1, 2. ¿Jasche kaloqʼoqʼej ri Jehová?

¿LA KALOQʼOQʼEJ ri Ajawaxel? We ajachom chi ri akʼaslemal che, abʼij riʼ che je riʼ, qastzij ri kabʼij. Rumal che kqachʼobʼo che rajawaxik kqaloqʼoqʼej ri Ajawaxel. Qastzij wi che rukʼ wariʼ xa kqatzalij ukʼaxel ri uloqʼoqʼenik areʼ. Junam che kubʼij ri Loqʼalaj Pixabʼ, «kaqaloqʼoqʼej ri Dios, rumal rech ri areʼ xujuloqʼoqʼej nabʼe» (1 Juan 4:19).

² Ri Jehová amaqʼel kutzukuj ukʼutik che kojraj. Uyaʼom jun utzalaj kʼolbʼal chaqe, are ri uwach Ulew, kuya ri kajwataj chaqe rech kojkʼaseʼik (Mateo 5:43-48). Xuqujeʼ kuchajij ri qakojonik che sibʼalaj nim ubʼanik. Nikʼaj kʼutbʼal re, usipam chaqe ri Utzij, ri Loqʼalaj Pixabʼ. Xuqujeʼ kubʼij chaqe che kojkunik kqabʼan qachʼawem che, rumal che kubʼij chaqe che qas kuta ri qachʼawem xuqujeʼ kojutoʼ rukʼ ri uxlabʼixel (Salmo 65:2; Lucas 11:13). Ri nim ukʼutik ri uloqʼoqʼenik are chiʼ xutaq lo ri Ukʼojol che sibʼalaj kuloqʼoqʼej rech kojresaj pa ri mak xuqujeʼ ri kamikal. ¡Sibʼalaj nim ri uloqʼoqʼenik ri Jehová chaqe! (Chasikʼij uwach Juan 3:16; Romanos 5:8.)

3. a) ¿Jas rajawaxik kqabʼano rech kresaj ta ri uloqʼoqʼenik ri Ajawaxel chaqe? b) ¿Jas pregunta rajawaxik kojchoman chirij, xuqujeʼ jachiʼ kqariq wi ri kraj kubʼij?

 ³ Jehová kraj che kqariq ri uloqʼoqʼenik pa ri qakʼaslemal kimik xuqujeʼ pa ri petinaq. Tekʼuriʼ ¿la kojkunik kqariqo? Kojkunik we kqaj. Ri Loqʼalaj Pixabʼ kubʼij chike ri cristianos: «Chichajij iwibʼ pa ri loqʼoqʼebʼal ukʼuʼx ri Dios [...], xuqujeʼ ri junalik kʼaslemal ri ubʼim chqe» (Judas 21). Chiʼ kkoj ri tzij «chichajij iwibʼ» are kraj kubʼij, rech kresaj ta ri uloqʼoqʼenik ri Jehová chaqe, are rajawaxik kʼo kqabʼano. Are rajawaxik kojchakunik rech kqatzalij ukʼaxel ri uloqʼoqʼenik. Rumal laʼ sibʼalaj rajawaxik  che qonojel kqachomaj wariʼ: «¿Jas rajawaxik kinbʼano rech kinkʼut chuwach ri Ajawaxel che kinloqʼoqʼej?». Rech kqetaʼmaj chirij, chqasikʼij ri tzij che xubʼij ri apóstol Juan: «Ri uloqʼoqʼexik ri Dios are ri kinimaxik ri kakibʼij ri e utaqomal. Ri e utaqomal man e al täj» (1 Juan 5:3). Rumal che kqaj kqaya ukʼutik che ri Ajawaxel che sibʼalaj kqaloqʼoqʼej, chqilaʼ jas kraj kubʼij ri tzij xubʼij ri Juan.

4, 5. Chabʼij, ¿jas kubʼan chawe che tajin knimar ri aloqʼoqʼenik che Jehová?

⁴ Weneʼ knaʼtaj chawe ri qʼij che xumaj ukʼiyik wajun loqʼoqʼenik riʼ pa awanimaʼ.

⁵ Chachomajampeʼ, chiʼ xawetaʼmaj ri qastzij chirij ri Jehová xuqujeʼ chirij ri kraj kubʼano, ri akojonik chirij xkʼiyik. Xuqujeʼ xawetaʼmaj che at ajmak xatalaxik, rumal laʼ at kʼo ta naqaj che ri Ajawaxel; tekʼuriʼ, areʼ kuya chawe jun nimalaj sipanik rumal ri Cristo: jun kʼaslemal che kʼot ukʼisik rukʼ ri tzʼaqatalaj kʼaslemal junam rukʼ ri xyaʼ che ri Adán ojer (Mateo 20:28; Romanos 5:12, 18). Xuqujeʼ, xawetaʼmaj ri nimalaj kʼäx xuriq ri Jehová chiʼ xutaq lo ri Ukʼojol che sibʼalaj kraj rech kkam rumal awech. Wajun kʼutbʼal riʼ rech loqʼoqʼenik xopan pa awanimaʼ, rumal laʼ xawaj xaloqʼoqʼej ri Jehová (chasikʼij uwach 1 Juan 4:9, 10).

6. ¿Jas ukʼutik ri qastzij loqʼoqʼenik, xuqujeʼ jas abʼanom che ukʼutik ri aloqʼoqʼenik che ri Ajawaxel?

⁶ Tekʼuriʼ ri xanaʼo are ta ri qastzij loqʼoqʼenik. ¿Jasche kqabʼij wariʼ? Rumal che ri loqʼoqʼenik kʼo na kraj kubʼij xaq xiw ta ri kqanaʼo xuqujeʼ ri kqabʼij. Uloqʼoqʼexik ri Ajawaxel xaq xiw ta ubʼixik: «In kinloqʼoqʼej ri Jehová». Junam rukʼ ri kojonik, ri qastzij loqʼoqʼenik rajawaxik kqakʼut rukʼ ri kqabʼano (Santiago 2:26). Chiʼ kqaj  jun winaq kqaj kqabʼan ri jastaq che utz krilo. Je wariʼ xabʼano. Chiʼ ri aloqʼoqʼenik che ri Ajawaxel xopan pa awanimaʼ, xawaj xabʼan pa akʼaslemal ri utz krilo. Weneʼ xabʼan aqasanjaʼ rech kabʼan jun testigo rech Jehová. We je xabʼan waʼ, xakʼutu che sibʼalaj kawaj ri Ajawaxel xuqujeʼ kaloqʼoqʼej, rumal laʼ xachaʼ ubʼanik ri jastaq che sibʼalaj nim ubʼanik puwiʼ ronojel ri jastaq: xatzujuj che ri Ajawaxel che kakoj ronojel ri akʼaslemal che ubʼanik ri urayinik, xuqujeʼ xaya ukʼutik wariʼ rukʼ ubʼanik ri aqasanjaʼ (chasikʼij uwach Romanos 14:7, 8). Tekʼuriʼ, junam che kqil na, rech kojkunik kqabʼan wajun tzujunik riʼ che sibʼalaj nim ubʼanik rajawaxik kqabʼan ri xubʼij ri apóstol Juan.

7. ¿Jas jujun chike ri utaqonik ri Ajawaxel, xuqujeʼ jas rajawaxik kqabʼano rech keqanimaj?

⁷ Juan kubʼij che uloqʼoqʼexik ri Ajawaxel are kraj kubʼij «kinimaxik ri kakibʼij ri e utaqomal». ¿Jas ri e taqonik riʼ? Ri Loqʼalaj Pixabʼ kubʼij chaqe. Jujun chike, Jehová kubʼij che utz täj kbʼan ri qʼabʼarik, ri inmoralidad sexual, uyaʼik kiqʼij ri e tyox, elaqʼanik xuqujeʼ ri molom täq tzij (1 Corintios 5:11; 6:18; 10:14; Efesios 4:28; Colosenses 3:9). Rech kqabʼan ri utaqonik ri Ajawaxel rajawaxik kqabʼan pa qakʼaslemal ronojel ri kubʼij chupam ri Loqʼalaj Pixabʼ.

8, 9. Chiʼ öj kʼo chuwach jun jastaq che kʼot jun taqonik chirij, ¿jas kqabʼan che retaʼmaxik jas kraj ri Jehová che kqabʼano? Chaya jun kʼutbʼal re.

⁸ Tekʼuriʼ, rech kqakikotemaj ri Jehová xaq xiw ta kqanimaj ri utaqonik che e kʼo pa ri Loqʼalaj Pixabʼ. Jehová kuya ta kʼi taqonik chaqe rech kubʼan jun eqaʼn chaqe xuqujeʼ kubʼij ta chaqe ri kqabʼan pa ronojel qʼij. Qastzij wi, ronojel qʼij kqil kʼi jastaq che kʼot jun taqonik che kuya ubʼixik chirij. Chiʼ je wariʼ, ¿jas kqabʼan che retaʼmaxik  we Jehová kkikot rukʼ ri kqachomaj kqabʼano? ¿Jachiʼ kqariq wi ri pixabʼ che qas kukʼut ri uchomanik ri Ajawaxel chirij ri rilik ri jastaq? Jumul chik, pa ri Loqʼalaj Pixabʼ. Chiʼ kqasikʼij uwach, kqetaʼmaj ri utz kril ri Jehová xuqujeʼ ri itzel krilo (chasikʼij uwach Salmo 97:10; Proverbios 6:16-19). Je wariʼ, kqilo jas ri e bʼantajik che utz krilo. Chiʼ kqetaʼmaj ri ubʼantajik ri Jehová xuqujeʼ ri kubʼano, wariʼ kubʼano che kʼäx ta kqabʼan che retaʼmaxik we jun jastaq utz chuwach ri Ajawaxel o utz täj. Je wariʼ, kʼi mul kqilo «jas ri urayibʼal ri Ajawaxel» chirij jun jastaq, pa neʼ ri Utzij ri Ajawaxel xaq xiw kuya jun pixabʼ chirij (Efesios 5:17).

⁹ Chqakojoʼ jun kʼutbʼal re. Pa ri Loqʼalaj Pixabʼ kʼot jachiʼ kubʼij wi che utz täj kqil pa ri televisión ri jastaq che kuya ukʼutik ri e tzʼil jastaq o che kukʼut chʼoj. Tekʼuriʼ ¿la rajawaxik na jun taqonik che kubʼij chirij wariʼ? Qetaʼm chik jas kuchomaj ri Jehová. Chupam ri Utzij qas kukʼutu che «karetzelaj kiwach ri kaqaj chkiwach ri ubʼanik» chʼoj xuqujeʼ «kuqʼataʼ kʼu na tzij pa kiwiʼ ri kemakun kukʼ ixoqibʼ achijabʼ, xuqujeʼ ri keqaj pa mak kukʼ nikʼaj chik» (Salmo 11:5; Hebreos 13:4). Chiʼ kojchoman chirij wa täq tzij riʼ che bʼim kan ojer kqetaʼmaj jas ri kraj ri Jehová. Rumal laʼ kqil ta wachbʼal che qas kukʼut ri jastaq che ri Ajawaxel utz ta krilo. Ri winaq rech wajun uwach Ulew riʼ kkaj che kqachomaj che ri jastaq che utz täj, che kqabʼano chiʼ jamal qawach kʼot kubʼano, tekʼuriʼ ri Jehová sibʼalaj kkikotik chiʼ kqabʼan ta wa täq jastaq riʼ. *

10, 11. ¿Jasche amaqʼel kqaj kqanimaj ri Jehová, xuqujeʼ jas ri qanojibʼal chiʼ kqanimaj?

¹⁰ ¿Jas qas rumal che kqanimaj ri utaqonik ri Ajawaxel?  Rukʼ nikʼaj chik tzij, ¿jasche kqaj che ronojel qʼij kqabʼan pa qakʼaslemal ri kraj ri Ajawaxel? Xa ta rumal che kqaj täj kqariq kʼäx o rech kqaj täj kukʼajisaj qawach (Gálatas 6:7). Kqanimaj ri Jehová rumal che kqachʼobʼo che are jun utzalaj kʼutbʼal che, che sibʼalaj kqaloqʼoqʼej. Junam kukʼ ri akʼalabʼ che kkaj kkikotemaj ri e kitat kinan, öj xuqujeʼ kqaj kqakikotemaj ri Jehová (Salmo 5:12). Areʼ are ri Qatat che sibʼalaj kqaj. Kʼot jun chik kuya nim utzilal chaqe xuqujeʼ kikotemal chiʼ kqachʼobʼo che ri qabʼantajik kqaj chuwach ri Ajawaxel (Proverbios 12:2).

¹¹ Rumal laʼ, kqapatanej ta ri Ajawaxel rukʼ kebʼ qakʼuʼx xuqujeʼ xa ta kqatzukuj jas ri kqabʼij o are kqabʼan ri kqaj öj. * Kqachaʼ ta jampaʼ kqanimaj, weneʼ kqachomaj che kqabʼano we kʼäx ta ubʼanik o che kʼot kʼäx kqariqo chiʼ kqabʼano. Tekʼuriʼ je ta wariʼ, rumal che rukʼ ronojel qanimaʼ kojnimanik (Romanos 6:17). Junam che xubʼij ri xtzʼibʼan ri Salmo, kqabʼij: «Kebʼenloqʼoj kʼu ri taqanik la» (Salmo 119:47). Je waʼ, kqanimaj ri Jehová rumal che kqaj. Qetaʼm che yaʼtal che, xuqujeʼ kutaʼ chaqe, che amaqʼel kqanimaj xuqujeʼ che xaq ta kqatzukuj ri kqabʼij rech kqanimaj täj (Deuteronomio 12:32). Kqaj kqabʼan junam rukʼ ri Noé, che rukʼ sukʼilal xunimaj ri Ajawaxel kʼi junabʼ je wariʼ qas xukʼut ri nim uloqʼoqʼenik. Je wariʼ, kbʼix che qajujunal junam che xbʼix che areʼ: «Ri Noé xubʼan ronojel ri xtaq chubʼanik rumal ri Dios» (Génesis 6:22).

12. ¿Jampaʼ kqaya jun nimalaj kikotemal che ri Jehová?

¹² ¿Jas kunaʼ ri Jehová chiʼ kqanimaj rukʼ ronojel qanimaʼ? Ri Loqʼalaj Pixabʼ kubʼij che kqakikotemaj ri ranimaʼ  (Proverbios 27:11). ¿La qas kojkunik kqakikotemaj ri winaq sibʼalaj nim uqʼij chupam ri kajulew? Qastzij wi kojkunik. Chqilaʼ jasche. Jehová xojubʼano rech kojkunik kqachaʼ jas kqabʼano. Je, kojkunik kqachaʼ unimaxik ri Ajawaxel o, kqanimaj täj (Deuteronomio 30:15, 16, 19, 20). Rumal laʼ, chiʼ kqaj kqabʼan ri urayinik ri Ajawaxel rumal che kqaloqʼoqʼej rukʼ ronojel qanimaʼ, kqaya jun nimalaj kikotemal che (Proverbios 11:20). Xuqujeʼ, tajin kqabʼan jun utzalaj qakʼaslemal.

13, 14. ¿Jasche kqabʼij che «ri e utaqomal [ri Jehová] man e al täj», xuqujeʼ jas rukʼ kqajunamaj wi?

¹³ Ri xubʼij ri apóstol Juan kuya kubʼsal kʼuʼx chaqe: «Ri e utaqomal [ri Jehová] man e al täj». * Ri Jehová kutaʼ ta kʼäx täq jastaq chaqe o che kojkun ta che ubʼanik. Qonojel öj ajmakibʼ, tekʼuriʼ kojkunik kqabʼan ri e utaqonik.

¹⁴ Chqakojoʼ jun kʼutbʼal re. Jun chike ri e utz awachiʼl kubʼij chawe che katoʼ rumal che kukʼex rachoch. Kʼo kʼi jastaq rajawaxik kesax bʼik, jujun chike e al täj xuqujeʼ jujun chike sibʼalaj e al che xaq xiw e kebʼ winaq kekun che ukʼamik bʼik. Ri awachiʼl kubʼij chawe jachike kraj che kakʼam bʼik. Kubʼij ta chawe che kawalijisaj atukel ri eqaʼn che sibʼalaj e al, rumal che kraj täj che kariq kʼäx rumal jun jastaq che sibʼalaj nim chuwach ri achoqʼabʼ. Xaq junam rukʼ wariʼ ri utzalaj Ajawaxel. Areʼ kutaʼ ta chaqe ri kojkun ta che ubʼanik (Deuteronomio 30:11-14). Kubʼij ta chaqe che kqabʼan jastaq che sibʼalaj e al. Ri Jehová retaʼm jas kojkunik kqachʼijo, rumal che  «areʼ retaʼm jas xkoj che qabʼanik: qas retaʼm chi uj pukʼukʼ [o puqlaj] ulew» (Salmo 103:14).

15. ¿Jasche kojkunik kqabʼij che ri e utaqonik ri Jehová kuya utzilal chaqe?

¹⁵ Ri e utaqonik ri Jehová man e al täj; are kkiya utzilal chaqe (chasikʼij uwach Isaías 48:17). Moisés xubʼij chike ri israelitas «xujutaq kʼu na che kibʼanik täq we taqomal riʼ nim kʼu chqilaʼ wi». Tekʼuriʼ xubʼij jasche: «Rech utz kujel na, rech kutaqej uyaʼik qakʼaslemal» (Deuteronomio 6:24). Öj xuqujeʼ qas qetaʼm che ri e utaqonik ri Ajawaxel are kuya utzilal chaqe, rech kqariq ri kikotemal che kʼot ukʼisik. Qastzij wi che sibʼalaj e utz. ¿Jasche? Rumal che ronojel petinaq rukʼ ri Jehová, areʼ retaʼm ri qas utz chaqe, rumal che sibʼalaj nim unojibʼal (Romanos 11:33). Xuqujeʼ, areʼ ri qastzij loqʼoqʼenik (1 Juan 4:8). Rumal che ri Ajawaxel are loqʼoqʼenik, wariʼ kukʼut pa ronojel ri kubʼano xuqujeʼ ri kubʼij, chupam wariʼ kʼo ronojel ri e utaqonik.

16. Weneʼ kqariq kʼäx rumal ri itzelal kbʼan cho ri uwach Ulew xuqujeʼ che öj ajmak winaq, ¿jas kojutoʼ rech kqanimaj ri Ajawaxel?

¹⁶ Tekʼuriʼ wariʼ kraj ta kubʼij che kʼäx ta unimaxik ri Ajawaxel. Rajawaxik kqakoj qachoqʼabʼ chuwach ri itzelal rech wajun uwach Ulew riʼ, che «kʼo pa uqʼabʼ ri itzel» (1 Juan 5:19). Xuqujeʼ rajawaxik kqakoj qachoqʼabʼ rumal che öj ajmak, wariʼ kojutaqchiʼj rech kqabʼan ta ri e utaqonik ri Ajawaxel (Romanos 7:21-25). Tekʼuriʼ rukʼ wariʼ ri loqʼoqʼenik che ri Jehová kkunik kchʼakanik. Jehová kuya tewchibʼal chike ri kkichaʼ unimaxik rumal ri loqʼoqʼenik. Xuqujeʼ, kuya «ruxlabʼal [...] chke ri keniman che» (Hechos 5:32). Wajun uxlabʼixel riʼ kubʼano che kkʼiy jun utz jastaq pa qanimaʼ: e utz bʼantajik, che kojutoʼ rech kqaya ta kan unimaxik ri Ajawaxel (Gálatas 5:22, 23).

17, 18. a) ¿Jas kqetaʼmaj chupam wajun wuj riʼ, xuqujeʼ jas chirij rajawaxik kojchoman wi chiʼ kqasikʼij uwach? b) ¿Jas kqetaʼmaj chupam ri jun chik kʼutunem?

 ¹⁷ Chupam wajun wuj riʼ kqetaʼmaj chirij ri upixabʼ xuqujeʼ ri e utz utaqonik ri Jehová, xuqujeʼ kqetaʼmaj chirij nikʼaj chik jastaq che areʼ kraj kqabʼano. Chiʼ kqetaʼmaj wariʼ, are rajawaxik che kojchoman chirij kʼi jastaq che sibʼalaj nim kibʼanik. Nabʼe, Jehová rukʼ ta royowal kojutaq che unimaxik ri e utaqonik xuqujeʼ ri upixabʼ; areʼ kraj che kqabʼan ri urayinik rumal che kel pa qanimaʼ. Ukabʼ, Jehová kutzujuj chaqe jun kʼaslemal rukʼ kʼi tewchibʼal kimik xuqujeʼ kʼaslemal che kʼot ukʼisik pa ri petinaq. Kʼisbʼal re, unimaxik ri Jehová rukʼ ronojel qanimaʼ are jun utzalaj ukʼutik chuwach areʼ che sibʼalaj kqaj.

¹⁸ Rech kojkunik kqachaʼ we jun jastaq utz o utz täj, Jehová uyaʼom jun sipanik chaqe: ri retaʼmabʼal qakʼuʼx. Tekʼuriʼ, we kqaj che wajun sipanik riʼ kojutoʼ are utz che kqakoj utz jastaq chupam, wariʼ are kqil na chupam ri jun chik kʼutunem.