Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 8

Jehová keraj ri e chʼajchʼoj

Jehová keraj ri e chʼajchʼoj

«Chqachʼajchʼobʼej qibʼ chuwach ronojel itzelal.» (2 CORINTIOS 7:1, TW.)

1-3. a) ¿Jasche ri e nan kkilo we ri kal e chʼajchʼoj xuqujeʼ utz ri kibʼantajik? b) ¿Jasche kraj ri Jehová che kqabʼan chʼajchʼoj, xuqujeʼ jasche kqabʼano?

CHIʼ majaʼ kel bʼi ri akʼal pa rachoch, ri unan krilo we ri akʼal atinaq chik xuqujeʼ saq ri ratzʼyaq. ¿Jasche? Rumal che retaʼm che we chʼajchʼoj ri akʼal utz ri ukʼiyik, xuqujeʼ retaʼm che ri winaq kechʼaw chirij ri tat nan chiʼ kkil kibʼantajik ri akʼalabʼ.

2 Xuqujeʼ ri Qatat che kʼo pa ri kaj kraj che ri rajpatanel e chʼajchʼoj. Rumal laʼ, kubʼij wariʼ chaqe pa ri Utzij: «Chqachʼajchʼobʼej qibʼ chuwach ronojel itzelal» (2 Corintios 7:1, TW). * ¿Jasche amaqʼel kubʼij ri Jehová che kqabʼan wariʼ? Nabʼe, are che kojraj xuqujeʼ retaʼm che are ri utz chaqe. Ukabʼ, ri qabʼantajik öj kuya ubʼixik chike ri winaq chirij areʼ. Qastzij wi, öj kqaj kqakʼutu che nim kqil ri Ajawaxel xuqujeʼ ri ubʼiʼ. Are kqaj kqaya uqʼij. Rumal laʼ rajawaxik che chʼajchʼoj ri qabʼaqil xuqujeʼ ri qakʼaslemal (Ezequiel 36:22; chasikʼij uwach 1 Pedro 2:12).

3 ¿Jasche kqaj kqabʼan chʼajchʼoj? Qetaʼm che ri Ajawaxel keraj ri winaq che e chʼajchʼoj. Öj kqaloqʼoqʼej ri Jehová xuqujeʼ kqaj kqaya uqʼij rukʼ ronojel qakʼaslemal. Xuqujeʼ, kqaj che kresaj ta ri uloqʼoqʼenik chaqe. Chqilaʼ, jujun jastaq rech öj chʼajchʼoj: jasche rajawaxik, jas ubʼanik xuqujeʼ jas kqabʼan rech kqaya ta kanoq. Wariʼ kojkitoʼ che rilik we kʼo jun jastaq rajawaxik kqabʼano.

RAJAWAXIK CHE ÖJ CHʼAJCHʼOJ

4, 5. a) ¿Jasche kqachajij qibʼ chuwach ri tzʼil? b) ¿Jas kubʼan ronojel ri ubʼanom ri Jehová che ukʼutik che areʼ utz kril ri chʼajchʼoj?

4 Jehová jalajoj ukʼutik kubʼano. Jun chike are ri kubʼan areʼ rech kqabʼan qe. Ri Loqʼalaj Pixabʼ kubʼij wariʼ chaqe «chibʼanaʼ bʼaʼ iwe ri kubʼan ri Dios» (Efesios 5:1). ¿Jas rumal rech kqaya kan ri tzʼilol? Are rumal che kqaya uqʼij ri Ajawaxel che sibʼalaj chʼajchʼoj (chasikʼij uwach Levítico 11:44, 45).

5 Ri usaqil ri Jehová, xuqujeʼ ri nikʼaj chik ubʼantajik, qas kiltaj chiʼ kqil ronojel ri ubʼanom (Romanos 1:20). Ri uwach Ulew xbʼanik rech kubʼan jun kʼolbʼal chʼajchʼoj chike ri winaq. Jehová xuya ri jalajoj tiempo rech kkibʼan chʼajchʼoj che ri kaqiqʼ xuqujeʼ ri jaʼ. Ri uwach Ulew xbʼanik rech kkunik kuchʼaj ribʼ. Rukʼ wariʼ kqilo che ri «Xubʼan ri ulew» sibʼalaj utz kril ronojel ri chʼajchʼoj (Jeremías 10:12). ¿La je wariʼ kqachomaj öj? Je.

6, 7. ¿Jas ukʼutik kubʼan ri Taqonik xyaʼ che ri Moisés che ri e rajpatanel ri Jehová rajawaxik e chʼajchʼoj?

6 ¿Jas jun chi rumal che rajawaxik öj chʼajchʼoj? Are che ri Jehová, ri Nimalaj Ajqʼatal tzij, kraj che ri rajpatanel e chʼajchʼoj. Jun kʼutbʼal re, ri Taqonik che xuya che Israel kukʼutu che sibʼalaj kʼo ubʼanik ri chʼajchʼoj rukʼ ri qʼijilanik. Areʼ kraj che ri ajkojol tabʼal toqʼobʼ kebʼ mul katinik pa ri qʼij chiʼ kutaʼ sachbʼal mak puwiʼ ronojel ri tinamit Israel (Levítico 16:4, 23, 24). Xuqujeʼ, kubʼij che konojel ri ajkojol tabʼal toqʼobʼ chiʼ kkiya jun tojbʼal mak che ri Jehová rajawaxik kkichʼaj kiqʼabʼ xuqujeʼ ri kaqan (Éxodo 30:17-21; 2 Crónicas 4:6). Xuqujeʼ kuya ubʼixik weneʼ 70 jastaq che keʼutzʼiloj ri israelitas pa ri kikʼaslemal xuqujeʼ pa ri kikojonik. Wariʼ kubʼano che kekun täj kkibʼan jastaq che kʼo ubʼanik rukʼ ri qʼijilanik, we e chʼajchʼoj täj weneʼ kekamik (Levítico 15:31). Xuqujeʼ, ri Taqonik kubʼij che we kʼo jun winaq ktzʼilobʼik rajawaxik kuchʼaj ribʼ, rech kubʼan wariʼ rajawaxik katinik xuqujeʼ kuchʼaj ri ratzʼyaq; we kubʼan täj, kkamisaxik (Números 19:17-20).

7 Pa neʼ ri Taqonik xyaʼ che Moisés kbʼan ta chi kimik, kojutoʼ che rilik ri kuchomaj ri Ajawaxel. Kqilo che Jehová kuya ubʼixik che nim ubʼanik che öj chʼajchʼoj chiʼ kqaya uqʼij. Areʼ ukʼexom ta ri uchomanik chirij wariʼ (Malaquías 3:6). Kimik, junam rukʼ ojer, xaq xiw kraj ri «qʼijilanik che [...] qas chʼajchʼoj, ri man tzʼajtal» täj (Santiago 1:27). Rumal laʼ, are utz che kqilo jas kraj kubʼij wariʼ che wa täq qʼij riʼ.

¿JAS KRAJ KUBʼIJ CHE ÖJ CHʼAJCHʼOJ?

8. ¿Jas uwach ri chʼajchʼoj kraj ri Jehová kqabʼano?

8 Ri Loqʼalaj Pixabʼ xaq xiw ta kchʼaw chirij we öj chʼajchʼoj pa ri qabʼaqil. Are, kubʼij rech öj chʼajchʼoj chuwach ri Ajawaxel are kqabʼan wariʼ pa ronojel ri qakʼaslemal. Jehová kraj che kqabʼan kajibʼ uwach jastaq rech öj chʼajchʼoj: pa ri qakojonik, qakʼaslemal, qachomanik, xuqujeʼ pa ri qabʼaqil. Chqilaʼ jas kraj kubʼij.

9, 10. ¿Jas kraj kubʼij saq ri qakojonik, xuqujeʼ jas kkibʼan ta ri qastzij cristianos?

9 Saq ri qakojonik. Kraj kubʼij che kqayuj ta ri qastzij kojonik rukʼ ri qastzij täj. Chojchoman chikij ri israelitas e kʼo pa Babilonia. Chiʼ keʼel bʼik rech kebʼe pa Jerusalén, rajawaxik kkinimaj wajun taqonik riʼ: «Chixel uloq pa Babilonia, mebʼinaq chi tzʼil täq jastaq [...]. Chebʼux chʼajchʼoj» (Isaías 52:11). E areʼ ketzalij pa kitinamit rech kkiya chi jumul qʼijilanik che ri Jehová. Rumal laʼ, ri qʼijilanik kkiya rajawaxik chʼajchʼoj che ronojel jastaq che kubʼan kʼäx che ri Ajawaxel, are ronojel ri jastaq che kkibʼan ri aj Babilonia.

10 Kimik, rajawaxik kqachajij qibʼ che ri jastaq rech ri qastzij täj kojonem rech kqatzʼiloj ta qibʼ (chasikʼij uwach 1 Corintios 10:21). Wariʼ kʼo uchoqʼabʼ, we kqachajij ta qibʼ, kubʼan kʼäx chaqe. Chupam kʼi tinamit kyaʼ kʼutunem che qastzij täj, jun kʼutbʼal, chiʼ kkichomaj che jun winaq kkamik kʼo kkʼaseʼ kan che, kʼo jalajoj kbʼan chirij wariʼ, jujun chike are uyaʼik kiwa ri kaminaqibʼ xuqujeʼ ukojik kantela chkiwach (Eclesiastés 9:5, 6, 10). Tekʼuriʼ, ri qastzij cristianos kqaj täj kqabʼan jastaq che kʼo ubʼanik rukʼ ri qastzij täj kojonem. * Rumal laʼ, kqaya ta che ri kichomanik ri winaq kubʼano che nim ta chi kqil ri e utz pixabʼ rech ri utzalaj qʼijilanik (Hechos 5:29).

11. ¿Jas kraj kubʼij saq ri qakʼaslemal, xuqujeʼ jasche sibʼalaj rajawaxik?

11 Saq ri qakʼaslemal. Wariʼ kraj kubʼij, che kqachajij qibʼ che ronojel inmoralidad sexual, wariʼ rajawaxik rech kresaj ta ri uloqʼoqʼenik ri Ajawaxel chaqe (chasikʼij uwach Efesios 5:5). Junam che kqil pa ri jun chik kʼutunem, kbʼix wariʼ chike ri cristianos «chixanimaj chuwach ri kibʼanik» ri inmoralidad sexual. Ri kkibʼan ri inmoralidad sexual xuqujeʼ kkiya ta kan ubʼanik «man kakechbʼej ta ri rajawibʼal ri Dios» (1 Corintios 6:9, 10, 18). Jehová kerilo che «e tzʼilobʼinaq kumal itzelalaj täq jastaq» we kkikʼex ta ri kikʼaslemal, kkiriq ri «ukabʼ kamikal» (Apocalipsis 21:8).

12, 13. ¿Jas kubʼan ri kqachomaj che ri kqabʼano, xuqujeʼ jas kojutoʼ rech saq ri qachomanik?

12 Saq ri qachomanik. Rumal che ri qachomanik kubʼano che kqabʼan jastaq, we kqaya che ri tzʼil chomanik kopan pa qajolom xuqujeʼ pa qanimaʼ, wariʼ kubʼano che kqabʼan jastaq che e utz täj (Mateo 5:28; 15:18-20). We kqakoj pa qajolom utz jastaq xuqujeʼ chʼajchʼoj, kqabʼan jastaq che e utz (chasikʼij uwach Filipenses 4:8). Tekʼuriʼ, ¿jas kojutoʼ rech saq ri qachomanik? Nabʼe, are uxutuxik ronojel ri jastaq che kojutzʼiloj. * Ukabʼ, retaʼmaxik e utz chomanik chiʼ amaqʼel kqasikʼij ri Utzij ri Ajawaxel (Salmo 19:8, 9).

13 Junam che qilom, rech kresaj ta ri uloqʼoqʼenik ri Ajawaxel chaqe, rajawaxik che chʼajchʼoj ri qakojonik, qakʼaslemal xuqujeʼ ri qachomanik. Wa oxibʼ jastaq riʼ kyaʼ ubʼixik chikij pa nikʼaj chik kʼutunem rech wajun wuj riʼ. Tekʼuriʼ chanim riʼ are kqil ri ukaj: chʼajchʼoj ri qabʼaqil.

CHQABʼANAʼ CHʼAJCHʼOJ CHE RI QABʼAQIL

14. ¿Chabʼij jasche we chʼajchʼoj ri qabʼaqil xaq xiw ta öj kʼo qe che?

14 Are rajawaxik che qas chʼajchʼoj ri qabʼaqil xuqujeʼ ri qachoch. E kʼo jujun kkichomaj che wariʼ are jun jastaq che kʼot nijun kkunik kukoj ribʼ chupam. Tekʼuriʼ ri cristiano je ta kuchomaj. Junam che xqil nabʼe, Jehová xaq xiw ta kubʼij chaqe che kqabʼan chʼajchʼoj pa qabʼaqil rech utz kqariqo, xuqujeʼ rumal che ri qabʼantajik kuya ubʼixik chirij areʼ. Chojchoman chirij ri akʼal rech ri nabʼe chʼaqapil: we amaqʼel tzʼil, ¿la qastzij che kʼo kʼi jastaq kqachomaj chikij ri utat unan? Junam rukʼ wariʼ, we kʼo jun jastaq che utz ta pa ri qabʼantajik o pa ri qakʼaslemal, rukʼ wariʼ nim ta chi kkil ri Qatat kʼo pa ri kaj xuqujeʼ ri utzalaj täq tzij che kqaya ubʼixik, ¿la qastzij? Are rajawaxik che qas knaʼtaj wa täq tzij riʼ chaqe: «Man kʼo ta ri kaqayaʼ ta wi itzel kʼutbʼal che jachin jun, rech man kayoqʼ ta ri qachak ri katajin kaqabʼano. Man je ta kʼu riʼ pa ronojel kaqayaʼ kʼutbʼal chi uj pataninel rech ri Dios» (2 Corintios 6:3, 4). Chqilaʼ, jachiʼ rajawaxik kqabʼan wi chʼajchʼoj pa ri qabʼaqil.

15, 16. ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech öj chʼajchʼoj pa qabʼaqil, xuqujeʼ jas ubʼanik ri qatzʼyaq rech kqakʼutu che öj junam ta kukʼ ri nikʼaj chik?

15 Öj chʼajchʼoj pa ri qachoch xuqujeʼ pa ri qabʼaqil. Pa neʼ jalajoj ri tinamit, ri kbʼan chupam, xuqujeʼ ri jastaq kʼolik, rajawaxik che amaqʼel kojatinik. Qonojel kʼo qajoron xuqujeʼ qachʼipaq rech kqachʼajchʼobʼej qibʼ xuqujeʼ ri qalkʼwal. Chupam wariʼ kʼo uchʼajik ri qaqʼabʼ chiʼ kqabʼan o kqatij ri qawa, xuqujeʼ chiʼ kojom chi ri bʼanbʼal chulaj o chiʼ kkʼex ri akʼal chiʼ ubʼanom chi uchul. We kqachʼaj ri qaqʼabʼ rukʼ chʼipaq xuqujeʼ jaʼ kkʼiyar ta ri yabʼil, junam rukʼ ri pamaj, wariʼ kubʼano che e kʼi ta winaq kekam rumal yabʼil. Kʼo tinamit che ri e ajqʼatal tzij kkibʼan ubʼe ri tzʼil joron, we ri tinamit öj kʼo wi kʼot wariʼ are rajawaxik che kqamuq ri chulaj, junam rukʼ ri xbʼan pa Israel ojer (Deuteronomio 23:12, 13).

16 Xuqujeʼ rajawaxik che kchʼaj ri atzʼyaq. Ri rajawaxik are ta che paqal rajil o are ta ri kʼateʼ kel loq, are che chʼajchʼoj xuqujeʼ utz rilik (chasikʼij uwach 1 Timoteo 2:9, 10). Ronojel qʼij xuqujeʼ lugar, kqaj che ri qabʼantajik xuqujeʼ ri qatzʼyaq kubʼano che «kakikʼutu chi sibʼalaj jeʼlik ri utijonik ri Dios ri Qakolonel» (Tito 2:10).

17. ¿Jasche rajawaxik che chʼajchʼoj xuqujeʼ utz ubʼantajik ri qachoch xuqujeʼ ri nikʼaj chik jastaq qe?

17 Ri ja xuqujeʼ ri jastaq. We kojkunik, are rajawaxik che amaqʼel chʼajchʼoj ri qachoch, kbʼan wariʼ we ri ja sibʼalaj jeʼlik o jeʼl täj xuqujeʼ we kʼo kʼi jastaq, o kʼo täj. Wariʼ, je kqabʼan che ri qachʼichʼ, kqasuʼ ri upam, rumal che weneʼ kqakojo chiʼ kojbʼe pa riqbʼal ibʼ xuqujeʼ che ubʼixik ri utzalaj täq tzij. Are rajawaxik che je wariʼ kqabʼan che ronojel ri jastaq qe. We je kqabʼan waʼ utz kechʼaw ri winaq chirij ri Ajawaxel. Rumal che kqakʼut chkiwach che Jehová sibʼalaj kraj ri chʼajchʼoj, rumal laʼ kusach na «kiwach ri kesachow uwach ri uwach ulew» (Apocalipsis 11:18; Lucas 23:43, TW). Rumal laʼ, ri rilik ri qachoch xuqujeʼ ri nikʼaj chik jastaq che kʼo qukʼ rajawaxik che kukʼutu che tajin kqetaʼmaj ri chʼajchʼoj rech ri kʼakʼ uwach Ulew.

Are utz che chʼajchʼoj ri qabʼaqil xuqujeʼ ronojel ri jastaq

18. ¿Jas ukʼutik kqabʼano che nim kqil wi ri Ja rech Ajawbʼal?

18 Ri Ja rech ri Ajawbʼal. Wajun kʼolbʼal riʼ sibʼalaj nim ubʼanik chqawach, rumal che chilaʼ kqaya uqʼij ri Ajawaxel che sibʼalaj kqaloqʼoqʼej. Kqaj che chʼajchʼoj xuqujeʼ utz rilik kkibʼan ri winaq che keʼopan chilaʼ. Rech utz rilik, are rajawaxik che qas kqameso rech kubʼan chʼajchʼoj. Chiʼ kojtobʼan che wa täq jastaq riʼ, kqakʼutu che qas nim kqil ri ja che kkoj che uyaʼik ri qastzij qʼijilanik. Qastzij wi, are jun chak nim ubʼantajik, ri «ukʼojoxik» ri Ja rech Ajawbʼal (2 Crónicas 34:10). Ri e pixabʼ riʼ xuqujeʼ kkoj che ri lugar jachiʼ kbʼan wi ri e nim riqbʼal ibʼ.

CHQAXUTUJ RONOJEL RI KUBʼAN TZʼIL CHE RI QABʼAQIL

19. ¿Jas rajawaxik kqaxutuj rech kqatzʼiloj ta ri qabʼaqil, xuqujeʼ jas pixabʼ kuya ri Ajawaxel chirij wariʼ?

19 ¿Jas más kraj kubʼij chʼajchʼoj pa ri qabʼaqil? Are uxutuxik ronojel ri jastaq che kubʼan tzʼil che ri qabʼaqil. Rumal laʼ kqatij ta sikʼ, kʼi tzam o kunabʼal che kusachisaj ri qachomabʼal rumal che kubʼan kʼäx o kojkun ta chik kqaya kanoq. Ri Loqʼalaj Pixabʼ kubʼij ta ronojel ri kibʼiʼ ri jastaq che e utz täj che e naqʼatal ri winaq che ubʼanik kimik, tekʼuriʼ chupam kʼo pixabʼ che kojutoʼ che rilik jasche sibʼalaj e tzʼil chuwach ri Jehová. Chqilaʼ jobʼ pixabʼ che kqaj kqabʼano rumal ri qaloqʼoqʼenik che ri Ajawaxel xuqujeʼ che kubʼano che areʼ kojuloqʼoqʼej.

20, 21. ¿Jas kraj ri Jehová che kqaxutuj, xuqujeʼ jas jun utz rumal kqabʼano?

20 «Are waʼ ri ubʼim ri Dios chi kuyaʼ na chqe. Rumal riʼ chqesaj bʼaʼ pa ri qakʼaslemal konojel ri jastaq ri e tzʼil ri e kʼo pa ri qacuerpo xuqujeʼ pa ri qanimaʼ. Chqaxeʼj qibʼ chuwach ri Dios, rech kujux tastalik täq winaq pa ronojel.» (2 Corintios 7:1.) Jehová kraj che kqaxutuj ronojel jastaq che kubʼano che kqatzʼiloj ri «qacuerpo» o che ronojel ri kubʼan kʼäx che ri kʼo pa ri «qanimaʼ» (wariʼ kraj kubʼij qachomanik che ktaqan pa qawiʼ). Rumal laʼ, kqachajij qibʼ che ronojel jastaq che kubʼano che kojkun ta chik kqaya kanoq xuqujeʼ che kubʼan kʼäx che ri qachomanik xuqujeʼ che ri qabʼaqil.

21 Pa ri Loqʼalaj Pixabʼ kubʼij: «Chqesaj bʼaʼ pa ri qakʼaslemal konojel ri jastaq ri e tzʼil». Chqilaʼ che pa 2 Corintios 7:1 kumaj ubʼixik: «Are waʼ ri ubʼim ri Dios chi kuyaʼ na chqe». ¿Jas kuya na chaqe? Are ri kʼo pa ri versículos nabʼe kanoq: «In kʼut kixinkʼam na, kinux kʼu na Itat» (2 Corintios 6:17, 18). ¡Sibʼalaj utz! Kutzujuj chaqe che kojuchajij rukʼ jun loqʼoqʼenik junam rukʼ jun tat chike ri ralkʼwal. Tekʼuriʼ kubʼij wariʼ: «Chqesaj bʼaʼ pa ri qakʼaslemal konojel ri jastaq ri e tzʼil ri e kʼo pa ri qacuerpo xuqujeʼ pa ri qanimaʼ». Qastzij wi, utz täj we rumal jun jastaq che tzʼil chuwach ri Jehová, kqaya kan rachilaxik.

22-25. ¿Jas pixabʼ kojutoʼ rech kqanaqʼtisaj ta kibʼ che jastaq che e utz täj?

22 «Chaloqʼoqʼej ri Awajaw aDios rukʼ ronojel awanimaʼ, rukʼ ronojel akʼaslibʼal, rukʼ ronojel achomanik.» (Mateo 22:37.) Jesús xuya ubʼixik che wajun taqonik riʼ are nim ubʼanik chuwach ronojel (Mateo 22:38). Are qas yaʼtal che ri Jehová che kqaloqʼoqʼej rukʼ ronojel ri qakʼaslemal, qachomanik xuqujeʼ rukʼ ri kqanaʼo. Rech kqabʼan wariʼ are rajawaxik kqachajij qibʼ che ronojel jastaq che kresaj ri qakʼaslemal o kubʼan kʼäx che ri qachomanik.

23 «[Jehová] kayoʼw chqe qonojel ri qakʼaslemal, areʼ kayoʼw ri kiʼaqiqʼ, xuqujeʼ ri nikʼiʼaj jastaq chik.» (Hechos 17:24, 25.) Rumal che ri qakʼaslemal are jun sipanik che uyaʼom ri Ajawaxel chaqe, ri öj cristianos sibʼalaj nim kqil wi. Rumal laʼ, kqaxutuj ronojel ri jastaq che kubʼan kʼäx chaqe. We kqabʼan täj are jun ukʼutik che nim ta kqil ri kʼaslemal che are jun sipanik (Salmo 36:9).

24 «Chaloqʼoqʼej ri awajil atzʼaqat je jas ri uloqʼoqʼexik awibʼ chbʼil awibʼ.» (Mateo 22:39.) Ri winaq che kʼo jun jastaq che unaqʼtisam ribʼ che ubʼanik che utz täj xaq xiw ta kubʼan kʼäx che ribʼ, xuqujeʼ chike nikʼaj chik. Jun kʼutbʼal, ri winaq che kutij sikʼ kubʼano che ri nikʼaj chik kkijikʼ ri usibʼal ri sikʼ. Ri winaq che kubʼan wariʼ tajin ta kubʼan ri taqonik che kukʼut loqʼoqʼenik chike ri nikʼaj chik xuqujeʼ kuloqʼoqʼej ta ri Ajawaxel (1 Juan 4:20, 21).

25 «Kakiyaʼ kibʼ pa taqik chke ri qʼatal täq tzij xuqujeʼ ri kʼo kitaqanik.» (Tito 3:1.) Pa kʼi tinamit ri ajqʼatbʼal tzij kkibʼij che utz täj che jun winaq kʼo drogas rukʼ o kutijo, rumal laʼ ri qastzij cristianos kkibʼan ta wariʼ (Romanos 13:1).

26. a) ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kresaj ta ri uloqʼoqʼenik ri Ajawaxel chaqe? b) ¿Jasche kqabʼij che sibʼalaj utz che ri qakʼaslemal chʼajchʼoj chuwach ri Ajawaxel?

26 Rech kresaj ta ri uloqʼoqʼenik ri Ajawaxel chaqe, xaq xiw ta rajawaxik che öj chʼajchʼoj pa jun o kebʼ jastaq, are rajawaxik pa ronojel ri qakʼaslemal. Weneʼ kʼäx uyaʼik kan jun jastaq che öj naqʼtal che ubʼanik rech kqabʼan ta chik; tekʼuriʼ kojkunik kqabʼan wariʼ. * Are sibʼalaj utz chiʼ ri qakʼaslemal chʼajchʼoj. Qastzij wi, we are ri Jehová kubʼij chaqe che kqabʼano, are ri utz chaqe (chasikʼij uwach Isaías 48:17). Xuqujeʼ, kuya kikotemal chaqe che rumal wariʼ kojtobʼan rech ri winaq utz kechʼaw chirij ri Ajawaxel che sibʼalaj kqaloqʼoqʼej xuqujeʼ che sibʼalaj kojuloqʼoqʼej.

^ párr. 2 Junam rukʼ ri tzij pa quiché, ri tzij che xkoj ojer che ubʼixik «chʼajchʼoj o saq» jujun taq mul kchʼaw chirij ri saq ri qabʼaqil, are kʼu más chirij ri qakʼaslemal o ri qakojonik.

^ párr. 10 Chupam ri kʼutunem 13 rech wajun wuj riʼ kyaʼ ukʼutik chirij nikʼaj jastaq che ri qastzij cristianos kkibʼan täj.

^ párr. 67 Kʼexom ri bʼiʼaj.