Väle, waut sikj äwa dit Jedanken moaken, haben sea väl Lieden derchmust un dee wellen weeten, wuarom daut passieet es. Dee sieekjen uk no Troost. Eenje denkjen, daut daut, waut en dän Tweeden Weltkjrich passieed (waut Holocaust jenant woat), eent von daut schlemste es, waut de Menschen aunjerecht haben. Doawäajen felt dee daut schwoa, verheipts aun Gott to jleewen.

Waut eenje jleewen: Eena mott Gott nich froagen, wuarom hee en de Tiet von dän Tweeden Weltkjrich soo väl schlemmet tooleet.

 Woo daut es: Menschen, waut eenen stoakjen Gloowen hauden, haben uk jefroacht, wuarom Gott daut schlajchte toolat. Biejlikj soo wia daut bie dän Profeet Habakuk. Hee säd to Gott: “Ver eenem woat doljebroaken un Jewault jebrukt; Menschen zanken un strieden sikj.” Un hee fruach Gott, wuarom hee tookjikjt, wan soont passieed (Habakuk 1:3, PB). Wia Gott äwa Habakuk vestalt, wäajen hee soont fruach? Em Jäajendeel: Hee leet daut mau rajcht fa aulem en de Bibel oppschriewen.

Waut eenje jleewen: Gott jeft doa nuscht om rom, wan Menschen lieden motten.

 Woo daut es: Gott es daut schlajchte un aul daut Lieden, waut doaderch kjemt, sea jäajenaun (Spricha 6:16-19). En de Schreft sajcht daut, woo wee Gott daut deed, aus hee en Noah siene Tiet sach, daut doa soo väl Jewault enne Welt oppkjeem. Daut sajcht: “Am wia daut sea schod” (1. Mose 6:5-6 PB). Dan haft am daut uk secha wee jedonen, aus hee sach, waut doa en de Tiet von dän Tweeden Weltkjrich, ooda en dän Holocaust, aules passieed (Maleachi 3:6).

Waut eenje jleewen: Derch dän Holocaust deed Gott de Juden bestrofen.

 Woo daut es: Gott leet daut too, daut de Reema Jerusalem en daut Joa 70 n. Chr. kunnen venichten (Matäus 23:37–24:2). Oba von doa aun haft Gott kjeenmol mea eene jewesse Sort Menschen väajetrocken ooda dee bestroft. Fa Gott es doa “kjeen Unjascheet tweschen Juden un Griechen” (Reema 10:12, PB).

Waut eenje jleewen: Wan daut eenen Gott jeef, waut leeftolich wia un aule Macht haud, dan wudd dee daut nich haben toojeloten, daut doa en de Tiet von dän Tweeden Weltkjrich soo väl Menschen omjebrocht wort.

 Woo daut es: Wan Gott daut uk nich bat doa brinjt, daut doa schlemmet passieet, lat hee daut oba eenjemol fa eene jewesse Tiet too, daut et passieren kaun (Jakobus 1:13; 5:11).

 Doa es eene Uasoak, wuarom Gott daut toolat, daut aule Menschen lieden motten, un krakjt wäajen dee Uasoak haft hee uk dän Holocaust toojeloten. De Uasoak es dise: Lang trigj kjeem doa een Trubbel opp un dee mott jefikst woaren. De Bibel wiest, daut de beesa Fient nu aules enne Welt rejieet un nich Gott (Lukas 4:1-2, 6; Johanes 12:31). Hia sent tweeatlei ut de Schreft, waut ons halpen kaun to vestonen, wuarom Gott dän Holocaust tooleet.

1.   Gott haft ons Menschen met dän frieen Wellen jemoakt. Gott säd to de ieeschte beid Menschen Adam un Eva, waut see doonen sullen, oba hee deed an nich bemotten, daut dee am sullen jehorchen. Dee wullen selfst entscheiden, waut goot un schlajcht wia. Un wäajen dee sikj daut schlajchte wälden, soo aus uk väle en de gaunze Menschheitsjeschicht haben, es doa grulich väl sea schlemmet opp de Menschheit jekomen (1. Mose 2:17; 3:6; Reema 5:12). Daut es krakjt soo aus daut en een Buak sajcht: “Välet Lieden, waut enne Welt es, haft doamet to doonen, daut de Menschen dän frieen Wellen, waut see jekjräajen haben, orrajcht brucken” (Statement of Principles of Conservative Judaism). Gott woat ons dän frieen Wellen oba nich wajchnämen, enne Städ daut lat hee ons Tiet toom bewiesen, aus wie werkjlich kjennen onen am foadich woaren un een scheenet Läwen haben.

2.   Gott kaun un hee woat uk aul dän Schoden von dän Holocaust wada fiksen. Gott haft vesproaken, daut hee millionende Menschen woat vom Doot oppwakjen uk dee, waut en de Tiet von dän Tweeden Weltkjrich sent todood jekomen. Un hee woat dän Schoden fiksen von dee, waut dee Tiet äwaläft haben un emma aun jreseljet trigjdenkjen motten (Jesaja 65:17; Aposteljeschicht 24:15). Gott siene Leew fa aule Menschen moakt ons daut secha, daut hee daut werkjlich soo doonen woat (Johanes 3:16).

 Väle, waut en de Tiet von dän Tweeden Weltkjrich sea lieden musten, haben en äa Läwen eenen Senn jefungen un haben uk äaren Gloowen jehoolen. Woo kunnen dee daut? Dee kunnen daut, wäajens dee wisten, wuarom Gott daut Lieden tooleet un dee wisten uk, daut Gott daut wada aula wudd bäta moaken, waut daut met sikj jebrocht haud.