Espíritu santowan kʼajarinachik

“Ruwanapi ama khellachu caychej, espiritupi larwashaj caychej, Señorta sirvispa.” (ROM. 12:11, Mosoj Testamentoj.)

1. Israelitas, ¿imaraykutaq uywasta qʼulachiq kanku chayri wak jaywanasta Diosman jaywaq kanku?

JEHOVÁ DIOSQA, kamachisnin Payta munakusqankuta, munayninta ruwayta munasqankuta ima, rikuchinankupaq ruwasqankuta, may allinpaq qhawan. Ñawpa tiempopi israelitasqa, Diosman agradecekunankupaq, juchasninkumanta perdonta tarinankupaq ima, Ley nisqanmanjina uywasta qʼulachiq kanku chayri wakjina jaywanasta Diosman jaywaq kanku. Jehovaqa, manaña chayjina jaywanasta mañawanchikchu, chaywanpis apóstol Pabloqa, imatachus Jehová mañawasqanchikta, Romanos 12 tʼaqapi sutʼincharqa. Qhawarina imamantachus parlachkasqanchikta.

Kawsachkaq jaywanata

2. Cristianos, ¿imawantaq Jehovaman agradecesunman, chaypaqtaq imatá ruwananchik tiyan?

² (Romanos 12:1, 2, ñawiriy.) Pablo romanosman qillqasqanpi nisqanmanjina, akllasqa cristianosqa —judiospis chayri manapis kachunku— iñiyninkurayku Diospa ñawpaqinpi chiqan runaspaq qhawasqas kanku, manataq imata ruwasqankuraykuchu (Rom. 1:16; 3:20-24). Chantá 12 tʼaqapiqa, Jehová Diosman, kawsasqanchikwan agradecena kasqanta sutʼinchan. Chaypaqtaq, ñawpaqta yuyayninchikta ‘musuqyachinanchik’ tiyan. ¿Imarayku? Imaraykuchus, juchasapa kasqanchikrayku ‘juchap leyninpi, wañuypa leyninpi ima, kachkanchik’ (Rom. 8:2). Chayrayku, ‘sunqunchikpa yuyayninpi musuqman tukunanchik tiyan’, wak parlaypi nisunman, yuyayninchikta, munayninchikta ima, tikrachinanchik tiyan (Efe. 4:23). Chayta ruwanapaqtaq, Diospa yanapanta, espíritu santonta ima, necesitanchik. Chantapis, kay saqra pachap millay ruwaykunasninman mana urmanapaqqa, mayta kallpachakunanchik tiyan (Efe. 2:1-3).

3. ¿Imaraykutaq Diosta yupaychaypi ruwaykunata juntʼanchik?

³ Pabloqa, allin yuyayninchikta, “Diospa munaynin [...] kʼacha, Diosta kusichej, juntʼasqataj” kasqanta yachanapaq, apaykachananchikta nirqa. ¿Imaraykutaq Bibliata sapa pʼunchay ñawirispa tʼukurinchik? ¿Imaraykutaq Diosmanta mañakunchik? ¿Imaraykutaq tantakuykunaman, willayman ima, rinchik? Ancianosman, tukuy chaykunata ruwananchikta yuyaychawasqanchikmanta mayta agradeceptinchikpis, mana chayraykullachu chayta juntʼanchik. Manaqa, espíritu santo, Jehovata munakusqanchikta rikuchinapaq tanqawasqanchikrayku. Chantapis, chaykunata juntʼaspaqa, Diospa munayninmanjina ruwachkanchik (Zac. 4:6; Efe. 5:10). Kawsayninchikta Jehová Diosman juk jaywanatajina jaywayta atisqanchikta yachaspaqa, sunqu juntʼasqa, kusisqataq kanchik.

Sapa juk ruwanapaq atiyniyuq kanchik

4, 5. ¿Imaynatá ancianos japʼisqanku atiyta apaykachananku tiyan?

⁴ (Romanos 12:6-8, ñawiriy.) Pablo nisqanmanjina, Diosqa, “sapa ujman ruwanapaj uj atiyta qhasilla kʼacha yanapayninman jina qowarqanchej”. Chay atiykunamanta wakintaqa, —sunquta pataman uqharinapaq atiyta, kamachinapaq atiyta ima— ancianosllaman qun, chayrayku kamachinapaq atiy japʼisqankuta, tukuy sunqu juntʼanankuta kamachikun.

⁵ Pablo nisqanmanjina ancianosqa, qutuchakuypi —mayqinchus ‘juk cuerpowan kikinchakun’— yachachichkaptinku, yanapachkaptinkupis, kʼuchis kananku tiyan (Rom. 12:4, 5). Apostolesqa, kay Hechos 6:4 pʼitipi  chayman rikchʼakuq yanapanapaq atiymanta parlallarqankutaq: “Noqaykoqa Diosmanta mañaspallapuni kasqayku, Palabranta willaspallapunitaj”, nispa. Chayrayku chay ‘yanapanapaq atiyqa’, qutuchakuymanta hermanosta kallpachanapaq kachkan. Ancianosqa, Diospa Palabran nisqanmanjina hermanosta yachachiptinku, kamachiptinku ima, chay japʼisqanku atiyta juntʼanku. Chaypaqtaq, Diosmanta mañakusqanku, Bibliata sapankupi sumaqta ukhunchasqanku ima, yanapanqa. Chantapis, chay japʼisqanku atiywan, ovejitasta “kusiywan” qhawanankupaq kallpakunanku tiyan (Rom. 12:7, 8; 1 Ped. 5:1-3).

6. ¿Imaynamantá kay yachaqanap qallariyninpi Romanos 12:11 nisqanmanjina ruwasunman?

⁶ Pablo Romanos 12:11 pʼitipi nillantaq: “Ruwanapi ama khellachu caychej, espiritupi larwashaj caychej, Señorta sirvispa”. Ichá ñawpaqtaqa, willayman sunqu kʼajaywan riq kanchik, kunantaq manaña jinata ruwachkasqanchikta reparanchik. Jina kaptin, ¿imatá ruwasunman? Bibliata ñawpaqpijinachus manachus ukhunchachkasqanchikpi tʼukurina, Jehovap espíritu santontataq, astawan mañakuna. Chayta ruwaptinchikqa, Diosta sunqu kʼajaywan yupaychasun, aswan kʼajaywantaq willamullasunpuni (Luc. 11:9, 13; Apo. 2:4; 3:14, 15, 19). Ñawpa tiempo cristianostaqa, espíritu santo, “Diospa may jatuchaj ruwasqasninmanta” willanankupaq kallpacharqa (Hech. 2:4, 11). Kunanpis espíritu santo, kusiywan willamunanchikpaq, ‘espiritupi lawrachkaq kananchikpaq’ ima, tanqawasunman.

Llampʼu sunqus kana

7. ¿Imaraykutaq llampʼu sunqus kananchik tiyan?

⁷ (Romanos 12:3, 16, ñawiriy.) Ima atiypis, ‘Jehovap kʼacha kayninraykulla’ kapuwanchik. Pablo, Corintomanta hermanosman nirqa: “Chay ateyqa Diosmanta jamun”, nispa (2 Cor. 3:5). Chayrayku, imata ruwasqanchikmantapis, mana jatunchakunanchikchu tiyan. Qutuchakuypi ima llamkʼaypi yanapanapaqpis, Diospa bendicionninrayku churasqa kanchik, manataq atiyninchikraykuchu, chaytataq llampʼu sunquwan qhawana (1 Cor. 3:6, 7). Pablo nirqa: “Sapa ujniykichejman niykichej: Ama qankuna kikiykichejmanta aswan sumaj kasqaykichejta yuyakuychejchu”, nispa. Diosta yupaychaypi sunqu juntʼasqa kasqanchik, kusisqa kasqanchik, mana ancha pisipaq qhawakusqanchik imaqa, may allin. Chaywanpis, llampʼu sunquyuq kananchik tiyan, nisunman maykamachus atisqanchikta yachananchik tiyan. Jinata ruwaptinchikqa, mana yuyasqanchikpuni allin kasqanta yuyasunchu, nitaq nisqanchiktapis juntʼachiytapuni maskʼasunchu. Arí, “maychus kasqallanta” ñuqanchikmanta yuyananchik tiyan.

8. “Yuyayniykichejpi yachaysapas kasqan[chikta]” mana yuyanapaq, ¿imatá ruwasunman?

⁸ Ima ruwasqanchikmantapis jatunchakuspaqa, wampus kasunman, imaraykuchus imatapis  ‘Dioslla wiñachin’ (1 Cor. 3:7). Pabloqa, Jehová “sapa ujman creeyta” quwasqanchikta nin. Chayrayku, wakkunamanta aswan kasqanchikta yuyanamantaqa, Dios ‘iñiyta hermanosman qusqanmanjina’ imatapis ruwasqankuta, allinpaq qhawananchik tiyan. Pablo nirqa: “Qankuna ukhupeqa uj sonqolla kaychej”, nispa. Wak cartanpitaq ajinata yuyaycharqa: “Ama imatapis ruwaychejchu churanakuspa, nitaj jatunchakuspa. Astawanqa llampʼu sonqowan sapa uj qhawachun ujkunata paymanta aswan kurajta jina”, nispa (Fili. 2:3). Hermanosninchik, ima ruwayllapipis atipawasqanchikta yuyanapaqqa, chiqamantapuni llampʼu sunqus kananchik tiyan, maytataq kallpachakunanchik tiyan. Chaywanpis jinata ruwaptinchikqa, kay yuyaychayta kasukusun: “Amataj yuyayniykichejpi yachaysapas kasqaykichejta yuyakuychejchu”. Ichá juk hermano Diospaq aswan yapasqata llamkʼasqanrayku, qutuchakuypi tukuymanta allinpaq qhawasqa kanman, chaywanpis, tukuyninchik, qutuchakuypi “pisipaj qhawasqa” ruwanasta juntʼaspa kusikunanchik tiyan, wakkuna chay ruwasqanchikta mana reparaptinkupis (1 Ped. 5:5).

Qutuchakuy jukchasqa kanan tiyan

9. ¿Imaraykutaq Pablo akllasqa cristianosta juk cuerpowan kikincharqa?

⁹ (Romanos 12:4, 5, ñawiriy.) Pabloqa, akllasqa cristianosta juk cuerpowan kikincharqa, chay cuerpotaq umap kamachiyninpi llamkʼan (Col. 1:18). Cuerpoqa, achkha imasniyuq, chaywanpis mana tukuyninkuchu juk imallata ruwanku. Ajinallatataq, akllasqa cristianosqa, “ashkha kaspapis” cuerpop uman “Cristopi uj cuerpolla” kanku. Pabloqa, Efesomanta cristianosman chayman rikchʼakuqta nillarqataq: “Munakuywan parlaspa, tukuy imapi wiñananchej tiyan Cristopi, imaraykuchus paymin cuerpoj umanqa. Paymanta tukuy cuerpoqa allin wakichisqa kashan, sumaj ujchasqa, sumaj tʼinkisqataj ankuswan. Ajinamanta sapa iman maychus ruwananta juntʼashajtin, tukuy cuerpoqa munakuypi wiñan, purajmanta yanapanakuspa”, nispa (Efe. 4:15, 16).

10. ‘Wak ovejasmanta’ kaqkuna, ¿pitataq Umankutajina qhawananku tiyan?

¹⁰ “Wak ovejas[manta]” kaqkuna, mana Cristop ‘cuerponmanta’ kaptinkupis, kay kikinchaymanta mayta yachakunkuman (Juan 10:16). Pablo nirqa: Jehová “Diosqa tukuy imata Cristoj chakisnin uraman churarqa, jinallataj payta churarqa tukuy imapi [qutuchakuypa] Uman kanampajpis” (Efe. 1:22). Diosqa, wak ovejasmanta kaqkunatapis, Cristop kamachiyninpi churarqa. Cristotaq, chay wak ovejas ‘kapuyninmanta’ kasqankurayku, ‘allin kamachi yuyayniyuqpa’ kamachiyninpi churarqa (Mat. 24:45-47). Chayrayku, Jallpʼapi wiñaypaq kawsakuyta munaqkunaqa, Jesucristota Umankutajina qhawananku tiyan. Chantapis, allin kamachi yuyayniyuqta, Diospa Llaqtanta Kamachiqkunata, ancianos kanankupaq sutichasqa hermanosta ima, kasukunanku tiyan (Heb. 13:7, 17). Chaykunata ruwayqa, qutuchakuy jukchasqa kananpaq yanapan.

11. a) ¿Imataq qutuchakuyta jukchan? b) ¿Imatawan Pablo yuyaycharqa?

¹¹ (Romanos 12:9, 10, ñawiriy.) Qutuchakuyqa, munakuyrayku jukchasqa kachkan, ‘imaraykuchus munakuyqa tukuy imata jukchan’ (Col. 3:14). Pabloqa, Romanos cartamanta 12 tʼaqapi, hermanospa munakuyninku “tukuy sonqo kachun, ama simillamantachu” nispa, chayta sutʼinchachkarqa. Chantapis nillantaq: “Hermanos jina tukuy sonqo munanakuychej”, nispa. Chay yuyachaykunata kasukuptinchikqa, hermanospura jatunpaq qhawanakusunchik. Pablo nillantaq: “Ujkuna ujkunata aswan allimpaj qhawaspa”, nispa. Chaywanpis munakuyqa, mana wawa sunqu kaywan kikinchu. Qutuchakuy llimphu kanallanpaqpuniqa, tukuy imata ruwananchik tiyan. Chayrayku Pabloqa, munakuymanta parlaytawan kayta nirqa: “Sajra kajta chejniychej, allin kajmantaj kʼaskaychej”, nispa.

Waqyarikuyta yachana

12. ¿Imatataq Macedoniamanta hermanospa ruwasqanku yachachiwanchik?

¹² (Romanos 12:13, ñawiriy.) Hermanosta munakusqanchikrayku, atisqanchikmanjina  “Diospa ajllasqasnin pisichikojtinku, paykunata yanapa[sunchik]”. Wakchas kaptinchikpis, wakkunata kapuwasqanchikmanjina yanaparinanchik tiyan. Pabloqa, Macedoniapi cristianosmanta nirqa: “May phutiykunapi kashaspapis, kusikuyninku jatun karqa; may wajchas kashaspapis, kʼacha kaypi qhapaj kasqankurayku tukuy sonqo ofrendata jaywarqanku. Noqaqa testigo kani: Paykunaqa atisqankuman jina tukuy sonqo qorqanku, atisqankumantapis astawanraj. Maytapuni paykuna mañarikuwarqayku chay tantasqanku yanapata japʼinaykuta, [Judeaman] llakiypi kaj hermanosman apanaykupaj” (2 Cor. 8:2-4). Paykunaqa, wakchas kaspapis, mana michʼaschu karqanku. Astawanpis, kapuyninkuwan Judeapi hermanosta yanaparispa kusikurqanku.

13. “Wajyarikuyta yachaychej” nisqa rimaykuna, ¿ima niyta munan?

¹³ Griego simipiqa, “wajyarikuyta yachaychej” nispa, wakkunata waqyarikuypi ñawpaqpi kanamanta parlachkan. Chay yuyaychaytaqa, pitapis mikhunata jaywarinapaq wasinchikman waqyarikuspa juntʼayta atisunman, jinata ruwaspaqa munakuyninchikta rikuchinchik. Chaywanpis allinta reparaptinchikqa, wakjinasmantapis chay yuyaychayta juntʼallasunmantaq. Sutʼincharinapaq, mana kapuwasqanchikrayku chayri kallpanchik pisiyapusqanrayku mana juk mikhunata wakichiyta atiptinchikqa, ichapis tʼimpusqa miskʼi yakituta jaywarisunman. Chaykunata ruwaspaqa, waqyarikuyta yachasqanchikta rikuchichkallanchiktaq.

14. a) “Waqyarikuy” rimay, ¿ima niyta munan? b) ¿Imaynamantá wak suyuyuq runasta munakusqanchikta rikuchisunman?

¹⁴ Waqyarikuyta yachanapaqqa, imaynatachus wak suyuyuq runasmanta yuyasqanchikta tikrachinanchik tiyan. Griego simipiqa, “waqyarikuy” rimaypaq, iskay rimaykunata uqharikun, niytataq munan “mana riqsisqata munakuy”. ¿Imatá mana suyunchikmanta chayri mana riqsisqanchik runamanta yuyanchik? Wak suyuyuq runasman Diosmanta willanankupaq wak qalluta yachakuqkunaqa, waqyarikuyta yachasqankuta rikuchichkanku. Ichá mana tukuychu chayta ruwayta atisun. Chaywanpis, chay runasta Buenas nuevas para gente de todas las naciones, nisqa folletowan yanapanapaq kallpachakusunman. Kay folletoqa, juk willayta achkha qalluspi rikuchin. Ichá qampis, kay folletowan juk runaman willasqaykita yuyarikunki.

Wakkunapaq allin sunquyuq kana

15. ¿Imaynatá Jesús, Romanos 12:15 nisqanta juntʼarqa?

¹⁵ (Romanos 12:15, ñawiriy.) Pabloqa, kay  pʼitipi wakkunapaq allin sunquyuq (empatía) kanamanta parlachkarqa. Arí, wakpa llakiyninta chayri kusiyninta, ñuqanchikpatapis kanmanjina entiendeyta yachananchik tiyan. Espíritu santo ñuqanchikpi kʼajarinanta saqiptinchikqa, wakkunapis llakiyninkumanta khuyakusqanchikta, kusikuptinku kusikusqanchikta ima, rikunqanku. Jesuspis ajina karqa. Payqa, 70 discipulosnin willaq risqankumanta kusisqas kutimuptinkuqa, kusikullarqataq. Arí, “Jesusqa Espíritu Santonejta may kusisqa” kachkarqa (Luc. 10:17-21). Chaywanpis, amigon Lázaro wañupuptinqa, wakkunata waqaqta rikuspa waqarikullarqataq (Juan 11:32-35).

16. ¿Imaynamantá wakkunapaq allin sunquyuq kasqanchikta rikuchisunman, pikunataq chayta astawan rikuchinanku tiyan?

¹⁶ Jesusjina ruwananchik tiyan. Hermanosninchik kusikuptinkuqa, kusikunallataq, llakikuptinkutaq llakikunallataq. ¿Imaynamantá chayta ruwasunman? Juk hermano llakisqa kachkaptinqa, allin kanman pacienciawan uyarinanchik, ñuqanchikpis chay llakiyniyuq kachkasunmanjina. Ichá wakin kuti waqana kaptinpis, waqallasuntaq (1 Ped. 1:22). Ancianosqa, apóstol Pablo wakkunapaq allin sunquyuq kanamanta yuyaychasqanta astawan kasukunanku tiyan.

17. Kay Romanos 12 tʼaqapi ukhunchasqanchikmanta, ¿imatá yachakunchik, imamantataq qhipan yachaqanapi parlasun?

¹⁷ Romanos 12 tʼaqapi ukhunchasqanchikpiqa, may achkha yuyaychaykuna kawsayninchikpaq, hermanoswan sumaqta kawsakunapaq ima tiyan. Qhipan yachaqanapiqa, kay tʼaqamanta mana ukhunchasqanchik pʼitikunata ukhunchasun. Chaypitaq, mana qutuchakuymanta kaqkunata, willayninchikman churanakuqkunata chayri qhatiykachawanchik chaykunata, imaynatachus qhawanamanta yachakusun.

Yuyarinapaq

• ¿Imaynatá espíritu santo ñuqanchikpi kʼajarichkasqanta rikuchisunman?

• ¿Imaraykutaq Diosta llampʼu sunquwan yupaychananchik tiyan?

• ¿Imaynamantá hermanosninchikpaq allin sunquyuq kasqanchikta, khuyakusqanchikta ima, rikuchisunman?

[Tapuykuna]

[4 paginapi dibujos/fotos]

¿Imaraykutaq Diosta yupaychaypi ruwaykunasninchikta juntʼanchik?

[6 paginapi dibujo/foto]

¿Imaynatá wak suyuyuq runasman Reinomanta allin willaykunata riqsichisunman?