakar ed kalaknab na bokabularyo, kainomay ya itukoy-tukoy, tan ed karakep na satan a pakakasagyatan na dakel a totoo.” Say Griego et walaan na dakerakel tan eksakton bokabularyo, detalyadon grammar, tan salsalitan nipasabi toy anggan angkekelag a panduruma na kabaliksan, kanian dugaruga itan a “lenguahe diad pitongtong, pansulat, tan panangikayat na impormasyon. Sirin et satan so lenguahen kakkaukolan na saray Kristiano.” Agta duga labat a Griego so lenguahen inusar sanen insulat so Kristianon Kasulatan?

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 13]

Piraso na Manuskrito na Griegon Septuagint

[Credit Line]

Courtesy of Israel Antiquities Authority