1-2. Wuarom es een Nuadwiesa eene groote Help? Wuarom kjenn wie daut Jewessen doamet vejlikjen?

EEN Stiamaun lenkjt sien Schepp oppem Mäa. Een Reisenda waundat derch eene Wiltnis. Een Pieloot lenkjt sienen Zhett, wan unja am uk aules met Wolkjen bedakjt es. Waut brukt jieda eena von dise dree, daut dee nich en Schwierichkjeiten komen? Eenen Nuadwiesa ooda sest eene Help, daut dee sikj kjennen trajchtfinjen.

² Een Nuadwiesa es jeweenlich een eefachet Dinkj met eenen Magneet, waut nom Nuaden wiest. Wan dee fein schauft un eena noch eene goode Launtkoat haft, kaun dee eenem soogoa daut Läwen raden. Jehova haft ons waut jejäft, waut biejlikj soo es aus een Nuadwiesa. Daut es daut Jewessen (Jakobus 1:17). Onen daut wudd wie ons em Läwen nich kjennen trajchtfinjen. Wan daut rajcht oppjeschoapt  es, kjenn wie dän rajchten Wajch finjen un opp dän bliewen. Well wie nu mol seenen, waut daut Jewessen es un woo daut schauft. Wie woaren uk betrachten, woo wie daut oppschoapen kjennen, wuarom wie uk aun aundre äa Jewessen denkjen sellen un wuarom daut soo wieetvoll es, een reinet Jewessen to bewoaren.

3. Waut bediet daut griechische Wuat, waut met “Jewessen” äwasat es? Waut kjenn wie Menschen, waut Tieren nich kjennen?

³ Daut griechische Wuat, waut en de Schreft met “Jewessen” äwasat es, bediet “om sikj selfst omweeten”. Gott haft ons Menschen aundasch jemoakt aus de Tieren; wie kjennen äwa ons selfst nodenkjen. Wan wie no ons selfst kjikjen, kjenn wie doaräwa uadeelen, aus wie rajcht ooda orrajcht haundlen. Daut Jewessen es soo aus een Zeij ooda Rechta en ons bennen un beuadeelt, waut wie doonen, denkjen un entscheiden. Daut woarnt ons fa faulsche Entscheidungen un kaun ons halpen, daut rajchte to doonen. Wan wie waut goodet doonen, feel wie ons ruich, oba wan wie waut orrajchtet doonen, ploacht daut Jewessen ons.

4-5. (a) Woo weet wie, daut Adam un Eva een Jewessen hauden? Woo kjeem daut ut, daut see Gott ojjehuarsom wieren? (b) Aun waut es to seenen, daut Menschen en de Bibeltiet no äa Jewessen horchten?

⁴ De ieeschte Menschen, Adam un Eva, hauden aul een Jewessen. Daut es doaraun to seenen, daut dee sikj schämden, aus see ieescht jesindicht hauden (1. Mose 3:7-8). Wan an daut Jewessen uk ploagd, kunn an daut oba nich mea halpen. See wieren met Fliet ojjehuarsom jewast un doamet hauden see sikj jäajen Jehova Gott jestalt. Aus volkomne Menschen wisten see goot, waut see deeden, un doawäajen kunnen see daut nich mea gootmoaken.

⁵ Daut jeef oba väle aundre Menschen, dee no äa Jewessen horchten, wan dee uk onvolkomen wieren. De trua  Maun Hiob biejlikj kunn sajen, daut hee aun siene Jerajchtichkjeit faustjehoolen haud. Hee säd: “Doa es kjeen Dach wäajen woonen mien Hoat mie beschulcht” (Hiob 27:6). * Hiob horcht no sien Jewessen un leet sikj emma doavon leiden. Doawäajen haud hee een rujet Jewessen un kunn gaunz frie sajen, daut hee sikj wäajen nuscht to schämen haud. Bie David wia daut nich emma soo. Am “baudad . . . daut Jewessen”, nodäm daut dee Kjennich Saul, dän Jehova enjesat haud, nich jenuach Respakjt jewäsen haud (1. Samuel 24:6). Daut wia David toom gooden, wiels soo lieed hee, wiedahans mea Respakjt to wiesen.

6. Waut bewiest, daut aule Menschen een Jewessen jekjräajen haben?

⁶ Haben bloos de Menschen, waut Jehova deenen, een Jewessen? Nä. En Gott sien Wuat sajcht daut: “Wan Velkja, dee daut Jesaz nich haben, ut äa ieejnet Jewessen doonen waut daut Jesaz sajcht, dan sent see, wan see daut Jesaz uk nich haben, sikj selfst daut Jesaz. See bewiesen doamet, daut an daut em Hoat jeschräwen es, waut daut Jesaz velangt, un äare Jewessen bewiesen daut selwje. Uk äare Jedanken vekloagen sikj unjarenaunda ooda heeten goot, waut see doonen” (Reema 2:14-15). Soogoa Menschen, waut Jehova sien Jesaz nich mol kjanen, haundlen foaken no Gott siene Gruntsauzen, wiels äa Jewessen an doatoo drift.

7. Wuarom kaun daut Jewessen eenjemol orrajcht schaufen?

⁷ Daut Jewessen kaun oba uk mol orrajcht schaufen. Wuarom? Denkj wie noch eemol aun eenen Nuadwiesa. Wan eena doa een Magneetiesa biesied helt, woat de Wiesa aufjelenkjt un wiest nich mea krakjt nom Nuaden. Un onen  eene goode Launtkoat halpt een Nuadwiesa uk nich väl. Krakjt soo kaun ons ieejna Janka daut Jewessen auflenkjen, daut ons daut no eene faulsche Rechtunk fieet. Un onen de Launtkoat, aulsoo Gott sien Wuat, halpt ons daut Jewessen uk nich väl, wiels wie dan en väle Stekjen nich weeten, waut rajcht un orrajcht es. Daut ons Jewessen rajcht schaufen kaun, bruck wie Gott sienen heiljen Jeist. Paulus schreef: “Mien Jewessen jeft mie uk Zeichnis em Heiljen Jeist” (Reema 9:1, Reimerbibel). Waut kjenn wie doonen, daut ons Jewessen met Jehova sienen heiljen Jeist stemt? Wie motten daut oppschoapen.

8. (a) Woo kaun daut Hoat ons bie Entscheidungen mankspälen? Waut sell wie bie Entscheidungen ieescht äwalajen? (b) Wuarom es een reinet Jewessen nich emma de Bewies, daut eena daut rajchte deit? (See de Footnoot.)

⁸ Waut bediet daut, no ons Jewessen no to entscheiden? Es doamet jemeent, eefach daut to doonen, waut ons jankat? Eenje haben daut soo tohoolen. Soo lang, aus an daut Jewessen nich baudat, doonen see daut, waut an scheen jeit. Oba eenjemol kaun ons Hoat soo sea no waut velangen, daut wie ons Jewessen eefach beschwichten. En de Bibel sajcht daut: “Daut Hoat es weinja to truen aus sest irjentwaut un doa es kjeene Rot fäa. Wäa kaun daut kjanen?” (Jeremia 17:9, NW). Doawäajen sell wie bie Entscheidungen ieescht äwalajen, waut Jehova jefelt, enne Städ eefach no ons Hoat to horchen. *

9. Waut bediet daut, Gott to ferchten? Woo halpt de Gottesforcht ons bie Entscheidungen?

 ⁹ Ut Gottesforcht lot wie ons von ons Jewessen leiden, waut met de Bibel oppjeschoapt es. Wie entscheiden ons nich eefach fa daut, waut ons jankat. De trua Harscha Nehemia es een goodet Väabilt fa ons. Hee haud von de Enwona von Jerusalem kunt Taks velangen, oba hee deed daut nich. Wuarom nich? Hee docht, wan hee Gott sien Volkj daut Läwen schwoa muak, wudd hee Jehova truarich moaken. Un daut wull hee opp kjeene Wajch. Hee säd: “Ekj deed . . . nich soo, wiels ekj Gott fercht” (Nehemia 5:15). Wie motten Gott uk ferchten, aulsoo opp iernst doano seenen, daut wie am nich derch irjentwaut truarich moaken. Doawäajen woa wie en Gott sien Wuat no Rot sieekjen, ea wie waut entscheiden.

10-11. Waut fa biblische Gruntsauzen jeft daut, wan daut om Alkohol jeit? Woo kjenn wie ons bie soone Entscheidungen von Gott halpen loten?

¹⁰ Saj wie mol, wie sent wua enjelot un dee beeden ons Wien, Bea ooda sest Alkohol aun. Sell wie daut aunnämen? Daut wie ons rajcht entscheiden kjennen, mott wie ons aul em verut äwa biblische Gruntsauzen Jedanken moaken. De Schreft sajcht daut biejlikj nich auf, een bät Alkohol to drinkjen. Dee sajcht soogoa, daut Jehova ons dän Wien jejäft haft, om ons froo to moaken (Psalm 104:14-15). Oba too väl drinkjen un wille Fasten sent no de Schreft no orrajcht (Lukas 21:34; Reema 13:13). Un sikj besupen woat fa krakjt soone groote Sind jetalt aus Huararie un Ehebruch (1. Korinta 6:9-10). *

¹¹ Wan wie äwa soone Gruntsauzen nodenkjen, doo wie ons Jewessen rajcht enstalen un oppschoapen. Wan wie aulsoo wua enjelot sent, wua daut veleicht Alkohol jeft, kjenn  wie biejlikj äwalajen: “Waut es daut fa een Toopkomen? Kaun daut doa utjieren, wiels too väl jedrunken woat? Woo steit daut met mie? Foddat mie daut, Alkohol to drinkjen? Woa ekj nich foadich doaronen? Drinkj ekj, om mie bäta to feelen ooda om mie aundasch opptostalen? Weet ekj, wanea daut jenuach es?” Wan wie äwa soone Froagen un biblische Gruntsauzen nodenkjen, sell wie uk emma Jehova no Help froagen (läs Psalm 139:23-24). Soo lot wie too, daut Jehova ons derch sienen heiljen Jeist leiden kaun, un wie stalen ons Jewessen soo en, daut daut met siene Gruntsauzen stemt. Doa es oba noch waut, aun waut wie bie Entscheidungen denkjen sellen.

12-13. Wuarom es de Menschen äa Jewessen soo veschieden? Woo sell wie doamet omgonen?

¹² Eenjemol mott eena bloos wundren, woo veschieden de Menschen äa Jewessen es. De eena stieet sikj aun waut, waut de aundra jleicht un fa rajcht talt. Eenje jleichen daut veleicht, mol aum zeowes met äare Frind toop een bät Wien to drinkjen; aundre wada wudden sikj doabie owwool feelen. Wuarom sent de Menschen soo veschieden? Un waut haft dit met onse Entscheidungen to doonen?

¹³ Daut jeft väle Uasoaken, wuarom Menschen veschieden sent. Wie aula sent biejlikj veschieden oppjewossen. Eenje weeten uk, daut see eene jewesse Schwakheit haben, un veleicht kjamfen dee noch emma doajäajen (1. Kjennichs 8:38-39). Eena, waut biejlikj met drinkjen Trubbel jehaut haft, es en dän Stekj veleicht een bät neiwa aus aundre. Wan soona dan mol hankjemt un du am waut Alkohol aunbitst, woat dee daut wäajen sien Jewessen woomäajlich nich aunnämen. Nemst du am daut dan fa schlemm auf? Ooda west du am doatoo beräden, daut auntonämen? Daut wudd nich sea leeftolich sennen. Wudd daut nich väl bäta  sennen, dän siene Entscheidunk to achten, wan dee die uk nich sajcht, wuarom hee nuscht drinkjen well?

14-15. Aun waut stieeden eenje Christen sikj en Paulus siene Tiet? Waut säd Paulus, woo eena doamet omgonen sull?

¹⁴ De Apostel Paulus wist, daut de Christen äa Jewessen nich emma äwareen wia. To siene Tiet wullen eenje nich Fleesch äten, waut de Jetta jeopfat wia un dan oppem Moakjt vekoft wort (1. Korinta 10:25). Paulus selfst haud doa nuscht jäajen, soon Fleesch to äten. Hee wist, daut de Aufjetta aulmols bloos waut utjedochtet wieren. Doawäajen jehieed dee daut Opfafleesch nich mol. Rajcht jesajcht jehieed Jehova daut, wiels hee haft aules jemoakt. Oba Paulus wist uk, daut nich aule soo dochten. Eenje hauden joarenlank Aufjettarie jedräwen, ea see Christen worden. Doawäajen wia dee aules jäajenaun, waut aundre veleicht mol fa Aufjettarie jebrukt hauden. Woo sull eena nu doamet omgonen?

¹⁵ Paulus schreef: “Wie, dee doa stoakj sent, sellen de schwake äare Schwakheit droagen halpen, un nich ons selfst toom Jefaulen läwen. Soogoa Christus läwd sikj nich selfst toom Jefaulen” (Reema 15:1, 3). Met daut wull Paulus sajen, wie sullen daut doonen, waut fa onse Breeda daut baste wia, soo aus Christus daut uk deed. Opp eene aundre Sauz schreef Paulus, hee wull leewa äwahaupt nich mea Fleesch äten, wan doaderch een wieetvolla Mensch tofaul kjeem, fa dän Christus jestorwen wia (läs 1. Korinta 8:13; 10:23-24, 31-33).

16. Wuarom sell wie nich velangen, daut aundre krakjt soo denkjen sellen aus wie?

¹⁶ Waut es oba, wan aundre Christen waut doonen, waut ons Jewessen nich wudd tooloten? Dan sell wie dee nich rechten un uk nich velangen, daut dee emma krakjt soo denkjen sellen aus wie (läs Reema 14:10). Ons Jewessen es de Rechta äwa ons selfst un nich äwa aundre. Denkj wie aun  daut, waut Jesus säd: “Doot nich rechten, daut jie nich uk jerecht woaren” (Matäus 7:1). Daut wudd nich rajcht sennen, met onse Breeda äwa Sachen to strieden, waut jieda eena no sien Jewessen no entscheiden mott. Wie wellen aundre nich dolrieten; wie wellen dee oppmuntren un ons Poat doatoo doonen, daut de Vesaumlunk en Leew un Fräd toopschaufen kaun (Reema 14:19).

17. Woo steit daut vondoag met väle äa Jewessen?

¹⁷ De Apostel Petrus schreef: “Hoolt jun Jewessen rein” (1. Petrus 3:16). Ver Jehova een reinet Jewessen to haben es sea väl wieet. Oba väle Menschen haben daut vondoag dän Dach nich. De Apostel Paulus schreef, daut dee “een  Brenntieekjen em Jewessen haben” (1. Timotäus 4:2). Wan eena oppe Hut een Brenntieekjen haft, späat eena opp dee Städ nuscht mea. Krakjt soo es daut met väle Menschen äa Jewessen. Daut es doot un späat nuscht mea. Doawäajen woarnt dee daut nich un ploacht dee uk nich, wan dee waut orrajchtet doonen. Un väle sent soogoa froo, daut äa Jewessen an nich mea em Stich es.

18-19. (a) Wuarom kaun ons daut toom gooden sennen, wan ons daut Jewessen ploacht? (b) Waut kjenn wie doonen, wan ons Jewessen ons eefach nich tochlat wäajen eene Sach, waut wie aul oppem kloaren jebrocht haben?

¹⁸ Oba rajcht jesajcht es ons daut toom gooden, wan daut Jewessen ons weeten lat, daut wie waut orrajchtet jedonen haben. Wan eenen Mensch daut Jewessen ploacht un dee dan omkjieet, kjennen dän soogoa de jratste Sinden vejäft  woaren. Daut es biejlikj aun Kjennich David to seenen. Am wia siene schwoare Sind von Hoaten leet un daut wia de Hauptgrunt, wuarom Gott am dee togood hilt. Am wia daut sea jäajenaun, waut hee jedonen haud, un hee wia sikj gaunz eenich, wiedahans Gott siene Jesazen to hoolen. Soo kunn hee selfst beläwen, daut Jehova “goot un reed to vejäwen” es (Psalm 51:3-21; 86:5). Oba waut, wan wie eene Sind aul gootjemoakt haben, un wie ons noch emma met een schlajchtet Jewessen romdroagen?

¹⁹ Eenjemol es ons Jewessen too strenj, soo daut ons Hoat ons wäajen eene Sach veuadeelt, waut wie aul lang oppem kloaren jebrocht haben. Wan die daut soo jeit, dan denkj doaraun, daut Jehova jrata es aus dien Hoat un diene Jefeelen. Vejät nich, daut Jehova die väl räakjent un nemm siene Vejäwunk aun, krakjt soo aus du aundre daut uk wurscht tooroden (läs 1. Johanes 3:19-20). Wäa een reinet Jewessen haft, feelt sikj ruich un tofräd. Dee späat eene Freid, waut de mieeschte en dise Welt nich haben. Väle, waut mol schwoa jesindicht haben, haben wada Fräd jefungen un kjennen Jehova met een reinet Jewessen deenen (1. Korinta 6:11).

20-21. (a) To waut es dit Buak jedocht? (b) Waut fa eene Frieheit hab wie aus Christen? Woo sell wie dee brucken?

²⁰ Dit Buak saul ons halpen, en de latste Doag von dän Soton siene beese Welt ons Jewessen rein to hoolen un soo onse Freid nich to velieren. Hia kjennen oba nich aule biblische Jesazen un Gruntsauzen utjelajcht woaren, dee wie en ons Läwen beachten motten. Wie woaren en dit Buak uk kjeene Räajlen finjen fa Sachen, waut jieda eena no sien ieejnet Jewessen no entscheiden mott. Daut es doatoo jedocht, daut wie ons Jewessen oppschoapen un rajcht enstalen un daut wie lieren, Gott sien Wuat en ons Läwen rajcht to brucken. “Christus sien Jesaz” es aundasch aus daut Jesaz Moses. Daut velangt, daut wie mea no Gruntsauzen  un no ons Jewessen haundlen sellen enne Städ no oppjeschräwne Räajlen (Galata 6:2). Jehova jeft ons Christen de Frieheit, väl selfst to entscheiden. Oba de Schreft sajcht uk: “Daut meent nich, daut jie june Frieheit brucken kjennen schlajchtet to doonen” (1. Petrus 2:16). Wan wie dee rajcht brucken, kjenn wie Jehova bewiesen, woo sea wie am leewen.

²¹ Wan wie bäden un doaräwa nodenkjen, woo wie biblische Gruntsauzen en ons Läwen brucken kjennen, eew wie ons doarenn, “tweschen goot un schlajcht to unjascheeden” (Hebräa 5:14). Doamet hab je wie aul aunjefongen, aus wie Jehova kjanen jelieet haben, un daut sell wie uk fa wieda doonen. Wan ons Jewessen met de Schreft oppjeschoapt es, woat ons daut jieda Dach eene groote Help sennen. Soo aus een Nuadwiesa eenen Reisenden halpt, opp dän rajchten Wajch to bliewen, woat ons Jewessen ons halpen, soo to entscheiden, daut ons himlischa Voda sikj doaräwa freien kaun. Un soo woa wie kjennen en Gott siene Leew bliewen.