“Pacienciawan ñawpajllamampuni tʼijunachej”

“Pacienciawan ñawpajllamampuni tʼijunachej, Dios churapuwarqanchej, chay ñanta.” (HEB. 12:1.)

1, 2. ¿Imawantaq Pablo cristianop kawsayninta kikincharqa?

SAPA wata, tukuyniqpi atipanaku carrerasta ruwakun. Correqkunamantaqa, wakillan atipayta munaspapuni correnku. Chaywanpis achkhasqa, tukukuykama chayasqankuta ninallankupaq correnku.

² Bibliaqa, chay atipanaku carrerasta, cristianop kawsayninwan kikinchananpaq uqharin. Chayrayku Pabloqa corintiosman ñawpaq cartanta qillqachkaspa nirqa: “Manachu yachankichej atipanakupi [...] cheqamanta tukuy tʼijunku, chaywampis ujlla tʼinkataqa japʼin atipasqanrayku? Qankunapis kallpakuspa, Cristopaj ruwanaykichejta ruwaychej, imaynatachus atipanakupi tʼijunku tʼinkata japʼinankupaj”, nispa (1 Cor. 9:24).

3. ¿Imatá Pablo juklla atipan nispa yachachichkarqa?

³ Pabloqa, chay cristianosmanta mana jukllachu wiñay kawsayta japʼinanta nichkarqa. Jina kaptinqa, wakkuna kallpachakusqanku qhasillapaqchá kanman karqa. Astawanpis correqkunajina kanankuta yachachichkarqa. Chay correqkunaqa, sumaqta wakichikuq kanku, correchkaspataq mayta kallpachakuq kanku. Pabloqa, Corintomanta hermanosninta wiñay kawsayta tarinankupaq ajinata kallpachakunankuta nichkarqa. Arí, wiñay kawsaytaqa, tukukuykama chayaqkuna tarinku.

4. Wiñay kawsayman chayanapaq, ¿imas kananpitaq tʼukurinanchik tiyan?

⁴ Pablop nisqanqa, kawsayta japʼinapaq correqkunataña, mayta kallpachawanchik, tʼukurichiwanchiktaq. ¿Imaraykú? Imaraykuchus chay tʼinkaqa, janaqpachapi chayri kay pachapi kawsakuyta suyakuspapis ni imawan kikinchakunchu. Chantapis chay ñanta correyqa, mana atikullanchu, tukuy imaymana chʼampaykuna, tuqllas ima tiyan, may karutaq (Mat. 7:13, 14). Wakinqa, correchkaspa latʼuyanku, wakintaq sayarpanku chayri ripunku. ¿Ima chʼampaykunapitaq ima llakiykunapitaq rikukusun? ¿Imaynatá chaykunamanta karunchakusunman? ¿Imatá tukukuykama chayananchikpaq, tʼinkatataq japʼinanchikpaq ruwasunman?

Pacienciayuq kaspaqa atipasun

5. ¿Imasmantá Pablo Hebreos 12:1 pʼitipi parlarqa?

⁵ Pabloqa, Jerusalenpi Judeapi kaq hebreo cristianosman qillqachkaspa, correnamanta, wak pukllaykunamanta ima parlallarqataq (Hebreos 12:1 ñawiriy). Chantapis wiñay kawsayta japʼinapaq carreramanta mana karunchakunallankumantachu parlarqa, manaqa imaynatachus atipanankumantapis. Chantapis imaraykuchus ajinata yuyaychasqanta, imatachus ruwanankuta munasqanta ima ukhuncharisun. Chaymantataq imatachus chay yuyaychaykunamanta yachakusqanchikta ukhuncharisun.

6. Judiosta kamachiqkuna, ¿allinpaqchu cristianosta qhawaq kanku?

⁶ Apostolespa tiemponkupi kawsakuq cristianosqa, —astawanqa Jerusalenpi, Judeapi tiyakuqkuna— achkha chʼampaykunapi, llakiykunapitaq rikukurqanku. Imaraykuchus Judiosta kamachiqkunaqa, kasuchikuyta munaspa ñakʼarichillaqpuni kanku. Chantapis ñawpaq wataspiqa, Jesusta gobiernop enemigonman tukusqanta juchacharqanku, saqra runatajinataq wañuchichirqanku. Discipulosnintapis ñakʼarichichkallarqankupuni.  Hechos libroqa, imaynatachus Pentecostés pasayta cristianosta ñakʼarichisqankumanta willan. Chayjinapi cristiano kayqa, mana atikullaqchu (Hech. 4:1-3; 5:17, 18; 6:8-12; 7:59; 8:1, 3).

7. ¿Ima tiempopitaq cristianos kawsarqanku?

⁷ Chay cristianosqa, Jerusalén llaqta thuñisqa kanan tiempopiña kachkarqanku. Jesusqa, discipulosninman chay llaqta thuñisqa kananmanta parlasqaña. Chantapis ima señaleschus kananta, mana wañunankupaqtaq imastachus ruwanankuta nisqaña (Lucas 21:20-22 ñawiriy). Jesuspa yuyaychasqantataq kasukunanku karqa, pay nirqa: “Qhawarikuychej; pajtataj sonqoykichej atipachikunman mikhunawan, machaykuywan, kay pacha ruwanaswan ima. Jinallapitaj juicio pʼunchay ujllata taripasunkichejman”, nispa (Luc. 21:34).

8. ¿Imasraykutaq wakin cristianos correspa manaña kallpachakurqankuchu chayri saykʼukurqanku?

⁸ Hebreo cristianosman Pablo cartanta qillqachkaptin, Jesús chayta nisqanmantaqa yaqha 30 watasña pasarqa. Chay wataspi wakin cristianosqa, wak runasjina saqrata ruwaspa, wak imasta ruwaspa ima kawsarqanku, niñataq Jehovata yupaychanankupaq kallpachakurqankuchu (Heb. 5:11-14). Wakintaq wakkunajina kawsakuy allillan kasqanta yuyarqanku. Ichapis paykunaqa, chay wak judíos, Diospa wakin kamachiykunasninta juntʼachkallasqankuta yuyaspa, Diosmanta mana karunchakuchkasqankutachu yuyarqanku. Wakintaq Moisespa Leyninta kasunallankupaqpuni wak cristianoswan tanqachikuspa, chay kamachiykunasmanjina kawsakuchkarqanku. Chayrayku cristianosjinallapuni kawsanankupaq, chay carrerallapipunitaq kanankupaq, ¿imatá Pablo hermanosninta yanapananpaq nirqa?

9, 10. a) ¿Imata nispataq Pablo Hebreos 10 tukukuyninpi hermanosninta kallpacharqa? b) ¿Imaraykutaq Pablo testigos iñispa ruwasqankumanta parlarqa?

⁹ Pabloqa, Dios yuyaychasqanmanjina qillqarqa, chaywantaq hebreo cristianosta kallpachayta munarqa. Chunka tʼaqapiqa, chay Ley “sumaj jamoj imaspa llanthullan” kasqanta nirqa. Chantapis Jesuspa wañuynin may valorniyuq kasqanta sutʼincharqa. Chay tʼaqap tukukuyninpitaq paykunaman nirqa: “Diospa munayninta ruwaspa, pacienciawan sinchʼita sayallaychejpuni, Diospa qosaj nisqasninta japʼinaykichejpaj. Diosmanta Qhelqasqapi nin: Uj tumpitamantawan jamojqa jamonqaña, manataj unayñachu kashan jamunampaj”, nispa (Heb. 10:1, 36, 37).

¹⁰ Chantapis Hebreos 11 tʼaqapiqa, imachus chiqamantapuni Diospi creey kasqanta sutʼinchan. Chay tʼaqapiqa, Diospi atienekuq qharismanta warmismantawan parlarqa. Chaymanta parlaspa, ¿manaña sinchita sayanamantachu parlachkarqa? Mana. Astawanpis iñiyninkutaqa, mana manchachikuspa, mana saykʼuspataq rikuchinankuta yuyarichichkarqa. Chantapis Pabloqa, Jehovap ñawpa tiempomanta kamachisninpa ruwasqasninku, llakiykunasninkuta, chʼampaykunasninkuta ima atipanankupaq kallpachananta yacharqa. Chayrayku Diospa chiqa sunqu kamachisninmanta parlaytawan, sinchita sayanallankupaqpuni jinata kallpacharqa: “Noqanchejqa chay chhika testigoswan muyurisqa kashanchej. Chayrayku tukuy imachus llasaykuwanchej, jinallataj tukuy juchata, mayqenchus manaraj imallapi chʼipaykuwanchej, chaytapis wijchʼupunachej. Chantá pacienciawan [chayri mana saykʼuspa, NM] ñawpajllamampuni tʼijunachej, Dios churapuwarqanchej, chay ñanta”, nispa (Heb. 12:1).

“Chay chhika testigos[...]”

11. “Chay chhika testigos[pi]” tʼukuriy, ¿yanapawanchikchu?

¹¹ “Chay chhika testigos[qa]” niraq Jesús Jallpʼaman jamuchkaptin kawsarqanku. Paykunataq mana qhawaqkunajinallachu kanku, nitaq pichus atipananta chayri equiponkuta qhawayta munaqkunajinallachu, manaqa tukuy correqkunata kallpachaqkunajina kachkanku. Imaraykuchus paykunapis kawsachkaspaqa correqkunajina karqanku, kusiywantaq tukukuykama chayarqanku. Wañupuptinkuñapis, kawsachkaspapis kallpachachkankumanjina paykunamanta parlarqa. Pablop tiemponmanta cristianostaqa, chayta yachay mayta kallpacharqa. Arí, “chay chhika testigoswan” muyuykusqajina  kachkarqanku, chay testigostaq kawsachkaspa atipayta atikusqanta rikuchirqanku. Paykunapi tʼukuriytaq “pacienciawan” correnallankupaqpuni kallpacharqa. Chay yuyaychayqa, apostolespa tiemponkumanta hebreosta mayta yanaparqa, ñuqanchiktapis yanapallawasunmantaq.

12. ¿Imaynatá Pablop parlasqan yanapawanchik?

¹² Pabloqa, Diosta chiqa sunquwan yupaychaqkunamanta parlarqa, chaytaq mayta yanapawanchik. Wakinmanta parlarina. Noeqa, niraq Jatun Parawan saqra runasta Dios chinkachichkaptin kawsarqa. Ñuqanchikpis kay pachap tukukuyninpi kawsachkanchik. Chantapis Diosqa, Abrahamta Saratawan llaqtankuta saqispa wak llaqtaman ripunankuta kamachirqa. Chaypitaq chiqa Diospa nisqasnin juntʼakunanta suyakuchkaspa payta yupaycharqanku. Ñuqanchiktapis munasqanchikmanjina ruwananchikmantaqa, Diospa nisqasnin juntʼakunanta suyakuspa munayninta juntʼanapaq kallpachakunanchikta yuyaychawanchik. Moisespis, Sumaq Jallpʼaman chʼin pampanta richkaspa, achkha chʼampaykunata atipanan karqa. Ñuqanchikpis musuq pachamanpis richkasunmanjina, kay pachap tukukuynin tiempopi kawsachkaspaqa, llakiykunata, chʼampaykunata atipananchik tiyan. Arí, chay runaspa kawsayninkumantaqa, nisunman allin kaqta ruwasqankumanta, kʼacha kaykunasninkumanta, llakiykunasninkumanta, imapichus pantasqankumanta ima yachayqa, mayta yanapawanchik (Rom. 15:4; 1 Cor. 10:11).

¿Imataq atipanankupaq yanaparqa?

13. ¿Ima chʼampaykunapitaq Noé rikukurqa, chantá imataq chayta atipananpaq yanaparqa?

¹³ ¿Imataq Jehovap kamachisninta mana saykʼuspa correnallankupaqpuni, atipanankupaqtaq yanaparqa? Pablo, Noemanta parlarisqanta qhawarina (Hebreos 11:7 ñawiriy). Jehovaqa, Noeman nirqa: “Jatun parata parachimusaj yakoqa kay pachata pʼampanankama, kay pachapi tukuy kawsajkunata chinkachinampaj”, nispa (Gén. 6:17). ¿Imaraykutaq Pablo manaraq rikukusqan imas kasqanta nirqa? Imaraykuchus chayjina paraqa ni jaykʼaq kasqachu. Chaywanpis Noeqa, Jehovap nisqan juntʼakunanpipuni creerqa, paypi atienekusqanrayku, kamachisqantataq atinanpaqjinalla qhawarqa. “Ajinata Noeqa ruwarqa, Dios imaynatachus payman nisqanman jina” (Gén. 6:22). Arí, payqa arcata ruwanan karqa, chaymantaq mikhunata, qʼachuta ima apaykunan karqa, animalesta tantanan karqa, Jatun Para jamunanmanta runasman willanan karqa, familiantapis Diospi atienekunallankupaqpuni yanapanan karqa. Noeqa sinchita sayasqanrayku, atienekusqanraykutaq, pay, familian ima mana wañurqankuchu, achkha bendicionestataq japʼirqanku.

14. ¿Ima chʼampaykunapitaq Abrahamwan Sarawan rikukurqanku, chantá imatá paykunamanta yachakunchik?

¹⁴ Arí, Pabloqa, Abrahamwan Sarawan “chay chhika testigos[llamantataq]” kasqankuta nirqa. Paykunaqa Ur llaqtapi allillanta tiyakuchkarqanku, ripuspataq imaynatachus kawsanankuta mana yacharqankuchu. Chantapis chʼampaykunapi rikukuspapis, Diosta kasukurqanku, paypitaq atienekurqanku. Paykunamantaqa mayta yachakusunman. Abrahamtaqa “tukuy creejkunaj tatanku” kasqanta nikun, tukuy chay imasta chiqa religionniqta ruwasqanrayku (Rom. 4:11). Chantapis chay cristianosqa, Abrahampa kawsayninmanta yachallarqanku, chayrayku Pabloqa mana tukuy kawsayninmantachu parlarqa. Chaywanpis nirqa: “Diospa nisqampi creespallapuni [kamachisnin, Abraham, familian ima] wañuporqanku, chay Diospa qonan kasqanta manaraj japʼishaspa. Karullamanta chay imasta rikorqanku, napaykorqankutaj. Ajinamanta yachayta qorqanku kay pachapi forasteros, puriskiri runas jinalla kasqankuta”, nispa (Heb. 11:13). Arí, Jehovapi atienekusqankurayku, paypa qayllanpi kasqankurayku ima, mana saykʼuspa correrqanku.

15. ¿Imataq Moisesta tukuy imata saqinanpaq tanqarqa?

¹⁵ Moisespis “chay chhika testigos[llamantataq]” karqa. Payqa tukuy imayuq, qhapaqllapunitaq kananmantaqa, “Diospa ayllunwan khuska ñakʼarichisqa kayta ajllakorqa”. ¿Imataq  chayta ruwananpaq tanqarqa? Pablo nirqajina, “paypa yuyaynin kasharqa janaj pachamanta jamoj tʼinkapi” chantapis “payqa mana saykʼuspa, sinchʼita sayarqa, mana rikukoj Diosta rikushanmampis jina” (Hebreos 11:24-27 ñawiriy). “Manataj munarqachu pisi pʼunchaykunapaj kusikuspa jucha kawsaypi puriyta”. Paypaqqa, Dios karqapuni, nisqasninpis chiqapuni karqanku. Chayrayku mana manchachikusqanta, sinchita sayasqantataq rikuchirqa. Chantapis sunqu kʼajaywan israelitasta Egiptomanta kacharichirqa, Sumaq Jallpʼamantaq pusarqa.

16. ¿Imaraykutaq Moisés mana Sumaq Jallpʼaman yaykunanta Jehová niptin mana llakikurqachu?

¹⁶ Moisesqa, Abrahamjinallataq Diospa nisqasnin juntʼakuqta mana rikurqachu. Israelitas Canaán jallpʼaman yaykunankupaqña kachkaptinku Jehová Diosqa, Moisesman nirqa: “Karullamanta rikunki, israelitasman qosaj, chay jallpʼata. Chaywampis mana chay jallpʼaman yaykunkichu”, nispa. ¿Imaraykutaq Moisesman Aaronmanwan ajinata nirqa? Paykunaqa, israelitas mana kasukusqankurayku, Jehovata mana jatunpaqchu qhawarqanku. Chayrayku Jehovaqa nirqa: “Qankuna noqaj contrayta juchallikusqaykichejrayku israelitaspa ñawpaqenkupi, [...] yaku llojsimushajtin Cades Meribapi”, nispa (Deu. 32:51, 52). Moisesrí chayta yachaspa, ¿llakikurqachu chantá phiñakurqachu? Mana. Chayrayku israelitasta bendecirqa, tukuchachkaspataq jinata nirqa: “Qanqa, Israel, may jina kusikuyniyoj kanki. Pitaj qan jinari? Qantaqa Tata Diospuni salvasunki. Payqa imamantapis jarkʼakusunki, yanapasunkitaj. Paymin atipana espadaykeqa”, nispa (Deu. 33:29).

Mayta yachakusunman

17, 18. a) ¿Imatataq “chay chhika testigos[manta] yachakunchik? b) ¿Imatataq qhipan yachaqanapi ukhuncharisun?

¹⁷ Tukukuykama chayanapaqqa, Diospi, nisqasninpi ima, atienekusqanchiktapuni rikuchinanchik tiyan. Chaytataq “may chhika testigos[manta]” yachakunchik (Heb. 11:6). Chantapis Diospipuni atienekunanchik tiyan. Manataq  kay pachamanta runasjinachu kay pachapi kaq imasllata qhawanchik, manaqa aswan qhipaman imatachus Dios ruwananta yachanchik. Chantá “mana rikukoj Diosta rikusha[su]nmampis jina” qhawanchik, chaytaq sinchita correnallapaqpuni kallpachawanchik (2 Cor. 5: 6, 7).

¹⁸ Cristianojina kawsayqa mana atikullanchu. Chaywanpis correspaqa, tukuy atipayta atinchik. Qhipan yachaqanapiqa, correspa atipanapaq wak yanapasmantawan ukhuncharisun.

¿Sutʼinchayta atiwaqchu?

• ¿Imaraykutaq Pablo chay chhika testigosmanta qillqarqa?

• ¿Imaynatá “chay chhika testigoswan muyurisqa” kasqanchikta yachay mana saykʼunapaq yanapawanchik?

• ¿Imatataq Noemanta, Abrahammanta, Saramanta, Moisesmanta ima yachakunchik?

[Tapuykuna]

[19 paginapi dibujo/foto]

Abrahamwan Sarawanqa, tukuy imata saqispa Ur llaqtamanta ripurqanku