Biegi narciarskie — czy to coś dla ciebie?

OD NASZEGO KORESPONDENTA Z KANADY

„LANGLÄUFER LEBEN LÄNGER” — „narciarze długodystansowi żyją dłużej”. To popularne niemieckie powiedzenie wskazuje, że wielu dostrzega wartość sportu zimowego, jakim jest narciarstwo turystyczne. Rzeczywiście, w wielu krajach tereny obfitujące w śnieg są często poprzecinane szlakami narciarskimi. Niekiedy oznacza się odległości pomiędzy miastami i wioskami, a wiele tras jest oświetlonych, by ludzie mogli docierać na nartach do pracy i z powrotem.

Choć do lat sześćdziesiątych XX wieku biegi narciarskie były stosunkowo mało popularne, w ostatnich latach w wielu krajach wyraźnie się to zmieniło. Niektórzy oceniają, że w samej tylko Ameryce Północnej każdego roku sport ten uprawia jakieś cztery miliony ludzi! Co ich pociąga w tej formie narciarstwa? Prostota i niskie koszty. W porównaniu z lepiej znaną pokrewną dyscypliną — narciarstwem zjazdowym — biegi narciarskie są pod pewnymi względami mało skomplikowane. Narciarz zjazdowy potrzebuje drogiego, specjalistycznego sprzętu i ubioru. Aby znaleźć odpowiednio przygotowane trasy górskie, często odbywa daleką podróż. A kiedy już tam dotrze, musi kupić drogie bilety na wyciąg i czekać w długiej kolejce. Narciarstwo zjazdowe wymaga też dobrej kondycji, której wielu nowicjuszy nie ma. Natomiast narciarstwo turystyczne może uprawiać właściwie każdy, bez względu na wiek. Jedyne wymagania to kilka centymetrów świeżego śniegu, krótkie przeszkolenie oraz stosunkowo niedrogie narty, buty i kijki.

Bieganie na nartach jest naprawdę radosnym przeżyciem! Można obrać jakąkolwiek trasę — przez pola i łąki, zamarznięte  jeziora i strumyki, ciche lasy i ośnieżone doliny. Nadarza się wtedy okazja do snucia głębokich refleksji oraz rozmawiania na osobności ze Stwórcą i dziękowania Mu za cuda natury. Zima w wyjątkowy sposób ukazuje piękno dzieł Jehowy Boga. Połyskujący płaszcz śniegu przydaje krajobrazowi niebywałego spokoju. Ziemia wydaje się świeża i czysta, jak gdyby czekała na ponowne odkrycie. Taka wycieczka wśród oszronionych drzew koi umysł i serce. Gdzieś w tyle zostaje nasz hałaśliwy, zmechanizowany świat i wkrótce jedyny słyszalny odgłos to łagodny świst nart.

Jeśli na narty wybierze się cała rodzina lub grupa przyjaciół, taka wspólna wyprawa może im pomóc jeszcze bardziej się do siebie zbliżyć. W krajach północnoeuropejskich niektóre rodziny jadą pociągiem jakieś 20—30 kilometrów, po czym wracają razem na nartach.

Pochodzenie

Wbrew opinii niektórych biegi narciarskie nie są nowością. W roku 1927 na norweskiej wyspie Rødøya znaleziono rysunki wyryte w skale mające tysiące lat. Jeden z nich przedstawia łowcę, który najwyraźniej ma na sobie maskę królika i jedzie na bardzo długich nartach. A niedawno na terenie Skandynawii robotnicy pracujący na torfowisku wykopali setki starożytnych nart zachowanych w idealnym stanie. Podczas długich śnieżnych zim narciarstwo było podstawowym sposobem podróżowania dla dawnych ludów zamieszkujących północ Europy. Stanowiło tak nieodłączną część ich życia, że oddawali cześć bogom i boginiom nart! Obecnie śladów tych minionych pogańskich wierzeń można się dopatrzyć w nazwach wielu norweskich i szwedzkich miast oraz wsi. Co ciekawe, również sama nazwa Skandynawia przypuszczalnie  wywodzi się od imienia bogini narciarzy — Skadi.

Jazda na nartach przez całe stulecia stanowiła niezbędny element życia na północy Europy, lecz biegi narciarskie jako międzynarodową dyscyplinę sportową upowszechniono dopiero w XIX wieku. W tym okresie Norwegowie ulepszyli kształt i szerokość tradycyjnych płóz. Udoskonalili też system pasków, które przypinano na piętach i palcach stóp. Te elementy mocujące były poprzednikami współczesnych wiązań. Wkrótce w Telemarku, górzystym regionie na południu Norwegii, zorganizowano serię konkursów. Prawdopodobnie właśnie tam odbył się pierwszy bieg narciarski na czas; zwycięzca przebył pięciokilometrowy dystans w ciągu 30 minut. Niebawem w krajach północnoeuropejskich spopularyzowano zawody w biegach narciarskich, jednak to inne wydarzenie sprawiło, że sport ten poznano na całym świecie.

W roku 1888 norweski badacz Fridtjöf Nansen przewodził ekspedycji przemierzającej na nartach Grenlandię. Później o swoich przeżyciach napisał książkę, którą w roku 1891 przetłumaczono na języki angielski, francuski i niemiecki. Relacja z wyczerpującej wyprawy przez odludne tereny arktyczne pobudzała wyobraźnię czytelników epoki wiktoriańskiej, zawierała bowiem przejmujące opisy zdobywania nieujarzmionej krainy.

W latach sześćdziesiątych XX wieku zaczęto organizować na większą skalę rodzinne wycieczki na nartach. Jak grzyby po deszczu powstawały ośrodki specjalizujące się w narciarstwie turystycznym. Zauważyli to przedsiębiorcy, którzy zaczęli wytwarzać nowy, wymyślny sprzęt. Nastała moda na specjalne stroje narciarskie i biegi zyskały jeszcze większą popularność. Ponieważ wzrosło zapotrzebowanie na tereny odpowiednie dla tej dyscypliny sportu, władze wielu miast usilnie dążyły do zaadaptowania jakichkolwiek miejsc, nawet pól golfowych i parków.

Korzyści pod względem fizycznym

Biegi narciarskie są uważane za jedną z najbezpieczniejszych dyscyplin sportowych. Co prawda upadek może spowodować niegroźne urazy, rzadko jednak zdarzają się poważniejsze kontuzje i zazwyczaj przytrafiają się one tym narciarzom, którzy jeżdżą po stromym bądź odludnym terenie.

Ponieważ podczas biegu na nartach wykonuje się płynne i rytmiczne ruchy, istnieje niewielkie prawdopodobieństwo nadwerężenia  lub uszkodzenia mięśni i ścięgien. Osobom, które doznały urazów podczas joggingu bądź jazdy na rowerze, specjaliści od medycyny sportowej często w ramach terapii zalecają właśnie biegi narciarskie. Sport ten, jako jeden z nielicznych, angażuje prawie wszystkie grupy mięśni, zapewniając odpowiednią gimnastykę. Przynosi też sporo korzyści sercu i płucom. Czynni entuzjaści tej dyscypliny mają zazwyczaj niższe ciśnienie krwi i bardziej miarowe tętno niż osoby nie uprawiające sportu. Dlatego uznaje się, że narciarze biegowi cieszą się najlepszą kondycją.

Ze względu na płynność i dynamiczność ruchów oraz niewielkie ryzyko urazu biegi narciarskie mogą być idealną formą rozrywki dla seniorów. W niektórych krajach północnoeuropejskich widok starszej osoby na nartach nie należy do rzadkości.

Jazda na nartach powoduje znaczny wzrost temperatury ciała, więc także przy dość zimnej pogodzie bywa całkiem przyjemna. Narciarze biorący udział w zawodach nawet w najchłodniejsze dni mają na sobie cienkie jednoczęściowe kostiumy i często obywają się bez rękawiczek. Ale amatorzy muszą odpowiednio chronić kończyny przed zimnem. Doświadczony narciarz zazwyczaj ubiera się w kilka warstw odzieży, zaczynając od tkanin wełnianych lub syntetycznych, a kończąc na warstwie nieprzemakalnej i dobrze osłaniającej przed wiatrem. Dzięki temu może regulować temperaturę ciała i dostosować ubiór dla własnej wygody. W razie potrzeby po prostu zdejmuje lub nakłada kolejne okrycia. Przezorni rodzice upewniają się też, czy ich pociechy są odpowiednio ubrane, gdyż drobne ciało dziecka oziębia się znacznie szybciej niż ciało osoby dorosłej. Ponieważ skóra dzieci gwałtownie traci ciepło, narażone są one na odmrożenia.

Poznaj nowe uroki zimy

„Jeśli potrafisz chodzić, to potrafisz też jeździć na nartach” — mawiają narciarze biegowi, mając na myśli podobieństwo tego sportu do chodzenia. Powiedzenie to jest do pewnego stopnia prawdziwe, ale większości z nas przydałoby się kilka krótkich lekcji pod okiem wykwalifikowanego instruktora. Ośrodki narciarskie oferują zajęcia indywidualne lub grupowe, pozwalające w krótkim czasie opanować podstawy biegów narciarskich — jazdę po terenie płaskim, wspinanie się na wzgórza, zjeżdżanie w dół i oczywiście zatrzymywanie się! Większość osób po zdobyciu tych zasadniczych umiejętności jest odpowiednio przygotowana do wyruszenia na szlak.

„Nic skuteczniej nie wzmacnia mięśni ani nie przydaje ciału siły i sprężystości” — tak o narciarstwie biegowym wypowiedział się Fridtjöf Nansen w 1890 roku. Ty także mógłbyś polubić ten sport. Kto wie, czy i ciebie nie pociągną nowe uroki zimy.

[Ilustracje na stronach 24, 25]

Narciarstwo biegowe jest stosunkowo niedrogie i mogą je uprawiać osoby w każdym wieku

[Ilustracja na stronie 26]

Starożytne narty znalezione w norweskiej miejscowości Voss

[Prawa własności]

Zdjęcie: © Universitetets kulturhistoriske museer, Eirik Irgens Johnsen

[Ilustracja na stronie 26]

Wyryty w skale rysunek przedstawiający narciarza

[Prawa własności]

Zdjęcie: Inge Ove Tysnes / Syv søstre forlag