2 Reyes 17:1-41
17 Chunka ishkay wata Judá nacioncho Acaz rey kaykaptinmi Israel nacioncho Elapa tsurin Oseas rey kayta qalaykurqan. Payqa isqun watami Samariapita mandarqan.
2 TAYTA DIOSTA mana cäsukur jutsata rurarpis manami nawpa kaq reykunanötsu jutsata rurarqan.
3 Oseas rey kashqan witsanmi Asiria nacionpa mandaqnin rey Salmanasar soldädunkunawan aywaykamur Israel nacionta atacarqan. Mas puntapitanami Oseasqa impuestuta cadala Asiriaman apatsirqan.
4 Tsaymi Salmanasarpa contran sharkur Oseasqa manana impuestuta pägarqannatsu. Tsaynöpis Egipto nacionpa mandaqnin reyman kacharqan soldädunkunawan shamur yanapananpaq. Tsay reypa jutinmi karqan So.
Tsayno rurashqanta mayarmi Salmanasar rey Oseasta prësu tsarirkatsir carcilman wichqarqan.
5 Nirkurmi Asiriapa mandaqnin rey* intëru Israel markakunata vinciykur Samaria markata kimsa wata soldädunkunawan jiruruypa tsapararqan.
6 Oseas isqun wata rey kaykaptinmi Samaria markata vinciykur Israel runakunata Asiriaman prësu apakärirqan. Chayaykatsirmi Halah markaman, Gozáncho kaykaq Habor mayu kuchuncho kaykaq markakunaman y Media runakunapa markankunamanpis churapäkurqan.*
Israel runakunata Tayta Dios imanir castigashqan
7 Tsayno pasarqan Israel runakuna TAYTA DIOSTA mana wiyakur jutsata rurashqanpitami. Paykunatami rey Faraónpa makincho karkaykaqta Tayta Dios Egiptupita jorqamurqan. Tsayno jorqaykämuptinpis Israel runakunaqa juk dioskunata adorarmi
8 TAYTA DIOS unay qarqushqan mana Israel runakunanöla kawapäkurqan. Tsaynöpis Israel runakunapa mandaqnin reykuna kawashqannölami lutankunata rurar kawapäkurqan.
9 Tsaynölami Israel runakuna TAYTA DIOSTA manakaqman churar rikachakuna törriyuq taksha markakunacho y corralashqa jatun markakunachöpis juk dioskunata adorananpaq *altarkunata rurapäkurqan.
10 Tsaynöpis tsay dioskunata adorananpaqmi jirkanchöpis y copösu yöra sikinchöpis wankakunata ichitsirqan y *Asera diösata adorananpaqmi raku qerukunatapis jawitsirqan.*
11 Tsay altarkunacho inciensuwan qoshtatsishpanmi TAYTA DIOS unay qarqushqan runakuna mana alita rurashqanno rurapäkurqan. Lutankunata tsayno rurarmi TAYTA DIOSTA fiyupa rabyanätsirqan.
12 Ïdulukunata mana adorananpaq TAYTA DIOS niykaptinpis mana cäsukuypami paykunaqa ïdulukunata adorapäkurqan.*
13 Tsaymi lapan profëtankunawan y wilakuqninkunawan Israel runakunata y Judá runakunata TAYTA DIOS tantiyatsirqan kayno nir: “Jutsa ruraykunata kacharir mandamientükunata y leynïkunata cumplipäkuy. Unay ayluykikunatapis tsay leykunata cumplinanpaqmi sirvimaqnï profëtakunawan tantiyatsirqä”.
14 Profëtakuna tsayno wilaptinpis paykunaqa manami cäsukärirqantsu. Tsaypa trukanqa unay aylunkunano chukru shonqu rikakurmi TAYTA DIOSMAN mana yärakärirqantsu.
15 Tsayno mana yärakurmi unay aylunkunawan Tayta Dios *pactu rurashqantapis manakaqman churapäkurqan. Leyninkunata y mandamientunkunata mana cäsukur mana väliq ïdulukunata adorarmi paykunapis mana väliq rikakurqan. Jutsata mana rurananpaq TAYTA DIOS niykaptinpis wakin nación runakuna jutsata rurashqannömi paykunapis jutsata rurapäkurqan.
16 Paykunaqa Tayta Diospa mandamientunkunata mana cäsukurmi ishkay turitukunata qoripita rurapäkurqan adorananpaq. *Asera diösatapis adorananpaq raku qerukunata jawipäkurqan. Tsaynölami intita, killata, qoylarkunata y *Baaltapis adorapäkurqan.
17 Paykunaqa tsurinkunata olquta y warmitapis sacrificiupaq altarcho rupatsipäkurqan. TAYTA DIOSTA mana cäsukurmi brüju kayman y rikakuq kaymanpis churakarqan.*
18 Tsaymi TAYTA DIOSQA pasaypa rabyakur Israel runakunata nawpanpita juk läduman qarqurqan. Judá trïbu runakunalatami nacionnincho kachaykurqan.
19 Judá runakunapis TAYTA DIOSPA mandamientunkunata mana cumplirmi Israel runakunano jutsata rurar mana ali costumbrikunata rurapäkurqan.
20 Tsaymi Israel runakunata nawpanpita qarqunanpaq* juk lädu soldädukunapa munayninman TAYTA DIOS kachaykurqan.
21 Mas unaymi David aylu reykunapa makinpita Israel nacionta Tayta Dios jorquptin Nabatpa tsurin Jeroboamtana Israel runakuna churapäkurqan mandaqnin rey kananpaq. Rey karnami Jeroboam yätsirqan TAYTA DIOSTA mana cäsukärinanpaq. Yätsishqanta chaskikurmi Israel runakuna pasaypa jutsata rurapäkurqan.
22 Jeroboam wanuptinpis Israel runakunaqa kashqalanmi jutsata rurapäkurqan.
23 Tsayno kashqanpitami sirviqnin profëtakunawan wilakatsishqanno* Israel runakunata TAYTA DIOS nawpanpita qarqurqan. Tsaymi Asiria nación runakuna aywaykur Israel runakunata prësu apakärirqan. Tsaypitami Israel runakunaqa Asiriacho kananyaq tarkaykan.
Samaria markakunacho juk lädu runakuna tashqan
24 Israel runakunata prësu aparkurmi paykuna kacharishqan markakunacho tänanpaq Asiria nacionpa mandaqnin reyqa kachamurqan Babilonia runakunata, Cuta runakunata, Ava runakunata, Hamat runakunata y Sefarvaim runakunata. Tsay runakunaqa Samariacho kaykaq markakunachönami* tarqan.
25 Tsaycho tashpan TAYTA DIOSTA mana adoraptinmi leonkunata TAYTA DIOSQA yuritsimurqan. Tsay leonkunami wakin runakunata wanutsipäkurqan.
26 Tsaymi Asiria nacionpa mandaqnin reyman kachakuna aywaykur wilapäkurqan kayno nir: “Samaria markakunacho tänanpaq churashqayki runakunaqa manami musyantsu tsay nacionpa Diosnin imata munashqantapis. Tsaymi leonkuna paykunata wanurkaykätsin”.
27 Tsayno wilaptinmi rey kayno nirqan: “Kayman prësu apamushqantsi cürakunapita jukta kutitsipäkuy tsay nacionpa Diosninta imano adorananpaq kashqantapis yachatsinanpaq”.
28 Tsayno niptinmi Samariapita prësu apashqan cürakunapita jukta kutitsipäkurqan Bet-elman. Tsaychömi tsay runakunata yachatsirqan TAYTA DIOSTA imano adorapäkunanpaqpis.
29 Tsayno yachaykätsiptinpis cada markachömi ïdulunkunata rurapäkurqan nacionnincho adorashqan ïdulun niraqta. Nirkurmi markakunacho kaykaq *altarkunaman tsay ïdulunkunata churapäkurqan.
30 Babiloniapita shamuq runakunami ïdulukunata ruratsipäkurqan Sucot-benot diosninta adorapäkunanpaq. Cuta markapita shamuq runakunami ïdulukunata ruratsipäkurqan Nergal diosninta adorapäkunanpaq. Hamatpita shamuq runakunami ïdulukunata ruratsipäkurqan Asima diosninta adorapäkunanpaq.
31 Ava runakunami ïdulukunata ruratsipäkurqan Nibhaz diosninta y Tartac diosninkunata adorapäkunanpaq. Sefarvaimpita shamuq runakunami Adramelec y Anamelec diosninkunata adorar wamrankunata altarcho rupatsipäkurqan.
32 Tsay jananmanmi tsay runakunaqa TAYTA DIOSTAPIS adorapäkurqan. Itsanqa sacrificiukunata rupatsinanpaq kikinkuna yarpashqannömi pitapis lutala cüra kananpaq churapäkuq. Tsaymi kikinkunapa altarninkunacho sacrificiukunata rupatsipäkurqan.
33 TAYTA DIOSTA adorarpis nawpata tashqan markankunacho diosninkunata adorashqannölami Samaria markakunachöpis diosninkunata adorapäkurqan.
34 Tsay runakunaqa kananyaqpis diosninkunata tsaynölami adorarkaykan. Tsayno karmi TAYTA DIOSTA mana *mantsakur estatütunkunata, leyninkunata y mandamientunkunata mana cäsukärintsu. Tsay leykunatami Jacobpita miraqkunata TAYTA DIOS qorqan imaypis cäsukärinanpaq. Tsaynölami Jacobpa jutinta trukatsirqan Israel jutin kananpaq.*
35 Israel runakunawan *pactuta rurashqan hörami TAYTA DIOS kayno nirqan: “Juk dioskunataqa ama adorapäkunkitsu ni sirvipäkunkitsu ni ima sacrificiutapis tsay dioskunapaq ama rupatsinkitsu.*
36 Tsaypa trukanqa noqalata adorapäkamanki y noqa japaläta sirvipäkamanki.* Lapanpaq munayniyuq karmi qamkunata Egiptupita jorqamurqä. Tsaymi noqalata sirvipäkamanki, adorapäkamanki y noqalapaq sacrificiukunata rupatsipäkunki.
37 Tsaynöpis mana qonqaypa cumplipäkunki qelqarkur entregashqä estatütukunata, yachatsikuykunata, leykunata y mandamientukunata. Juk dioskunataqa ama adorapäkuytsu.
38 Qamkunawan pactu rurashqäta qonqaykur paqta juk dioskunata adorapäkunkiman.
39 Noqalata adorapäkamaptikiqa contraykikunapa munayninpitami jorqushaykimi”.
40 TAYTA DIOS tsayno yachaykätsiptinpis Samaria markakunacho taq runakunaqa mana cäsukur mana ali costumbrinkunata imaypis rurapäkuq.
41 Tsaymi paykunaqa TAYTA DIOSTA adorarpis ïdulukunata adorar kawapäkurqan. Tsaynölami kananyaqpis paykunapita miraq runakuna kawarkaykan.
Ichic wilacuycuna
^ 17.5 Tsay witsanqa manami Salmanasarnatsu rey karqan, sinöqa wawqin Sargón.
^ 17.4-6 Deut. 4.27; 28.36.
^ altar Altarkunaqa karqan rumiwan perqashqa y qerupita ruraykur jananpa y rurinpa bronciwan enchapashqami. Tsay altarkunachömi uywakunata rupatsir runakuna jutsankunapita perdonashqa kananpaq cürakuna Tayta Diosta manakäriq. Tsaynölami templu rurincho qoripita rurashqa taksha altarpis karqan. Tsaychömi cürakuna inciensuwan qoshtatsiq. Rumipita perqashqa altar imano kashqanta musyanaykipaq rikanki 2Sam. 24.18-cho kaq dibüjuta. Tayta Diosta mana cäsukuq runakunapis altarkunata ruraykurmi ïdulukunata adorapäkuq (Éxo. 30.1-10; Deut. 27.5-6; 2Rey. 16.10-16; 2Crón. 4.1).
^ Asera Aseraqa cananeo runakuna adorashqan diösami karqan. Paykunaqa yarpapäkurqan tsay diösa imatapis miratsiq kashqantami. Aserata adorananpaqmi raku qerukunata jawipäkuq. Cananeo runakunaqa yarpapäkurqan tsay jawishqan qerukunacho Asera kashqantami (Éxo. 34.13; Deut. 7.5; 12.3; 16.21; 1Rey. 16.33; 18.19; 2Rey. 13.6).
^ 17.10 1Rey. 14.23.
^ 17.12 Éxo. 20.3-5; Deut. 5.7-9.
^ pactu Pactuqa promitinakushqanta cumplinanpaq nishqanmi kaykan. Unay Testamentuchöqa Israel runakunawanmi pactuta Tayta Dios rurarqan. Tsaymi Tayta Dios promitirqan Israel runakunapa Diosnin kar paykunata imaypis yanapananpaq. Israel runakunanami Tayta Diosta promitirqan mandamientunkunata y leyninkunata cumplipäkunanpaq (Éxo. 6.7; 19.5-6; Lev. 26.3-12). Pactuta rurarmi uywata pishtar shuntashqan yawarta Israel runakunaman Moisés tsaqtsuparqan (Éxo. 24.8). Tsaynölami Jesucristo noqantsi rayku wanur yawarninta jichashpan mushuq pactuta rurarqan payta chaskikuqkunata jutsankunapita perdonar salvananpaq (Luc. 22.20; Heb. 10.16-17).
^ Asera Aseraqa cananeo runakuna adorashqan diösami karqan. Paykunaqa yarpapäkurqan tsay diösa imatapis miratsiq kashqantami. Aserata adorananpaqmi raku qerukunata jawipäkuq. Cananeo runakunaqa yarpapäkurqan tsay jawishqan qerukunacho Asera kashqantami (Éxo. 34.13; Deut. 7.5; 12.3; 16.21; 1Rey. 16.33; 18.19; 2Rey. 13.6).
^ Baal Baalqa cananeo runakuna adorashqan diosmi karqan. Juk dios kashqanta yarpaptinpis manami rasunpatsu dios karqan. Cananeo runakuna yarpapäkurqan tsay diosta adoraptin uywankuna mirananpaq kashqanta y chakrankuna ali wayunanpaq kashqantami. Tsaynöpis yarpapäkurqan löcu tamyata y ali tamyatapis kachamushqantami.
^ 17.17 Deut. 18.10.
^ 17.20 Nawpanpita qarqunanpaq kashqanta nirqa nacionninpita qarqunanpaq kashqantami niykan.
^ 17.23 1Rey. 14.15-16; Ose. 11.5; Amós 5.27.
^ 17.24 Samaria markaqa karqan Israel nacionpa capitalninmi. Tsaymi Israel nacioncho wakin kaq markakunapis Samariacho kashqanta nipäkurqan.
^ altar Altarkunaqa karqan rumiwan perqashqa y qerupita ruraykur jananpa y rurinpa bronciwan enchapashqami. Tsay altarkunachömi uywakunata rupatsir runakuna jutsankunapita perdonashqa kananpaq cürakuna Tayta Diosta manakäriq. Tsaynölami templu rurincho qoripita rurashqa taksha altarpis karqan. Tsaychömi cürakuna inciensuwan qoshtatsiq. Rumipita perqashqa altar imano kashqanta musyanaykipaq rikanki 2Sam. 24.18-cho kaq dibüjuta. Tayta Diosta mana cäsukuq runakunapis altarkunata ruraykurmi ïdulukunata adorapäkuq (Éxo. 30.1-10; Deut. 27.5-6; 2Rey. 16.10-16; 2Crón. 4.1).
^ mantsakuy, Diosta mantsakuy Tayta Diosta mantsakurqa tantiyantsi kuyakuq y perdonakuq karpis jutsa rurayta mana kachariqkunata castigashqantami (Éxo. 34.6; Heb. 10.31). Tayta Dios munayniyuq kashqanta rikar Israel runakunapis payta mantsakurqanmi (Éxo. 14.31; Jos. 4.24; 1Sam. 12.18). Tsaymi Tayta Diosta mantsakur payta adorar cäsukuntsi (Deut. 5.29; 10.12-13; Jos. 24.14) y runa mayintsiwan ali kawantsi (Lev. 25.17, 36, 43). Tayta Diosqa payta mantsakuqkunapa amïgunmi kaykan (Sal. 25.14).
^ 17.34 Gén. 32.28; 35.10.
^ pactu Pactuqa promitinakushqanta cumplinanpaq nishqanmi kaykan. Unay Testamentuchöqa Israel runakunawanmi pactuta Tayta Dios rurarqan. Tsaymi Tayta Dios promitirqan Israel runakunapa Diosnin kar paykunata imaypis yanapananpaq. Israel runakunanami Tayta Diosta promitirqan mandamientunkunata y leyninkunata cumplipäkunanpaq (Éxo. 6.7; 19.5-6; Lev. 26.3-12). Pactuta rurarmi uywata pishtar shuntashqan yawarta Israel runakunaman Moisés tsaqtsuparqan (Éxo. 24.8). Tsaynölami Jesucristo noqantsi rayku wanur yawarninta jichashpan mushuq pactuta rurarqan payta chaskikuqkunata jutsankunapita perdonar salvananpaq (Luc. 22.20; Heb. 10.16-17).
^ 17.35 Éxo. 20.5; Deut. 5.9.
^ 17.36 Deut. 6.13.
