1, 2. (a) Jakie poglądy na temat wolnej woli mają ludzie? (b) Czego o wolnej woli dowiadujemy się z Biblii i jakie pytania omówimy?

PEWNA kobieta musiała podjąć osobistą decyzję. Powiedziała do przyjaciółki: „Nie każ mi myśleć, tylko powiedz, co mam zrobić! Tak będzie dużo prościej”. Wolała usłyszeć gotowe rozwiązanie, zamiast użyć wspaniałego daru od Stwórcy — daru wolnej woli. A jak jest w twoim wypadku? Czy lubisz podejmować decyzje samodzielnie, czy wolisz, żeby inni to robili za ciebie? Czym twoim zdaniem jest wolna wola?

² Ludzie od wieków zastanawiają się, czym jest wolna wola. Niektórzy twierdzą, że coś takiego w ogóle nie istnieje i że wszystko jest z góry zaplanowane przez Boga. Inni uważają, że gdybyśmy naprawdę mieli wolną wolę, cieszylibyśmy się wolnością absolutną. Żeby właściwie zrozumieć tę sprawę, musimy przeanalizować, co na ten temat mówi Biblia. Dowiadujemy się z niej, że ludzie zostali stworzeni z wolną wolą, czyli zdolnością podejmowania przemyślanych decyzji (odczytaj Jozuego 24:15). Biblia odpowiada również na pytania: Jak korzystać z możliwości dokonywania wyborów? Czy podlega ona jakimś ograniczeniom? Jak powinniśmy korzystać z wolnej woli, by dowodzić, że kochamy Jehowę? I jak możemy pokazać, że szanujemy decyzje innych?

3. Jaki przykład korzystania z wolności daje Jehowa?

³ Jehowa jako jedyny cieszy się wolnością absolutną. Możemy się wzorować na sposobie, w jaki z niej korzysta. Na przykład wybrał Izraelitów na swój naród, na „szczególną własność” (Powt. Pr. 7:6-8). Nie był to przypadkowy wybór — Jehowa spełnił obietnicę, którą setki lat wcześniej złożył swojemu przyjacielowi Abrahamowi (Rodz. 22:15-18). Poza tym Jehowa zawsze korzysta z wolnej woli w sposób, który harmonizuje z Jego miłością i sprawiedliwością. Wyraźnie to widać w tym, jak karcił Izraelitów, którzy wielokrotnie porzucali prawdziwe wielbienie. Kiedy dowodzili szczerej skruchy, okazywał im miłość i miłosierdzie. Powiedział: „Uzdrowię ich niewierność. Umiłuję ich ze swej wolnej woli” (Oz. 14:4). Jehowa pokazał, jak korzystać z wolności dla dobra innych.

4, 5. (a) Kto jako pierwszy otrzymał dar wolnej woli i jak z niego korzystał? (b) Jakie pytanie każdy powinien sobie zadać?

⁴ Kiedy Jehowa rozpoczął stwarzanie, powodowany miłością obdarzył inteligentne stworzenia wolną wolą. Na początku otrzymał ją Jego pierworodny Syn, który jest „obrazem niewidzialnego Boga” (Kol. 1:15). Jeszcze przed przyjściem na ziemię Jezus dokonał mądrego wyboru — nie przyłączył się do buntu Szatana, tylko lojalnie stanął po stronie Ojca. Później, gdy był na ziemi, z własnej woli oparł się pokusom Przeciwnika Bożego (Mat. 4:10). W nocy przed swoją śmiercią w żarliwej modlitwie potwierdził, że jest zdecydowany spełniać wolę Boga. Powiedział: „Ojcze, jeśli chcesz, zabierz ten kielich ode mnie. Jednakże nie moja wola, lecz twoja niech się dzieje” (Łuk. 22:42). Naśladujmy Jezusa i używajmy wolnej woli, by przynosić chwałę Jehowie oraz spełniać Jego wolę. Ale czy jest to w ogóle możliwe?

⁵ Możemy naśladować Jezusa, ponieważ podobnie jak on jesteśmy stworzeni na obraz Boga (Rodz. 1:26). Ale podlegamy pewnym ograniczeniom. W odróżnieniu od Jehowy nie jesteśmy wolni w sensie absolutnym. Słowo Boże wyjaśnia, że Jehowa wyznaczył granice naszej wolności oraz że powinniśmy ich przestrzegać. Na przykład żony mają być podporządkowane mężom, a dzieci — rodzicom (Efez. 5:22; 6:1). W związku z tym powinniśmy zadać sobie pytanie: Jak wyznaczone przez Jehowę granice wpływają na mój sposób korzystania z wolnej woli? Odpowiedź może mieć wpływ na przyszłość każdego z nas.

6. Wyjaśnij, dlaczego nasza wolność słusznie podlega ograniczeniom.

⁶ Czy wolność, która podlega ograniczeniom, to prawdziwa wolność? Tak! Dlaczego? Granice wolności służą naszej ochronie. Wyobraź sobie, że chcesz pojechać do jakiegoś miasta. Czy czułbyś się bezpieczny, gdyby na drogach nie obowiązywały żadne przepisy? Gdyby każdy mógł decydować, z jaką prędkością i po której stronie drogi jedzie? Oczywiście, że nie. Ograniczenia są niezbędne, by wszyscy mogli cieszyć się prawdziwą wolnością. Przeanalizujmy kilka przykładów biblijnych, żeby się przekonać, jak mądre jest korzystanie z wolnej woli przy jednoczesnym uznawaniu ograniczeń ustanowionych przez Jehowę.

7. (a) Jak wolna wola odróżniała Adama od zwierząt? (b) Podaj przykład, jak Adam korzystał z wolnej woli.

 ⁷ Kiedy Bóg stworzył pierwszego człowieka, Adama, dał mu wolną wolę — dar, który wcześniej otrzymały stworzenia duchowe. To odróżniało Adama od zwierząt, które kierują się instynktem. Przyjrzyjmy się, jak Adam korzystał z wolnej woli. Zwierzęta zostały stworzone przed pojawieniem się człowieka. Jednak nadanie im nazw i wynikającą z tego radość Jehowa zarezerwował dla swojego pierwszego ziemskiego syna. Bóg „zaczął przyprowadzać [zwierzęta] (...) do człowieka, żeby zobaczyć, jak nazwie każde z nich”. Jehowa nie ingerował ani nie poprawiał Adama, gdy ten wybierał odpowiednią nazwę dla każdego zwierzęcia. ‛Jak człowiek nazwał każdą duszę żyjącą, tak się nazywała’ (Rodz. 2:19).

8. Na czym polegało złe wykorzystanie wolnej woli przez Adama i jakie skutki to przyniosło?

⁸ Jehowa powierzył Adamowi odpowiedzialne zadanie przekształcenia ziemi w raj. Powiedział: „Bądźcie płodni i stańcie się liczni oraz napełnijcie ziemię i opanujcie ją, a także podporządkujcie sobie ryby morskie i latające stworzenia niebios, i wszelkie żywe stworzenie, które się porusza po ziemi” (Rodz. 1:28). Niestety, Adamowi nie wystarczyło to zadanie ani zakres otrzymanej wolności. Gdy zjadł zakazany owoc, przekroczył ustanowione przez Boga granice. To rażące nadużycie wolnej woli przyniosło potomkom Adama cierpienie i ból (Rzym. 5:12). Konsekwencje jego decyzji powinny nas skłonić do odpowiedzialnego korzystania z wolnej woli w granicach wyznaczonych przez Jehowę.

9. Przed jakim wyborem stanęli Izraelici i jak na to zareagowali?

⁹ Potomkowie Adama i Ewy odziedziczyli niedoskonałość i śmierć. Ale nadal mogli korzystać z wolnej woli. Wyraźnie to widać w sposobie postępowania Boga z narodem izraelskim. Przez Mojżesza Jehowa dał swoim sługom możliwość podjęcia decyzji: mogli przyjąć lub odrzucić zaszczyt bycia Jego „szczególną własnością” (Wyjścia 19:3-6). Jakiego wyboru dokonali? Z własnej woli postanowili wypełnić warunki postawione przez Boga. Jednogłośnie oświadczyli: „Wszystko, co rzekł Jehowa, jesteśmy gotowi czynić” (Wyjścia 19:8). Jednak z czasem Izraelici źle wykorzystali swoją wolność i nie dotrzymali danego słowa. Pamiętajmy o tym ostrzegawczym przykładzie i zawsze pokazujmy, że cenimy dar wolnej woli, trzymając się blisko Jehowy i przestrzegając Jego prawych wymagań (1 Kor. 10:11).

10. Jakie przykłady pokazują, że niedoskonali ludzie mogą korzystać z wolnej woli, by przynosić chwałę Bogu? (Zobacz ilustrację tytułową).

¹⁰ W 11 rozdziale Listu do Hebrajczyków wymieniono 16 sług Bożych, którzy korzystali z wolnej woli w granicach ustanowionych przez Jehowę. Dzięki temu otrzymali wiele błogosławieństw i wspaniałą nadzieję na przyszłość. Na przykład Noe dowiódł niezwykłej wiary, gdy zastosował się do Bożego polecenia zbudowania arki. Przyczynił się w ten sposób do ocalenia swojej rodziny oraz przyszłych pokoleń (Hebr. 11:7). Abraham i Sara chętnie usłuchali Bożego wezwania, by udać się do „ziemi obietnicy”. Nawet w trakcie wędrówki mieli „sposobność powrócić” do bogatego miasta Ur. Jednak oczami wiary  wypatrywali „spełnienia [Bożych] obietnic” i ‛zabiegali o lepsze miejsce’ (Hebr. 11:8, 9, 13, 15, 16). Mojżesz zrezygnował ze „skarbów Egiptu” i „wybrał poniewieranie z ludem Bożym, a nie zaznawanie tymczasowej uciechy z grzechu” (Hebr. 11:24-26). Naśladujmy te wierne osoby — ceńmy dar wolnej woli i wykorzystujmy go, by robić to, czego oczekuje Bóg.

11. (a) Jaką wspaniałą możliwość daje nam korzystanie z wolnej woli? (b) Co cię skłania do właściwego korzystania z wolnej woli?

¹¹ Mogłoby się wydawać, że byłoby łatwiej, gdyby to inni podejmowali decyzje za nas. Jednak ograbiałoby to nas ze wspaniałej możliwości. Powiedziano o niej w Księdze Powtórzonego Prawa 30:19, 20 (odczytaj). W wersecie 19 opisano wybór, jaki Jehowa dał Izraelitom. Z wersetu 20 wynika, że mieli znakomitą okazję pokazania, co się kryje w ich sercach. My także możemy wybrać, że będziemy służyć Jehowie. Chcemy korzystać z wolnej woli, żeby pokazać, jak bardzo Go kochamy, oraz przynosić Mu chwałę.

12. Czego powinniśmy unikać?

¹² Wyobraź sobie, że dałeś przyjacielowi drogi prezent. Byłbyś zapewne bardzo rozczarowany, gdybyś się dowiedział, że go wyrzucił lub co gorsza, zrobił nim komuś krzywdę. Pomyśl, jak musi się czuć Jehowa, gdy obserwuje, że tak wielu ludzi niewłaściwie korzysta z wolnej woli, nawet szkodząc innym. Jest tak, jak zapowiedziano w Biblii: w „dniach ostatnich” ludzie mieli być niewdzięczni (2 Tym. 3:1, 2). Ale my nigdy nie nadużywajmy wolnej woli ani nie traktujmy jej jako czegoś oczywistego. Jak możemy unikać niewłaściwego korzystania z tego daru?

13. Jak możemy unikać nadużywania wolnej woli?

¹³ Każdy z nas ma swobodę wyboru towarzystwa, rozrywki oraz ubioru i fryzury. Jednak nasza wolność mogłaby stać się „osłoną dla zła”, gdybyśmy niewolniczo podążali za cielesnymi pragnieniami lub przyswoili sobie świeckie trendy (odczytaj 1 Piotra 2:16). Nie  chcemy używać wolności jako „bodźca dla ciała”, ale dokonywać wyborów, które pomogą nam działać zgodnie z radą: „Wszystko czyńcie ku chwale Bożej” (Gal. 5:13; 1 Kor. 10:31).

14. Jaki związek z wolną wolą ma zaufanie do Jehowy?

¹⁴ Ponadto żeby właściwie korzystać z wolnej woli, powinniśmy zaufać Jehowie i pozwolić, by kierował nami w granicach, które wyznaczył. To On ‛uczy nas, byśmy odnieśli pożytek, sprawia, że idziemy drogą, którą powinniśmy kroczyć’ (Izaj. 48:17). Musimy pokornie zgodzić się z natchnionymi słowami: „Do ziemskiego człowieka jego droga nie należy. Do męża, który idzie, nie należy nawet kierowanie swym krokiem” (Jer. 10:23). Nigdy nie lekceważmy ograniczeń, którym podlegamy, ani nie opierajmy się na swoim zrozumieniu. W taką pułapkę wpadli Adam i buntowniczy Izraelici. Powinniśmy raczej ‛zaufać Jehowie całym sercem’ (Prz. 3:5).

15. Czego się uczymy z zasady zawartej w Galatów 6:5?

¹⁵ Musimy też szanować prawo innych do podejmowania osobistych decyzji. Dlaczego? Wszyscy mamy wolną wolę, więc nasze decyzje się różnią — nawet te dotyczące postępowania i wielbienia Boga. Pamiętajmy o zasadzie zawartej w Liście do Galatów 6:5 (odczytaj). Kiedy uwzględniamy to, że każdy chrześcijanin „poniesie swój własny ciężar”, będziemy szanować prawo innych do korzystania z wolnej woli.

16, 17. (a) Jaki problem mający związek z wolną wolą powstał w Koryncie? (b) Jak Paweł rozwiązał zaistniały problem i czego się z tego uczymy?

¹⁶ Rozważmy biblijny przykład pokazujący, dlaczego musimy szanować prawo naszych braci do podejmowania decyzji w sprawach pozostawionych sumieniu. Chrześcijan w Koryncie podzieliła kwestia jedzenia mięsa, które było ofiarowane bożkom, a później sprzedawane. Niektórzy uważali: „Skoro ‚bożek jest nicością’, można z czystym sumieniem jeść takie mięso”. Jednak osoby, które wcześniej czciły bożki, twierdziły, że jedzenie go oznaczałoby akt wielbienia (1 Kor. 8:4, 7). Była to bardzo delikatna kwestia, która zagrażała jedności zboru. Jak Paweł pomógł chrześcijanom w Koryncie spojrzeć na tę sprawę z Bożego punktu widzenia?

¹⁷ Na początek przypomniał obu grupom, że jedzenie nie przybliży ich do Boga (1 Kor. 8:8). Następnie ostrzegł, żeby „prawo [wyboru] nie stało się dla słabych zgorszeniem” (1 Kor. 8:9). W dalszych słowach polecił osobom mającym wrażliwe sumienie nie osądzać tych, którzy decydują się jeść wspomniane mięso (1 Kor. 10:25, 29, 30). W tej ważnej kwestii związanej z wielbieniem Boga każdy chrześcijanin mógł podjąć decyzję zgodną ze swoim sumieniem. Czy w związku z tym nie powinniśmy uznawać prawa naszych braci do podejmowania osobistych decyzji również w mniej istotnych sprawach? (1 Kor. 10:32, 33).

18. Jak możemy pokazać, że cenimy dar wolnej woli?

¹⁸ Jehowa dał nam wolną wolę, a wraz z nią prawdziwą wolność (2 Kor. 3:17). Ten cenny dar pozwala nam podejmować decyzje pokazujące, jak bardzo kochamy Jehowę. W dalszym ciągu okazujmy za niego wdzięczność, przynosząc chwałę Bogu i szanując wolną wolę innych.