1, 2. ¿Imanötaq Jehovä munanqanllata imëpis ruranqanta David rikätsikurqan? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

SAULMI 3.000 soldädunkunawan Davidta wanutsinampaq ashikarqan. Tsëta musyarmi Davidwan soldädunkunaqa Judäpa tsunyaq jirkanchö ratakushqa (tsinkakushqa) këkäyarqan. Y juk paqasmi Davidwan soldädunkunaqa, Saulta y soldädunkunata punïkaqta taririyarqan. Mana mäkatsishllapam Davidwan Abisaïqa Saul punïkanqan kaqyaq chäriyarqan. Abisaïqa Saultam wanuratsita munarqan. Peru Davidqa kënö nirmi micharqan: “Jehovä akrashqan reyta wanutseq nunataqa Diosqa imëpis castigashqam”. Tsëpitanam nirqan: “Jehoväpa akrashqantaqa manam tsëtaqa rurëkümantsu” (1 Samuel 26:8-12).

² Davidqa musyarqanmi, Israelpa reynin kanampaq Saulta Dios akrashqa kanqanta. Alleqmi musyarqan Jehovä munanqanllata imëpis rurëta munarqa Saulta respetanan precisanqanta, tsëmi mana allita rurëtaqa ni ichikllapis pensarqantsu. Kanan witsampis, Jehoväqa shuyaran llapan sirweqninkuna pë munanqanllata imëpis ruranantsikta y cargukunaman churanqan nunakunata  respetanantsiktam (leyi Salmu 18:25 *).

3. ¿Imanötaq Abisaïqa rikätsikurqan Davidpa alli amïgun kanqanta?

³ Abisaïqa musyarqanmi, Davidta rey kanampaq Dios akranqanta, tsëmi respetarqan. Peru Davidqa rey këkarnam alläpa jatun jutsakunata rurarirqan. Juk nunapa warminwanmi punukïkurqan. Tsëpitanam Joabta mandarqan tsë warmipa nunanta guërrachö pelyëkarnin japallanta jaqiriyänampaq tsënöpa wanuratsiyänampaq (2 Samuel 11:2-4, 14, 15; 1 Crönicas 2:16). Abisaïqa Joabpa wawqinmi karqan y musyarqanchi David imata rurashqa kanqanta. Jina Abisaïqa tröpakunapa mandaqninmi karqan y tsë carguntam utilizanman karqan rey këman chänampaq. Peru manam tsëtatsu rurarqan, antis Davidtam imëpis respetarqan, sirwirqan y chikeqninkunapita salvarqan (2 Samuel 10:10; 20:6; 21:15-17).

4. (1) ¿Imanirtaq nintsik Davidqa llapan kawëninchö Jehovä munanqanllata imëpis ruranqanta? (2) ¿Imapitataq yachakushun kë yachatsikïchö?

⁴ Davidqa llapan kawëninchömi rikätsikurqan Jehovä munanqanllata imëpis ruranqanta. Jövin këkarninmi jatun nuna Goliatta wanuratsirqan Jehoväpita y markampita burlakuptin (1 Samuel 17:23, 26, 48-51). Rey këkaptinnam profëtan Natanta Jehovä mandarqan jutsata ruranqampita piñapänampaq. Davidqa chaskikurqanmi y arrepentikurqanmi (2 Samuel 12:1-5, 13). Y edäna këkarnam, imëka väleq cösaskunawan yanapakurqan Jehoväpa templunta rurayänampaq (1 Crönicas 29:1-5). Rikanqantsiknömi Davidqa jatun jutsakunata rurarqan, peru manam imëpis Jehovätaqa jaqirqantsu (Salmu 51:4, 10; 86:2). Kë yachatsikïchömi rikäshun David ruranqankunapita y tiempunchö kawaq wakin nunakuna rurayanqankunapita, nunata mas kuyanantsikpa rantin Jehovä munanqanllata imëpis ruranqantsikta imanö rikätsikunapaq kaqta, y Jehovä munanqanllata imëpis ruranapaq imakuna yanapamënintsikta puëdinqanta.

5. ¿Imatataq yachakuntsik Abisaï pantanqampita?

⁵ Abisaï Saulta wanutsita munarninqa, Davidpa amïgun kanqantam rikätsikarqan. Peru manam cuentata qokurqantsu Jehoväpa akrashqanta mana allita rurarninqa, Jehovä munanqanllata imëpis ruranqanta mana rikätsikïkanqanta. Peru Davidqa tsëta musyarqanmi, tsëmi Abisaï Saulta wanutsinanta permitirqantsu (1 Samuel 26:8-11). ¿Imatataq yachakuntsik Abisaï pantanqampita? Pipaq kanapaq kaqta mana següru karninqa, Bibliapa musyatsikïninkunamanmi alleq pensanantsik alli decidinapaq.

6. Familiantsikkunata y amïguntsikkunata kuyanqantsik allilla kaptimpis, ¿imapitataq cuidakunantsik?

⁶ Kuyanqantsik familiantsikkunata y amïguntsikkunata kushitsiqa allillam, peru cuidakunantsikmi. Porqui jutsasapa kar y familiantsikta kuyarmi Jehovä ninqanta mana kaqpaq churarishwan (Jeremïas 17:9). Tsëmi kastantsik o amïguntsik mana  allita rurarir Jehoväpita rakikäkuriptinqa, Jehovä munanqanllata ruranantsik mas precisanqanta yarpänantsik (leyi Mateu 22:37).

7. ¿Imanötaq juk pani rikätsikurqan Jehovä munanqanllata imëpis ruranqanta?

⁷ Congregacionpita mëqan familiantsiktapis qarquriyaptinqa, Jehovä munanqanllata ruranapaq o familiantsik munanqanta ruranapaqmi akranantsik. Anni jutiyoq panita pasanqanta rikärishun ^[1] (rikäri kë yachatsikïpa ushananchö këkaq willakïta). Juk junaqmi congregacionpita qarqushqa mamänin telëfunupa qayarir willarirqan familiankuna mana parlapaptin alläpa llakishqa këkanqanta. Jina watukaqnin ëwëta o mana ëwëta puëdinqantam tapurirqan. Tsëmi Anniqa alläpa llakikurqan y juk cartachö respuestanta mandanampaq änirqan. Peru manaraq cartata qellqarninmi Bibliapa wakin textunkuna ninqanman yarpachakurqan (1 Corintius 5:11, NM; 2 Juan 9-11). Anniqa kuyëpam mamäninta shumaq entienditsirqan kikin jutsallakurirnin y mana arrepentikurnin familiampita rakikäkurinqanta. Tsëpitanam nirqan, “kushishqa yapë këta munarqa Jehovämanmi kutinëki” nishpa (Santiägu 4:8, NM).

8. ¿Imakunataq yanapamäshun Jehovä munanqanllata imëpis ruranapaq?

⁸ David kawanqa witsan Diospa wakin sirweqninkunataqa humildi, kuyakoq y mana mantsakoq kayanqanmi yanaparqan Jehovä munanqanllata imëpis ruranampaq. Rikärishun tsëkuna noqantsiktapis Jehovä munanqanllata imëpis ruranapaq imanö yanapamanqantsikta.

9. ¿Imanirtaq Abnerqa Davidta wanutsita munarqan?

⁹ Jonatanqa rey Saulpa tsurinmi karqan. Y Abnernam Saulpa tröpampa mandaqnin karqan. Jonatanwan Abnerqa rikäyarqanmi Goliatpa peqanta Saul kaqman David apanqanta. Tsëmi Jonatanqa Davidpa alli amïgun tikrarirqan (1 Samuel 17:57–18:3). Peru Abnerqa Davidta manam yanaparqantsu, tsëpa rantinqa wanutsinampaqmi Saulta yanaparqan (1 Samuel 26:1-5; Salmu 54:3). Jina Jonatanwan Abnerqa musyayarqanmi Israelpa reynin kanampaq Davidta Dios akranqanta. Peru Saul wanuriptinqa Abnerqa manam Davidta rey kanampaq yanaparqantsu, sinöqa Saulpa juk kaq tsurintam yanaparqan.  Hasta kikinchi rey këta munarqan. Tsëchi rey Saulpa juk kaq warminwan punukïkurqan (2 Samuel 2:8-10; 3:6-11). ¿Imanirtaq Jonatanqa Davidpa amïgun tikrarirqan y Abnerqa wanutsita munarqan? Porqui Jonatanqa humildi y Jehoväta mana jaqeqmi karqan, peru Abnerqa manam tsënötsu karqan.

10. ¿Imanirtaq Absalonqa Jehovä munanqanta rurarqantsu?

¹⁰ Absalonqa rey Davidpa tsurinmi karqan. Humildi mana karmi, Jehovä munanqantaqa rurarqantsu. Israelpa reynin kanampaq teytan akrashqa kanqanta musyëkarpis rey këtam munarqan. Tsëmi “ruratsirqan cawallukuna sutanqan juk carrëtata y pitsqa chunka soldädukunam puntata cörriyaq” (2 Samuel 15:1). Jina mëtsikaq israelïtakunatam pëta yanapayänampaq creitsirqan. Hasta teytantapis wanutsitam munarqan (2 Samuel 15:13, 14; 17:1-4).

11. ¿Imatataq yachakuntsik Abnerpita, Absalonpita y Barucpita?

¹¹ Abnerwan Absalon rurayanqanmi yachatsimantsik, orgullösu, mas puëdeq y precisaq carguyoq këta munëqa, Jehovä munanqanllata ruranata michämanqantsikta. Peru Jehoväta kuyarninqa, manam Abnernö y Absalonnöqa kikintsikllapaq imatapis ashishuntsu. Jina cuidakunantsikmi atska qellëyoq, alli profesionyoq y precisaq trabäjuyoq këta munëpita. Tsëqa Jehoväwan amïgu kënintsiktam ushakäratsinman. Tsëmi pasarqan Baructa. Juk tiempupam mana kapunqan cösaskunata munar qallëkurqan, tsëmi Diosta sirwirnin kushishqanatsu karqan. Tsëmi Jehovä kënö nirqan: “Rikë, perqanqätam juchïkätsï, y plantanqätam llupïkä, llapan markatapis. Peru qamqa kikikipaqmi jatun cösaskunata ashikanki. Ama ashïnatsu” (Jeremïas 45:4, 5). Barucqa humildim karqan y Jehovä consejanqantam wiyakurqan. Noqantsikpis tsë consëjukunataqa wiyakunantsikmi, porqui ichikllanam pishin Satanaspa makinchö këkaq mana alli nunakunata ushakätsinampaq.

12. Juk pasakunqanwan willakaramï kikintsikpa munënintsikllata rurarqa, Jehovä munanqanllata imëpis rurëqa sasa kanqanta.

¹² Mexicupita Danielmi juk mana Testïgu shipashpita enamorädu këkarqan y pëwanmi casakïta munarqan. Tsëmi decidinan karqan Jehovä ninqanta wiyakïta o tsë shipashwan casakïta. Kënömi willakun: “Precursorna këkarnimpis qellqapëkarqällam”.  Peru cuentatam qokurirqan Jehovä munanqanta mana rurëkanqanta y humildi mana kanqanta. Tsëmi juk anciänupa yanapakïninta mañakurirqan. Y kënömi willakun: “Tsë anciänum entienditsimarqan, Jehovä munanqanllata imëpis rurëta munarqa tsë shipashta qellqapëta jaqinä precisanqanta. Jehovämanmi alläpa mañakurqä y alläpam waqarqä, peru qellqapëtaqa jaqirirqämi. Tsëpita ichik tiempullatam, Diospita yachatsikurnin mas kushikïta taririrqä”. Kananqa congregacionkunata watukarmi yanapakun y Jehoväta kuyaq warmiwanmi casakushqa.

13. ¿Imanötaq Natanqa Jehovä munanqanllata imëpis ruranqanta y Davidpaq alli amïgun kanqanta rikätsikurqan?

¹³ Jehovä munanqanllata imëpis ruranqantsikqa, wakinkunapa alli amïgun kanapaq y yanapanapaqmi yanapamäshun. Profëta Natan ruranqanta rikärishun. Jukpa warminwan David punukïkunqampita y tsë warmipa qowanta wanutsiyänampaq mandakunqampita piñapänampaqmi Jehoväqa Natanta mandarqan. Natanqa rikätsikurqan Jehoväta y Davidtapis mana jaqeq kanqantam. Jehoväta mana jaqeq kanqantaqa rikätsikurqan mana mantsapakoq kar y ninqanta wiyakurninmi. Y Davidpaq alli amïgun kanqantam rikätsikurqan kuyakïwan piñaparnin. Jatun jutsata ruranqanta cuenta qokunampaqmi Natanqa willarqan juk rïcu nuna waktsa nunapa jukllëlla üshanta suwarinqampita willakïta. Tsëta wiyarirnam Davidqa alläpa piñakurkurqan tsë rïcu nunawan. Tsënam Natanqa kënö nirqan: “¡Kikikim tsë nunaqa kanki!”. Tsëmi Davidqa cuentata qokurirqan alläpa jatun jutsata ruranqanta (2 Samuel 12:1-7, 13).

14. ¿Imanötaq Jehovä munanqanllata imëpis rurashwan y amïguntsikpaq y familiantsikkunapaq alli amïgun kashwan?

¹⁴ Kuyakoq kanqantsikqa yanapamäshun, Jehovä munanqanllata imëpis ruranapaq y wakinkunapa alli amïgun kanapaqmi. Tantiyarinapaq, juk cristiänu mayiki mana allita ruranqanta musyankiman. Itsa kastëki o amïguïki kaptin tsapëta munankiman. Peru musyankim Jehovä ninqanta cumplinan mas precisanqanta. ¿Imataraq ruranki? Natan ruranqantam qatinëki. Jehovä ninqanta wiyakï y cristiänu mayikitam kuyakïwan ninëki anciänukunapa yanapakïninta ras ashinampaq. Y anciänukunawan mana parlaptinqa qammi parlanëki. Tsënöpam Jehoväta mana jaqeq kanqëkita rikätsikunki. Jinamampis cristiänu mayikita kuyanqëkitam rikätsikunki, porqui anciänukunam kuyakïwan piñapäyanqa y Jehoväwan amïgu sïguinampaq yanapayanqa (leyi Levïticu 5:1 * y Gälatas 6:1).

15, 16. ¿Imanirtaq Husaïqa Jehovä munanqanllata imëpis ruranampaq mana mantsakoq kanan karqan?

¹⁵ Davidpa juk alli amïgunqa Husaïmi karqan. Pëqa Jehoväta y Davidpa alli amïgun kanampaqmi mana mantsapakoq këta wanarqan. Porqui Davidpa tsurin Absalontam rey kanampaq israelïtakuna churëta munayarqan. Husaïqa musyarqanmi Absalonqa tröpankunawan Jerusalenman chashqa kanqanta y David qeshpir ëwakunqanta (2 Samuel 15:13; 16:15). ¿Imatataq Husaï rurarqan? ¿Davidta jaqirirku Absalonta yanaparqan? Manam. David alläpa edäna këkaptimpis  y mëtsikaq wanutsita munëkäyaptimpis, Husaïqa manam Davidta jaqirqantsu, porqui rey kanampaq Dios akrashqa kanqantam musyarqan. Tsëmi Olïvus jirkata Davidta asheq ëwarqan (2 Samuel 15:30, 32).

¹⁶ Davidmi Husaïta mandarqan Jerusalenta kutïkur Absalonpa amïgun tukunampaq. Husaïqa imëkanöpam Absalonta creitsita tïranan karqan Ahitofelpa consëjunta mana creinampaq. Tsëmi Husaïqa mana mantsakoq kanan karqan David mandanqanta wiyakunampaq y Jehovä munanqanllata imëpis ruranampaq. Porqui David mandanqanta ruranampaqqa kawënintam peligruman churanan karqan. Davidqa Jehovätam alläpa rogakurqan Husaïta yanapëkunampaq. Y Jehoväqa yanaparqanmi. Porqui Absalonqa Husaï consejanqantam wiyakurqan y manam Ahitofel consejanqantaqa (2 Samuel 15:31; 17:14).

17. ¿Imanirtaq mana mantsakoq këta wanantsik Jehovä munanqanllata imëpis ruranapaq?

¹⁷ Noqantsikpis Jehovä munanqanllata imëpis rurëta munarqa mana mantsakoq këtam wanantsik. Itsa höraqa kastantsikkuna, trabajaq mayintsikkuna o autoridäkuna Jehovä michanqanta ruranapaq nimashwan. Japonpita Täru jutiyoq wawqita pasanqanta rikärishun. Wamra kanqampitam imëkata ruraq teytankunata kushitsinanrëkur. Llapan niyanqantam wiyakoq, kuyarninmi tsëtaqa ruraq y manam ruranan kaptinllatsu. Peru Testïgukunawan Bibliapita yachakur qallëkuptinmi teytankunaqa Bibliapita manana estudianampaq niyarqan, tsëmi alläpa llakikurqan. Teytankuna niyanqanta rurë mana fäcil kaptimpis, reunionkunaman mana faltëpa ëwar sïguinampaqmi pëkunata nirirqan. Kënömi Täru willakun: “Tsënö ninqäpitam teytäkunaqa alläpa piñakuyarqan y atska wataran pasashqa yapë watukanäta permitiyämänampaq. Jehovätam mañakurqä decidinqäta mana cambianäpaq, mana mantsakoq këta qoykamänampaq. Kananqa teytäkunaqa jukläyanam kayan y seguïdu watukëtapis puëdïnam” (leyi Proverbius 29:25 *).

18. ¿Imatataq yachakurquntsik kë yachatsikïchö?

¹⁸ David, Jonatan, Natan y Husaï rurayanqankunata qatirninqa, kushishqam sientikushun Jehovä munanqanllata imëpis ruranqantsikpita. Ama Abnernö y Absalonnöqa imëpis kashuntsu. Rasunmi, jutsasapa karmi imëpis pantarintsik. Peru Jehovä munanqanllata imëpis ruranantsik mas precisaq kanqantaqa, rikätsikïta puëdintsikmi.