Yawarmanta wak imasta urqhukun. Yawarmantaqa kaykunata urqhukun: glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas, plasma ima nisqata. Glóbulos rojos nisqamantataq hemoglobina nisqata urqhukun. Chay hemoglobinataq juk animalpa yawarninmantapis urqhukuyta atikullantaq. Kay hemoglobina nisqawantaq anemia unquyta, hemorragia unquyta jampinapaq tratamientota ruwakun.

Kay plasma nisqataq 90% yakuyuq, achkha alimentoyuq ima (minerales, azúcares ima nisqa) chantapis hormonas, sales inorgánicas, enzimas ima nisqa tarikullantaq. Kay plasma nisqamantataq factores de coagulación nisqata urqhukun, chantapis albúmina, anticuerpos nisqatawan, unquykunata jampinapaq. Chantapis, gamaglobulina nisqata plasmamanta urqhukullantaq, chaytaqa manchay unqusqa kaqkunaman churanku, achkha anticuerpos nisqa kapusqanrayku, kaytataq unquyta atipaq runaspa yawarninkumanta urqhukun. Chantá glóbulos blancos nisqamantaqa, interferones, interleuquinas nisqata urqhullankutaq, kaykunawantaq cáncer unquyta wak unquykunata ima sanoyachiyta maskʼanku.

¿Cristianos kaykunata churachikunkumanchu unquyninkumanta jampikunankupaq? Bibliaqa imatachus ruwanamanta mana sutʼitachu nin, chayrayku sapa juk, imatachus ruwananta, Diospa ñawpaqinpi conciencian nisqanmanjina akllanan tiyan. Wakin cristianosqa Diosninchik unay tiempopi israelitasman kamachisqanpi tʼukurispa, yawarmanta urqhukusqanta churachikuyta qhisachanku, imaraykuchus Diosninchik israelitasman kamachirqa ñakʼasqa animalpa yawarninta “jallpʼaman yakuta jina sururparichi[nankuta]” (Deuteronomio 12:22-24).  Wakinkunataq yawarta chayri yawarmanta tawa kaqpi urqhusqata qhisachaspapis, chay tawamanta astawan urqhukusqantaqa churachikunku, mana yawartajina chayri runap kawsaynintajina qhawasqankurayku.

Chaywanpis niraq ni imata akllachkaspaqa, allin kanman kaykunata tapurikunanchik: “Yawarmanta urqhusqa tukuy imasta qhisachayta akllaptiy, ¿yachanichu chay qhisachasqaywan, unquyta jampinapaq chayri hemorragia nisqata sayachinapaq, yawarwan chhapusqa jampista qhisachachkasqayta? ¿Juk doctorman sutʼinchaymanchu imaraykuchus yawarmanta urqhusqa jampita churachikuchkasqayta chayri qhisachachkasqayta?”.

Imaynatachus operanankumanta. Doctoresqa hemodilución, chayri recuperación de sangre nisqata ruwanku juk runata operachkaspa. Hemodilución nisqawan operaspaqa, runap yawarninta maquinanipta, juk bolsaman urqhunku, chantá machkhatachus yawarta urqhunku, chay chhikallatataq ‘expansor del plasma’ nisqata churanku, chaymantataq chay yawarninta operachkaspa kutiykuchipunku. Recuperación de sangre nisqawan operachkaspaqa, mayniqmantachus khuchunku chaymanta yawar lluqsimusqanta maquinaswan chʼunqachinku chay yawarta llimphuchaspataq watiqmanta cuerponman kutiykuchipunku. Jinata operaspapis mana tukuy doctoreschu kikillantapuni operanku, chayrayku juk cristianoqa doctorninta tapunan tiyan imaynatachus pay operayta munasqanta.

Imaynatachus operachikunata akllachkaspaqa, kaykunata tapurikunanchik tiyan: “Cuerpoymanta yawarniyta urqhuwankuman  chayqa, pisi tiempollatapis yawarniy sayanman chay, Bibliawan concienciayta yachachisqaymanjina, ¿yawarniytajinallapunichu qhawayman, chayri jallpʼaman jichʼasqa kananpaqjinachu? (Deuteronomio 12:23, 24.) Cuerpoymanta yawarniyta urqhuspa, imawanpis chhapuytawan, watiqmanta kutiykuchipuwankuman chayqa, ¿concienciay juchachawanmanchu? Ni imaymanamanta yawarniyta apaykachanankuta akllayman chayqa, ¿yachanichu chay akllasqaywan  yawarniymanta analisista ruwanankuta, hemodiálisis nisqata ima ruwawanankuta, chantá bomba de circulación extracorpórea nisqa maquinawan operanawankuta, qhisachachkasqayta?”.

Sapa juk cristiano akllanan tiyan, imaynatachus operachikuchkaspa, yawarninta apaykachanankuta. Kikillantataq ruwanan tiyan, ima unquymantapis jampikunanpaq juk chhika yawarninta urqhuspa imawanpis chhapuytawan kutiykuchipuyta munaptinkuqa.