MAYTA kusikunchej wajkuna noqanchejmanta llakikojtinku, noqanchejwan kʼachas kajtinku ima. Noqanchejpis wajkunawan kʼachas kayta atisunman.

Bibliaqa niwanchej kʼacha sonqoyoj runa wajkunaj allinninpi yuyasqanta, chaytaj ruwasqasninpi, parlasqanpi ima yachakusqanta. Kʼacha sonqoyoj runaqa, mana wajkunawan kʼachallachu, nitaj miskʼi simiyojllachu. Manaqa wajkunaj lugarninpi churakun, wajkunata munakusqanraykutaj yanapakun. Tukuy cristianostaj kʼacha sonqoyoj kanapaj kallpachakunanchej tiyan. Imaraykuchus kʼacha sonqoyoj kayqa, Diospa atiyninpa poqoyninmanta ujnin (Gál. 5:22, 23). Jehová Dioswan Jesuswanqa kʼacha sonqoyoj kanku. Noqanchejpis paykuna jina kʼacha sonqoyoj kayta atisunman. Chaymanta astawan yachakunachej.

Kʼacha sonqoyoj runaqa wajkunata khuyakun. Jehová Diospis mayta khuyakuwanchej, kʼachataj “sajra runaspaj jinallataj paymanta mana yuyarikojkunapajpis” (Luc. 6:35). * Por ejemplo, Jehová Diosqa “sajra runaspaj, kʼacha runaspajpis intinta llojsichimun, parachimullantaj cheqan runaspaj, mana cheqan runaspajpis” (Mat. 5:45). Jehová Diospi mana creejkunapis, imastachus Dios mikhunanchejpaj ruwarqa chaykunata mikhuspa sajsakunku, kusikunkutaj.

Jehová Diosqa Adanwan Evawanpis kʼachallataj karqa. Adanwan Evawanqa juchallikusqankutawan “higo laqhesmanta pʼachasta sirakorqanku, chaywantaj maytʼukorqanku”. Chaywanpis Jehová Diosqa, repararqa Adanwan Evawan sumaj pʼachasniyoj kananku kasqanta jallpʼapi khishkas, sajra qhoras ima wiñasqanrayku. Chayrayku Jehová Diosqa “pʼachasta ruwaporqa animalespa qarasninkumanta” (Gén. 3:7, 17, 18, 21).

Jehová Diosqa kʼacha “sajra runaspaj, kʼacha runaspajpis”. Kamachisninwantaj aswan kʼacharaj. Por ejemplo, profeta Zacariaspa tiemponpeqa uj ángel mayta llakikusqa Jerusalén templo watejmanta sayarichikushajtin khuskanpi saqerparikusqanmanta. Jehová Diostaj chay angelpa llakiyninta uyarerqa, ‘sonqochay palabraswantaj’ parlapayarqa (Zac. 1:12-14). Jehová Diosqa profeta Eliaswanpis kʼachallataj karqa. Uj kutipi Eliasqa may llakisqa kasqanrayku Jehová Diosman wañupullaytaña munasqanta nerqa. Jehová Diostaj Elías may phutisqa kasqanta reparaspa uj angelta kacharqa kallpachananpaj. Nicherqataj mana sapallanchu kashasqanta. Ajinamanta  Eliasqa sonqochasqa karqa, profeta jinataj Diosta sirvillarqapuni (1 Rey. 19:1-18). Kunantaj qhawarinachej pichus Jehová Dios jina kʼacha kasqanta.

Jesusqa kay jallpʼapi kashaspa runaswan kʼacha karqa, allinninkutataj maskʼarqa. Ni jaykʼajpis runaspa sonqonta nanacherqachu. Wajkunapi yuyasqanraykutaj nerqa: ‘Noqaman jamuychej tukuy saykʼusqa kajkuna, llasa qʼepiyojkunapis, noqataj samarichisqaykichej. Imaraykuchus yugoyqa llampʼulla’, nispa (Mat. 11:28-30). Runasqa Jesusman mayta kʼaskakoj kanku kʼacha kasqanrayku. Jesusqa runasman mikhucherqa, onqosqastapis sanoyacherqa khuyakusqanrayku. Chantapis runasman tukuy imata Tatanmanta yachacherqa (Mar. 6:34; Mat. 14:14; 15:32-38).

Jesusqa runasta entiendej, sonqochananpaj jinataj parlapayaj. Chayrayku samarikuyta munashaspapis, tukuyta chunka makiwan japʼikoj (Luc. 9:10, 11). Uj kutipi uj warmi yawar apaywan onqosqa kasharqa, payqa 12 watastaña ajina onqosqa kasqa. Chay warmeqa sonqonpi nisqa: ‘Jesuspa ropallantapis llankharisaj chayqa, sanoyapusaj’, nispa. Ajinamanta Jesuspa ropanta llankharerqa. Chay warmeqa, Moisespa Leyninman jina chʼichipaj qhawasqa kasqanrayku mana Jesuspa ropanta llankhaykunanchu karqa (Lev. 15:25-28). Chaywanpis Jesusqa chay warmita mana rimarparqachu. Astawanpis nerqa: “Wawáy, creesqaykirayku sanoyasqaña kanki. Kunanqa sonqo tiyaykusqa ripuy, amaña ñakʼariychu onqoyniykiwan”, nispa (Mar. 5:25-34). Arí, Jesusqa may kʼacha sonqoyojpuni karqa.

Jehová Dioswan Jesuswanqa manchay kʼachas karqanku, chaytaj ruwasqasninkupi yachakorqa. Uj pacha Jesusqa kʼacha sonqoyoj kananchejpaj uj samaritanomanta parlarerqa. Samaritanoswan judioswanqa chejninakoj kanku. Chaywanpis Jesús nerqa chay samaritano uj judiota khuyasqanta. Chay judiotaqa suwas maqaykuspa parti wañusqata saqerparisqanku. Samaritanotajrí chay judioj nanasqasninta jampiykusqa, uj alojamientomantaj apasqa. Chantá alojamientoyojman nisqa: ‘Kay runata qhawaripuway, kutimuspataj tukuy gastasqaykita qopusqayki’, nispa (Luc. 10:29-37).

Kʼacha sonqoyoj kasqanchejqa, mana ruwasqasnillanchejpichu yachakunan tiyan, manaqa miskʼi simiwan parlasqanchejpipis. Bibliapis niwanchej: “Phuteyqa runata mana allinman tukuchin, miskʼi palabrasrí sonqonta tʼikarichin”, nispa (Pro. 12:25). Kʼacha sonqoyoj kaspaqa, wajkunata khuyakusqanchejrayku kʼacha palabraswan kallpachasunchej, sonqochasunchejtaj. Ajinamanta phutikojkunaqa, kallpachakonqanku llakiyninkuta atipanankupaj (Pro. 16:24).

Diosninchej payman rijchʼakojta ruwawasqanchejrayku, tukuypis kʼacha sonqoyoj kayta atisunman (Gén. 1:27). Uj soldadomanta parlarina. Payqa Julio sutikorqa Romamantataj karqa. Uj kutipitaj apóstol Pablota Romaman pusarqa. Sidonman chayaspa Julioqa “Pablowan kʼacha kasqanrayku saqellarqa amigosninta waturikamojta, imallapipis amigosnin yanaparinankupaj” (Hech. 27:3). Pisi tiemponmantaj apóstol Pablo, paywan rejkuna ima barcopi viajashajtinku barconku chinkaykorqa. Jinapi Malta nisqa churuman chayarqanku. Chay churupi tiyakojkunaqa may kʼachas paykunawan karqanku. Chantapis paramusqanrayku, chirimusqanraykutaj, ninata japʼicherqanku barcopi chinkaykojkuna qʼoñikunankupaj (Hech. 28:1, 2). Malta churupi tiyakojkunaqa wajkunata tukuy sonqo japʼikuspa allintapuni ruwarqanku. Chaywanpis mana wakin kutillachu kʼacha sonqoyoj kananchej tiyan.

Jehová Diosta kusichinapajqa, tukuy tiempo kʼachas kananchej tiyan. Chaytaj ruwasqasninchejpi yachakunan tiyan. Chaywanpis ichá wakin  kutisqa wakinkunawan mana kʼachas kayta atillasunmanchu. Ichapis mana predicajta saqewasqanchejrayku, noqallanchejpi yuyasqanchejrayku chayri wajkunata yanapayta manchachikusqanchejrayku. Chaywanpis kʼacha sonqoyoj kasunman Diospa yanapanta mañakuspa, Jehová Dios jina kanapaj kallpachakuspa ima (1 Cor. 2:12).

Chayrayku allin kanman piensarinanchej kʼacha sonqoyojchus manachus kasqanchejpi. Piensarillasunmantaj imaynasmantachus wajkunata sumajta uyarinanchejpi, imaynasmantachus yanapananchejpi ima. Chantapis piensarisunman mana rejsisqanchej runastapis yanapashasqanchejpichus manachus. Allin kanman kallpachakunanchej hermanosninchejta, wajkunatapis astawan rejsinapaj. Ajinamanta reparayta atisunchej imaschus llakichisqankuta, imastachus faltachikusqankutapis. Chantapis imastachus munanchej runas ruwapunawanchejta, chayllatataj noqanchejpis paykunapaj ruwapunachej (Mat. 7:12). Jehová Dios kʼacha sonqoyoj kanapaj yanapanawanchejta mañakuna, paytaj yanapawasunchejpuni (Luc. 11:13).

Apóstol Pabloqa wajkunawan kʼachapuni karqa. Bibliapis niwanchej: ‘Pabloqa waturikoj rejkunata tukuy sonqo japʼikoj’, nispa (Hech. 28:30, 31). Pabloqa runasta munakusqanrayku paykunata parlasqanwan, ruwasqanwan ima kallpachaj. Chayrayku runasqa payman kʼaskakoj kanku. Noqanchejpis Pablo jina kʼachas kajtinchejqa, jawamanta runasta yanapasunman Diospa llajtanman yaykunpunankupaj. Mana predicajta saqewanchejchu chay runaswanpis kʼachas kasunchej chayqa, sonqonkuta llampʼuyachisunman, jinamantataj predicajta saqellawasunman (Rom. 12:20). Chantapis ichá Bibliata estudiayta qallarinkuman.

Chantapis paraisopi wakin wañusqasqa kausarimuspa mayta kusikonqanku miskʼi simiwan parlapayajtinchej. Ajinamanta paykunapis wajkunata miskʼi simillawantaj parlapayanqanku. Jehová Diosqa wiñay kausayta qonqa runa masinta munakojkunaman, kʼachas kajkunaman ima. Sajra runastataj chinkachenqa (Sal. 37:9-11). Diospa Gobiernon gobernamojtenqa tukuypis allinpi kausakusunchej ni imamanta manchachikuspa. Kunanpis kʼacha sonqoyoj kaspa allinpi kausakuyta atisunman.

Bibliaqa niwanchej: “Khuyakuyniyoj runaqa pay kikimpaj allinta ruwakun”, nispa (Pro. 11:17). Runasqa kʼacha runaswan parlarillanku, paykuna jinataj kayta munanku. Jesuspis nerqa: “Imawanchus wajkunata midinkichej, chayllawantaj paykunapis midisonqachej”, nispa (Luc. 6:38). Kʼacha runasqa facilta wajkunawan masichakuyta atinku.

Uj pacha apóstol Pabloqa Éfeso llajtamanta cristianosman nerqa: “Ujkuna ujkunawan kʼachas, may khuyakuyniyojtaj kaychej. Tukuy sonqotaj purajmanta perdonanakuychej”, nispa (Efe. 4:32). Congregacionqa astawan ujchakun hermanospura kʼachas kajtinchej, yanapanakojtinchej ima. Chayrayku ni jaykʼaj wajkunata pʼenqachinapaj jina parlanachu, nillataj sonqota nanachinapaj jina parlanachu. Chantapis manallataj cuento qʼepis kanachu. Astawanqa tukuy atisqanchejta ruwana wajkunata kallpachanapaj (Pro. 12:18). Ajinamanta congregacionninchejpi aswan ujchasqa kasunchej.

Yachakorqanchej jina, kʼacha sonqoyoj kasqanchejta parlasqanchejpi, ruwasqasninchejpi ima rikuchinanchej tiyan. Jehová Dios jina kʼachas, khuyakuyniyojtaj kasqanchejta rikuchisunman wajkunata yanapaspa (Efe. 5:1). Kʼachas kajtinchejqa congregacionninchej astawan ujchakonqa, jawamanta runaspis Diosmanta yachakuyta munanqanku. Chayrayku kallpachakunachej kʼacha sonqoyoj kananchejpaj.