Bujne drzewo oliwne w domu Bożym

NA OBSZARZE Izraela rośnie niemal niezniszczalne drzewo. Nawet gdy się je zetnie, pień szybko wypuszcza nowe pędy. A w czasie zbioru owoców drzewo nagradza właściciela obfitością oliwy, którą można wykorzystać do celów spożywczych, higienicznych i kosmetycznych oraz do oświetlenia.

Według starożytnej przypowieści zawartej w Księdze Sędziów „pewnego razu drzewa poszły namaścić króla nad sobą”. Które wybrały najpierw? Oczywiście dorodne drzewo oliwne (Sędziów 9:8).

Przeszło 3500 lat temu prorok Mojżesz nazwał krainę izraelską ‛ziemią dobrą, ziemią oliwy’ (Powtórzonego Prawa 8:7, 8). Nawet dziś gaje oliwne są nieodłączną częścią krajobrazu od podnóża góry Hermon na północy do krańców Beer-Szeby na południu. Wciąż upiększają przybrzeżną równinę Szaron, skaliste wzgórza Samarii i żyzne doliny Galilei.

Pisarze biblijni często nawiązywali do drzewa oliwnego w sensie symbolicznym. Jego cechy ilustrowały miłosierdzie Boże, obietnicę zmartwychwstania oraz szczęśliwe życie rodzinne. Przyjrzenie się drzewu oliwnemu pozwoli nam lepiej zrozumieć takie biblijne wzmianki oraz uświadomić sobie niezwykłość tej rośliny, która wraz ze wszystkimi innymi dziełami wysławia swego Stwórcę (Psalm 148:7, 9).

Wytrzymałe drzewo oliwne

Drzewo oliwne, zwane też oliwką europejską, na pierwszy rzut oka nie robi szczególnego wrażenia. Nie sięga niebios jak niektóre majestatyczne cedry Libanu. Jego drewno nie jest tak cenione jak jałowcowe, kwiecie zaś nie dorównuje swym pięknem okwieconemu migdałowcowi (Pieśń nad Pieśniami 1:17; Amosa 2:9). Najważniejsza część oliwki jest niewidoczna — kryje się pod ziemią. Dorodne korzenie wrastają w grunt do głębokości 6 metrów, a jeszcze szerzej rozpościerają się na boki. Właśnie ten system korzeniowy decyduje o płodności i żywotności drzewa.

Korzenie umożliwiają oliwkom rosnącym na kamienistych zboczach przetrwanie okresu suszy, podczas gdy inne drzewa w dolinach umierają z braku wody. Dzięki korzeniom oliwka  może owocować przez całe stulecia, mimo że jej zdeformowany pień pozornie nadaje się tylko na opał. To wytrzymałe drzewo potrzebuje do życia jedynie trochę miejsca oraz przepuszczalną glebę (żeby mogło oddychać), pozbawioną chwastów i innych roślin przyciągających szkodniki. W takich niewyszukanych warunkach jedno drzewo może dać do 60 litrów oliwy rocznie.

Izraelici ogromnie cenili drzewo oliwne ze względu na wartościową oliwę. Nasączone nią knoty lamp oświetlały ich domy (Kapłańska 24:2). Była też nieodzowna w kuchni. Ponadto chroniła skórę przez słońcem i stanowiła surowiec do wyrobu mydła. Owoce oliwki, winorośli oraz zboże należały do głównych płodów ziemi. Nieurodzaj oliwek był więc dla rodziny izraelskiej nieszczęściem (Powtórzonego Prawa 7:13; Habakuka 3:17).

Zazwyczaj jednak oliwy było pod dostatkiem. Ziemię Obiecaną Mojżesz nazwał „ziemią oliwy” zapewne dlatego, że powszechnie uprawiano tam drzewa oliwne. Dziewiętnastowieczny przyrodnik Henry B. Tristram określił oliwkę jako „najbardziej charakterystyczne drzewo regionu”. Ze względu na swą wartość i dostępność oliwa z oliwek służyła nawet za użyteczny środek płatniczy między narodami obszaru śródziemnomorskiego. Sam Jezus Chrystus wspomniał o długu w wysokości „stu bat oliwy” (Łukasza 16:5, 6).

„Jak sadzonki drzew oliwnych”

Pożyteczne drzewo oliwne trafnie symbolizuje błogosławieństwa Boże. Na jaką nagrodę może liczyć bogobojny człowiek? Psalmista śpiewał: „Żona twoja będzie jak owocująca winorośl w głębi twego domu. Synowie twoi będą jak sadzonki drzew oliwnych dookoła twego stołu” (Psalm 128:3). Czym są te „sadzonki drzew oliwnych” i dlaczego psalmista przyrównał do nich synów?

Oliwka jest wyjątkowa z tego względu, że nieustannie wypuszcza z pnia nowe pędy. * Gdy zestarzały główny pień przestaje owocować, ogrodnik może pozostawić parę nowych pędów, „sadzonek”, by rosły i stały się częścią drzewa. Po pewnym czasie wokół macierzystego drzewa powstają trzy lub cztery młode i pełne życia pnie — niczym synowie dookoła stołu. Wyrastają z tego samego korzenia i wydają dobry plon w postaci oliwek.

Ta cecha drzewa oliwnego trafnie symbolizuje synów i córki, którzy wzrastają w wierze dzięki silnym duchowym korzeniom rodziców. Z czasem dzieci też zaczynają wydawać owoc i wspierają rodziców, którzy cieszą się, że wspólnie służą Jehowie ramię przy ramieniu (Przysłów 15:20).

„Nawet dla drzewa istnieje nadzieja”

Sędziwy ojciec oddany Jehowie chlubi się pobożnymi dziećmi. One zaś smucą się, gdy ich ojciec musi w końcu ‛pójść drogą całej ziemi’ (1 Królów 2:2). Pomocą w czasie takiej rodzinnej tragedii jest biblijne zapewnienie co do zmartwychwstania (Jana 5:28, 29; 11:25).

Hiob, ojciec licznej rodziny, dobrze wiedział, jak krótkie jest życie człowieka. Przyrównał je do kwiecia, które szybko więdnie (Hioba 1:2; 14:1, 2). Kiedy cierpiał męczarnie, pragnął umrzeć, uznawał bowiem grób za miejsce ukrycia, z którego może wrócić. „Jeśli krzepki mąż umrze, czyż może znowu żyć?” — zapytał. Następnie z ufnością odpowiedział: „Przez wszystkie dni mej przymusowej pracy będę czekał, aż nadejdzie moja ulga. Ty zawołasz, a ja ci odpowiem. Zatęsknisz za dziełem swych rąk” (Hioba 14:13-15).

Jak Hiob unaocznił swe przekonanie, że Bóg wywoła go z grobu? Posłużył się przykładem drzewa, którego opis wskazuje, że mógł mieć na myśli oliwkę. Oświadczył: „Nawet dla drzewa istnieje nadzieja. Jeśli zostanie ścięte, to znowu wypuści pędy” (Hioba 14:7). Ścięcie oliwki nie oznacza jej kresu. Drzewo obumrze tylko wtedy, gdy się je wyrwie z korzeniami. Jeżeli pozostaną one nietknięte, ponownie wypuści pędy  i odrośnie z odnowionymi siłami.

Nawet jeśli długotrwała posucha wyniszczy drzewo oliwne, jego wyschnięty pień może znów odżyć. „Jeżeli jego korzeń starzeje się w ziemi i w prochu obumiera jego pień, na zapach wody puści pędy i wypuści gałąź jak młoda roślina” (Hioba 14:8, 9). Hiob mieszkał w suchym i pustynnym regionie, gdzie zapewne widział wiele starych pni oliwnych, które wyglądały na wysuszone i obumarłe. Ale gdy przychodził deszcz, „martwe” drzewo wracało do życia, a z korzeni wyrastał nowy pień jak „młoda roślina”. Mając na myśli tę niezwykłą żywotność, pewien ogrodnik z Tunezji nadmienił: „Można powiedzieć, że drzewa oliwne są nieśmiertelne”.

Podobnie jak hodowca tęsknie wyczekuje nowych pędów na wyschniętych drzewach oliwnych, tak Jehowa pragnie wskrzesić swych wiernych sług. Wypatruje chwili, gdy przywróci do życia wiernych ludzi, takich jak Abraham i Sara, Izaak i Rebeka oraz wielu innych (Mateusza 22:31, 32). Jakże cudownie będzie powitać zmarłych i widzieć, że znów prowadzą satysfakcjonujące i owocne życie.

Symboliczne drzewo oliwne

Wyrazem miłosierdzia Bożego jest między innymi Jego bezstronność oraz zamiar wskrzeszenia umarłych. Apostoł Paweł na przykładzie drzewa oliwnego zilustrował miłosierdzie, które Jehowa okazuje ludziom bez względu na ich rasę i pochodzenie. Przez całe wieki Żydzi szczycili się tym, że są Jego ludem wybranym, „potomkami Abrahama” (Jana 8:33; Łukasza 3:8).

Przyjście na świat w narodzie żydowskim nie było samo w sobie warunkiem korzystania z błogosławieństwa Bożego. Niemniej na początku wszyscy uczniowie Jezusa byli Żydami, którzy też dostąpili zaszczytu i jako pierwsi ludzie zostali wybrani przez Boga, by stanowić część obiecanego potomstwa Abrahama (Rodzaju 22:18; Galatów 3:29). Paweł przyrównał tych żydowskich uczniów do symbolicznych gałązek drzewa oliwnego.

Większość rodowitych Żydów odrzuciła Jezusa, zaprzepaszczając przyszłą możliwość wejścia w skład „małej trzódki”, czyli „Izraela Bożego” (Łukasza 12:32; Galatów 6:16). Stali się więc symbolicznymi gałęziami oliwki, które obcięto. Kto miał zająć ich miejsce? Od roku 36 n.e. w skład potomstwa Abrahama zaczęli wchodzić również poganie. Jehowa niejako wszczepił gałązki dzikiej oliwki w ogrodowe drzewo oliwne. Obiecane potomstwo Abrahama mieli zatem tworzyć także ludzie z narodów. Chrześcijanie pochodzenia pogańskiego mogli stać się ‛współuczestnikami korzenia tłustości drzewa oliwnego’ (Rzymian 11:17).

Dla hodowcy wszczepienie gałązki dzikiej oliwki w ogrodowe drzewo oliwne byłoby nie do pomyślenia — „wbrew naturze” (Rzymian 11:24). W dziele The Land and the Book (Kraina i Księga) wyjaśniono: „Jeżeli się zaszczepi szlachetne na dzikim, to jak mówią Arabowie, pierwsze przemoże drugie; nie można jednak liczyć na sukces, gdy się postąpi odwrotnie”. Hebrajscy chrześcijanie również byli zdumieni, kiedy Jehowa „po raz pierwszy zwrócił  uwagę na narody, aby z nich wziąć lud dla swego imienia” (Dzieje 10:44-48; 15:14). Stanowiło to wyraźny dowód, że Bóg nie uzależnił urzeczywistnienia swego zamierzenia od jednego narodu. Otóż „w każdym narodzie godny jego upodobania jest człowiek, który się go boi i czyni to, co prawe” (Dzieje 10:35).

Paweł wskazał, że skoro odcięto niewierne „gałęzie” drzewa oliwnego, czyli Żydów, to samo może się stać z każdym, kto wskutek pychy i nieposłuszeństwa utraci uznanie Jehowy (Rzymian 11:19, 20). Widać z tego wyraźnie, iż nie można traktować niezasłużonej życzliwości Bożej jako coś oczywistego (2 Koryntian 6:1).

Nacieranie oliwą

Pismo Święte nawiązuje do korzystania z oliwy w sensie dosłownym i symbolicznym. W starożytności ‛zmiękczano oliwą’ rany i sińce, aby przyśpieszyć ich gojenie (Izajasza 1:6). W jednej z przypowieści Jezusa miłosierny Samarytanin polał oliwą i winem rany człowieka, którego spotkał na drodze do Jerycha (Łukasza 10:34).

Wylewanie oliwy na głowę orzeźwia i wpływa kojąco (Psalm 141:5). A gdy chrześcijańscy starsi mają do czynienia z kimś chorym duchowo, mogą go ‛nacierać oliwą w imię Jehowy’ (Jakuba 5:14). Ich życzliwe rady oparte na Biblii oraz żarliwe modlitwy za takiego niedomagającego współwyznawcę przyrównano do łagodnej oliwy z oliwek. Co ciekawe, w języku hebrajskim dobrego człowieka określa się czasami idiomatycznym wyrażeniem „czysta oliwa z oliwek”.

„Bujne drzewo oliwne w domu Bożym”

W świetle powyższych informacji nie dziwi fakt, że sług Bożych przyrównano do drzew oliwnych. Dawid pragnął być jak „bujne drzewo oliwne w domu Bożym” (Psalm 52:8). Chciał pozostawać blisko Jehowy i wydawać owoc ku Jego chwale — niczym oliwki otaczające dom izraelskiej rodziny (Psalm 52:9).

Gdy dwuplemienne królestwo Judy okazywało wierność Jehowie, było podobne do „bujnego drzewa oliwnego, o pięknym owocu i wyglądzie” (Jeremiasza 11:15, 16). Ale Judejczycy utracili tę zaszczytną pozycję, ponieważ ‛nie chcieli być posłuszni słowom Jehowy, lecz chodzili za innymi bogami’ (Jeremiasza 11:10).

Chcąc przypominać bujne drzewo oliwne w domu Bożym, musimy słuchać Jehowy i chętnie przyjmować Jego karcenie, którym nas „przycina”, abyśmy wydawali więcej chrześcijańskich owoców (Hebrajczyków 12:5, 6). Ponadto na podobieństwo oliwki, która zapuszcza rozbudowane korzenie, pozwalające jej przetrwać suszę, musimy wzmacniać swe korzenie duchowe, by wytrwać w czasie prób i prześladowań (Mateusza 13:21; Kolosan 2:6, 7).

Drzewo oliwne trafnie symbolizuje wiernego chrześcijanina. Dla świata może on być ‛nieznany, a jednak uznawany’ jest przez Boga. Gdyby w tym systemie rzeczy umarł, znów będzie żył w przyszłym nowym świecie (2 Koryntian 6:9; 2 Piotra 3:13).

Niemal niezniszczalne drzewo oliwne, rokrocznie owocujące, przypomina nam Bożą obietnicę: „Dni mego ludu będą jak dni drzewa; i moi wybrani będą w pełni korzystać z dzieła swoich rąk” (Izajasza 65:22). Ta prorocza zapowiedź spełni się w Bożym nowym świecie (2 Piotra 3:13).

[Przypis]

[Ilustracja na stronie 25]

Prastara zdeformowana oliwka w Jávea w hiszpańskiej prowincji Alicante

 [Ilustracje na stronie 26]

Gaje oliwne w prowincji Grenada w Hiszpanii

[Ilustracja na stronie 26]

Wielowiekowe drzewo oliwne poza murami Jerozolimy

[Ilustracja na stronie 26]

W Biblii wspomniano o zaszczepianiu gałęzi na oliwce

[Ilustracja na stronie 26]

Stare drzewo oliwne otoczone młodymi „sadzonkami”