Jukchasqas kasqanchikqa Diosta jatunchan

“Kʼuchi kaychej Espiritupi ujlla kasqaykichejta waqaychanaykichejpaj, allin kawsaypi uj sonqolla kaspa.” (EFE 4:3.)

1. ¿Imaynamantá ñawpa siglopi Éfeso qutuchakuy Diosta jatuncharqa?

ÑAWPA siglopi Éfeso qutuchakuy may jukchasqa kasqanqa, chiqa Diosta jatuncharqa. Efesopiqa, rantinapaq, ranqhanapaq sumaq karqa, chayrayku wakin hermanosqa qhapaq, wata runasniyuqtaq karqanku. Wakintaq wata runas kaspa wakchaschá karqanku (Efe. 6:5, 9). Wakin hermanostaq, Pablo, Éfeso sinagogapi 3 killata willasqanpi chiqa kaqta yachakuq judíos karqanku. Wakintaq mana judíos karqanku, paykunaqa diosa Artemista yupaychayta, yatiris kayta ima saqirqanku (Hech. 19:8, 19, 26). Arí, chiqa religionqa, runasta tukuyniqmanta jukcharqa. Pablopis, jukchasqa kasqanku Jehovata jatunchasqanmanta nirqa: “Paypuni jatunchasqa kachun [qutuchakuypi]”, nispa (Efe. 3:21).

2. ¿Imastaq Éfeso qutuchakuyta tʼaqanachinanpaqjina kachkarqa?

² Efesopiqa, tʼaqanakunankupaqjina mana allin ruwaykuna rikhurinayachkarqa. Pabloqa, ancianosman nirqaña: “Chay runasqa qankuna ukhullamantataj rikhurenqanku, cheqa kajta qʼewispa creejkunata paykunaj qhepankuta pusanankupaj”, nispa (Hech. 20:30). Chantapis wakin hermanosqa, tʼaqanachiyta munachkallarqankupuni. Pabloqa, chay ‘espíritu, Diosta mana kasuqkunapi trabajasqanta’ nirqa (Efe. 2:2; 4:22).

Juk carta jukchasqa kanamanta parlan

3, 4. ¿Imaynasmantataq Pablo efesiosman cartata qillqasqanpi jukchasqas kaymanta parlan?

³ Pabloqa, qutuchakuypi khuska llamkʼanapaq,  jukchasqa kanapaq ima, sapa juk kallpachakuna kasqanta yacharqa. Chayrayku, Dios yuyaychasqanmanjina efesiosman juk cartata qillqasqanpi, jukchasqa kaymanta parlarqa. Payqa, Diospa munayninmanta kayta nirqa: “Ujllaman tantanqa [...] Cristoj kamachiynimpi kanankupaj”, nispa (Efe. 1:10). Chantapis cristianosta, wasita ruwasqa rumiswan kikinchaspa, nirqa: “Chay sumaj ruwasqa waseqa wiñashan, Señorpi sumaj santo templo kanampaj”, nispa (Efe. 2:20, 21). Chantá, judíos, mana judioswan imaraykuchus jukchasqas kasqankumanta parlarqa. Jehová tukuyman kawsayta qusqanta yuyarichispataq, nirqa: “Tukuy ayllu paymantamin japʼin sutita janaj pachapi, jinallataj kay pachapipis”, nispa (Efe. 3:5, 6, 14, 15).

⁴ Efesios 4 tʼaqata ukhunchachkaspa, imaraykuchus jukchasqas kanapaq kallpachakuna kasqanta, imaynatachus Jehová mana tʼaqanakunapaq yanapawasqanchikta, imastachus jukchasqallapuni kanapaq ruwanata ima, qhawarisun. Kay yachaqana yanapanawanchikpaqqa, Efesios 4 tʼaqata ñawirina tiyan.

¿Imaraykutaq jukchasqasllapuni kanapaq kallpachakuna tiyan?

5. ¿Imaraykutaq ángeles, Diosta jukchasqas yupaychayta atinku, imaraykutaq paykunajina ruwayta mana atillanchikchu?

⁵ Pabloqa, Efesomanta cristianosman nirqa: “Kʼuchi kaychej Espiritupi ujlla kasqaykichejta waqaychanaykichejpaj, allin kawsaypi uj sonqolla kaspa”, nispa (Efe. 4:3). Imaraykuchus chaypaq kallpachakuna kasqanta yachanapaq, Diospa angelesninpi tʼukurina. Jallpʼantinpiqa, tukuy imapi kikinkama runas mana kanchu. Chayrayku, may chhika angelespis mana kikinkamachu kasqankuta nisunman (Dan. 7:10). Chaywanpis Jehovata jukchasqas yupaychanku. Imaptinchus Payta kasukunku, munaynintataq ruwanku (Salmo 103:20, 21, ñawiriy). Chaywanpis, ñuqanchikqa jukchasqas kawsakuyta mana atillanchikchu. Angelesjina kʼacha kaykunasniyuq kaspapis, pantanchikpuni.

6. Juk hermanop pantasqan phiñachiwaptinchik, ¿imasta ruwaytaq paywan kusisqa llamkʼanapaq yanapawasunman?

⁶ Juchasapas kasqanchikrayku, khuska llamkʼaptinchikqa chʼampaykuna kanpuni. Iskay hermanosmanta parlarina. Jukninqa, llampʼu sunqu kaspapis maymanpis mana horanpichu chayan, juknintaq horanpi chayaspapis usqhayllata phiñarikun, ¿imataq khuska llamkʼaptinku kanman? Ichapis, pantasqankumanta qhawaranakunkuman, pantasqankutataq mana reparakunkumanchu. ¿Imatataq jukchasqas llamkʼanankupaq ruwananku tiyan? Pablo nisqanmanjina ruwananku tiyan. Nisqanta ñawirichkaspaqa, imaynatachus jukchasqallapuni kanankupaq yanapananpi, imaynatachus ñuqanchikta yanapanawanchikpi ima tʼukurina. Pablo qillqarqa: “Tukuy sonqo niykichej, [...] imaynachus purina kasqanman jina purinaykichejta. Llampʼu sonqo kaywan, kʼumuykukuywantaj purajmanta paciencianakuspa,  munakuypi kawsakuychej. Kʼuchi kaychej Espiritupi ujlla kasqaykichejta waqaychanaykichejpaj, allin kawsaypi uj sonqolla kaspa”, nispa (Efe. 4:1-3).

7. ¿Imaraykutaq juchasapas kaspapis cristianos jukchasqas llamkʼayta yachakunanchikpuni tiyan?

⁷ Juchasapas kaspapis, jukchasqaspuni Jehovata yupaychananchik tiyan, imaptinchus qutuchakuyllapi chiqa cristianos tiyan. Biblia nin: “Tiyan uj cuerpolla, uj Espiritulla, jinallataj uj suyakuyllaman wajyasqa kankichej. Tiyan uj Señorlla, uj creeylla, uj bautismolla. Diospis uj kʼatallataj tiyan, tukuypa Tatanku”, nispa (Efe. 4:4-6). Jehovap espíritu santonta, bendicionninta ima japʼinapaqqa, llaqtanpi kananchik tiyan. Chayrayku juk hermano phiñachiwaptinchik, ¿maymantaq risunman? Diospa llaqtallanpi wiñay kawsaymanta palabrata uyariyta atinchik (Juan 6:68).

‘Diosmanta regalosjina’ kaqkunaqa jukchasqas kanapaq yanapanku

8. ¿Pikunaniqtataq Cristo mana tʼaqanakunanchikpaq yanapawanchik?

⁸ Pabloqa, qutuchakuy jukchasqa kananpaq, Jesús, ‘Diosmanta regalostajina’ ancianosta qusqanta nirqa. Chay rimaykunawanqa, chay tiempopi maqanakuyman riqkunamanta parlachkarqa. Atipaq soldadoqa, wasinpi warminta yanapananpaq, juk presochasqata wata runan kananpaq pusakuq (Sal. 68:1, 12, 18). Jesuspis, kay pachata atipaspa, “presochasqasta” tarirqa, paykunataq payta tukuy sunqu kasukunku (Efesios 4:7, 8, ñawiriy *). ¿Imasta ruwanankutataq kamachirqa? Pablo kutichin: “Paymin wakinkunaman atiyta qorqa apóstoles kanankupaj, wakinmantaj profetas kanankupaj. [...] Evangeliota willarajkuna kanankupaj, wakinmantaj yachachej michejkuna ima kanankupaj. [...] Diospa ajllakusqasninta sumajta wakichinankupaj, ajinamanta Diospa ruwananta ruwayta atinankupaj, Cristoj [qutuchakuynin] wiñachisqa kanampaj. Ajinamanta tukuyninchej creeypi ujchasqa kaspa”, nispa (Efe. 4:11-13).

9. a) ¿Imaynatataq ‘Diosmanta regalosjina’ kaqkuna jukchasqallapuni kanapaq yanapawanchik? b) ¿Imaraykutaq qutuchakuy jukchasqa kananpaq tukuy yanapananchik tiyan?

⁹ ‘Diosmanta regalosjina’ kaqkunaqa, michiqkunajina qutuchakuy jukchasqa kananpaq qhawanku. Sutʼincharinapaq, ¿imatataq juk anciano, iskay hermanos imapipis atipanakuyta munasqankuta rikuspa ruwanman? Sapallankupi yuyaycharinman. “Llampʼu sonqowan” allinchanankuta yuyaychaspaqa, qutuchakuy jukchasqallapuni kananpaq kallpachanqa (Gál. 5:26–6:1). Chantapis ‘Diosmanta regalosjina’ kaqkunaqa, yachachiqkunajina kanku, imaptinchus Bibliap yachachisqanwan iñiyninchikta  kallpachanku. Ajinamanta jukchasqas, iñiyninchikpi sinchi sayasqas ima, kanapaq yanapawanchik. Pablo nisqanmanjinaqa, ancianos yanapawanchik “manaña wawas jinachu ka[napaq], wak yachachiykunawan wayrawan jina kayman jaqayman apaykachachikuspa. Chaykunataqa runaslla wakichinku, miskʼi parlaywan chʼawkiyaspa pantachinankupaj” (Efe. 4:13, 14). Chaywanpis, imaynatachus cuerpop imasnin, cuerponchik allin kananpaq yanapanku, ajinallatataq jukchasqas kanapaqqa, tukuy cristianos yanapananchik tiyan (Efesios 4:15, 16, ñawiriy).

Sumaq ruwaykunata ruwana

10. ¿Imaynatá millay kawsay tʼaqanachin?

¹⁰ Arí, Pabloqa, Efesios 4 tʼaqapi, jukchasqas kanapaq, iñiyninchikpi sinchi sayasqas kanapaq ima, munanakunapuni kasqanta nirqa. Chantá, munakuyniyuq runa imaynachus kananta nillarqataq. Chayrayku, khuchichakuyta, millay puriyta ima, qhisachana tiyan. Pabloqa, hermanosninman nirqa: “Amaña mana judío kajkuna jinaqa kawsaychejchu”, nispa. Chay tiempomanta runasqa, “manaña imamanta pʼenqakuspa, millay kawsayman qoku[rqanku]” (Efe. 4:17-19). Kay tiempopipis runaspa millay kawsayninkuqa, tʼaqanachiwasunman. Imaptinchus chanzaspi, takiykunapi, peliculaspi ima, khuchichakuyllamanta parlanku. Achkha runastaq, pakayllamanta chayri mana pʼinqakuspa khuchichakunku. Chaywanpis, mana casarakuypi yuyaspalla piwanpis coqueteaspaqa, Jehovamanta, qutuchakuymanta ima, karunchakusunman. ¿Imarayku? Imaraykuchus, coqueteayqa, khuchichakuyman tanqawasunman. Chantapis, coqueteaq casarasqa kaspaqa, qhinchachakuyman chayanman, ichá divorciakunman ima. Chaytaq warminta chayri qusanta, wawasninta ima, llakichinman. Wawastaq mamallankuwan chayri tatallankuwan qhipakunkuman. Arí, chayjina kawsayqa, tʼaqanachinpuni. Chayraykuchá Pablo nirqa: “Qankunarí, mana jinatachu Cristomanta yachaqakorqankichej”, nispa (Efe. 4:20, 21).

11. ¿Imastataq Biblia kawsayninchikpi tikrachinanchikta niwanchik?

¹¹ Chantapis Pabloqa, tʼaqanachinapaqjina yuyaykunata saqinapuni kasqanmanta, sunqu tiyasqa kawsanapaq allin ruwaykunata ruwanamanta ima, nirqa: “Ñawpa sajra kawsayniykichejpi karqa, chay mawkʼa runamanta tʼaqakuychej, imaraykuchus chayqa sajra munaynimpa atipasqan, chʼawkiyasqantaj. Qankunaqa mosojman tukuychej sonqoykichejpa yuyaynimpi. Chay mosoj runa kaywan pʼachawan jina pʼachallikuychej, mayqenchus Diosman jina ruwasqa, cheqan kaypi, cheqamanta santo kaypiwan”, nispa (Efe. 4:22-24). Chaywanpis, ¿imaynamantá ‘musuqman tukusunman sunqunchikpa yuyayninpi’? Bibliamanta yachakusqanchikpi, sinchi sayasqa hermanospa ruwasqankupi ima, tʼukurispa. Chaypaq kallpachakuptinchikqa, musuq pʼachawan pʼachallisqasjina kasun, “mayqenchus Diosman jina ruwasqa” kachkan.

Allin parlaykunata parlana

12. ¿Imaynatá mana llullakuspa parlay jukchasqas kanapaq yanapawanchik, imarayku wakin, llullakuyta saqiyta mana atillankuchu?

¹² Familiapi, qutuchakuypi ima, allinta apanakunapaqqa, chiqata parlana tiyan. Arí, mana pakaspa, kʼachamanta ima, parlayqa runasta jukchan (Juan 15:15). Chaywanpis, juk familiarninchik chayri juk hermano llullakuwasqanchikta yachaptinchik, ¿imataq kanman? Niñachá paypi atienekusunmanchu. Chayraykuchá, Pablo qillqarqa: “Sapa ujpis cheqa kajta parlaychej runa masisniykichejwan, imaraykuchus ujkuna ujkunawan uj cuerpollamanta kanchej”, nispa (Efe. 4:25). Juk runa,  unaymantaña chayri wawamantapacha llullakusqanrayku, llullakuyta saqiyta mana atillanchu. Chaywanpis Jehovaqa, manaña llullakunanpaq kallpachakusqanta allinpaq qhawan, yanapan ima.

13. ¿Imatataq sunquta nanachinapaqjina mana parlanapaq ruwasunman?

¹³ Jehovaqa, familiapi, qutuchakuypi jukchasqas kanata, jatunpaq qhawanakunata ima munan. Chayrayku, mana imatapis parlarparinallapaq jinata niwanchik: “Simiykichejmantapis ama ima sajra parlaykuna llojsichunchu [...]. Qankunamanta wijchʼuychej tukuy jaya sonqo kayta, phiñakuyta, rabiakuyta, qhaparqachayta, runaj contranta sajra parlakuyta, tukuy sajra yuyaytawan”, nispa (Efe. 4:29, 31). Tukuyta jatunpaq qhawasqanchikqa, parlasqanchikwan sunqunkuta mana nanachinapaq yanapawasun. Sutʼincharinapaq, juk qusa warminpa sunqunta nanachinanpaqjina parlaspaqa, manaña jinata ruwananpaq kallpachakunan tiyan. Astawanraq Jehová, warmista jatunpaq qhawasqanta yachasqanrayku. Jehovaqa, achkha warmista Cristowan kamachinankupaq akllarqa (Gál. 3:28; 1 Ped. 3:7). Chantapis juk warmi qusanta sapa kuti qhapariykun chayqa, Jesusjina ruwananpaq kallpachakunan tiyan. Jesusqa, ñakʼarichiptinkupis mana phiñarikurqachu (1 Ped. 2:21-23).

14. ¿Imaraykutaq phiñakuywan atipachikuy mana allinchu?

¹⁴ Phiñakuywan atipachikuspaqa, sunquta nanachinapaqjina parlasunman. Mayta phiñakuptinchikqa, munasqa masinchikwanpis tʼaqanakusunman. Imaraykuchus chayqa, ninajina jatunyaspa chʼampaykunata rikhurichinman (Pro. 29:22). Imapis phiñachinawanchikpaqjina kaptinqa, phiñakuywan mana atipachikunachu. Imaptinchus wakkunamanta tʼaqanachiwasunman. Cristianosqa, sunqumantapacha perdonanakuna tiyan, nitaq phiñasqallapunichu qhipakuna, wakkunap pantasqankutapis qunqayman churana (Sal. 37:8; 103:8, 9; Pro. 17:9). Pabloqa, efesiosman yuyaycharqa: “Phiñakuspaqa, ama juchallikuychejchu, nitaj inti yaykunankama phiñasqallapuni kaychejchu. Nillataj Kuraj Supaytapis uyariychejchu”, nispa (Efe. 4:26, 27). Arí, phiñakuywan atipachikuqqa, Kuraq Supay qutuchakuypi churanachinanta, tʼaqanachinanta ima, saqin.

15. ¿Imataq pillapis wakpa imasninta japʼikapuptin kanman?

¹⁵ Chantapis qutuchakuypi jukchasqas kanapaqqa, wakkunap imasninkuta mana suwanachu. Chayrayku Pablo nirqa: “Suwayta yachajqa amaña suwachunchu”, nispa (Efe. 4:28). Jehovap kamachisninqa, puraqmanta atienenakunchik. Chaywanpis, atienenakusqanchikrayku hermanospa imasninkuta japʼikapuptinchikqa, pisimanta pisi tʼaqanakusunman.

Diosta munakuyqa jukchawanchik

16. ¿Imaynatá parlasqanchikwan qutuchakuy astawan jukchasqa kananpaq yanapasunman?

¹⁶ Cristianosqa, Jehovata munakusqanchikrayku jukchasqas kanchik, chaytaq munanakunapaq tanqawanchik. Diospa kʼacha kayninmanta agradecekusqanchikrayku, kay yuyaychayta kasukunapaq mayta kallpachakunchik: “Maychus kajta parlaychej, uyarisojkuna chaywan yanapasqa kaspa, Diospi wiñanankupaj. [...] Ujkuna ujkunawan kʼachas kaychej, khuyakuyniyojtaj. Sapa uj perdonanakuychej, imaynatachus Diospis Cristopi perdonasorqachej, ajinata” (Efe. 4:29, 32). Jehovaqa, juchasapas kasqanchikta yachan, khuyakuspataq perdonawanchik. ¿Manachu ñuqanchikpis runamasinchikta perdonananchik tiyan?

17. ¿Imaraykutaq jukchasqasllapuni kanapaq kallpachakuna tiyan?

¹⁷ Jukchasqas kasqanchikqa, Jehovata jatunchan. Espíritu santoqa, tukuy imaymanamanta astawan jukchasqas kanapaq yanapawanchik. Chayrayku, espiritup yanapayninta mana qhisachayta munanchikchu. Pabloqa, nirqa: “Diospa Espíritu Santonta ama llakichiychejchu”, nispa (Efe. 4:30). Cristianos jukchasqas kasqanchikqa, may valorniyuq, chayrayku mana tʼaqanakunapaq kallpachakuna. Chayqa kusichiwanchik, Jehovatataq jatunchan. Chayrayku, “Diospa munasqa wawasnin kaspa, payta qhawarispa kikinta ruwa[na]. Jinallataj munakuypi puri[na]” (Efe. 5:1, 2).

[Sutʼinchaynin]

¿Imatataq nisunman?

• ¿Imasta ruwaytaq astawan jukchasqas kananchikpaq yanapawanchik?

• Qutuchakuy jukchasqa kananpaq, ¿imayna runastaq kananchik tiyan?

• Puraqmanta yanapanakunanchikpaq, ¿imaynatá parlananchik tiyan?

[Tapuykuna]

[17 paginapi dibujo/foto]

Tukuyniqmanta runas jukchasqas kawsakunku

[18 paginapi dibujo/foto]

¿Imamantaq coqueteay tanqawasunman?