1, 2. ¿Ima llakikïkunapataq pasayan Jeftëwan wamran?

GUËRRATA gananqampitam juk nuna wayinta kutikan, tsëta rikëkurnam warmi wamran cantallapa y tushullapa kushishqa chaskeq yarqurin. Peru teytanqa röpanta rachirirmi y alläpa llakishqa fuertipa kënö nin: “¡Hay wamrallä!”. Tsëta ruraqta rikarnam wamranqa mantsakärirqan. Tsëmi, Jehoväta imata äninqanta teytan entienditsin, tsë änikunqampitam wamranqa casakïta ni wamrayoq këta puëdinmannatsu karqan. ¿Imanötaq wamranqa tsëta rikarqan? Tsë höram änikunqanta cumplinampaq teytanta nirqan. Tsënö ninqanwanmi kë shipashqa rikätsikun imëpis mana allita Jehovä mana mañanampaq kaqman alläpa markäkunqanta (Juëces 11:34-37). Kë nunaqa wamran alli markäkoq kanqanta rikarmi alläpa kushikun. Jina wamran tsënö kanqampita Jehoväpis alläpa kushikunampaq kaqta musyanmi.

² Kë nunapaqa Jeftëmi jutin karqan y wamranwanmi llapan rurayanqankunachö Jehoväman paqwë markäkuyarqan. Jina tukï mana allikunapa pasarnimpis markäkïninkunataqa  rikätsikïkäyarqanllam. Jehovä bendicinanta munarninmi, imëkapis munayanqankunata jaqiyänampaq listu këkäyarqan.

3. Jeftëwan wamran rurayanqan, ¿imatataq yachatsimantsik?

³ Höraqa Jehovä Diosman markäkïqa manam fäciltsu, tsëmi markäkïnintsik sinchi kananta munarqa, alleqraq kallpachakunantsik (Jüdas 3). Tsëmi kë yachatsikïchö Jeftëwan wamran rurayanqampita yachakushun. Problëmakunapa pasëkarnimpis markäkïyoq kayanqanta imanö rikätsikuyanqantam rikäshun.

4, 5. (1) ¿Imatataq israelïtakuna rurayänan karqan Dios Äninqan Patsaman chärirqa? (2) Salmu 106 textu ninqannö, ¿imataq israelïtakunata pasarqan mana wiyakoq kayanqampita?

⁴ Diosmi israelïtakunata mandashqa karqan Äninqan Patsaman chärirninqa, mana alli dioskunata adoraq llapan nunakunata ushakätsiyänampaq. Peru pëkunaqa manam wiyakuyarqantsu (Deuteronomiu 7:1-4). Y tsëmi mëtsikaq israelïtakunapis, Canaan nunakunanölla mana alli dioskunata adorar, warmipis y ollqupis lluta pununakur qallëkuyarqan (leyi Salmu 106:34-39 *). Tsëta Jehovä mandanqampitaqa 300 watanönam pasarishqa karqan. Tsëmi Jeftëwan wamranqa llapan junaqkuna rikäyaq israelïtakuna imëka mana allikunapa pasayanqanta.

⁵ Mana wiyakoq kayanqanrëkurmi, Diosqa chikeqninkunapita israelïtakunata tsaparqannatsu (Juëces 2:1-3, 11-15; Salmu 106:40-43). Jehoväta kuyaq familiakunapaqqa manachi fäciltsu karqan tsë witsankunachö Jehoväman markäkïqa. Peru Bibliaqa willakunmi Jehoväta kushitseq wakin israelïtakunapaq. Pëkunapita wakinqa kayarqan Jeftëwan wamran, Elqanäwan Äna y Samuelmi (1 Samuel 1:20-28; 2:26).

6. (1) ¿Imakunallamantaq kanan witsan nunakuna yarparäkuyan? (2) ¿Imakunaman mana ishkinapaqtaq alleq kallpachakunantsik?

⁶ Kanan witsampis nunakunaqa Canaan markachö nunakunanömi portakuyan. Jukwan jukwan oqllanakïllapaq, mana alli rurëllapaq y qellëllapaqmi kakuyan. Peru Jehoväqa tsë rurëkunata mana qatinapaqmi mandamantsik. Israelïtakunata mana allikunapita tsapëta munanqannömi tsapämënintsikta munan. ¿Wiyakushuntsuraq o israelïtakunanötsuraq mana wiyakoq kashun? (1 Corintius 10:6-11). Kanan witsan nunakunapa rurëninkunata mana ruranapaq kallpachakushun (Romänus 12:2).

7. (1) ¿Imanötaq Jeftëta rikäyarqan wawqinkuna y Israelchö anciänukuna (2) ¿Imatataq Jeftëqa rurarqan?

⁷ Jeftë kawanqan witsanqa Jehoväta mana cäsukuyanqanrëkurmi, israelïtakunataqa chikeqninkuna imëpis guërrata rurayaq (Juëces 10:7, 8). Jettëqa manam tsërëkurllatsu sufrirqan, sinöqa wawqinkuna y Israelchö anciänukunapis pëtaqa chikipäyarqanmi. Tsëmi täranqan chakrankunata jaqirir ëwakunampaq mälas  qarquyarqan (Juëces 11:1-3). Peru Jeftëtaqa manam permitirqantsu israelïtakunapa mana alli rurëninkuna llakitsinanta. ¿Imanirtaq tsëta nintsik? Tsëtaqa nintsik Israelchö anciänunkuna yanapayänampaq pë kaqman ëwayaptin, shumaq yanapashqa kaptinmi (Juëces 11:4-11). ¿Imanirtaq tsënö rurarqan?

8, 9. (1) Moises qellqanqan leypita, ¿mëqantaq Jeftëta yanaparqan? (2) ¿Imataq Jeftëpaqqa mas precisarqan?

⁸ Jeftëqa guërrachö pelyëta yachaq nunam karqan. Jina Moises qellqanqan leyta y Israel markachö pasakunqankunatam alleq musyaq. Jehovä markanta imanö tratanqanta rikarmi, ima alli y ima mana alli kanqanta yachakurqan (Juëces 11:12-27). Y llapan kawëninchömi ley ninqanmannö imatapis akrëta yachakurqan. Jeftëqa musyarqanmi Jehoväpa sirweqninkunaqa kikinkunapura kuyanakuyänanta y mana allipa mana kutitsinakuyänampaq kaqta. Jina leychömi yachakurqan wakinkunata y chikeqninkunatapis shumaq tratanampaq (leyi Exodu 23:5 * y Levïticu 19:17, 18 *).

⁹ Jina Josë ruranqanchi Jeftëtaqa yanaparqan. Josëtapis wawqinkuna chikiyanqanta y pë ankupanqantam Jeftëqa musyarqan (Genesis 37:4; 45:4, 5). Jeftëqa alläpachi sufrirqan wawqinkuna pëta mana allita rurayaptin, peru Josë ruranqanman yarpachakunqanchi yanaparqan Jehovä shuyaranqannö tratanampaq. Pëpaqqa imanö sientikunqankunapitapis masqa precisarqan, Jehoväpa jutinta y markanta defendïmi (Juëces 11:9). Jehoväman markäkoq kanqantam Jeftëqa rikätsikïta munarqan. Tsërëkurmi pëta y llapan markanta Diosqa bendicirqan (Hebrëus 11:32, 33).

10. ¿Imanötaq Bibliapa musyatsikïninkuna yanapamantsik cristiänunö portakunapaq?

¹⁰ ¿Imanötaq Jeftë ruranqanta qatishwan? Këkunaman pensarishun: ¿imatataq rurashwan juk cristiänu mayintsik mana alli tratamashqa? Imatapis akrarninqa, Jeftë ruranqannöllam Bibliapa musyatsikïnin nimanqantsiknö ruranantsik. Ruramanqantsikkuna llakitsimashqapis, Jehoväta sirwita, reunionkunaman ëwëta ni cristiänu mayintsikkunawan tiemputa pasëtaqa ama jaqishuntsu. Jehovätam imëpis wiyakunantsik. Tsëmi yanapamäshun Jeftënö mana allikunapa pasarnimpis, alli tsarakunapaq y wakinkunapaq alli ejemplu kanapaq (Romänus 12:20, 21; Colosensis 3:13).

11, 12. (1) ¿Imatataq änikurqan Jeftë? (2) ¿Imatataq ruranan karqan tsë änikïta cumplinampaq?

¹¹ Jeftëqa musyarqanmi Israel markata chikeqninkunapita libranampaqqa Diospa  yanapakïnintaraq wananqanta. Tsëmi Jehoväta juk änikïta rurarqan (rikäri “Maslla entiendinapaq” neq recuadruta). Guërrata gananampaq yanapaptinqa, wayinman kutikaptin puntata yarqurir chaskeqnin kaqta qonampaq. Y ‘kayashqa ofrendatanö’ qonampaq kaqtam nirqan (Juëces 11:30, 31). Tsëwanqa, ¿ima nitataq munëkarqan?

¹² Jeftëqa manam puntata yarqurir chaskeqnin kaqta wanutsinampaqtsu nikarqan. Porqui musyarqanmi nunakunata wanïkatsir kayayänanta Jehovä chikinqanta (Deuteronomiu 18:9, 10). Israelïtakuna kawayanqan witsanqa kayashqa ofrendaqa karqan, Jehoväpaq juk alläpa precisaq qarëmi (rikäri “Maslla entiendinapaq” neq recuadruta). Tsëwanqa Jeftë nita munëkarqan Jehoväpa carpa wayinchö imëyaqpis sirwinampaq juk nunata qonampaq kaqtam. Jehoväqa Jeftëta äninqanta chaskirqanmi, tsëmi chikeqninkunata ushakätsinampaq yanaparqan (Juëces 11:32, 33). Peru ¿pitataq Diospaq qarëtanö Jeftë qonan karqan?

13, 14. Juëces 11:35 textu, ¿imatataq yachatsimantsik Jeftëpa markäkïnimpita?

¹³ Qallananchö rikanqantsiknöpis, Jeftëpa wayimpitaqa puntata chaskeq yarqoqqa karqan, kuyashqa japallan warmi wamranmi. ¿Imataraq Jeftë rurarqan? ¿Jehoväta äninqanta cumplinmantsuraq karqan? ¿Imëyaqpis Diospa carpa wayinchö sirwinampaqtsuraq wamranta qoykunman karqan?

¹⁴ Kë pasakunqankunachöpis, Diospa leynin ninqannömi Jeftëqa rurarqan. Itsa yarpärirqan israelïtakuna Jehoväta mas allin kaqta qoyänampaq ley ninqanta (Exodu 23:19). Jina Jehoväta änirirqa itsa yarparqan ley kënö ninqanta: “Imatapis änikurqa cumplinëkim. Llapan parlanqëkinömi ruranëki” (Nümerus 30:2). Äna ruranqannömi Jeftëpis rurarqan, itsa Änaqa tsë witsanchö kawarqan. Jeftëpaq y wamrampaq mana fäcil kaptimpis, änikunqanta  cumplinampaq kaqtaqa musyarqanmi. Diospa carpa wayinchö wamran sirwirninqa manam casakïta ni wamrayoq këtapis puëdinmantsu karqan. Tsëmi familian mas miranampaq y chakrankunata pï katsinampaq kaqqa kanmannatsu karqan (Juëces 11:34). Tsënö kaptimpis, Jeftëqa kënömi nirqan: “Jehovätam änishqa kä, tsërëkurmi parlanqätaqa cumplishaq” (Juëces 11:35). Tsënö ninqanmi yachatsimantsik Jeftëqa alläpa markäkoq kanqanta. Tsëta ruranqanrëkurmi Jehovä bendicirqan. ¿Noqantsikpis Jeftënöllatsuraq markäkushwan karqan?

15. (1) Jehovällatana sirwinapaq änikurninqa, ¿imata ruranapaqtaq änikurqantsik? (2) ¿Imanötaq markäkïyoq kanqantsikta rikätsikuntsik?

¹⁵ Jehovällatana sirwinapaq änikurninqa, pëpa munëninta mas precisaqpaq churanapaqmi änikurquntsik. Y musyarqantsikmi tsë rurëqa fäcil mana kanampaq kaqta. Peru ¿imanötaq sientikuntsik mana gustamanqantsikta Jehovä mañamashqa? Jeftëpanö markäkïnintsik kaptinqa, kushishqam Jehovä nimanqantsikta cäsukushun y äninqantsiktapis cumplishun. Musyantsikmi Jehoväpa bendicionninqa imëka ruranqantsikkunawampis mana igualanqanta (Malaquïas 3:10). Y ¿imataq pasarqan Jeftëpa wamranwan? ¿Y imanötaq teytan änikunqanta musyarir sientikurqan?

16. ¿Imanötaq Jeftë änikunqanta wamran musyarir sientikurqan? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta).

¹⁶ Jeftë ruranqan änikïqa, Äna ruranqan änikïpitaqa jukläyam karqan. Wamran nazareunö Diospa carpa wayinchö sirwinampaqmi Änaqa änikurqan (1 Samuel 1:11) (rikäri “Maslla entiendinapaq” neq recuadruta). Nazareukunaqa casakïta y wamrayoq këtapis puëdiyarqanmi. Peru Jeftëpa wamranqa manam puëdirqantsu, porqui ‘kayashqa ofrendatanömi’ teytan änikushqa karqan (Juëces 11:37-40). Këllaman pensarishun, Jeftëqa Israel markapa pushaqninmi karqan y wamranqa itsa mas alli kaq y ricu nunawan casakïta puëdinman karqan. Tsënö kaptimpis, Diospa carpa wayinchömi sirwinan karqan. ¿Imanötaq sientikurqan? Diosta sirwi mas precisaq kanqantam rikätsikurqan, teytanta kënö nirnin: “Pëta ninqëkinöllam noqawan ruranëki” (Juëces 11:36). Jehoväta sirwinanrëkurmi kë shipashqa casakïta y  wamrayoq kë munëninta jaqirirqan. ¿Imanötaq tsë alli rurëninta qatishwan?

17. (1) ¿Imatataq ruranantsik Jeftëpa y wamrampa markäkïninta qatinapaq? (2) ¿Imanirtaq Hebrëus 6:10-12 textu yanapashunki?

¹⁷ ¿Imanötaq Jeftëwan wamran rurayanqanta qatishwan? Kanan witsankunaqa, Jehoväta mas sirwiyänanrëkurmi mëtsikaq jövin Testïgukuna casakïta y wamrayoq kë munëninkunata jaqiyashqa. Y edäna cristiänukunapis wamrankunawan y willkankunawan mas wallka tiempullanam pasayan. Porqui pëkunapis tiempunkunata y kallpankunata Jehoväta mas sirwiyänampaqmi utilizäyan. Wakinkunaqa ëllukänantsik wayikunata rurëchömi yanapakuyan. Wakinnam Diospa Gobiernumpita Yachatsikoqkunapaq Escuëlaman ëwayan y mas yachatsikoqta wanayanqan congregacionkunachö yanapakuyänampaq. Y wakinkunanam Jesus Wanunqanta Yarpë witsanchö mas yachatsikuyänampaq churapakäyan. Cristiänu mayintsikkuna kuyakïwan llapan rurayanqantaqa manam ni imëpis Jehoväqa qonqanqatsu (leyi Hebrëus 6:10-12). Y qamqa, ¿listuku këkanki Jehoväta mas sirwinëkipaq?

18, 19. (1) ¿Imatataq yachakurquntsik Jeftëpita y wamrampita? (2) ¿Imanötaq rurayanqanta qatishwan?

¹⁸ Jeftëwan wamran rurayanqampitaqa mëtsikatam yachakïta puëdintsik. Tantiyarinapaq, Jeftëqa llapan rurëninkunachömi Jehovä pushananta permitirqan. Mana alli nunakunapa rurëninkunataqa manam qatirqantsu. Wakinkuna mana allita rurëkäyaptin y Diosta mana cäsukïkäyaptimpis, pëwan wamranqa markäkïninkuna sinchi kanqantam rikätsikuyarqan. Tsëkunata rurayanqanrëkurmi Jeftëtawan wamranta Jehovä bendicirqan, jina pëta yapë sirwiyänampaqmi wakinkunata yanapanampaq utilizarqan.

¹⁹ Bibliam kënö nin: “Marcäcoqcuna cawayanqannolla qamcunapis peman marcäcur imepis cawacuyë” (Hebrëus 6:12). Tsëmi Jeftëwan wamran rurayanqannölla, noqantsikpis markäkïnintsik sinchi kanqanta imëpis rikätsikunantsik. Yarpänantsikmi, Jehoväqa pëman markäkoqkunallata chaskinqanta.