1-2. (a) Wuarom jeft daut emma mea Spoolungen enne Welt? (b) Äwa waut vonne Froagen woa wie en disen Artikjel räden?

EENE Sesta von Sied-Europa vetalt, waut see ieeschtemma beläft haft, un sajcht: “Von junk aun sach ekj bloos Ojjerajchtichkjeit. Doawäajen wia ekj gaunz jäajen de Rejierunk von mien Launt un ekj stemd met soone met, waut aules von Grunt opp endren wullen. Un ekj haud Joaren eenen Jung, waut een Terrorist wia.” Een Brooda vom Sieden en Afrika sajcht, wuarom hee Jewault fa goot tald: “Ekj tald mienen Volkjsstaum fa bäta aus aule aundre un jinkj bie eene polietische Partei [ooda Grupp] bie. Ons lieeden se, onse Jäajna met Spiessen doottomoaken un mau rajcht soone von onsen Staum, waut eene aundre Partei unjastetten.” Eene Sesta, waut en Meddel-Europa wont, sajcht: “Ekj docht nich rajcht äwa aundre un wia spietich äwa aule, waut von een aundret Launt wieren ooda eenen aundren Gloowen hauden aus ekj.”

² Vondoag dän Dach sent emma mea soo aus dit jesonnen. Väle schaufen met Jewault doaropp, daut äa Launt ooda äa Volkj onaufhenjich woat, un doa woat emma mea äwa polietische Sachen jesträden. Un en väl Lenda sent se emma spietja äwa de Utlenda. Soo aus de Schreft fa de latste Tiet verutsajcht, loten de  Menschen “sikj nich . . . veseenen” (2. Tim. 3:1, 3). Woo kjennen Christen veeent bliewen, wan daut en de Welt emma mea Spoolungen jeft? Wie kjennen väl von Jesus lieren. En siene Tiet jeef daut uk väl Striet wäajen polietische Sachen. En disen Artikjel woa wie äwa dree Froagen räden: Wuarom menjd Jesus sikj nich mank polietische Sachen? Woo wees hee, daut Gott siene Deena sikj nich sullen mank polietische Sachen menjen? Un woo lieed Jesus, daut et nich rajcht wia, Jewault to brucken?

3-4. (a) Waut wullen väl Juden en Jesus siene Tiet haben? (b) Waut dochten Jesus siene Jinja?

³ Väl Juden, waut Jesus prädijd, wenschten sikj, daut de Reema nich mea äwa an rejieeden, un de Zelooten hizten dee noch en. Daut wieren Juden, waut sea fa äa ieejnet Volkj streeden. Väle von dee foljden Judas von Galiläa no, waut en Jesus siene Tiet läwd. Daut wia een faulscha Messias, waut väle veleid. De judischa Jeschichtsschriewa Josefus säd, daut dis Judas de Juden “veuasoakt, sikj jäajen de Reema to stalen, un daut dee to de Juden säd, daut see sikj nuscht wuagen, wiels see de Reema Taks tolden.” De Reema leeten Judas dootmoaken (Apj. 5:37). Eenje Zelooten brukten mau rajcht Jewault toom äaren Wellen derchfieren.

⁴ De mieeschte Juden luaden sea no dän Messias un dochten, dee wudd an von de Reema friemoaken un Israel wada to een stoakjet Volkj moaken (Luk. 2:38, NW; 3:15). Väle jleewden, de Messias wudd en Israel een Kjennichrikj oppstalen. Dan wudden millionende Juden von aulawäajen oppe Welt kjennen trigjkomen no äa Launt. Mau rajcht Johanes de Deepa fruach Jesus mol: “Best du dee [waut] doa komen sull, ooda sell wie no eenen aundren luaren?” (Mat. 11:2-3). Veleicht wull Johanes weeten, aus doa noch een aundra komen wudd, om aul daut to erfellen, wua de Juden opp hopten. De twee Jinja, waut no Emmaus jinjen un Jesus bejäajenden, aus hee vom Doot oppjestonen wia, hauden uk jehopt, daut de Messias Israel wudd friemoaken (läs Lukas 24:21). Un boolt nodäm fruagen de Apostel Jesus: “Har, woascht du Israel nu wada äa Kjennichrikj häastalen?” (Apj. 1:6).

5. (a) Wuarom wullen de Menschen von Galiläa Jesus to äaren Kjennich moaken? (b) Woo stald Jesus dee äa denkjen trajcht?

⁵ De Juden dochten, daut de Messias met äare Trubbels een Enj moaken wudd. Woomäajlich wia daut doawäajen, daut de Menschen von Galiläa Jesus toom Kjennich moaken wullen. Secha jleewden dee, daut Jesus de basta Leida sennen wudd, wäajen hee fein räden kunn, de Kranke heeld un de Hungaje to äten jeef. Nodäm daut Jesus ojjefäa 5 000 Mana to äten jejäft haud, tieeden de Menschen sikj. “Aus Jesus enwort, daut de Menschen bat doa wieren, daut see am met Jewault wullen toom Kjennich moaken, veleet hee doa un jinkj fa sikj auleen opp eenen Boajch” (Joh. 6:10-15). Dän näakjsten Dach hauden dee sikj aul een bät beruicht, un Jesus läd dee daut ut, daut hee nich jekomen wia, om fa an em tieteljen to sorjen, oba om an von Gott sien Kjennichrikj to lieren. Jesus säd: “Schauft junt Äten aun, daut nich vekomen deit. Schauft junt Äten aun, daut fa daut eewje Läwen blift” (Joh. 6:25-27).

6. Woo muak Jesus daut kloa, daut hee nich oppe Ieed rejieren wull? (See daut Bilt aum Aunfank.)

⁶ Nich lang ver sienen Doot wort Jesus en, daut eenje von siene Nofolja jleewden, daut hee en Jerusalem wudd aus Kjennich rejieren. Jesus vetald dan daut Jlikjnis von de tieen Minna toom wiesen, daut et nich soo sennen  wudd. Dit Jlikjnis wees, daut Jesus, de “Maun von kjennichliche Häakunft”, fa eene lange Tiet wajchreisen must (Luk. 19:11-13, Fn.; 19:15). Jesus säd uk to dän reemischen Harscha Pontius Pilatus, daut hee sikj nich mank de Politikj menjen wudd. Pilatus fruach Jesus: “Best du de Judenkjennich?” (Joh. 18:33). Veleicht haud dee Angst, daut Jesus de Menschen veuasoaken wudd, sikj jäajen de Reema to stalen. Oba Jesus säd: “Mien Kjennichrikj es nich von dise Welt” (Joh. 18:36). Jesus menjd sikj nich mank polietische Sachen, wiels sien Kjennichrikj wudd em Himmel sennen. Hee säd to Pilatus, daut hee no de Ieed jekomen wia toom “fa de Woarheit enstonen” (läs Johanes 18:37).

7. Wuarom kaun daut eenjemol schwoa sennen, nich mol en ons Hoat polietische Sachen to unjastetten?

⁷ Jesus wist, waut siene Oppgow hia oppe Ieed wia. Un wan wie vestonen, waut onse Oppgow es, dan woa wie nich mol en ons Hoat irjenteene polietische Sach unjastetten. Daut es nich emma leicht. Een reisenda Oppsechta sajcht: “De Menschen bie ons woaren emma iewalicha. Dee talen äa Volkj fa daut baste un väle denkjen, daut see een bätret Läwen hauden, wan äa Volkj wudd onaufhenjich sennen. Oba daut goode es, daut de Breeda äare christelje Eenheit bewoat haben, wiels dee sikj doamet drock hoolen, de goode Norecht vom Kjennichrikj to prädjen. Dee veloten sikj doaropp, daut Gott met de Ojjerajchtichkjeit un de aundre Trubbels een Enj moaken woat.”

8. Waut beläwden väl Juden en Jesus siene Tiet, waut nich jerajcht wia?

⁸ Foaken menjen de Menschen sikj dolla mank polietische Sachen, wan daut wua ojjerajcht toojeit. En Jesus siene Tiet wort väl äwa Taks tolen jesträden. Un Judas von Galiläa, wua wie ea aul von räden, stald je sikj jäajen de Reema, wiels dee daut Volkj talden toom secha moaken, daut aula wudden Taks tolen. De Reema velangden väl Taks von äare Menschen, biejlikj fa äa Launt, äare Hiesa un aundret Hab un Goot, un daut troff uk Jesus siene Toohiera. Bowenenn wieren de Takskollakjta onopprechtich un daut muak aules bloos noch schlemma. Eenjemol betolden dee de Rejierungsbeaumte doafäa, daut see daut Rajcht kjrieejen Taks to kollakjten un doabie een deel Jelt vedeenden. Zachäus, de väaschta Takskollakjta von Jericho, wia rikj jeworden, wäajen hee de Menschen Jelt aufjinkj (Luk. 19:2, 8). Un secha jeef et väle, waut daut soo deeden.

9-10. (a) Woo wullen Jesus siene Jäajna am en eene polietische Sach met endreien? (b) Waut lia wie von daut, woo Jesus auntwuad? (See daut Bilt aum Aunfank.)

 ⁹ Jesus siene Jäajna wullen, daut hee siene Meenunk äwa daut Taks tolen säd, soo daut see am enne Faul kjrieejen. Dee fruagen am wäajen dän “Koptaks” (Reimerbibel). Daut wia een Taks von eenen Denarius, waut aule Juden tolen musten (läs Matäus 22:16-18). De Juden wieren sea spietich doaräwa, wiels daut een Tieekjen wia doafäa, daut see de Reema unjadon sennen musten. “Dee, dee daut met Herodes hilden,” brochten dise Froag opp, wiels see wullen Jesus beschuljen, een Fient von de Reema to sennen, wan hee jäajen Taks tolen wia. Un wan Jesus fa Taks tolen wia, dan wudden de Menschen am veleicht nich mea nofoljen. Waut deed Jesus dan?

¹⁰ Jesus paust opp, daut hee sikj opp kjeenem siene Sied stald. Hee säd: “Jäft dän Kjeisa waut sient es, un jäft Gott, daut waut Gott sient es” (Mat. 22:21). Jesus wist goot, daut de Takskollakjta foaken onopprechtich wieren. Oba daut wia nich daut wichtichste, wuamet hee sikj aufjäwen wull. Hee kjikjt no Gott sien Kjennichrikj, waut werkjlich de Leesunk fa aule Trubbels wia. Soo sell wie daut uk doonen. Wie sellen ons nich mank polietische Sachen menjen, wan daut uk soo lat, daut dee jerajcht un opprechtich sent. Christen sieekjen no Gott sien Rikj un no siene Jerajchtichkjeit. Doawäajen fang wie nich mol aun, äwa polietische Sachen to rotschlussen, un strieden uk nich jäajen Sachen, waut ojjerajcht sent (Mat. 6:33).

11. Woo kjenn wie daut baste jäajen de Ojjerajchtichkjeit schaufen?

¹¹ Väl von Jehova siene Zeijen, waut ea sea fa polietische Sachen streeden, kunnen sikj endren. Eene Sesta von Enjlaunt studieed biejlikj bie de Uniwersität, ea see en de Woarheit kjeem. Daut, waut see doa lieed, brocht ar bat doa, daut see met aule Jewault jäajen de Ojjerajchtichkjeit schaufen wull. See sajcht: “Ekj wull fa de Schwoate äa Rajcht strieden, wiels wie hauden aul soo väl Ojjerajchtichkjeit beläft. Ekj vestunt daut fein de Menschen fausttoräden, oba ekj feeld mie doawäajen nich tofräd. Mie wia nich kloa, daut sikj en de Menschen äa Hoat waut endren must, daut doa nich mea een Unjascheet tweschen de Raussen jemoakt wort. Aus ekj dan de Bibel studieed, wort mie kloa, daut sikj ieescht mol en mien Hoat waut endren must. Un eene witte Sesta holp mie jeduldich doabie. Nu sie ekj Pionia en eene Finjasproak-Vesaumlunk un ekj lia, aule Sorten Menschen to halpen.”

12. Fa woone “Häw” woarnd Jesus siene Jinja?

¹² En Jesus siene Tiet menjden de Gloowesleidasch sikj foaken mank de Politikj. En daut Buak Daily Life in Palestine at the Time of Christ [Daut Läwen en Palestina en Christus siene Tiet] sajcht daut, daut “de veschiedne Relijionen [ooda Gruppen] manke Juden sea soo wieren aus vondoag dän Dach de polietische Parteien.” Doawäajen säd Jesus to siene Jinja, “see sullen sikj fa de Farisäa un Herodes äare Häw heeden” (Mar. 8:15). Met Herodes meend Jesus woomäajlich dän siene Aunhenja. De aundre Grupp, de Farisäa, wullen, daut de Juden sikj von de Reema loosmuaken. En Matäus sajcht daut uk, daut Jesus siene Jinja fa de Saduzäa woarnd. De Saduzäa wullen, daut de Reema fa wieda äwa de Juden rejieeden, wiels doaderch kjrieejen see väl Macht. Jesus säd to siene Jinja, daut see fa de Häw, ooda de Lieren, von aule dree Gruppen oppaussen sullen (Mat. 16:6, 12). Daut es oppfaulent, daut Jesus dise Woarnunk nich lang nodäm jeef, aus se am toom Kjennich moaken wullen.

13-14. (a) Woo kjeem daut to Jewault un Ojjerajchtichkjeit, wäajen de Relijionen sikj mank polietische Sachen menjden? (b) Wuarom es daut nich rajcht Jewault to brucken, wan eena ojjerajcht behaundelt woat? (See daut Bilt aum Aunfank.)

 ¹³ Wan de Relijionen sikj mank de Politikj menjen, fieet daut foaken to Jewault. Jesus lieed siene Jinja, daut dee sikj nich mank soone Sachen menjen sullen. Daut wia eene Uasoak, wuarom de väaschte Priestasch un de Farisäa Jesus dootmoaken wullen. Dee hauden Angst, daut de Menschen dän nofoljen wudden un daut see wudden äare Macht velieren. Dee säden: “Wan wie däm hiamet toch loten, woat aulemaun aun am jleewen, un dan woaren de Reema komen un ons Launt un Lied wajchnämen” (Joh. 11:48). Doawäajen schauft de Huaga Priesta Kaifas sea doaropp, daut Jesus dootjemoakt wort (Joh. 11:49-53; 18:14).

¹⁴ Jesus wist, daut se am dootmoaken wullen. Aus hee daut latste Mol met de Apostel toop eet, säd hee, see sullen waut Schwieets towäaj schaufen. Twee wudden toorieekjen toom dee waut wichtjet lieren (Luk. 22:36-38). Kaifas schekjt bie diesta Soldoten no Jesus, om dän fausttonämen. Petrus wia soo doll äwa dise Ojjerajchtichkjeit, daut hee een Schwieet neem un eenen von de Mana doa eent heiwd (Joh. 18:10). Oba Jesus säd to Petrus: “Stäakj dien Schwieet trigj wua daut hanjehieet! Wiels wäa daut Schwieet nemt, woat derch daut Schwieet omkomen” (Mat. 26:52-53). Dise dietelje Lia paust met daut toop, waut Jesus ea aun dän Owent aul jebät haud – siene Nofolja sullen nich von dise Welt sennen (läs Johanes 17:16). Dee sullen Gott daut äwajäwen, met de Ojjerajchtichkjeit een Enj to moaken.

15-16. (a) Woo haft Gott sien Wuat Christen jeholpen frädlich to woaren? (b) Waut sitt Jehova, wan hee de Welt beoobacht?

¹⁵ De Sesta von Sied-Europa, wua wie ea aul von räden, lieed dautselwje. See sajcht: “Ekj hab jelieet, daut eena derch Jewault nich met de Ojjerajchtichkjeit een Enj moaken kaun un daut väle von dee, waut Jewault brukten, äa Läwen veloaren haben. Un een deel aundre haben sikj bloos vebettat. Oba aus ekj en de Schreft lieed, daut bloos Gott oppe Ieed fa woare Jerajchtichkjeit sorjen kunn, wia ekj sea schaftich. Dise Norecht hab ekj aul 25 Joa jeprädicht.” De Brooda vom Sieden en Afrika haft sienen Spies jetuscht met daut “Schwieet, daut de Jeist . . . [ons] jeft” – daut es Gott sien Wuat (Efs. 6:17). Nu brinjt hee de Menschen eene Frädensnorecht, endoont von woonen Staum dee sent. Un nodäm daut de Sesta von Meddel-Europa en de Woarheit kjeem, befried see sikj met eenen Brooda von een Volkj, wua see ea spietich äwa wia. Aule dree endaden sikj, wiels see Jesus nodoonen wullen.

¹⁶ Daut wia onbedinjt needich, daut see sikj endaden. De Schreft vejlikjt de Menschheit met een Mäa, waut toopt un oppmoddat un kjeenmol frädlich es (Jes. 17:12; 57:20-21, NW; Opb. 13:1). Polietische Sachen räajen de Menschen opp, brinjen dee uteneen un fieren to Jewault. Oba wie sent frädlich un veeent. Jehova mott sea schaftich sennen, wan hee sitt, daut sien Volkj sikj en eene drale Welt soo eenich es (läs Zefanja 3:17).

17. (a) Woo kjenn wie opp Eenichkjeit schaufen? (b) Waut woa wie en dän näakjsten Artikjel seenen?

¹⁷ En disen Artikjel hab wie jelieet, daut wie dreeatlei doonen kjennen, daut doa Eenichkjeit es: 1. Wie vetruen doaropp, daut Gott sien Kjennichrikj met aule Ojjerajchtichkjeit een Enj moaken woat, 2. wie menjen ons nich mank de polietische Sachen un 3. wie brucken nich Jewault. Oba eenjemol kaun onse Eenichkjeit en Jefoa sennen, wan wie nich rajcht äwa aundre denkjen. En dän näakjsten Artikjel woa wie seenen, woo wie doafäa oppaussen kjennen, soo aus de ieeschte Christen daut deeden.