1. ¿Ima problëmakuna kaptintaq familiakuna mana alli kawakuyan?

 KUYANAKÏ, alli apanakï y yamë kawakï kaptinqa familiachö kushishqam kawakuyan. Llapantsikmi tsënö kawakïtaqa munantsik. Peru llakikïpaqqa, mëtsika familiakuna tukïläya problëmakunawan mana alli kawakuyanqanmi. ¿Ima problëmakuna kaptintaq familiakuna mana alli kawakuyan? Kë yachatsikïchöqa kima problëmakunallatam rikäshun. Wakin familiakunachöqa manam llapantsu juk religionyoqlla kayan. Wakin familiakunachönam pädrastuyoq o mädrastayoq wamrakuna kayan. Jina wakin familiakunanam yamë kawakïta tariyantsu qellëta mana tarir o imëkayoq këpaq ërayar. Tsënö kaptimpis, juk familiata sufritseq problëmakunaqa, höraqa manam juk familiakunataqa sufritsintsu. ¿Imanirtaq tsënö?

2. ¿Mëchötaq consëjuta ashiyan wakin familiakunaqa, peru mëchötaq alli consëjukuna tarintsik?

² Tsëqa imanö shonquyoq kayanqampitam. Wakinkuna imata pensayanqanta y imanö sientikuyanqanta cuentaman churaqkunaqa, musyayanmi familianchö shumaq kawakï kanampaq imanö yanapakuyänampaq kaqta. Jina precisanmi alli kaq consëjukunata wiyakïpis. Mëtsikaq nunakunam trabajaq mayinkunapa, vecïnunkunapa,  radiukunachö parlaqkunapa y wakin nunakunapa consëjunkunata wiyakuyan. Peru wakinkunaqa ima pasaptimpis Diospa Palabrampa yanapakïnintam ashiyan y tsëtam wiyakuyan. ¿Imanötaq tsëta rurayanqan yanapakun familiachö yamë kawakï kanampaq? (2 Timoteu 3:16, 17.)

3. a) ¿Ima nintaq Biblia juk religionyoq nunawan o warmiwan casakïpaq? b) ¿Bibliapa mëqan musyatsikïninkunatataq wiyakuyänan japallankunalla Diosta sirweq majakuna?

³ Bibliaqa clärum willakun juk religionyoq nunawan o warmiwan casakïqa mana alli kanqanta (Deuteronomiu 7:3, 4; 1 Corintius 7:39). Tsënö kaptimpis, wakin warmikunaqa casakushqana këkarnam Bibliapita yachakur qallayan, peru majankunaqa manam munayantsu. ¿Imatataq tsëqa rurayanman? Musyënam, casakuyanqan junaq awninakuyanqanqa manam ushakantsu (1 Corintius 7:10). Casädukuna mana rakikäyänan precisanqantam Bibliaqa rikätsikun, y ima problëmakuna kaptimpis, rakikäyänampa rantin altsayänampaqmi nin (Efesius 5:28-31; Tïtu 2:4, 5). Tsëqa, ¿imatataq juk warmi ruranman Biblia ninqannö Diosta sirwinanta majan michaptinqa? Itsa reunionkunaman ëwananta y Diospita yachatsikur purinanta michanman. ¿Imatataq tsëqa ruranman?

4. ¿Imanötaq juk warmi rikätsikunman mana creikoq majampa sentimientunkunata cuentapaq churanqanta?

⁴ Puntataqa kënöran tapukunman: “¿Imanirtaq nunä tsënö pensan?” (Proverbius 16:20, 23). Itsachi warmin imata rurëkanqanta mana musyar alläpa yarpachakun. O itsachi kastankuna pëpaq mana allita parlayan costumbrinkunata warmin manana  celebraptin. Juk nunam kënö nirqan: “Japallä y pïninnaqmi wayichö sientikoq kä”. Tsë nunaqa warminta religion qochikanqantam pensaq. Peru orgullösu karmi japallanlla sientikunqanta warminta willaqtsu. Wakin ollqukunaqa pensayan Jehoväta kuyar unënönatsu warminkuna kuyayanqantam, tsëmi warminkunaqa tsënö mana kanqanta shumaq rikätsiyänan. Jina alläpam precisan nunanwan tiemputa juntu pasayänampis.

5. ¿Imatataq casäda warmi yarpanman juk religionyoq nunan kaptinqa?

⁵ Tsënö kaptimpis, tsë asuntuta alli juiciuwan rikänapaqqa kanran juk yanapakï. Diospa Palabranqa, “warmicuna, qowequicunapa mandaduncho cayë, Jesucristuwan jucnolla cayanqequirecur” nirmi consejakun (Colosensis 3:18). Tsë consëjum warmikunata yanapan kikinkunapa munëninkunallata mana rurakuyänampaq. Jinamampis  “Jesucristuwan jucnolla cayanqequirecur” nirqa, rikätsikun nunampa mandädunchö karpis, Jesuspa mandädunchö kanampis precisanqantam. Ishkantam cumplinan.

6. ¿Bibliapa mëqan musyatsikïnintataq casäda cristiäna yarpänan?

⁶ Congregacionchö reunionkunaman ëwëta y nunakunata Bibliapita yachatsitaqa alläpa precisaqpaqmi Diosta rasumpa adoraq cristiänuqa churanan (Romänus 10:9, 10, 14, NTCN; Hebrëus 10:24, 25). Tsëqa, Dios mandamanqantsikkunata pipis mana wiyakunapaq nimashqaqa, ¿imatataq rurashwan? Jesucristupa apostulninkunam kënö niyarqan: “Nunacunata cäsuyanqäpitaqa, presisanmi puntata Diosta cäsucuyänä” (Hëchus 5:29). Apostulkuna tsënö niyanqanqa imëkachömi kawënintsikchö yanapamantsik. ¿Yanapamäshuntsuraq shonqupita patsë Jehoväta kuyanqantsik pëta puntaman churanapaq? Tsënö kaptimpis, precisanmi nunëkita kuyanqëkirëkur y respetanqëkirëkur pëta mana piñatsishllapa Jehoväpa kaqta shonqupita patsë ruranëkipaq kallpachakunëki (Mateu 4:10; 1 Juan 5:3).

7. ¿Imatataq juk cristiäna ruranman Diosta sirwinanta nunan michaptin?

⁷ Höraqa tsënö ruranan alläpa sasa kanampaq kaqtam Jesusqa rikätsikurqan. Mana creikoq familiankuna Diosta adoraq kaqta chikiyänampaq kaqtam willakurqan, y tsënöpa imëka espädawan rakishqa cuenta sientikuyänampaq kaqta (Mateu 10:34-36). Japon nacionpita juk casäda warmitam tsënö pasarqan. Nunanmi chunka juk watapa micharqan Diosta sirwinanta. Alläpam maqaq y höraqa  manam wayiman yëkunanllatapis jaqeqtsu. Peru pëqa sinchim tsarakurqan y congregacionchö cristiänu mayinkunapa yanapakïnintam chaskirqan. Mana jaqitam Diosman mañakurqan y 1 Pëdru 2:20 textu ninqampitam kallpata tarirqan. Kë cristiänaqa segürum karqan tiempu pasariptinqa nunampis Diosta sirwinampaq kaqta. Y tsënömi karqan.

8, 9. ¿Imatataq casäda warmi ruranman nunanta ardëpa mana piñatsinampaq?

⁸ Juk warmiqa imëkanöpam majanta yanapëta puëdin pensëninta cambianampaq. Këllaman pensarishun, religionninta nunan mana allitanö rikëkaptinqa, manam jaqinmantsu portakïnimpita o rurënimpita nunan quejakunanta. Tsëmi warmiqa wayinta limpiuta katsinan, shumaq altsapäkunan, kuyakoq y agradecikïta yachaq kanan. Mana allitaqa manam nunampaq parlanantsu, antis respetanan y mandädunchömi kanan. Jina mana allita rurëkaptimpis manam vengakuntsu (1 Pëdru 2:21, 23). Yarpanmi llapantsikpis jutsasapa kanqantsikta, tsëmi imanöpapis piñatsinakurqa përaq puntata perdonta mañakun (Efesius 4:26).

⁹ Reunionkunaman ëwanan kaptimpis nunantaqa höranchömi mikïnin qaranan. Nunan wayichö mana kanqanyaqmi yachatsikoqpis yarqunman. Alli juiciuyoq warmiqa mana munaqtaqa nunanta Diospita manam parlapantsu. Tsëpa rantinqa apostul Pëdru kënö ninqantam wiyakun: “Tsenolla, casadu warmicuna, Diosnintsicpa alli willaquininman qowequicuna [runaykikuna] mana creyiyaptinpis, pecunapa mandaduncho cawacuyë. Tsemi respetosa y alli cawacuyanqequita ricarnin,  qowequicunapis Diosnintsicmanna paqwepa creyicuyanqa, Diosnintsicpaq mana parlapëcaptiquipis” (1 Pëdru 3:1, 2). Cristiäna warmiqa llapan kawëninchömi santu espïrituyoq kanqanta rikätsikïta tïran (Gälatas 5:22, 23).

10. ¿Imanötaq juk cristiänu warminta tratanman juk religionyoq kaptimpis?

¹⁰ ¿Imatataq juk ollqu ruranman warmin juk religionyoq kaptin? Bibliam kënö consejakun: “Sitsun meqan wauqintsicpapis Teyta Jesucristuman mana creyicoq warmin canqa, pero pewan shumaq cawaconqa, tse wauqintsic ama tse warminpita raquicatsuntsu” (1 Corintius 7:12). Jina casädu ollqukunatapis kënömi nin: “Ollqucuna, qamcunapis warmiquicunata shumaq cuyayë. Ama pecunata llutaqa imachopis tratayëtsu” (Colosensis 3:19).

11. ¿Imanötaq juk ollqu alli juiciuyoq kanqanta y familianta shumaq diriginqanta rikätsikunqa warmin juk religionyoq kaptin?

¹¹ Warmintsik juk religionyoq kaptinqa, alläpam sinchikunantsik respetanapaq y sentimientunkunata cuentaman churanapaq. Mayor karmi pëqa religionnimpa costumbrinkunata qatinampaq libri, noqantsikpaq mana alli kaptimpis. Ama shuyäshuntsu juk kuti parlapärishqalla mana alli costumbrinkunata jaqirinanta. Pëwan familian imëpis creiyanqan costumbrinkuna mana alli kanqanta lluta ninapa rantinqa, shumaq pacienciawan Biblia ninqanta entienditsinapaqmi sinchikunantsik. Itsachi manana cäsunqantsikta pensanqa llapan tiempuntsikwan congregacionchö kaqkunallata  rurashqaqa. Höraqa itsa Jehoväpa kaqta ruranata michämantsik pëwan mas tiemputa pasanata munarlla. Tsënö kaptinqa pacienciakoq kashun. Tsënö kuyëpa y pacienciawan tratanqantsikqa itsa yanapanqa tiempuwan Diospita yachakïta munanampaq (Colosensis 3:12-14; 1 Pëdru 3:8, 9).

12. Teytakuna jukläya jukläya religionyoq karpis, ¿imanötaq Bibliapa musyatsikïninkunata wiyakuyanman wamrankunata yachatsichö?

¹² Höraqa teytakunapa religionninkuna jukläya jukläya kaptinqa sasaraqmi Diospita wamrankunata yachatsiyänan. ¿Imanötaq Bibliapa musyatsikïninkunata wiyakuyanman tsënö pasakuptinqa? Biblia ninqannöpis, Jehoväqa teyta kaqtam carguta qoshqa wamrankunata yachatsinampaq, peru tsë asuntuchöqa mama kaqpa yanapakïnimpis alläpam precisan (Proverbius 1:8; igualaratsi Genesis 18:19 y Deuteronomiu 11:18, 19 textukunawan). Cristupa mandädunchö mana karpis, teyta kaqqa manam jaqintsu familianchö dirigeq këta.

13, 14. ¿Imatataq juk warmi ruranman wamrankunata reunionkunaman apananta y Bibliapita yachatsinanta nunan michaptin?

¹³ Wakin mana creikoq ollqukunaqa warminkunata manam michäyantsu wamrankunata Diospita yachatsiyänanta, peru wakinkunaqa michäyanmi. ¿Imatataq juk warmi ruranman wamrankunata congregacionchö reunionkunaman apananta y wayichö Bibliapita yachatsinanta nunan michaptinqa? Tsënö kaptinqa, warmiqa allim tantiyanan kima rurëninkunata cumplinampaq: Jehovä Diosta sirwinampaq, nunanta respetanampaq y  kuyashqa wamrankunata yachatsinampaq. ¿Imanötaq tsë llapanta cumplinman?

¹⁴ Puntataqa alläpam precisan Diospa yanapakïninta mañakunan (Filipensis 4:6, 7; 1 Juan 5:14). Tsënö kaptimpis, kikin warmim imata ruranampaq kaqtaqa akranan. Alli juiciuwan imatapis rurarqa nunanta shumaqmi entienditsinqa autoridäninta mana kaqpaq churëta mana munanqanta, y tsëqa itsa tiempuwanqa nunan michanqanatsu. Wamrankunata reunionkunaman apananta y Bibliapita yachatsinanta michar sïguiptimpis, juknöpapis yachatsita puëdinmi. Llapan junaqkuna parlaparnin y alli rurëninkunawanmi yachatsita puëdin Jehoväta kuyayänampaq, Palabranman markäkuyänampaq, ishkan teytankunata respetayänampaq, kuyakoq kayänampaq y alli trabajaq kayänampaq. Itsa tiempuwanqa, wamrankuna alli portakoqta rikarnin nunan cuentata qokurinqa warmimpa yanapakïnin alläpa alli kanqanta (Proverbius 23:24).

15. ¿Imatataq juk cristiänu ruranman warmin mana creikoq kaptimpis?

¹⁵ Juk cristiänupa warmin mana creikoq kaptinqa, kikinmi wamrankunata ‘shumaq tantiyatsir willapänan Teyta Jesucristu [“Jehovä”, NM] munanqanno cawacuyänanpäq’ (Efesius 6:4). Peru tsëtaqa alli juiciuwanmi ruranan, y kuyëpam warminta tratanan.

16, 17. ¿Bibliapa ima musyatsikïninkunatataq wamrakuna yarpäyänan teytankunapita jukläya religionyoq karqa?

¹⁶ Kanan witsankunaqa mëtsika wamrakunam teytankunapa religionninta jaqirir juk religionman  yëkuyan. ¿Tsëtaku qampis rurashqanki? Tsënö kaptinqa Bibliachömi qampaq juk consëju kan.

¹⁷ Diospa Palabranmi kënö nin: “Wamracuna, Jesucristurecur papäniquitapis y mamäniquitapis cäsucuyë. Tseno pecunata cäsucorqa, allitam rurecayanqui. Teyta Diosmi mandamientuncho queno änimashqantsic: “Papäniquicunata y mamäniquicunata cuyar cäsucuyë” (Efesius 6:1, 2). Kë textuqa rikätsikun wamrakuna teytankunata respetayänan precisanqantam. Tsënö kaptimpis, teytakunata wiyakïpitapis masqa precisan rasumpa kaq Diosta wiyakïmi. Juk wamra edäninman chärirqa, kikimpitanam imëkatapis ruranan y cuentata qonan. Tsëtam nin autoridäkunapa leyninkuna, y masran Diospa leyninnäqa. Tsëmi “Diosta quiquintsic llapan rurashqantsicpita cuentata qo[napaq]” kaqta nin Bibliaqa (Romänus 14:12).

18, 19. ¿Imataraq juk religionyoq wamrakuna rurayanman religionninta teytankuna mas reqiyänampaq?

¹⁸ Bibliapita yachakunqëkimannö kawënikichö cambiukunata ruranëki kaptinqa, tsëkunapaq teytëkikuna imata pensayanqanta entienditaraq tïrë. Itsa Bibliapita yachakur qallanqëkipita patsë mas respetakoq y wiyakoq kanqëkita rikar kushikuyanqa. Tsënö kaptimpis, Bibliapita yachakurna teytëkikunapa creenciankunata y costumbrinkunata manana qatiptikiqa, itsa despreciëkanqëkita familiëki pensayanqa. Jina itsachi ruranqëkikuna wakin nunakuna rurayanqannö mana kanqanta rikar o tiempuwan imëkayoqpis kanëkipaq kaqta religionniki michäshunqëkita pensar, qampaq alläpa yarpachakuyan. Jina itsa orgullösu kayanqanrëkurpis michäyäshunki. Itsa pensayan ninqëkikunawanqa  rasumpa kaqchö këkanqëkita y pëkuna pantashqa këkäyanqanta rikätsikïta munëkanqëkita.

¹⁹ Tsënö kaptinmi anciänukunata o congregacionchö poqushqa Testïgukunata imëkanöpapis teytëkikunata reqitsita procuranëki. Teytëkikunata invitë reunionkunaman ëwayänëkipaq, tsëchö yachatsikuyanqanta kikinkuna wiyayänampaq y Jehoväpa testïgunkuna imanö nuna kayanqanta rikäyänampaq. Tiempuwanqa itsa teytëkikunapa pensënin cambiarinqa. Teytankuna pasëpa michäkuyaptin, publicacionninkunata rachipuyaptin y reunionkunaman ëwananta mana jaqiyaptimpis, wakin jövinkunaqa juk sitiuta ashïkurmi leyikuyan, cristiänu mayinkunawan parlayan y mëchö tsëchöpis nunakunata yanapayänanrëkur Diospita yachatsikuyan. Jina precisanmi Jehoväman mañakunëki. Wakin jövinkunaqa ni imata rurëta mana puëdirmi shuyäyan edäninkunaman chärir wayipita ëwakuyanqanyaq. Tsënö kaptimpis, ‘papäniquita y mamäniquita cuyar cäsuquita’ ama qonqëtsu. Tsënömi yanapakunki familiëkichö yamë kawakuyänëkipaq (Romänus 12:17, 18). Peru imëkapitapis masqa Dioswan yamë këta ashi.

20. ¿Imanötaq wamrakuna sientikuyan pädrastunwan o mädrastanwan tärarnin?

²⁰ Mëtsika familiachömi problëmakunaqa religionrëkurtsu, sinöqa entenädunkunawan täräyanqanrëkurmi. Mëtsika familiakunachömi teyta kaqpa, mama kaqpa o ishkampapis punta majampawan kaq wamrankuna kan. Tsënö familiakunachöqa, wamrakunaqa celösu, llakishqa y piñashqam sientikuyan, y höraqa rasumpa kaq teytankunallapaqmi  yarparäkuyan. Tsënöpam pädrastunkuna alli teyta këta procurayanqantapis mana kaqpaq churayan. ¿Imataq entenäduyoqkunata yanapanqa familianwan kushishqa kawakuyänampaq?

21. Kawëninkuna jukläya kaptimpis, ¿imanirtaq entenäduyoqkunaqa Bibliapa musyatsikïninkunata wiyakuyänan?

²¹ Entenäduyoq familiakunapa kawënin jukläya kaptimpis, wakin familiakunatanöllam Bibliapa musyatsikïninkunaqa yanapan. Bibliapa musyatsikïninkunata mana wiyakïqa itsa höranllachöqa allinö kanman, peru tiempu pasanqanmannöqa mas jatun problëmakunamanmi chätsikun (Salmu 127:1; Proverbius 29:15). Alläpam precisan yachaq y alli juiciuyoq kanantsik: yachaq kanantsikqa precisan Bibliapa musyatsikïninkunata wiyakur shamoq tiempukunachö alli kawakunapaqmi, y alli juiciuyoq kënam, familiantsik imanir imanöpis portakuyanqanta y imatapis niyanqanta tantiyanapaq. Jina alläpam precisan imanö sientikuyanqanta cuentaman churanantsikpis (Proverbius 16:21; 24:3; 1 Pëdru 3:8).

22. ¿Imanirtaq wamrakunapaqqa sasaraq pädrastunwan alli apanakuyänan?

²² Entenäduyoq teyta karqa, itsa yarpantsik unëqa majantsikpa wamrankuna amïgunkunatanö familianchö chaskimanqantsikta. Peru pädrastun o mädrastan këman chärishqaqa, itsapis jukläyana rikämashwan. Wamrankunaqa pëkunawan manana täraq teytankunatam yarpäyan, y itsachi punta teytankunata qonqatsita munëkanqantsikta pensayanqa. Höraqa itsa qaqllantsikchö nimäshun teytan o maman mana kanqantsikta. Tsënö nimanqantsikqa llakitsimashwanmi. Peru Bibliaqa kënömi nin:  “Ama rasllaqa piñakïtsu, tsënö rasllaqa piñakuyan upakunallam” (Eclesiastes 7:9). Wamrakuna imanö sientikuyanqanta musyanapaqqa alli juiciuyoq y ankupäkoqmi (llakipäkoqmi) kanantsik.

23. ¿Imanötaq entenädukunata yachatsishwan?

²³ Tsëqa alläpam precisan wamrakuna yachatsichönäqa. Jina alläpam precisan imanöpis yachatsinqantsikta mana cambiarëkänantsikpis (Proverbius 6:20; 13:1). Y wamrakunaqa jukläya jukläyam kayan, tsëmi llapantapis igual-llatsu yachatsinantsik. Qallananllachöqa rasumpa kaq maman wamrankunata yachatsinan mas alli kanqantam wakin pädrastukunaqa rikäyan. Jina alläpam precisan wamrankunata yachatsichöqa ishkan teytakuna igual-lla pensayänan y manam kikinkunapa wamrankunapa bienninllaqa imachöpis yarquyanmantsu (Proverbius 24:23). Wamrakuna wiyakoq kayänanqa alläpam precisan, peru jutsasapa kar höraqa llutanta rurayänampaq kaqtam yarpänantsik. Tsëmi rasllaqa piñakushwantsu. Shumaq kuyëpam imatapis yachatsinantsik (Colosensis 3:21).

24. ¿Imataq yanapakunqa entenäduyoq familiakunachö rakcha rurëkuna mana kanampaq?

²⁴ Familiachö imëkatapis cläru parlayanqampis alläpam yanapakun problëmakuna mana kanampaq. Tsënö rurayanqanmi yanapakun familiakuna mas precisaq cösaskunaman yarpachakuyänampaq (igualaratsi Filipensis 1:9-11 textuwan). Jina llapankunatam yanapan familiachö imatapis tarita munayanqanta lograyänampaq. Jinamampis, rakcha rurëkunaman mana ishkiyänampaqmi familiachö cläru parlayanqanqa yanapan. Warmi  wamrakunaqa alleqmi musyayänan pädrastumpa y pëpa ollqu wamrankunapa rikëninchö imanö vestikuyänampaq y portakuyänampaq kaqta, y ollqu wamrakunanam alleq musyayänan mädrastampa rikëninchö o pädrastumpa warmi wamrankunapa rikëninchö imanö portakuyänampaq kaqta (1 Tesalonicensis 4:3-8).

25. ¿Imanö nuna kanqantsiktaq yanapakun familiachö entenädukunawan yamë kawakunapaq?

²⁵ Entenädukunata wätanapaqqa alli pacienciayoqran kanantsik. Pëkunawan alli apanakunapaqqa tiempuran pasanan. Entenädukuna kuyamänapaq y respetamänapaqqa alliran kallpachakunantsik. Peru puëdintsikmi tsëta logrëta. Familiachö entenädukunawan yamë kawakunapaqqa alläpam  precisan yachaq y alli tantiyaq shonqu kanantsik, jina shonqupita patsë Diosta kushitsita munanantsik (Proverbius 16:20). Tsënö kanqantsikqa juk problëmakunachöpis yanapamäshunmi.

26. ¿Imanötaq imëkayoq këta munë familiata rakikätsinman?

²⁶ Qellëpaq y imëkayoq këpaq alläpa yarpachakïqa familiakunata rakikätsirmi ushan. Rasun kaqchöqa, qellë asuntupaq y imëkayoq këpaq o ichik  maslla kapoqyoq këpaq plëtïqa, familiachö yamë kawakïtam ushakätsin. Tsënöqa pasakunman ishkan maja trabajayaptin y qellëninkunata tuma tuma churakuyaptinmi. Tsë asuntupaq plëtukuna mana kaptimpis, itsachi ishkampis mëtsika hörakuna trabajayaptinqa, tiempunkuna kanqatsu juntu kayänampaq. Kanan witsankunaqa unëpitapis masmi teytakunaqa karu markakunachö mëtsika killakunapa, hasta watakunapa trabajayan, tsënöpa mas qellëta ganayänampaq. Peru tsëta rurayanqanqa problëmakunatam apamun.

27. ¿Bibliapa ima musyatsikïninkunataq yanapan qellë asuntuchö problëmayoq familiakunata?

²⁷ Tsë asuntukunachö imata rurayänampaq kaqtaqa manam nita puëdintsiktsu, cada familiakunapam problëmankuna y imata wanayanqanqa jukläyayan. Tsënö kaptimpis, Bibliapa consëjunkunaqa yanapakunmi. Tantiyarinapaq, Proverbius 13:10 textum rikätsikun ima plëtupis mana kanampaqqa ‘juntu imatapis patsätsi’ yanapakunqanta. Peru tsëpaqqa manam imatapis pensanqantsikllatatsu parlanantsik, sinöqa consëjutam ashinantsik y majantsik imata pensanqantam cuentaman churanantsik. Jinamampis, wananqantsikkunallachö gastanapaq kaqta puntallapitana patsätsinqantsikmi yanapakunqa familia juntu kallpachakunapaq. Y itsa höraqa alläpa jaqa këninkunata pagakuyänampaq precisanqa ishkan trabajapakuyänan, y masran wamrayoq kayaptin o pitapis cargunchö katsiyaptinnäqa. Tsënö kaptinqa precisanmi ollqu kaq warmimpaq tiemputa rakinan. Jina precisanmi teyta y wamrakuna puntata japallan ruranqankunachö mama kaqta yanapayänan (Filipensis 2:1-4).

28. ¿Ima yarpätsikïkunataq yanapamäshun familiantsikwan shumaq kawakunapaq?

 ²⁸ Tsënö kaptimpis, yarpänantsikmi wananqantsikkunata tarinapaq yanapakurpis, qellëqa rasumpa kushishqa kanapaq y kawanapaqqa mana yanapakunqanta (Eclesiastes 7:12). Rasumpa kaqchöqa, imëkayoq këta alläpa precisaqpaq churëqa Diospa kaqpitam rakikäratsimashwan, y imëka mana alli rurëmanmi chäratsimashwan (1 Timoteu 6:9-12). Masqa precisan Diospa Gobiernunta y alli kaq rurëkunata puntaman churanantsikmi, y wananqantsik kaqchöqa Jehovä bendicimänapaq kaqman markäkunantsikmi (Mateu 6:25-33; Hebrëus 13:5). Dioswan yamë këta y Pëpa kaqta puntaman churarqa rikäshunmi imëka problëmakuna chämuptimpis familiantsik shumaq kawakoqta, y tsëqa imëkapitapis masmi precisan.