Hermanosninchikta astawan munakunachik

“Jinallataj munakuypi puriychej, imaynatachus Cristopis munakuwarqanchej, ajinata.” (EFE. 5:2.)

1. Jesús nisqanmanjina, ¿imamantá chiqa discípulos riqsisqa kananku karqa?

JEHOVAMANTA sutʼinchaqkunaqa, wasimanta wasi willasqankurayku riqsisqa kanku. Chaywanpis Jesucristoqa, chiqa discipulosnin munanakusqankurayku riqsisqa kanankuta sutʼinchallarqataq. Pay nirqa: “Uj mosoj kamachisqata qoykichej: Purajmanta munanakuychej. Imaynatachus noqa munakorqaykichej, ajinallatataj qankunapis purajmanta munanakuychej. Qankunachus munanakunkichej chayqa, tukuy runas yachanqanku yachachisqasniy kasqaykichejta” (Juan 13:34, 35).

2, 3. Diospa llaqtanpi munanakuyta rikuspa, ¿imaynatá achkha runas sientekunku?

² Chiqa cristianos munanakusqankujinaqa, ni maypi rikukunchu. Chay munakuyqa, fierrosta jukchaq imanjina, Jehovap kamachisninta jukchan, llampʼu sunqu runastataq llaqtanman pusamun. Chaytaq, Camerunmanta Marcelinopi rikukun, payqa llamkʼayninpi accidentakuspa ciegoyapusqa. Runastaq, layqa kasqanrayku ciegoyapusqanta parlasqanku. Iglesianmanta pastornin, wakkuna ima, sunquchanankumantaqa, chay iglesiamanta wikchʼusqanku. Aswan qhipamanqa, juk Jehovamanta sutʼinchaq tantakuykunaman waqyarisqa, Marcelinotaq, wikchʼunankuta yuyaspa rinanmanta iskayrayasqa.

³ Jinapis, Tantakunapaq Wasiman risqa, kʼachamanta japʼisqankuta rikuspataq, tʼukuchkaq qhipakusqa. Bibliap yachachiykunasninta uyarisqanqa, mayta sunquchasqa. Chayrayku, tukuy tantakuykunaman riyta qallarisqa, yachakusqanpi ñawparispataq, 2006 watapi bautizakusqa. Kunanqa, familiaresninman, vecinosninman ima, chiqa yachachiymanta parlan, achkha runasmantaq, Bibliamanta yachachichkan. Chantapis, Diospa llaqtanpi munanakusqankuta payjina rikunankuta munan.

4. Pablo ‘munakuypi puriychik’ nisqanta, ¿imaraykutaq kasukunanchik tiyan?

⁴ Chiqa cristianospa munanakuyninkuqa, munarinapaqjina, chaywanpis munakuyninchikta mana rikuchiptinchikqa, pisimanta pisi chinkapunman. Chiri chʼisipi runas, nina lawraypi qʼuñikuyta munasqankupi tʼukuriy. Chay ninaman llantʼata mana inqhaptinkuqa, wañupunman. Kikillantaq munakuywanqa, cristianosta jukchanallanpaqpuniqa, sapa cristiano, munakuyta rikuchinallanpuni tiyan. ¿Imaynamantá? Apóstol Pablo kutichin: “Jinallataj munakuypi puriychej, imaynatachus Cristopis munakuwarqanchej, ajinata. Pay kikin Diosman jaywaykukorqa noqanchejrayku qʼolachinapaj uywa wañuchisqa ima munayta qʼaparishaj jina”, nispa (Efe. 5:2). ¿Imaynatá ‘munakuypi purillasunmanpuni’? Kay tapuypa kutichiyninta qhawarina.

“Qankunapis [...] sonqoykichejta jatunta kichariychej”

5, 6. Pablo, ¿imaraykutaq Corintomanta hermanosta sunqunkuta jatunta kicharinankuta mañarqa?

⁵ Pablo, Corintopi cristianosman qillqarqa: “Qankunaman sutʼita parlamuyku mana imata pakaspa, sonqoykutaj jatunta kicharikun qankunaqaj. Noqaykoj sonqoykoqa qankunapaj mana wisqʼasqachu. Qankunaj sonqoykichejri, noqaykupaj wisqʼasqa. Kunanqa kikillantataj  kutichispa niykichej: Qankunapis ama manchachikuspa sonqoykichejta jatunta kichariychej. Wawasman jina parlashaykichej”, nispa (2 Cor. 6:11-13). ¿Imaraykutaq Pablo sunqunkuta jatunta kicharinankuta nirqa?

⁶ Chay llaqtapi qutuchakuy, imaynatachus rikhurisqanta yuyarina. Pabloqa, 50 watap tukukuyninpi Corintoman chayarqa, qallariypiqa achkha chʼampaykunata atiparqa. Runastaq mana unaypichu allin willaykunata japʼikurqanku. Pabloqa, chay musuq qutuchakuypi yachachinanpaq, kallpachananpaq ima, “wata sojta killayojta” qhipakurqa. Chayraykuchá, chay hermanosta mayta munakurqa (Hech. 18:5, 6, 9-11). Paykunataq, kikinta munakunanku karqa. Chaywanpis wakinqa, Pablopaq phiñakurqanku, ichá sutʼita yuyaychasqanrayku (1 Cor. 5:1-5; 6:1-10). Chayrí, ‘sumaq yachaqman tukuq apostolespa’ nisqankuta japʼikusqankurayku (2 Cor. 11:5, 6). Ajinapis amapis kachun, Pabloqa munakuyninkuta rikuyta munarqa. Chayrayku, paypaq, wak cristianospaq ima, sunqunkuta jatunta kicharinankuta mañarqa.

7. ¿Imaynamantá tukuy hermanosninchikta munakunapaq sunqunchikta jatunta kicharisunman?

⁷ ¿Ñuqanchikrí? Hermanosninchikta astawan munakunapaq, ¿sunqunchikta jatunta kicharisunmanchu? Yachanchikjina, mitanchikmanta kaqkunawan, ñuqanchikjina kaqkunawan imaqa, allinta apanakuyta atillanchik. Chaywanpis, ajinata ruway wakkunamanta karunchawaptinchikqa, sunqunchikta astawan kicharinanchik tiyan. Chayrayku, allin kanman tapurikunanchik: “¿Amigosnillaywanchu astawan willamuni? Maymanpis puriykachariq rinapaq, chayri imatapis ruwayta munachkaspa, ¿wak hermanosta waqyarinichu? Tantakuykunaman manaraq unaychu jamuqkunamanta, ¿ichapis astawan qhipaman amigosniy kanqanku nispachu karunchakuni? Qutuchakuypi, ¿tukuy hermanostachu qʼapirini chayri parlapayarini?”.

8, 9. Romanos 15:7 pʼiti nisqan, ¿imaynatá hermanosninchikta astawan munakunapaq yanapawanchik?

⁸ Pablo romanosman qillqasqanqa, hermanosninchikta munakunanchik kasqanta rikuchiwanchik (Romanos 15:7, ñawiriy). Kay pʼitipi, griego qallupi “japʼiychej” rimayqa, “pitapis amigonchikpaqjina qhawanamanta” parlachkan. Biblia nisqanmanjinaqa, ñawpa tiempopi, amigosninta wasinman waqyarikuqqa, wasinpi kasqankumanta kusisqa kasqanta niq. Cristoqa, qutuchakuypi ajinata japʼiwanchik, chayraykutaq, tukuy hermanosninchikwan kikinta ruwanata mañawanchik.

⁹ Tantakuypi chayri mayniqllapipis hermanosta qʼapirichkaspa, ¿mayqin hermanostachus unaysituña mana rikurqankichu chayri mana parlapayarirqankichu chaykunata, juk chhikanta parlapayariyta atiwaqchu? Qhipan tantakuypi kikillantataq ruwanki chayqa, pisi tiempollapi, qutuchakuymanta yaqha tukuy hermanoswan sumaqta parlarinki. Chantapis, juk tantakuypi mana tukuywan parlarisqaykimanta, ama llakikuychu; ni pipis sapa  tantakuypi mana qʼapirisqaykimanta phiñakunanchu tiyan.

10. Jehovap llaqtanpi, ¿imatataq tukuyninchik ruwayta atinchik, imaynatataq chayta ruwasunman?

¹⁰ Hermanosta qʼapirispaqa, sumaqta paykunawan parlarisunman, ajinamantataq ichá sumaq amigosta ruwakusunman. Sutʼincharinapaq, juk jatun tantakuypi wak hermanoswan riqsinakuytawan parlarisun chayqa, amigosta ruwakusunchik, chantá qhipan jatun tantakuypitaq, tinkullaytataq munasunchik. Tantakunapaq Wasista ruwaqkuna, ima ñakʼariy kasqanrayku yanapaqkuna ima, khuska llamkʼanku. Ajinamantaqa, kʼacha kaykunasninkuta riqsinakunku, sumaq amigosmantaq tukunku. Arí, Jehovap llaqtanpiqa, mayllapipis hermanoswan allinta apanakuyta atinchik. Sunqunchikta jatunta kichariptinchik, tukuywan amigos kayta maskʼaptinchik imaqa, munanakuyninchik astawan wiñanqa.

Wakkunawan parlarinapaq tiempochakuna

11. Marcos 10:13-16, ¿imatá Jesusmanta rikuchin?

¹¹ Tukuy cristianos, Jesusjina kanapaq kallpachakusunman. Paymanqa, tukuypis mana manchachikuspa qayllaq kanku. Juk kutiqa, achkha tatas wawasninkuta payman apayta munarqanku, discipulosnintaq jarkʼarqanku. ¿Imatá Jesús ruwarqa? Pay nirqa: “Saqeychej wawasta noqaman jamojta, amataj jarkʼaychejchu, imaraykuchus Diospa reinonqa paykuna jina kajkunajta”, nispa. Chantá, “Jesusqa wawasta marqʼariykukorqa, makisninwan sapa ujta llankhaykurispataj, paykunata bendecerqa” (Mar. 10:13-16). Chay wawitas, Sumaq Yachachiq munarikusqanmanta imayna kusisqachus sientekusqankupi, tʼukuriy.

12. ¿Ima ruwaykunata ruwaspataq, mana piwanpis parlayta munasqanchikta yuyachisunman?

¹² Sapa juk tapurikuna: “¿Wakkuna ñuqaman qayllamuyta manchachikunkuchu, chayrí parlarinaypaq mana tiempoyuq kasqaytachu yuyanku?”, nispa. Wakin ruwaykuna allillan kaptinpis, wakin kutiqa, chay ruwaykunawan mana piwanpis parlayta munasqanchikta wakkunata yuyachisunman. Wakkunawan kachkaspa, celularninchikta tʼuqpichkanchik, chayri audifonoswan takiykunata uyarichkanchik chayqa, ichá mana paykunawan kayta munasqanchikta yuyankuman. Chantapis, imatachus ruwananchikta celularpijina qillqasqanchikta qhawaspa puriptinchikqa, wakkunaqa, mana paykunawan parlayta munasqanchikta yuyankuman. Yachanchikjina “tiempoqa tiyan chʼinyanapaj”, chaywanpis runaswan kachkaspaqa, ‘parlanapaq tiempo’ kanman (Ecl. 3:7). Ichá pipis ninman: “Mana piwanpis parlayta atillanichu”, nispa chayri, “Ni piwan parlanaypaqjina jatarini”, nispa. Jina kaptinpis, tukuywan kʼachamanta parlarinapaq kallpachakuna tiyan; ajinamanta munakuyninchikta rikuchisunchik, imaraykuchus munakuqqa, mana “payllapajchu imatapis maskʼan” (1 Cor. 13:5, 6).

13. Pablo nisqanmanjina, ¿imaynatá Timoteo qutuchakuypi hermanosta qhawanan karqa?

¹³ Pabloqa, wayna Timoteoman, qutuchakuypi tukuy hermanosta jatunpaq qhawananta nirqa (1 Timoteo 5:1, 2, ñawiriy). Ñuqanchikpis, kuraqkunata tatanchiktajina chayri mamanchiktajina qhawananchik tiyan, astawan sullkʼastataq wawqinchiktajina. Ajinata ruwaptinchik, ñuqanchikwan kaqkunaqa, kusisqa sientekunqanku.

14. Kallpachanapaqjina parlay, ¿yanapakunchu?

¹⁴ Wakkunata kallpachanapaqjina parlayqa, iñiyninkuta kallpachan, kusisqa kanankupaqtaq yanapan. Betelpi llamkʼaq juk hermanoqa, chaypi llamkʼayta qallarichkaptin, unaytaña llamkʼaq betelitas paywan parlasqankumanta yuyarikun. Kallpachanankupaqjina parlapayasqankuqa, familiankumanta kasqanta yuyachirqa. Kunanqa, paypis kikillantataq wak betelitaswan ruwayta maskʼan.

Llampʼu sunqu kayqa, allinyakapunapaq yanapawanchik

15. ¿Cristianos ukhupi phiñanakuy rikhuriyta atinmanchu?

¹⁵ Ñawpa tiempopi, Filipos llaqtamanta Evodiawan Sintiquewanqa, phiñanakusqankuta  mana allinchayta atillarqankuchu (Fili. 4:2, 3). Pablowan Bernabewanpis, phiñanakuspa tʼaqanakurqanku, chaytataq achkha cristianos yacharqanku (Hech. 15:37-39). Arí, cristianos ukhupipis phiñanakuy rikhuriyta atinman. Jehovaqa, chay chʼampaykunata allinchanapaq yanapawanchik, chaywanpis ñuqanchikmanta juk imata suyan.

16, 17. a) ¿Imaynatá llampʼu sunqu kay chʼampayta allinchanapaq yanapan? b) Llampʼu sunqu kay may allin kasqan, ¿imaynamantá Jacobwan Esauwan tinkukusqankupi rikukun?

¹⁶ Wisqʼasqa wasi punkutaqa, llavewan kicharinchik, kikillantataq phiñanakuyta allinchanapaq, juk “llave” tiyapunawanchik tiyan, chay llavetaq llampʼu sunqu kay (Santiago 4:10, ñawiriy). Kunanqa, imaynatachus chay “llave” Bibliap nisqanmanjina ruwananchikpaq yanapawasqanchikta, rikusunchik.

¹⁷ Esauqa, wawqin Jacob kuraq churijina japʼinanta japʼikapusqanmanta, mayta phiñakuspa wañuchiyta munarqa, chayraykutaq Jacob ayqikurqa. Iskay chunka watanmantaq, Jacobqa wawqinwan tinkukuyta ‘mayta manchachikurqa’. Esaú wañuchinanta yuyasqanraykutaq, paywan tinkukuchkaptin, qayllanankama “qanchis kutita pampakama kʼumuykukorqa”. ¿Imatá Esaú chayta rikuspa ruwarqa? “Correspa, Jacobta ojllaykuspa muchʼaykorqa. Chantá iskayninku waqarikorqanku”. Esaup sunqunpi, Jacobpaq chiqnikuy karqaraq chaypis, Jacobpa llampʼu sunqu kaynin, mana phiñanakuspalla allinyakapunankupaq yanaparqa, jinamantataq mana ima maqanakuypis karqachu (Gén. 27:41; 32:3-8; 33:3, 4).

18, 19. a) Juk hermanowan phiñanakunchik chay, ¿imaraykutaq Bibliap nisqanmanjina allinyakapuyta maskʼananchik tiyan? b)  Hermanonchikwan allinyakapunapaq ruwasqanchik qhasipaqjina kaptin, ¿imaraykutaq mana saykʼunanchikchu tiyan?

¹⁸ Bibliapiqa, phiñanakuykunata allinchanapaq achkha yuyaychaykuna tiyan (Mat. 5:23, 24; 18:15-17; Efe. 4:26, 27). * Chaywanpis, mana chhika llampʼu sunquschu kasunchik chayqa, mana piwanpis allinyakuyta atillasunchikchu. Chantapis, makinchikpi “llave” kachkaptin, nisunman llampʼu sunqu kayta atichkaspa, piwanchus phiñanakunchik chayraq, llampʼu sunqu kaspa ñuqanchikwan allinyakuq jamunanta suyaspaqa, mana imatapis allinchasunchu.

¹⁹ Hermanonchikwan allinyakapunapaq ruwasqanchik qhasipaqjina kaptinpis, mana  saykʼuspa atisqanchikta ruwanallapuni. Ichá chay hermanoqa, astawan tiempota necesitanman. Josep wawqisninmanta yuyarikuna. Paykunaqa, José, Egiptopi Faraonpa wasinpi kamachichkaptinraq, payta wasanchasqankumanta pesachikusqankuta, rikuchirqanku. Chaywanpis Joseqa, perdonarqa. Astawan qhipamantaq, tukuyninkumanta Jehovap sutinta jatunchaq suyu rikhurirqa (Gén. 50:15-21). Hermanosninchikwan allinta kawsakuspaqa, Jehovap llaqtan jukchasqa, kusisqa kananpaq ima, yanapachkasqanchikta ama qunqanachu (Colosenses 3:12-14).

‘Chiqamanta ruwasqasninchikwan’ munakunachik

20, 21. Jesús apostolesninpa chakisninta mayllasqanmanta, ¿imatá yachakunchik?

²⁰ Jesusqa, niraq wañuchichkaptinku apostolesninman nirqa: “Chayta noqa ruwani, qankunapis noqa jina ruwanaykichejpaj”, nispa (Juan 13:15). Jesusqa, mana kʼacha kasqanraykullachu, nitaq ruwakunanpuni kasqanraykullachu, 12 apostolesninpa chakisninta mayllarqa. Niraq chayta qillqachkaspa, Juan nirqa: “Imaynatachus kay pachapi paypata kajkunata munakorqa, ajinata paykunataqa tukukuykama munakorqa” (Juan 13:1). Jesusqa, discipulosninta munakusqanrayku, chakisninkuta mayllarqa. Chayrayku, discipulosninpis ruwasqankuwan, munakuyninkuta rikuchinakunanku karqa. Arí, chiqa munakuyqa, hermanosninchikpa allinninkuta maskʼanapaq tanqawanchik.

²¹ Apóstol Pedroqa, imaraykuchus Diospa Churin chakisninta mayllasqanta entiendesqanrayku, astawan qhipaman qillqarqa: “Kunanqa qankuna cheqa kajta kasuspa, almasniykichejta llimphucharqankichej, hermanosniykichejta chʼuwa sonqowan munakunaykichejpaj mana llullakuspa. Kunantaj astawan astawan munanakuychej tukuy sonqowan”, nispa (1 Ped. 1:22). Chayrayku apóstol Juanpis, cristianosta jinata yuyarichirqa: “Wawitasníy, ama simillawanchu munanakusun, astawanqa cheqamanta ruwasqasninchejwan rikuchinanchej munakusqanchejta”, nispa (1 Juan 3:18). Ñuqanchikpis, ruwasqasninchikwan hermanosninchikta munakusqanchikta rikuchinachik.

[Sutʼinchaynin]

¿Yuyarikunkichu?

• ¿Imatá hermanosninchikta astawan munakunapaq ruwasunman?

• ¿Imaynatá hermanosninchikpaq astawan tiempochakusunman?

• ¿Imaynatá llampʼu sunqu kay, phiñanakuy kaptin yanapawanchik?

• Hermanosninchikpa allinninkuta maskʼanapaq, ¿ima tanqawasun?

[Tapuykuna]

[21 paginapi dibujo/foto]

Hermanosninchikman munakuyninchikta rikuchina

[23 paginapi dibujo/foto]

Wakkunawan parlarinaykipaq tiempochakuypuni