Allin willaykunata tukuy necesitanchik

“Evangelioqa Diospa atiynin tukuy creejkunata salvanampaj.” (ROM. 1:16.)

1, 2. ¿Imaraykutaq “Diospa reinonmanta evangeliota” willamunchik, chantá imasmantataq astawan parlanchik?

ICHAPIS nirqanchik chayri tʼukurirqanchik: “Allin willaykunamanta parlaytaqa sapa pʼunchay munallanipuni”, nispa. Arí, Jehovap kamachisninqa, “janaj pacha reinomanta evangelio[ta]” willananchikpuni kasqanta yachanchik. Jesús chay llamkʼaymanta parlasqantapis allinta yachanchik (Mat. 24:14).

² “Diospa reinonmanta evangeliota” willaspaqa, Jesús qallarisqanta ruwachkallanchikpuni (Lucas 4:43 ñawiriy). * Arí, Diosqa tumpamantawan saqra ruwaykunata chinkachinqa. Chantapis “manchay ñakʼariy” tiempopiqa llulla religionesta, Jallpʼamanta saqra runasta ima chinkachinqa, chaymantataq, astawan parlanchik (Mat. 24:21). Diospa Reinonrayku, Jallpʼantin juk paraisoman tukuptin sunqu tiyasqas, kusisqas ima kawsakunanchikmanta parlallanchiktaq. Jehovaqa ñawpaqmantaña “Abrahamman nerqa: Qampi tukuy naciones bendecisqa kanqanku”, nispa. Kay “sumaj willay[qa]” “Diospa reinonmanta evangelio[llataq]” kachkan (Gál. 3:8).

3. ¿Imaraykutaq nisunman Pablo, Romanos libropi allin willaykunamanta mayta parlasqanta?

³ Chaywanpis, ichá allin willaykunamanta imatachus runaman astawan sutʼinchana kasqanta mana sutʼinchachkasunmanchu. Pabloqa Romanosman cartata qillqasqanpi 12 kutista “evangelio[...]” rimayta uqharirqa, Reino rimaytataq juk kutillata (Romanos 14:17 ñawiriy). Chayrayku Pablo allin willaykunamanta parlaspa, ¿imamantataq astawan sutʼinchayta munarqa, chantá imaraykutaq chay tukuypaq may sumaq? “Diospa evangelionmanta” willachkaspa, ¿imaraykutaq chaymanta yuyarikunanchikpuni tiyan? (Mar. 1:14; Rom. 15:16; 1 Tes. 2:2.)

¿Imatataq romanos yachananku karqa?

4. Apóstol Pablo Romapi ñawpaq kutipi presochasqa kachkaptin, ¿imasmantataq parlarqa?

⁴ Pablo Romapi ñawpaq kutirayku presochasqa kachkaptin imasmantachus parlasqanta ukhunchariy, allin willaykunamanta astawan yachanapaq yanapawasun. Pabloqa judíos waturiq riptinku kaykunata ruwarqa. Ñawpaqtaqa, “Diospa reinonmanta” willarqa. Chaymantataq “atisqanta[...] Jesusmanta  yachacherqa”. ¿Imatá runas ruwarqanku? “Wakinkunaqa Pabloj parlasqanta sumajta japʼeqarqanku, wajkunataj mana”. Chantapis “payta watukojkunata[qa]” kʼachamanta ñawpaq kutipijinallataq “Diospa reinonmanta yachacherqa, Señor Jesucristomantawan” (Hech. 28:17, 23-31). Rikunchikjina, apóstol Pabloqa Diospa Reinonmantapuni parlaq. Chaywanpis, ¿imatataq astawan sutʼincharqa? Jesús imatachus Diospa munayninta juntʼananpaq ruwananmantapuni.

5. ¿Imamantataq Pablo Romanosman cartanpi astawan parlarqa?

⁵ Tukuy runas Jesucristomanta yachananku, paypitaq iñinanku karqa. Pabloqa Romanosman cartanpi chaymanta parlarqa. Ñawpaq pʼitisninpi nin: “Diosqa yachan, pitachus tukuy sonqo kasuni Churinmanta evangeliota willaspa”, nispa. Chantá nillantaq: “Mana pʼenqakunichu evangeliomanta, imaraykuchus evangelioqa Diospa atiynin tukuy creejkunata salvanampaj”, nispa. Nillantaq: “Jamoj juicio pʼunchaypi Diosqa Jesucristonejta juzganqa runaspa pakaypi ruwasqasninkuta, evangeliota willasqayman jina”, nispa. Ajinatataq tukuchan: “Cristoj evangelionta juntʼachini Jerusalenmanta, tukuynejman Ilirikoj muyuyninkama”, nispa (Rom. 1:9, 16; 2:16; 15:19). * ¿Imaraykutaq Pablo Cristomanta Romanosman maytapuni parlarqa?

6, 7. ¿Imaynatá Roma qutuchakuy qallarirqa, chantá maymantataq chay runas karqanku?

⁶ Imaynatachus Roma qutuchakuy qallarisqantaqa mana yachanchikchu. Ichapis wakin judíos chayri judiosman tukuqkuna Pentecostés 33 watapi cristianosman tukuspa, Romaman kutispa sayarichinkuman karqa (Hech. 2:9, 10). Chayri ichá ranqhaq cristianos chayri viajaq cristianos Diosmanta chiqa kaqta Romapi willankuman karqa. Mana sutʼita yachaspapis 56 watapi Pablo cartanta qillqachkaptin Romapi qutuchakuyqa unaytaña sayachisqa karqa (Rom. 1:8). ¿Maymantataq chay cristianos karqanku?

⁷ Wakinqa judíos karqanku. Sutʼincharinapaq, Pabloqa Andronicota, Juniasta ima napaykuspa “yawar masisniy” nispa nirqa, ichá judío masisnin kasqankurayku. Áquila, Priscila imaqa, judiosllataq karqanku, paykunaqa Romapi toldosta ruwaspa llamkʼaq kanku (Rom. 4:1; 9:3, 4; 16:3, 7; Hech. 18:2). Chaywanpis napaykusqan hermanosqa, achkha mana judíos karqanku. Ichapis wakinkunaqa “jatun kamachej Cesarpa wasimpi kajkuna” karqanku, nisunman watarunasnin, wak kamachisnin ima (Fili. 4:22; Rom. 1:6; 11:13).

8. ¿Imapitaq romanos rikukurqanku?

⁸ Romamanta cristianosqa, ñuqanchikjinallataq may jatun chʼampaypi rikukurqanku. Pablo ajinata sutʼinchan: “Tukuy runas juchallikusqankurayku, paykunaqa Diospa jatun kaynimpa kʼanchayninta mana taripayta atinkuchu”, nispa (Rom. 3:23). Pablop cartanta ñawiriqkunaqa, imatachus ruwanankuta yachananku karqa. Juchasapas kasqankuta reparakunanku karqa, Dios imatachus qusqanpitaq iñinanku karqa.

Juchasapas kasqanchikta reparakuna

9. Pablo nisqanmanjina, ¿imaynatá allin willaykuna yanapawasunman?

⁹ Pabloqa, cartanpa ñawpaq pʼitisninpi allin willaykuna, imaynatachus romanosta yanapananmanta kutin kutita parlarqa: “Mana pʼenqakunichu evangeliomanta, imaraykuchus evangelioqa Diospa atiynin tukuy creejkunata salvanampaj, ñaupajta judiosta, chaymantataj mana judío kajkunatapis”, nispa. Arí, tukuy salvakuyta atinkuman karqa. Chaypaqtaq  iñiyniyuq kasqankuta rikuchinanku karqa. Pabloqa, Habacuc 2:4 nisqanmanjina, nirqa: “Cheqan runaqa creeynejta kausanqa”, nispa (Rom. 1:16, 17; Gál. 3:11; Heb. 10:38). Chaywanpis, “tukuy runas juchalliku[q]” kasqanchikta yachay, ¿imaynatá salvacionmanta allin willaykuna yanapawasunman?

10, 11. ¿Imaraykutaq wakin runas Romanos 3:23 nisqanta entiendenku, wakintaq mana entiendenkuchu?

¹⁰ Pillapis salvasqa kananpi iñinanpaqqa, juchasapa kasqantaraq reparakunan tiyan. Diospi creeqkunapaq, Bibliamanta tumpallatapis yachaqkunapaq imaqa, chayqa yachasqalla (Eclesiastés 7:20 ñawiriy). Chay lugarespiqa, Pablo “tukuy runas juchalliku[n]ku” nisqanta mana creespapis, imatachus niyta munasqanta tumpallatapis entiendenku (Rom. 3:23). Chaywanpis hermanosqa, willaypi chayta mana entiendeq runasta tarinku.

¹¹ Wakin suyuspi runasqa, juchayuq paqarikusqanchikta, juchata herenciatajina japʼisqanchikta ima mana reparankuchu. Chaywanpis runa pantasqanta, wakin kutis saqra ruwaykunata ruwasqanta ima yachanku. Chantapis tukuy ajinallataq kasqankuta reparanku. Imaynatachus uywakusqanraykutaq chayta mana entiendeyta atinkuchu. Chantapis, ichá parlasqanku qallupiqa, kamachiykunata mana kasukuq chayri saqra imasta ruwaqlla juchasapa runa kasqanta yuyanku. Ajinata yuyaspa wiñaqqa, mana juchayuq kasqanta yuyan.

12. ¿Imaraykutaq achkha runas mana juchayuq kasqanchikta yuyanku?

¹² Cristianos nichikuqkunapis, mana juchayuq kasqanchikta yuyanku. ¿Imaraykú? Imaraykuchus wakin kutislla iglesiasman rispapis, Biblia Adanmanta Evamanta parlasqanqa juk cuentojinalla kasqanta yuyanku. Wakintaq Diospi pisita creespa chayri mana creespa wiñanku. Chantapis Dios mana kasqanta yuyanku, chayrayku Patapi kaq Dios, runaspaq kamachiykunata churasqanta, chaykunata mana kasukuytaq jucha kasqanta mana entiendenkuchu. Chay runasqa, apostolespa tiemponmanta runasman rikchʼakunku, Pablo nirqa: “Qankunaqa mana imapi suyakuyniyoj karqankichej, Diostaj mana Diosniykichejchu karqa kay pachapi”, nispa (Efe. 2:12).

13, 14. a) Diospi, juchapipis mana creeqkuna, ¿imaraykutaq “mana yachasqankuta” niyta atinkumanchu? b) ¿Imatataq chiqa Diospi mana creeqkuna ruwanku?

¹³ Pabloqa, Romanosman cartata qillqasqanpi, chay runas mana Diospi, nitaq juchapi creesqankuta imaynatachus uywakusqankuraykulla nisqankuqa mana allinchu kasqanta iskayniqmanta sutʼincharqa. Jukqa, tukuy ima kaq juk Ruwaqniyuq kasqanta rikuchin (Romanos 1:19, 20 ñawiriy). Chaytaq Pablo Romamantapacha Hebreosman juk cartata qillqasqanmanjina kachkan: “Sapa waseqa runaj wasichasqampuni; tukuy imata ruwajrí, Diospuni” (Heb. 3:4). Pabloqa ajinata nisqanwan tukuy imata Ruwaqqa kasqantapuni rikuchichkarqa.

¹⁴ Chayraykuchá Pablo Romanosman cartata qillqasqanpi sutʼincharqa, lantista yupaychaqkunaqa —judíos chayri mana judíos— mana niyta atinkumanchu karqa “mana yachasqankuta”. Chantá millay chʼichi kawsayman qukuqkunata nisunman qharipura chayri warmipura jinanakuqkunata kikillantataq nin (Rom. 1:22-27). Pabloqa nillarqataq  judíos, “mana judío kajkunatapis tukuyninku juchapi kasqankuta” (Rom. 3:9).

Sunqu yuyayqa “willa[wanchik]”

15. ¿Pikunataq sunqu yuyayniyuq kanku, imaynatataq kawsayninkupi yanapan?

¹⁵ Chantapis Pablo romanosman cartata qillqasqanpi, juchasapa kasqankuta tukuy reparakunankuta, chaymantataq kacharichisqas kayta necesitasqankuta ima nin. Pabloqa, israelitasman Dios leyesta qusqanmanta parlaspa ajinata nirqa: “Moisespa leynimpi kashaspa juchallikojkunatataj kikin leyllataj juzganqa”, nispa (Rom. 2:12). Pabloqa, achkha runas chay leyesta mana riqsiptinkupis “paykuna kikinkumanta leypa kamachisqasninta ruwa[sqankuta]” sutʼinchallarqataq. Ajinamanta familianwan khuchichakuyta, wañuchiyta, suwakuyta ima, mana allinpaqchu qhawanku. ¿Imaraykú? Pablo sutʼincharqajina tukuy runas sunqu yuyayniyuq kasqanchikrayku (Romanos 2:14, 15 ñawiriy).

16. ¿Sunqu yuyayniyuq kay ni jaykʼaq juchallikunanchiktachu niyta munan?

¹⁶ Chaywanpis tukuy yachanchik sunqu yuyayninchik imachus allin, imataqchus mana allin kasqanta reparanapaq yanapawasqanchikta, chaytaq mana ninayanchu kasukunanchiktapuni. Sutʼincharinapaq ñawpa israelitaspa kawsayninkumanta qhawarina. Paykunaqa achkha kutispi Jehová sunqu yuyayta qusqanmanjina mana kasukurqankuchu nitaq leypi mana suwanata, mana khuchichakunata kamachisqantapis (Rom. 2:21-23). Chayrayku may juchayuq karqanku. Arí, Jehovap kamachisqanta mana juntʼarqankuchu, nitaq munaynintapis ruwarqankuchu. Chaytaq Jehovamanta karunchachiq (Lev. 19:11; 20:10; Rom. 3:20).

17. ¿Ima sunquchaq rimaykunatataq Romanos libropi tarinchik?

¹⁷ Kunankama qhawarisqanchikmanjina Romanos libropi Diospa ñawpaqinpi may juchasapa kasqanchikta rikuchisqanta yuyasunman. Chaywanpis Pabloqa, mana chayllatachu sutʼincharqa, David Salmo 32:1, 2 qillqasqanmanjina nirqa: “Kusikuyniyojmin kanku, sajra ruwasqasninkuta Dios pampachajtin, juchankutapis qhataykojtin. Kusikuyniyojmin runaqa, juchanmanta Señor mana cuentata mañajtin”, nispa (Rom. 4:6-8). Rikunchikjina, Diosqa juchasta pampachan, chaypaqtaq imatachus necesitakusqanta chiqan kayninmanjina ruwarqa.

Jesusmanta allin willaykuna

18, 19. a) ¿Imatataq Pablo Romanos libropi allin willaykunamanta sutʼincharqa? b) ¿Imastataq Diospa Reinonmanta bendicionesta japʼinapaq ruwananchik tiyan?

¹⁸ Kay willaykunaqa, tukuyninchikpaq may sumaq. Kayqa, Pablo Romanos libronpi allin willaykunamanta qillqasqanta yuyarichiwanchik. Rikurqanchikjina, Pabloqa nirqa: “Mana pʼenqakunichu evangeliomanta, imaraykuchus evangelioqa Diospa atiynin tukuy creejkunata salvanampaj”, nispa (Rom. 1:15, 16).

¹⁹ Kay allin willaykunaqa, Diospa munaynin juntʼakunanpaq imatachus Jesús ruwasqanmanta parlachkan. Pabloqa imachus qhipaman kananta mayta suyachkarqa, chayrayku nirqa: “Jamoj juicio pʼunchaypi Diosqa Jesucristonejta juzganqa runaspa pakaypi ruwasqasninkuta, evangeliota willasqayman jina”, nispa (Rom. 2:16). Chayta nispaqa, mana “Cristojta, Diospatawan reinonku[ta]”, nitaq Jehová chay Reinoniqta imatachus ruwananta pisipaq qhawasqantachu rikuchichkarqa (Efe. 5:5). Astawanpis nichkarqa Diospa Reinon kay Jallpʼata kamachichkaptin kawsakuyta, bendicionesninta japʼiyta ima munaqqa, iskay imasta ruwanan  kasqanta. Ñawpaqtaqa, Diospa ñawpaqinpi juchasapa kasqanta reparanan tiyan, chantá juchasnin pampachasqa kananpaq Jesucristopi iñinan tiyan. Kayta sumaqta entiendespaqa, Diospa munayninta allinpaq qhawaspataq ñuqanchikpaq qhipaman sumaq kananta yachaspa, jinata nisunman: “¡Kaymá may sumaq willayqa!”.

20, 21. ¿Imaraykutaq Romanos libropi allin willaykunamanta sutʼinchakusqanta yuyarikunanchik tiyan, chayta ruwaspa imata japʼisun?

²⁰ Arí, allin willaykunata willaspaqa, chayta yuyarikunanchikpuni tiyan. Isaías libropi nisqanmanjina Pablo qillqarqa: “[Cristopi] tukuy creejqa mana chʼaukiyasqachu rikhurenqa”, nispa (Rom. 10:11; Isa. 28:16). Wakin runasqa, Biblia juchamanta parlasqanta yachanku, Jesusmanta parlasqantapis yachallankutaq. Chaywanpis mana tukuyniqpichu ajina. Chayrayku chay runas, Diospi, Palabranpi ima creeptinkuqa, Diospa munaynin juntʼakunanpaq Jesús imatachus ruwasqanta sutʼinchananchik tiyan. Qhipan yachaqanapiqa, allin willaykunamanta Romanos phichqa tʼaqapi kaymanta imaynatachus sutʼincharisqanta ukhuncharisun. Kayta yachayqa, Diosmanta willaypi yanapawasunman.

²¹ Rikunchikjina Romanos libroqa, allin willaykunamanta kutin kutita parlan, chantapis “Diospa atiynin tukuy creejkunata salvanampaj” kasqanta sutʼinchan (Rom. 1:16). Chay willaykunata kasukuspa, wak runastapis chayta kasukunankupaq yanapasqanchikmanta mayta kusikunchik. Arí, Diosmanta yachakuqkunaqa, Pablo Romanos 10:15 nisqan paykunapaqjina kasqanta ninku, chaypi nin: “Pichus sonqo tiyaykuy allin willaykunata apamojpa chakisnenqa may kʼachamin”, nispa (Isa. 52:7).

[Sutʼinchaykunasnin]

¿Yuyarikunkichu?

• ¿Imatataq Pablo Romanos libropi allin willaykunamanta sutʼincharqa?

• ¿Imatataq runas entiendenankuta munanchik?

• “Cristoj evangelion[...]”, ¿ima bendicionestataq quwasun?

[Tapuykuna]

[8 paginapi sutʼinchaynin]

Romanos libropi allin willaykunamanta parlasqanqa, Diospa munaynin juntʼakunanpaq imatachus Jesús ruwasqanta sutʼinchachkan

[9 paginapi dibujo/foto]

Tukuyninchik paqarikusqanchikmantapacha juchasapas kanchik