Rozdział 6

Dbaj o swój organizm!

1, 2. Pod jakim względem ciało ludzkie jest prawdziwym arcydziełem?

MĄDRY król Salomon przyrównał ciało ludzkie do domu z oknami i drzwiami. Setki lat później chrześcijański apostoł Paweł nazwał go „mieszkaniem” (Koheleta 12:3-7; 2 Koryntian 5:1, 2, NP). Podobnie jak dom, ciało trzeba właściwie pielęgnować, żeby móc w pełni z niego korzystać.

² Jakim jesteś „gospodarzem”, jeśli chodzi o pielęgnowanie twego ciała? Czy szanujesz swój organizm? To twój obowiązek, bo w całym dziele stworzenia na ziemi jest ono prawdziwym arcydziełem. Ciało jest bardziej skomplikowane niż jakikolwiek komputer czy też inne urządzenie, jakie dotąd zdołano wynaleźć. Mimo to działa bez awarii, jest niezwykle sprawne i potrafi w zadziwiający sposób przystosować się do warunków. Zdumienie ogarnia, gdy się pomyśli, jak wszystkie kości, mięśnie, naczynia krwionośne, a ponadto cała masa innych narządów i elementów organizmu ludzkiego harmonijnie działa jako jedna zwarta całość. Jak napisał apostoł Paweł, „jedno jest ciało, choć składa się z wielu członków”. Dobrze jest o tym pamiętać i uświadamiać sobie prawdę zawartą w następującej jego wypowiedzi: „Gdy cierpi jeden członek, współcierpią wszystkie inne członki”. Złożony z miliardów komórek organizm stanowi jedną całość. Jeżeli chcesz jak najlepiej skorzystać ze swej młodości, a nawet z całego swego życia, to nie wolno ci zlekceważyć żadnej części swego organizmu. — 1 Koryntian 12:12, 14-26.

3-5. (a) Z jakich ważniejszych powodów powinno się dbać o własny organizm? (Rzymian 14:7, 8) (b) Pod jakim względem zasada, że ‚zbieramy to, co siejemy’, odnosi się do pielęgnowania ciała?

 ³ Istnieje jednak ważniejszy i wznioślejszy powód, dla którego powinieneś jak najlepiej dbać o swój organizm. Chodzi o to, żeby on mógł służyć ku chwale naszego Stwórcy i ku radości twoich rodziców, a także dla dobra bliźnich. Dom zaniedbany nie przynosi zaszczytu architektowi ani budowniczemu. Walący się i brudny budynek albo taki, z którego rozchodzi się przykry zapach, szpeci całe otoczenie. Tak samo przedstawia się sprawa z nami, jeżeli nie dbamy należycie o swoje ciało.

⁴ Zasada biblijna, według której ‚zbieramy to, co siejemy’, dotyczy również pielęgnowania ciała (Galatów 6:7). Od nas samych zależy, czy zebrane „plony” będą dobre, czy złe. Niekoniecznie trzeba czekać do starości, żeby zacząć je zbierać. Żniwa zaczynają się już znacznie wcześniej, niekiedy nawet w bardzo młodym wieku.

⁵ Nie chodzi jedynie o to, żeby nie zachorować. Powinieneś dbać o dobre samopoczucie, ponieważ wtedy będziesz szczęśliwy, będziesz sprawnie pracować, trzeźwo myśleć i będziesz miły dla otoczenia. Na jakie sprawy powinno się więc systematycznie zwracać uwagę?

ZNACZENIE RACJONALNEGO ODŻYWIANIA

6-8. Podaj kilka szczegółów ilustrujących znaczenie racjonalnego uwzględniania w odżywianiu (a) węglowodanów, (b) białka, (c) soli mineralnych i (d) witamin.

⁶ Spożywanie pokarmów daleko wykracza poza ramy zwykłego zaopatrywania w energię. Dostarcza także budulca potrzebnego organizmowi do utrzymania się przy życiu. Z węglowodanów zawartych w cukrze, chlebie i ziemniakach czerpiesz energię. Ale co by się stało, gdyby twoje wyżywienie składało się prawie wyłącznie z takich produktów? Co by to dało, gdybyś chciał poprzestać na samych napojach chłodzących i słodyczach? Twoje ciało  wkrótce zaczęłoby odczuwać brak materiałów niezbędnych do uzupełniania codziennych ubytków.

⁷ Musisz systematycznie doprowadzać do organizmu białko, które się znajduje w mleku, serze, mięsie i w rybach. Bez niego twoje mięśnie szybko by osłabły i zwiotczały, a twój wzrost uległby zahamowaniu. Poza tym potrzebujesz także związków mineralnych, których niedobór wpływa ujemnie na zęby i kości. Dużo soli mineralnych znajduje się w warzywach liściowych. Potrzebujesz również witamin, gdyż regulują one zachodzące w organizmie procesy chemiczne i chronią go przed niektórymi chorobami. Głównym źródłem witamin są owoce i produkty zbożowe. Oprócz tego potrzebujesz dużo wody, będącej podstawowym składnikiem twojej krwi oraz wszelkich płynów tkankowych.

⁸ Skutki dobrego lub złego odżywiania mogą się ujawnić już w młodym wieku, a nie dopiero wtedy, gdy będziesz miał 60 czy 70 lat. Badania przeprowadzone na uczniach wykazały na przykład, że lepsze odżywianie wpływało na wyniki w nauce. Złe żywienie na ogół wpływa niekorzystnie na wyniki pracy i przyczynia się do wzrostu liczby wypadków. Poza tym szybko pozbawia człowieka zdrowego wyglądu i naturalnego piękna.

 CZYSTOŚĆ SPRZYJA ZACHOWANIU ZDROWIA

9-14. (a) Dlaczego regularne mycie się może chronić zdrowie? (b) Jak twoje nawyki pod względem zachowywania czystości wpływają na kształtowanie opinii o tobie? (c) Dlaczego ważne jest regularne i gruntowne mycie zębów? (d) Co sama Biblia mówi o czystości? (Wyjścia 30:17-21; Mateusza 6:17, 18)

⁹ Tak jak więcej zadowolenia daje zamieszkiwanie w czystym domu, tak też życie staje się radośniejsze, gdy dbamy o czystość swego ciała. Regularne zażywanie kąpieli odświeża i służy zdrowiu. Ciało bez przerwy styka się z mikroskopijnymi bakteriami, unoszącymi się w powietrzu i znajdującymi się na przedmiotach, których używamy. Niektóre z nich są chorobotwórcze. Mydło działa bakteriobójczo, a woda spłukuje te drobnoustroje. Szczególnej uwagi wymagają ręce, gdyż nimi chwytasz pokarm i dotykasz innych ludzi oraz przedmiotów, których oni używali.

¹⁰ Zachowując czystość osobistą, nie tylko sam czujesz się lepiej, lecz także uprzyjemniasz życie tym, którzy cię widzą i z tobą się stykają. Co sobie pomyślisz o mieszkańcach brudnego i zaniedbanego domu? Tak samo drudzy są skłonni oceniać ciebie po wyglądzie. Brudna twarz i szyja, nie myte uszy i włosy, brudne ręce czy paznokcie mogą utrudniać nawiązywanie przyjaźni i zdobywanie szacunku. Zachowując czystość, rozwijamy też poczucie własnej godności.

¹¹ Ciało poci się nawet przy nieznacznym wysiłku czy lekkiej pracy. Człowiek spocony może wydawać nieprzyjemną woń. Dzięki regularnym kąpielom oraz myciu się pod pachami i tym podobnych miejscach będziesz przyjemny dla otoczenia. Czystość, tak samo jak racjonalne odżywianie, pomaga zachować zdrowszą i czystszą cerę.

¹² Szczególnej uwagi wymagają zęby. Właśnie na nich lub między nimi mogą się zbierać resztki pokarmów. Wydzielane przez nie kwasy działają szkodliwie na  szkliwo. Po pewnym czasie, niekiedy już po kilku miesiącach, twarde szkliwo rozpuszcza się i w próchniejących zębach powstają dziury. Może to także doprowadzić do zapalenia dziąseł, a w końcu do rozchwiania zębów. Możesz nawet stracić niektóre z nich. Zepsute zęby lub braki w uzębieniu na pewno nie przydadzą ci uroku.

¹³ Czystość jamy ustnej chroni też przed cuchnącym oddechem. Wypicie kilku szklanek wody dziennie sprzyja utrzymaniu jej w czystości. Pamiętaj, że usta są czymś w rodzaju drzwi lub bramy domu. Dom zaniedbany, z którego wnętrza po otwarciu drzwi wioną nieprzyjemne zapachy, najczęściej omija się z daleka.

¹⁴ Co prawda Słowo Boże, Biblia, nie traktuje tych spraw krańcowo (jak niektórzy ludzie), niemniej jednak zachęca do czystości i uczy jej. Czyste ręce i świeżo umyte ciało są często używane do unaocznienia czystości duchowej. Apostoł Paweł napomina: „Oczyśćmy się z wszelkich brudów ciała i ducha, dopełniając uświęcenia naszego w bojaźni Bożej” (2 Koryntian 7:1). Czy jesteśmy czyści wewnątrz, to znaczy w naszych sercach i myślach? Czy wobec tego nie powinniśmy także dążyć do zachowania czystości zewnętrznej?

POTRZEBA ODPOWIEDNIEGO WYPOCZYNKU

15-18. (a) Dlaczego ciału jest potrzebny odpoczynek i sen? (b) Jakie skutki może pociągnąć za sobą brak odpoczynku, choćbyś się nie czuł zmęczony? (c) Dlaczego dbaniem o organizm wyrażamy szacunek dla Boga?

¹⁵ Każdego dnia miliony komórek w organizmie rozpadają się i muszą być zastąpione. W twoim ciele powstają odpady, które głównie wskutek pracy i ruchu gromadzą się w mięśniach. Wywołują one uczucie zmęczenia. Twój organizm musi dostatecznie wypocząć, żeby mógł się uwolnić od nagromadzonych produktów  przemiany materii i wytworzyć nowe komórki, a przez to zachować sprawność i zdrowie. Odpoczynku potrzebuje również twój układ nerwowy, do którego należy też mózg. On po prostu nie może przyjść do siebie, dopóki nie zaśniesz.

¹⁶ Ponieważ jesteś młody, może ci się wydawać, że potrzebujesz niewiele snu. Ale młodzieńczy wigor i energia potrafią mylić. Mogą zamaskować objawy poważnego uszczerbku na zdrowiu wywołanego brakiem wypoczynku. W rzeczywistości rozwijający się młody organizm potrzebuje więcej snu niż organizm człowieka dorosłego. Niedostatek snu hamuje procesy myślowe i zwiększa skłonność do zapominania. Upośledza reakcje cielesne i psychiczne oraz sprawia, że człowiek staje się nerwowy, niespokojny, rozdrażniony i kłótliwy. Uwidacznia się to szczególnie w sytuacjach, które wymagają przeciwstawienia się naciskowi z zewnątrz, albo w stanach napięcia.

¹⁷ Współpracuj więc ze swoim organizmem, zapewniając mu niezbędny odpoczynek. Gdy rodzice każą ci iść do łóżka o określonej godzinie, usłuchaj ich mądrej rady. Jeżeli co noc należycie się wyśpisz, to będziesz lepiej i szybciej pracować. Życie wyda ci się przyjemniejsze i będziesz mieć mniej dolegliwości.

¹⁸ Jeżeli cenimy dar życia, to powinniśmy korzystać ze swego ciała w sposób przynoszący chwałę Stwórcy,  a także Jego Synowi, który oddał swoje życie, abyśmy mogli dostąpić życia wiecznego. Nigdy nie powinniśmy nadużywać ani zaniedbywać swych organizmów ze zwykłej obojętności albo głupoty względnie z samolubstwa. Byłoby to zlekceważeniem Boga, któremu zawdzięczamy nasze życie. Stosujmy się więc do następującej rady biblijnej: „Przeto czy jecie, czy pijecie, czy cokolwiek innego czynicie, wszystko na chwałę Bożą czyńcie” (1 Koryntian 10:31). On szczodrze nas nagrodzi i pobłogosławi za docenianie Jego miłościwych postanowień.

[Pytania do studium]

[Ilustracja na stronie 46]

Racjonalne odżywianie pomaga zachować zdrowie

[Ilustracja na stronie 49]

Ciało potrzebuje wypoczynku, żeby się uwolnić od odpadów