Joyce, energiczna urzędniczka, wpatruje się w dokument. Nagle w kilku miejscach zamiast tekstu widzi puste plamy. Przed oczyma zaczynają jej tańczyć migotliwe punkciki światła, które stopniowo zlewają się w surrealistyczny obraz ułożony z zygzaków i dziwnych wzorów geometrycznych. W ciągu kilku chwil Joyce niemal zupełnie traci zdolność widzenia. Ponieważ wie, na co się zanosi, szybko łyka kapsułkę przygotowaną na taką sytuację.

JOYCE cierpi na migrenę. To coś więcej niż zwykły, sporadyczny ból głowy — to uporczywe, cyklicznie nawracające schorzenie, które na tyle daje się we znaki, że uniemożliwia normalne funkcjonowanie.

Jakie są objawy migreny? Należy do nich pulsujący ból, często odczuwany tylko po jednej stronie głowy. Nieraz pojawiają się też mdłości i światłowstręt. Napad bólu trwa zwykle od paru godzin do kilku dni.

Zwykły ból głowy przydarza się niemal każdemu, natomiast na migrenę cierpi mniej więcej co dziesiąty człowiek. Wśród chorych przeważają kobiety. Choć nasilenie ataków bywa różne, większość dotkniętych tym schorzeniem jest niezdolna do pracy średnio przez kilka dni w roku. A zatem migrena może spowodować utratę dochodów i niekorzystnie wpływać na życie rodzinne oraz społeczne. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zalicza ją do 20 najczęstszych przyczyn absencji chorobowej.

U niektórych osób migrenę poprzedzają takie symptomy, jak zimne ręce, zmęczenie, głód czy zmiany nastroju. Tuż przed atakiem bólu  część chorych uskarża się na zawroty głowy, dzwonienie w uszach, mrowienie, podwójne widzenie, upośledzenie mowy lub osłabienie mięśni.

Przyczyny migreny nie są do końca poznane. Według pewnej teorii schorzenie to wynika z zakłóconej współpracy systemu nerwowego z naczyniami krwionośnymi w głowie. Pulsujący ból prawdopodobnie pojawia się wskutek przepływu krwi przez podrażnione naczynia. W czasopiśmie Emergency Medicine powiedziano: „Chorzy na migrenę odziedziczyli wyjątkowo wrażliwy układ nerwowy, na którego funkcjonowanie mogą negatywnie wpływać różne czynniki, takie jak niedosypianie, silne zapachy, podróże, opuszczanie posiłków, stres i zmiany stężenia hormonów”. Ludzie cierpiący na migrenę bywają też podatni na zespół jelita drażliwego, napady lęku oraz depresję.

Jak sobie pomóc

Nie da się zmienić systemu nerwowego odziedziczonego po rodzicach. Można natomiast unikać niektórych czynników wywołujących ataki migreny, na przykład pewnych potraw czy sytuacji. Często udaje się je zidentyfikować dzięki prowadzeniu zapisków.

U każdego migrena wygląda nieco inaczej. Lorraine zauważyła u siebie związek migreny z cyklem menstruacyjnym: „W połowie cyklu atak bólu może pojawić się wskutek zwiększenia aktywności, na przykład fizycznej, lub takich czynników, jak wysoka bądź niska temperatura, głośne dźwięki albo pikantne potrawy. Dlatego staram się w tym czasie zachowywać spokój i z niczym nie przesadzać”. Joyce, zmagająca się z migreną od 60 lat, mówi: „U mnie atak występuje bezpośrednio po spożyciu pomarańczy, ananasa lub po wypiciu czerwonego wina — więc ich unikam”.

Jednak ustalenie, co doprowadza do napadu migreny, bywa niełatwe, ponieważ zwykle nakłada się na siebie szereg czynników. Na przykład ktoś po zjedzeniu czekolady raz czuje się dobrze, a kiedy indziej dostaje migreny — zapewne dlatego, że w grę wchodzi jakaś dodatkowa przyczyna.

Ale nawet gdy komuś trudno określić, co konkretnie wywołuje u niego migrenę, może on w inny sposób zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia kolejnego ataku. Specjaliści zalecają, by regularnie się wysypiać. Jeśli ktoś chciałby dłużej pospać w weekend, to najlepiej, żeby wstał o zwykłej porze, następnie przez kilka minut czymś się zajmował, po czym wrócił do łóżka. Migrenie może sprzyjać nadmierne spożycie kofeiny, dlatego warto ograniczyć się do dwóch filiżanek kawy lub dwóch puszek napojów kofeinowych dziennie. Czynnikiem wywołującym to schorzenie jest również głód, należy więc unikać nieregularnego spożywania posiłków. Do ataków migrenowych często przyczynia się także stres. Co prawda stresujących sytuacji nie da się wyeliminować, ale można dbać o relaks — na przykład mądrze planować zajęcia, czytać Biblię bądź słuchać kojącej muzyki.

Jaką terapię zastosować

Z migreną można sobie radzić na wiele sposobów *. Bardzo skuteczny okazuje się między innymi sen. W zaśnięciu mogą niekiedy pomóc ogólnie dostępne środki przeciwbólowe.

W roku 1993 na migrenę zaczęto przepisywać leki z grupy tryptanów. W periodyku The Medical Journal of Australia nazwano to „istotnym postępem w leczeniu tej choroby”. Napisano też: „Wprowadzenie tryptanów (...) do terapii migreny i klasterowego bólu głowy było prawie tak dużym krokiem naprzód, jak zastosowanie penicyliny w leczeniu infekcji bakteryjnych”.

Na migrenę się nie umiera. Dlatego farmaceutyki przeciwmigrenowe nie ratują życia, tak jak pewne leki zwalczające infekcje. Mimo  to tryptany przyniosły znaczną ulgę wielu chorym, którym częste ataki bólu przez lata uniemożliwiały normalne funkcjonowanie. Wprawdzie cierpiący na migrenę wciąż muszą uwzględniać narzucone przez nią zmiany w stylu życia, ale i tak część z nich uważa tryptany za prawdziwe wybawienie.

Oczywiście każdy medykament ma zalety i wady. Co można zarzucić tryptanom? Po pierwsze, jedna tabletka leku z tej grupy nieraz kosztuje tyle, ile posiłek w restauracji, a więc po tryptany na ogół sięgają osoby mające średnie lub ostre bóle migrenowe. Ponadto specyfiki te nie każdemu pomagają, a dla części chorych są nawet niewskazane. Jak dotąd lekarze nie potrafią wyleczyć dziedzicznej skłonności do migren, niemniej w Emergency Medicine wyrażono taką opinię: „Dzięki nowej generacji udoskonalonych farmaceutyków przeciwmigrenowych chory nie musi już tak cierpieć”.

[Przypis]

[Ilustracja na stronie 23]

Dzięki prowadzeniu zapisków niektórzy zdołali zidentyfikować potrawy lub sytuacje wywołujące ataki migreny

[Ilustracja na stronie 23]

Słuchanie kojącej muzyki może pomóc złagodzić stres, który często przyczynia się do migreny

[Ilustracja na stronie 23]

Migrena to dziedziczna, dezorganizująca życie choroba, ale jej objawy można skutecznie łagodzić