1-3. ¿Imaynatataj Jesús ashkha runasman mikhucherqa Betsaida llajta qayllapi? Sutʼinchay. (Patapi kaj dibujota qhawariy).

KAY 32 watapi imachus kasqanpi tʼukuriy (Mateo 14:14-21 leey). Pascua fiestaman qayllaña kashajtin 5.000 qharis, chantapis warmis, wawas ima uj chʼin lugarpi Jesuswan, yachachisqasninwan ima kasharqanku. Chaytaj karqa Betsaida llajta qayllapi, Galilea qocha kantupi.

² Jesustaj, chay runasmanta khuyakusqanrayku Diospa Reinonmanta ashkha imasta yachacherqa, onqosqastapis jamperqa. Chʼisiyaykuytañataj, yachachisqasnenqa Jesusman qayllaykuspa runasta kachapunallantaña nerqanku, ranchosman rispa mikhunata rantikamunankupaj. Chaywanpis, Jesusqa paykunaman nerqa: “Qankuna mikhunata paykunaman qoychej”, nispa. Yachachisqasnintaj, chay nisqanmanta maytachá tʼukorqanku. Imaraykuchus chaypeqa phishqa tʼantaswan, iskay challwaswan imalla karqa.

³ Jesusqa chay runasmanta khuyakusqanrayku, uj milagrota ruwarqa. Chay milagrollataj, tawantin Evangeliospi qhelqasqa kashan (Mar. 6:35-44; Luc. 9:10-17; Juan 6:1-13). Jesusqa yachachisqasninman nerqa runasta tʼaqa tʼaqallata pasto patapi tiyarachinankuta, wakin tʼaqapi pachajta, wakinpitaj phishqa chunkata. Diosman graciasta qospataj tʼantasta, challwasta ima partiyta qallarerqa. Chaymantataj, pay kikin runasman jaywananmantaqa “yachachisqasninman jaywarqa, paykunataj runasmanñataj jaywarqanku”. Tukuytaj sajsakunankukama mikhorqanku. Ajinamanta Jesusqa pisi runasnejta, nisunman yachachisqasninnejta ashkha runasman mikhucherqa. *

4. 1) ¿Imamantataj Jesús astawan llakikorqa, imaraykú? 2) ¿Imatataj kay yachaqanapi, qhepan yachaqanapiwan qhawarisun?

⁴ Jesusqa yachachiykunata mikhunata jina yachachisqasninman jaywananmanta astawanraj llakikorqa.  Imajtinchus, Diospa Palabranpi tarikoj cheqa yachachiykuna, wiñay kausayman apasqanta yacharqa (Juan 6:26, 27; 17:3). Imaynatachus runasta khuyakusqanrayku tʼantaswan, challwaswan ima sajsacherqa, ajinallatataj yachachinanpajpis tiempochakorqa (Mar. 6:34). Chaywanpis, Jesusqa mana unaytachu Jallpʼapi qhepakunanta yacharqa (Mat. 16:21; Juan 14:12). Chantá, ¿imaynatá yachachiykunata janaj pachamantapacha yachachisqasninman qollanmanpuni karqa? Imaynatachus pisi runasnejta ashkha runasman mikhucherqa, ajinallatataj ruwanman karqa. ¿Pikunataj chay pisi runas kankuman karqa? Kay yachaqanapeqa imaynatachus Jesús ñaupa tiempo ajllasqa cristianosman, pisi runasnejta yachachiykunata qosqanta qhawarisun. Qhepan yachaqanapitaj, kay tapuyman kutichisun: ¿imaynatá yachasunman kay tiempopi pikunanejtachus Cristo chayta ruwashasqanta?

5, 6. 1) ¿Imatataj Jesús ruwarqa yachachisqasninman Diospa yachachiykunasnin mana pisinanpaj? 2) ¿Imaynatataj Jesús apostolesninta wakicherqa jatun ruwayta japʼinankupaj?

⁵ Uj sumaj tataqa tukuy imata sumajta wakichin, wañupojtin familianman ni ima pisinanpaj. Ajinallatataj Jesuspis yachachisqasninpaj wakicherqa, Diospa yachachiykunasnin paykunaman mana pisinanpaj. Imajtinchus Jesusqa qotuchakuypa Uman kanman karqa (Efe. 1:22). Sutʼincharinapaj, wañupunanpaj iskay wata jina kashajtin pisi runasta ajllarqa, qhepaman paykunanejta ashkhasman mikhuchinanpaj. Imaynatachus chayta ruwasqanta qhawarina.

⁶ Jesusqa sutʼiyanankama mañakuytawan, yachachisqasninta wajyaspa paykunamanta ajllarqa chunka iskayniyoj apostolesta (Luc. 6:12-16). Qhepan iskay wataspitaj, apostolesninwan khuskapuni karqa, nisqanwantaj ruwasqanwantaj yachachispa. Chantapis Jesusqa paykuna ashkhataraj yachakunanku kasqanta yacharqa, chayrayku yachachisqasniy nispallapuni paykunata sutichaj (Mat. 11:1; 20:17, 18, Qheshwa Biblia). Paykunataqa sumajta yuyaycharqa, imaynatachus willanankutapis yachacherqa (Mat. 10:1-42; 20:20-23; Luc. 8:1-3; 9:52-55). Ajinamanta, paykunata wakichisharqa. Imajtinchus Jesús wañupojtin, janaj pachamantaj kutipojtin, paykunaqa jatun ruwayta japʼinkuman karqa.

7. ¿Imaynatataj Jesús sutʼincharqa imatachus apostolesnin astawan ruwananku kasqanta?

⁷ ¿Ima ruwaytataj apóstoles japʼinkuman karqa? Kay 33 watapi Pentecostés fiesta qayllamushajtin, apóstoles umachaj jina kanankuta yachakorqa (Hech. 1:20). Chaywanpis, ¿imatataj astawan ruwananku karqa? Jesusqa kausarimusqantawan, apóstol Pedrowan parlashaspa chayta sutʼincharqa (Juan 21:1, 2, 15-17 leey). Payqa waj apostolespa ñaupaqenpi, Pedroman kayta nerqa: “Ovejasniyta michipuway”, nispa. Ajinamanta, apostolesninnejta ashkhasman mikhuchinanta sutʼincharqa. Chaytaj, Jesús ovejitasninmanta mayta khuyakusqanta, llakikusqanta ima rikuchin. *

8. ¿Imaynatataj Pentecostés fiestapi cristianoman tukojkuna pikunanejtachus Cristo yachachishasqanta sutʼita reparasqankuta rikucherqanku?

⁸ Cristoqa Pentecostés fiesta 33 watamantapacha, apostolesninnejta tukuy ajllasqa cristianosman, yachachiykunata mikhunata jina jaywarqa (Hechos 2:41, 42 leey). Chay pʼunchaypi espíritu santowan ajllasqa kaj judíos, judioman tukojkuna imataj, apostolesnejta yachachikushasqanta sutʼita repararqanku. Chayrayku paykunaqa “apostolespa yachachisqankuta tukuy sonqo japʼikuspa, uj sonqolla kasharqanku”.  Paykunaqa Diospa yachachiyninmanta yarqhasqa jina kasharqanku, pikunachus chayta yachachisqankutataj sutʼita yacharqanku. Chayrayku paykunaqa Jesús nisqanmanta, ruwasqanmanta, imaschus paymanta qhelqasqa kasqanmanta ima, apóstoles sutʼinchasqankuta tukuy sonqo uyarej kanku (Hech. 2:22-36). *

9. ¿Imaynatataj apóstoles Jesuspa ovejitasninta yachachinanku kasqanta sumajta juntʼarqanku?

⁹ Apostolesqa Jesuspa ovejasninta michinanku chayri yachachinanku karqa, chaytataj sumajta juntʼarqanku. Sutʼincharinapaj, chay kutillapiraj sayarej qotuchakuyta tʼaqanachinanpaj jina chʼampayta, imaynatachus apóstoles allinchasqankuta qhawarina. Chay chʼampayqa sapa pʼunchay mikhuna rakʼinamanta karqa. Chay mikhunataqa hebreo parlaj viudasllaman rakʼisharqanku, griego parlaj viudasmantaj mana. ¿Imaynatataj apóstoles chayta allincharqanku? “Chunka iskayniyoj apostolesqa” qanchis allin kausayniyoj qharista churarqanku chay “mikhunata rakʼinankupaj”. Yaqha tukuynin apóstoles, Jesús ashkha runasman mikhuchishajtin yanapajtinkupis, kunanqa yachachinanku kasqanta nerqanku, Diospa “Palabranta willaspallapunitaj” karqanku (Hech. 6:1-6).

10. ¿Imatataj Jesús ruwarqa Jerusalenpi apostolesnejta, ancianosnejta ima?

¹⁰ Kay 49 watapajqa waj ancianospiwan, kausasharqankuraj chay apostoleswan llankʼasharqanku (Hechos 15:1, 2 leey). Chayrayku Jerusalenpi “apostoleswan, ancianoswan ima”, chay tiempopi Diospa llajtanta kamachejkuna karqanku. Cristotaj qotuchakuypa Uman kaspa, paykunanejta cheqa yachachiykunata sutʼincharqa, paykunanejllatataj Reinomanta sumaj willaykunata tukuynejpi willakunanpaj, yachachikunanpaj ima qhawarqa (Hech. 15:6-29; 21:17-19; Col. 1:18).

11, 12. 1) ¿Jehová bendicerqachu Jesús qotuchakuykunata yachachishasqanta? Sutʼinchay. 2) ¿Imaraykutaj pikunanejtachus Cristo yachachishasqan sutʼi karqa?

¹¹ Ñaupa cristianospa tiemponkupeqa Jesús qotuchakuykunata chay runasnejta yachachishasqanta, Jehová bendicerqa. ¿Imaraykutaj chayta ninchej? Hechos libropi jinata nin: “Chantá llajtamanta llajta rispa, [apóstol Pablo, paywan khuska rejkuna ima] willarqanku imatachus Jerusalenpi apóstoles, ancianoswan kamachisqankuta. Hermanostataj kamacherqanku chay imasta juntʼanankuta. Ajinamanta [qotuchakuykunaqa] creesqankupi kallpachakorqanku,  sapa pʼunchaytaj astawan ashkhayarqanku”, nispa (Hech. 16:4, 5). Arí, qotuchakuykunaqa Diospa llajtanta kamachejkunata tukuy sonqo kasukusqankurayku, astawan ashkhayasharqanku. Chaytaj, Jesús qotuchakuykunata pikunanejtachus yachachishasqanta, Jehová bendecisqanta sutʼita rikucherqa. Imajtinchus, Jehovaj bendicionnillanwan ñaupariyta atikun (Pro. 10:22; 1 Cor. 3:6, 7).

¹² Rikunchej jina, Jesusqa imaynatachus pisi runasnejta ashkhaman mikhucherqa, ajinallatataj yachachisqasninmanpis pisi runasnejta yachachisharqa. Chaytaj sutʼi reparay karqa, imajtinchus apostolesqa Diospa llajtanta kamachejkunamanta kasqankurayku, Dios yanapashasqanta sutʼita rikucherqanku. Hechos 5:12 nin: “Apostolesnejta runas ukhupi ashkha señales, milagros ima ruwakorqa”, nispa. * Chayrayku chay tiempopi cristianosman tukojkunaqa nichá kayta tapukunkumanchu karqa: “¿Pikunanejtataj Cristo yachachiykunata mikhunata jina ovejasninman jaywashanri?”, nispa. Chaywanpis, niraj 100 wata kashajtin manaña kikinchu karqa.

13, 14. 1) ¿Imatataj Jesús qotuchakuymanta nerqa, maykʼajtaj chay nisqan juntʼakuyta qallarerqa? 2) ¿Imaynasmantataj qotuchakuyta chinkachikuyta munanman karqa? (Sutʼinchayninta qhawariy.)

¹³ Jesusqa qotuchakuy chinkananpaj jina kananta nerqa. Payqa trigomanta, cizaña qhoramantawan rijchʼanachinanpi, trigo tarpusqaman (ajllasqa cristianos ukhuman), cizaña qhora (llulla cristianos) tʼakaykusqa kananta nerqa. Chaywanpis cosecha tiempokama “khuska wiñajta” saqekunallanta nerqa, chaytaj “kay pachaj tukukuynin” tiempopi kanan karqa (Mat. 13:24-30, 36-43). Chay nisqanqa usqhayllata juntʼakuyta qallarerqa. *

¹⁴ Ñaupa cristianospa tiemponkupeqa Diospa contranpi oqharikojkuna rikhuriyta qallarerqankuña. Chaywanpis, Jesuspa cheqa sonqo apostolesnin karqankuraj, chayrayku qotuchakoyqa “jarkʼasqallaraj” karqa, nisunman llulla yachachiykuna rikhurinanta mana saqerqankuchu (2 Tes. 2:3, 6, 7). Jinapis, qhepa kaj apóstol wañupusqantawanqa Diospa contranpi oqharikojkuna astawan aywirerqanku, cosecha tiempokamataj astawanraj rikhurinman karqa. Arí, cizaña qhoraqa maytapuni wiñaykorqa, trigotaj pisilla karqa. Chayrayku, yachachiykunata mikhunata jina jaywananpaj mana uj qotu karqachu. Chaywanpis chayqa tijrakunman karqa. ¿Maykʼajtaj chay kanman karqa?

15, 16. ¿Imatataj Bibliamanta Yachaqajkuna sutʼiman orqhorqanku, chaywanpis ima tapuytaj rikhurerqa?

¹⁵ Wakin runasqa cosecha tiempo qayllaykamushajtin, Bibliaj cheqa yachachiyninta maskʼayta qallarerqanku. Kay 1870 watas chaynejpi, cheqa kajta maskʼaj qotu sayarerqa, Bibliata ukhunchaytataj qallarerqanku. Chayta ruwanankupajqa cizaña qhoramanta nisunman llulla cristianosmanta karunchakorqanku. Paykunaqa Bibliamanta Yachaqajkuna sutichakorqanku. Astawan yachakuyta munasqankuraykutaj, Diosmanta mañakuspa tukuy sonqo Bibliata ukhunchayta qallarerqanku (Mat. 11:25).

¹⁶ Paykuna Diospa Palabranta sumajta ukhunchasqankoqa mana qhasipajchu karqa. Imaraykuchus chay cheqa sonqo qharis, warmis ima llulla yachachiykunata sutʼiman orqhorqanku, Bibliaj cheqa yachachiykunasnintataj publicacionesnejta runasman rejsicherqanku. Diosmanta yachakuyta munaj runastaj, chay yachachisqankuta  tukuy sonqo japʼikorqanku. Chaywanpis uj tapuy rikhurerqa: “¿Paykunanejtachu 1914 wata ñaupajta Cristo ovejasninman yachachiykunata mikhunata jina jaywashanman karqa?” Mana. Imaraykuchus trigowan, cizaña qhorawan khuskaraj wiñasharqanku. Chantapis Jesusqa pikunanejtachus yachachinanta wakichishallarqaraj. Astawanpis, cizaña qhorawan kikinchasqa cristianosta, trigowan kikinchasqa cheqa cristianosmanta niraj tʼaqakusharqachu.

17. ¿Imastaj 1914 watapi juntʼakuyta qallarerqa?

¹⁷ Iskay kaj yachaqanapi yachakorqanchej jina, cosecha tiempoqa 1914 watapi qallarerqa. Waj imaspis chay watallapitaj juntʼakuyta qallarerqa. Jesús kamachinanpaj churasqa karqa, qhepa pʼunchaykunataj qallarerqa (Apo. 11:15). Chantapis Jesusqa 1914 watamantapacha 1919 wata qallariykama, Tatanwan khuska Diospa mana rikukoj templon imaynachus kashasqanta qhawarej jamuspa, llimphucharqa (Mal. 3:1-4). * Chaymantataj, 1919 watamantapacha trigota tantayta qallarikorqa. ¿Chay watapichu Cristo pikunanejtachus yachachiykunata mikhunata jina jaywananpaj churarqa? Arí.

18. ¿Imata churanantataj Jesús nerqa, chantá qhepa pʼunchaykuna qallarishasqanrayku ima tapuytaj rikhurerqa?

¹⁸ Jesusqa qhepa pʼunchaykunamanta parlashaspa, “horampi mikhunata jaywanampaj” uj kamachita churananta nerqa (Mat. 24:45-47). Chaypajtaj imaynatachus ñaupa cristianospa tiemponkupi ruwarqa, kikillantataj ruwanman karqa: pisi runasnejta ashkhasman mikhuchinman karqa. Chaywanpis, qhepa pʼunchaykuna qallarishasqanrayku, ¿pikunataj chay pisi runas kankuman karqa? Qhepan yachaqanapeqa chay tapuyman, Jesuspa profecianmanta waj tapuykunamanwan kutichisun.