Apocalipsis libruchö chuskun bestian montashqakuna ëwëkäyanqan willakïqa, mana musyëpaqnö y mantsakëpaqnömi, peru manam tsënötsu kanman. Pasakïkanqankuna y Biblia willakunqanmi yanapamantsik, ima ninan kanqanta musyanapaq. Tsë bestiakuna cörrillapa yarqayämunqanqa, entëru Patsachö tukï mana allikunata apëkämunqantam rikätsikun, peru tsëqa qampaq y familiëkipaq alli willakïkuna kanampaq kaqtapis rikätsikunmanmi. Y tsëta musyanëkipaqqa, tsë willakï ima ninan kanqantaraqmi yachakunëki.

Kë visionpaq Biblia willakunqanqa kënömi nin: “Y rikärirqämi, y ¡rikäyë!, juk yulaq bestia, y tsëta montarëkaqqa makinchömi juk flechana arcuta këkätsirqan, y juk corönatam qoyarqan, y vencirmi yarqurqan, vencir ushanampaq” (Revelacion 6:2).

¿Pitaq yulaq bestian montashqaqa? Apocalipsis librum tsëta willakun. Y qateqnin kaq capïtulunkunachömi tsë bestian montashqaqa, “Diospa Palabran” kanqanta willakun (Revelacion 19:11-13). “Palabran” nirqa, Jesucristupaqmi parlëkan, porqui pëmi Diospa willakoqnin (Juan 1:1, 14). Jina willakunmi, “reykunapa Reynin y señorkunapa Señornin”, ‘Markäkïpaq y Rasumpa kaq’ kanqantapis (Revelacion 19:11, 16). Awmi, Jesucristuqa puëdeq rey karmi imëkata ruranampaq autoridäyoq, jina manam kikinllapaqtsu imatapis ashin ni mandakoq këninta mana allipaqqa utilizantsu. Peru mastaraqmi yachakunëki.

¿Pitaq Jesusta autoridänin qoshqa? (Revelacion 6:2). Diospa willakoqnin Danielmi, Diospa Akrashqanta juk visionchö rikarqan, ‘nunapa tsurin rikoqta’ y ‘mandakïta, respetashqa këta y gobiernutam’ chaskirirqan ‘mana yupëpaq kawaq Awkinpita’, juk parlakïchöqa Jehovä Diospita * (Daniel 7:13, 14). Awmi, llapanta puëdeq Diosmi, Tsurin Jesucristuta gobernanampaq y nunakunata condenanampaq puëdeq këta qoshqa. Yulaq bestiaqa rikätsikun Diospa tsurin allipaq guërrata ruranqantam, tsëmi Bibliapis tsë colortaqa alli kaq rurëtawan igualatsin (Revelacion 3:4; 7:9, 13, 14).

Tsëqa, ¿imëtaq chuskoq bestian montashqakunaqa cörrir qallayashqa? Puntataqa Jesusmi corönata chaskirir cörrir qallarqan (Revelacion 6:2). Peru ¿imëtaq ciëluchö rey kanampaq corönata chaskishqa? Manam wanurir ciëluta kutirirllatsu, porqui Bibliaqa willakun tsë junaqta shuyaränampaq kaqtaran (Hebrëus 10:12, 13). Rey këman imë chänampaq kaqta y ciëluchö gobernëkanqantana musyayänampaqmi, Jesusqa qateqninkunata willarqan. Gobernar qallariptinlla entëru Patsachö mana allikuna pasakunampaq kaqtam pëqa willakurqan. Guërrakunam kanan karqan, mikïmi pishinan karqan y qeshyakunam kanan karqan (Mateu 24:3, 7; Lücas 21:10, 11). 1914 watachö guërra qallariptinmi, ‘ushanan junaqkunana’ kanqan musyakärirqan (2 Timoteu 3:1-5).

Tsëqa, ¿Imanirtaq 1914 watachö Jesus gobernar qallanqampita patsë imëkapis alliyänampa rantin, mas mana allikuna mirëkan? Porqui Jesusqa manam Patsachötsu gobernar qallashqa, sinöqa ciëluchömi. Tsëchömi guërra karqan, rey Miguel o Jesusmi Diablutawan supëninkunata kë patsaman qarpuramurqan (Revelacion 12:7-9, 12). Tsëpita patsëmi alläpa piñashqa këkan, porqui Diosnintsik ushakäratsinampaqqa ichikllanam pishin (Mateu 6:10). ‘Ushanan junaqkunachöna’ kawëkanqantsikta alleq musyanapaqmi, kimaq bestiankuna montashqakunapaq musyanqantsik yanapamäshun. Puntata yarqamoq bestian montashqaqa juk nunam, peru wakin kimaq bestian montashqakunaqa, entëru Patsachö nunakunapaq mana allikuna pasakunampaq kaqtam rikätsikun.

“Jukmi yarqaramurqan, nina color bestia, y tsëta montarëkaqqa mana ankupänakushpa wanutsinakuyänampaqmi patsapita yamë këta ushakäratsinampaq autoridäta chaskirqan, y juk jatun espädatam chaskirqan” (Revelacion 6:4).

Tsë puka bestian montashqaqa, guërrakuna kanampaq kaqtam rikätsikun. Biblia ninqannöpis, entëru Patsapita yamë këta ushakäratsinampaq autoridäyoqmi. 1914 watachömi entëru patsachö guërra qallarirqan, tsënöqa manam imëpis pasakushqatsu karqan. Tsëpitanam, Ishkë kaq Jatun Guërra qallarirqan y tsëqa punta kaqpitapis mas peormi karqan. 1914 watapita patsë guërrakunarëkur wanuyanqanqa alläpam mirashqa, tsëmi wakinqa niyan 100 millonpitapis mas nunakuna wanuyanqanta. Y millonyëpayanmi tsë guërrakunarëkur kananyaq sufrikäyan.

¿Imanönataq kanan witsan guërrakunaqa? Nunakunaqa llapan nuna mayinkunatatsunchi kananqa chipyëpa ushakäratsita puëdiyan. Manam Naciönes Unïdas nishqan grüpu, ni mëqan puëdeq grüpukunapis yamë kawakï kanampaq yanapakïkar, puëdiyashqatsu puka bestian montashqata päratsita.

“Y rikärirqämi, y ¡rikäyë!, juk yana bestia, y tsëta montarëkaqqa juk balanzatam makinchö katsirqan. Y chuskun querubinkunapa chowpinkunapitam kënö nir parlaqnö wiyakarqan: ‘Juk kïlu trïguta juk denariuchö, y kima kïlu cebädata juk denariuchö; y ama olïva aceitita ni vïnuta lluta ushëtsu’” (Revelacion 6:5, 6).

Tsë bestian montashqaqa mallaqë kanampaq kaqtam rikätsikun. Bibliachöqa, mikï chipyëpa pishinampaq kaqtam willakun, tsëmi nin: “Juk kïlu trïguta” juk denariuchö rantikuyänampaq kaqta, apostolkuna kawayanqan witsanchöqa, juk junaq trabajarninraqmi tsë qellëtaqa ganayaq (Mateu 20:2). Tsënöllam ‘kima kïlu cebädapa’ chanimpis kanan karqan, peru manam trïgupa valorninnötsu karqan. Tsëllaqa, ¿tinkunmantsuraq karqan atska familiayoqkunapaq? Tsëpitanam willakun, aceititawan vïnuta tinkutsiyänampaq kaqta, tsë witsanchöqa tsë mikïkunam masqa kaq.

¿Imanötaq musyantsik 1914 watapita patsë yana bestia cörrikanqanta? 1901 a 2000 watakunachömi, 70 millon nunakuna mallaqëwan wanuyashqa. Juk willakïmi kënö nin: “SIDA, malaria y tuberculosis qeshyakunawan wanuyanqampitapis masmi, mallaqëwanqa cada wata wanuyan”. Jinamampis, 2012 a 2014 watayaqshi entëru Patsachö cäsi 805 millon nunakuna sufriyashqa. Cada isqun nunakunapitash juk nuna mallaqëpa pasashqa. Awmi, entëru patsachö mallaqëta ushakätsiyänampaq imëkata rurëkäyaptimpis, yana bestian montashqaqa cörrikanllam.

“Y rikärirqämi, y ¡rikäyë!, juk oqi color bestia, y tsëta montarëkaqqa Wanï jutiyoqmi karqan, y qepan qepantam Sepultüra qatirnin shamïkarqan. Y autoridätam chaskirqan juk jatun espädawan, mallaqëwan, wanutsikoq qeshyawan y patsachö chukaru animalkunawan patsachö kaqkunapita chusku kaq partita wanutsinampaq” (Revelacion 6:8).

Chusku kaq bestiata montaqqa muyakoq qeshyakunarëkur o maskunarëkur wanuyänampaq kaqtam rikätsikun. 1914 wata pasariptinmi, gripe española qeshyawan chunka millonyëpayan wanuyarqan. Jina 500 millonnö nunakuna tsë grïpiwan muyashqa kayanqantam niyan, kima nunakunapitash juk muyashqa kanaq.

Peru gripe española nishqanllatsu manam kashqa. Wakin estudiösukunam niyan 1901 a 2000 watakunachöqa, viruela qeshyawan atska pachak millonyëpayan wanuyanqanta. Tukï jampikunata y imëkata rurëkäyaptimpis, kananyaqmi millonyëpayan sïda, tuberculosis y malaria qeshyakunawan wanuyan.

Guërrakunarëkur, mallaqërëkur y tukï qeshyakunarëkurmi wanïkäyan. Hädes o juk parlakïchöqa sepultüramanmi entëru Patsachö llapan nunakuna wanurnin ëwëkäyan, tsëqa alläpa llakikïpaqmi.

Tukï sufrimientukunaqa ichikllachönam ushakärinqa. 1914 watachö Satanasta ciëlupita Jesus qarpamurnin ‘vencir yarqunqantaqa’ manam imëpis qonqanantsiktsu, peru manam tsëllawantsu Jesusqa gananqanta rikätsikushqa (Revelacion 6:2; 12:9, 12). Entëru Patsachö Satanas mana allikunata manana ruranampaqmi ichikllachöna Armagedon guërrachö supëninkunatawan yanapaq nunakunata ushakäratsimunqa (Revelacion 20:1-3). Jesusqa wakin kimaq bestian montashqakunata y mana allikunatam ushakäratsimunqa. Peru, ¿imanötaq tsëkunata ruranqa? Biblia yachatsikunqanta rikärishun.

Guërrapa rantinmi yamë kawakïna kanqa, porqui Jehoväqa “Patsapa juk kuchumpita hasta juknin kuchunyaqmi guërrakunata ushakätsimunqa. Flëchatam pakikacharkun y lanzatapis taksha takshallamanmi roqukacharkun” (Salmus 46:9). Alli nunakunaqa “alli kawakïta tarirnin[mi] kushishqa kawakuyanqa” (Salmus 37:11).

Mallaqë kanampa rantinmi, llapankunapaq atska mikï kanqa, porqui, “Patsachöqa alläpa atska gränu mikïmi kanqa, jirkakunapa puntanchöpis sobrakunqam” (Salmus 72:16).

Qeshyakunapa y wanïpa rantinmi, entëru Patsachö alli saloryoq y mana wanushpa kawakuyanqa, porqui Diosqa “nawinkunapitam llapan weqita pitsanqa, y wanïqa mananam masqa kanqanatsu, ni manam alläpa llakikï ni waqakï ni nanatsikï kanqanatsu”(Revelacion 21:4).

Kë Patsachö këkarninmi, Jesusqa gobiernunchö imanö kawakunapaq kaqta nirqan. Yamë kawakï kanantam munaq, waranqëpayan nunakunatam milagrukunata rurarnin mikutsirqan, qeshyëkaqkunatam kachakätsirqan y wanushqakunatam kawaritsirqan. (Mateu 12:15; 14:19-21; 26:52; Juan 11:43, 44).

Kimaq bestian montashqakunata ushakätsiyanqan junaqta rikänëkipaqmi, Jehoväpa testïgunkuna Bibliawan kushishqa yacharatsiyäshunki imata ruranëkipaqpis. ¿Munankimantsuraq masllata yachakïta?