1, 2. (1) ¿Imanirtaq espantakushwantsu Diospita yachatsikunqantsikta autoridäkuna michäkuyaptin? (2) ¿Imapitataq kë yachatsikïchö yachakushun?

YACHATSIKUNANTSIKTA autoridäkuna michäkuyanqan markakunachömi, 2018 watachö 223.000 mas Testïgukuna täräyarqan. Tsë pasakunqanqa manam mantsakätsimantsiktsu, porqui juknin kaq yachatsikïchö yachakunqantsiknöpis Diosta sirwinqantsikpita chikishqa kanapaq kaqtam musyantsik (2 Tim. 3:12). Mëchö tärashqapis illaqpitam autoridäkunaqa Diosta sirwinantsikta michäramashwan.

² Diospita yachatsikunantsikta autoridäkuna michämashqaqa, itsa kënö tapukushwan: “¿Tsëqa Dios jaqiramanqantsiktaku rikätsikun? ¿Mananatsuraq Jehoväta imëpis sirwita puëdishun? ¿Diosta sirwinantsikta mana michäkoq markakunatatsuraq ëwakushwan?”. Kë yachatsikïchömi tsë tapukïkunapita yachakushun. Jina gobiernukuna michäkïkäyaptimpis Jehoväta sirwir sïguinapaq y imakunachö cuidädu kanapaq kaqtam yachakushun.

3. 2 Corintius 11:23-27 textu ninqannö, ¿imakunapataq apostol Pablu pasarqan?

³ Autoridäkuna yachatsikunantsikta michämashqaqa, ama pensashuntsu Jehovä jaqiramashqantsikta. Apostol Pabluta pasanqanta rikärishun. Chikïkäyaptimpis pëqa manam Jehoväta jaqirqantsu. Jina Diosqa permitirqanmi Palabran Bibliachö këkaq 14 cartakunata escribinanta y wakin nacionkunachö yachatsikunanta (leyi 2 Corintius 11:23-27). Sirweqninkunata chikiyänanta  Dios permitinqantam, apostol Pabluta pasanqanqa yachatsimantsik.

4. ¿Imanirtaq nunakuna chikimantsik?

⁴ Imanir chikishqa kanantsikpaq kaqta willakurninmi Jesusqa kënö nirqan: “Qamkunaqa manam mana cäsukoq nunakunanötsu kayanki [...], tsëmi mana cäsukoq nunakunaqa chikiyäshunki” (Juan 15:18, 19). Chikishqa kanqantsikqa manam Jehovä manana yanapamanqantsiktatsu rikätsikun, sinöqa Dios munanqannö kawëkanqantsiktam.

5. Jehoväta sirwinantsikta, ¿puëdiyanmantsuraq nunakuna jaqitsimënintsikta? Willakaramï.

⁵ Nunakunaqa manam lograyanqatsu Diosta sirwita jaqinantsikta. Mëtsikaqmi manana sirwinantsikta munar imëkata rurayashqa, peru manam puëdiyashqatsu. Jina Ishkë kaq Jatun Guërra kanqan witsankunam, mëtsikaq gobiernukuna Diospa sirweqninkunata chikirnin imëkata rurayarqan. Manam Alemania nacionllachötsu Diosta sirwiyänanta michäkuyarqan, sinöqa Australiachö, Canadächö y juk nacionkunachöpis michäkuyarqanmi. Tsënö këkaptimpis, Jehoväpa yanapakïninwanqa mas nunakunam sirwir qallëkuyarqan. 1939 wata guërra qallariptinqa, entëru patsachöqa 72.475 nunakunam Jehoväpa testïgunkuna kayarqan. Peru 1945 watachö guërra ushariptinqa, 156.299 nunakunanam Jehoväpa testïgunkuna kayarqan.

6. Diosta sirwinantsikta gobiernukuna michäkuyanqanqa, ¿imachötaq yanapakushqa? Willakaramï.

⁶ Chikir sufritsimanqantsikqa manam mantsakätsimantsiktsu, tsëpa rantinqa Jehoväta sirwir sïguinapaqmi valorta qomantsik. Juk taksha wamrayoq familia imapa pasanqanta rikärishun. Pëkunaqa Diospita yachatsikunqantsikta autoridäkuna michäkuyanqan nacionchömi täräyarqan. Tsënö karpis, manam Diosta sirwita dejayarqantsu, tsëpa rantinqa precursor regularnömi Jehoväta sirwir qallëkuyarqan. Jina warmimpis precursöra kanampaqmi alli pagayanqan trabäjunta dejarirqan. Y wawqinam nirqan, gobiernukuna michäkuyanqampita mëtsikaq nunakuna Testïgukunapita musyëta munayanqanta. Tsëmi mas fäcil karqan nunakunata Bibliapita yachatsir qallayänampaq. Jinamampis juk anciänum willakun mëtsikaq qelanashqa cristiänukuna reunionkunaman ëwar y yachatsikur qallëkuyanqanta.

7. (1) ¿Imatataq Levïticu 26:36, 37 textupita yachakuntsik? (2) Diospita yachatsikunata michämanqantsik witsanqa, ¿imatataq ruranki?

 ⁷ Mantsakänantsikta munarninmi chikimaqnintsikkunaqa Diospita yachatsikunantsikta michämantsik, tsënöpa Jehoväta sirwita dejarinantsikpaq. Chikimaqnintsikkunaqa itsa noqantsikpaq mana allita parlayanqa, gobiernupaq trabajaq guardiakunata wayintsikman mandayämunqa ashipumaqnintsik, cortita ëwanapaq obligamäshun o hasta wakinnintsikta carcelamäshun. Wawqintsikkunata o panintsikkunata carcelman llawiyaptin (wichqayaptin) mantsakänantsiktam munayan. Tsëkunata rurayanqan mantsakätsimänata jaqishqaqa, imëka kikintsikta michäkïkaq cuentam kashwan. Peru Levïticu 26:36, 37 * (leyi) textuchö willakunqan nunakunanöqa këta manam munantsiktsu. Ama permitishuntsu chikimaqnintsikkuna rurayanqan mantsakätsimänata. Sinöqa mana jaqipa Jehoväta sirwirnin sïguishun, porqui noqantsikqa pëmanmi confiakuntsik (Is. 28:16). Jehovätam mañakuntsik yanapamänantsikpaq. Porqui musyantsikmi nï alläpa puëdeq gobiernukunapis Diosnintsikta sirwinata michämënintsikta mana puëdiyanqanta (Heb. 13:6).

8, 9. (1) ¿Imatataq cada cristiänu o familiachö teyta kaq decidinan? (2) ¿Imatapis alli decidinapaqqa imataq yanapamäshun?

⁸ Diospita yachatsikunantsikta michämashqaqa, itsa mana michäkuyanqan markakunata yachatsikoq ëwanapaq pensashwan. Tsëta ruranapaqqa kikintsikmi decidinantsik. Wakin wawqintsikkunata y panintsikkunataqa, itsa punta cristiänukunata Diospita yachatsikuyänanta michäyaptin, imata rurashqa kayanqanta alleq estudiayanqan yanapanqa. Estëbanta chikeqninkuna qompar wanuratsiyaptinmi, Jerusalenchö këkaq punta cristiänukunaqa Judëa y Samariachö këkaq markakunata ëwakuyarqan, jina Fenicia, Chipri y Antioquïa markakunatapis (Mat. 10:23; Hëch. 8:1; 11:19). Itsa wakin cristiänukunaqa, chikir sufritsiyanqan tiempuchö apostol Pablu imata ruranqanta estudiayanman. Pëqa vïdan peligruchö këkaptimpis, Diospita yachatsikur y cristiänu mayinkunata yanaparmi tsë markallachö quedakurqan (Hëch. 14:19-23).

⁹ ¿Imatataq këpita yachakuntsik? Cada teytam familian imata ruranampaq kaqta decidinan. Imatapis manaraq decidirmi puntataqa Jehoväta mañakunan, tsëpitanam familian imata wananqanta y juk markata ëwakuyänan alli o mana alli kanqanta rikänan. Kë cäsukunachöqa cada cristiänum imatapis “ruranampaq kaqta” decidinan (Gäl. 6:5). Tsëmi imatapis decidiyanqampitaqa cristiänu mayintsikkunata juzganantsiktsu.

10. ¿Imata ruranapaqtaq nimäshun sucursalpita y anciänukuna?

¹⁰ Yachatsikunqantsikta gobiernukuna michäkuyanqan witsanqa, ¿imanötaq Jehoväta sirwirnin sïguishun? Sucursalpitam anciänukunata niyämunqa, publicacionkunata imanö chätsiyämunampaq, mëchö ëllukänapaq y imanö yachatsikunapaq kaqta. Sucursalpita wawqintsikkuna imanöpapis anciänukunawan parlëta mana puëdiyaptinqa. Anciänukunam Jehoväta sirwirnin sïguinantsikpaq, Bibliawan y publicacionkunawan yanapamäshun (Mat. 28:19, 20; Hëch. 5:29; Heb. 10:24, 25).

11. ¿Imanirtaq següru këkantsik publicacionkunata imëpis chaskinantsikpaq kaqta, y imatataq ruranantsik tsë publicacionkunata cuidanapaq?

 ¹¹ Sirweqninkuna alli yachatsishqa kayänampaq kaqtam Jehovä Diosqa nirqan (Is. 65:13, 14; Lüc. 12:42-44). Segürum këkantsik alli tsarakunantsikpaq markanwan imëkanöpa yanapamänantsikpaq kaqta. Peru kikintsikpis juktam ruranantsik: michämanqantsik witsankunaqa, Bibliata y publicacionkunata pakänapaqmi juk següru sitiuta ashinantsik. Tsë publicacionkunataqa imachö kaptimpis, fäcil-lla mana tarina sitiumanmi pakänantsik. Y kananllapitanam llapantsikpis alleq yachakunantsik Diospa kaqchö alli tsarakunapaq.

12. Chikimaqnintsikkuna cuentata mana qokuyänampaqqa, ¿imanötaq anciänukuna reunionkunata patsätsiyämunqa?

¹² ¿Cada semäna ruranqantsik reuniontaqa rurashuntsuraq? Chikimaqnintsikkuna mana cuentata qokuyänampaqmi anciänukuna patsätsiyämunqa. Itsa grüpu grüpu ëllukänapaq, kaq sitiullachö reunionta mana ruranantsikpaq y imë höra kanampaq kaqta nimäshun. ¿Imatataq cada ünu ruranantsik llapantsikpis següru këkänapaq? Reunionman yëkunqantsik höra y yarqunqantsik höram despaciulla parlanantsik, itsa nunakuna cuentata mana qokuyänampaq cällita ëwanapaqnölla vistikushun.

13. Union Soviëtica nir reqiyanqan nacionkunachö wawqi panikuna pasayanqampitaqa, ¿imatataq yachakuntsik?

¹³ Itsa Diospitapis kanannönatsu yachatsikïta puëdishun. Peru Jehoväta kuyarninmi puëdinqantsikmannö yachatsikïkäshun (Lüc. 8:1; Hëch. 4:29). Unë pasakunqankunata willakoq Emily Baran jutiyoq warmim, Union Soviëtica nir reqiyanqan nacionkunachö Jehoväpa testïgunkuna yachatsikuyanqampita kënö nirqan: “Diospita mana yachatsikuyänampaq gobiernu michaptinmi Jehoväpa testïgunkunaqa vecïnunkunata, trabajaq mayinkunata y amïgunkunata Diospita parlapäyarqan. Jina carcelman apayaptimpis tsëchö këkaq prësukunatam Diospita yachatsiyarqan”. Union Soviëtica nir reqiyanqan nacionkunachö wawqintsikkunaqa chikishqa këkarpis, Diospita yachatsikïkäyarqanmi. Noqantsikpis pëkunapitaqa yachakuntsik, täranqantsik sitiuchö chikikämashqapis Diospita yachatsikïta mana dejanapaqmi.

14. Salmus 39:1 textuchö këkaq consëjuta cäsukunqantsikqa, ¿imapita cuidakunapaqtaq yanapamäshun?

¹⁴ Imatapis parlanapaqqa alleqraqmi pensanantsik. Diospita yachatsikunqantsikta michämanqantsik tiempuchöqa, imë “upälla kanapaq” kaqtam musyanantsik (Ecl. 3:7). Manam pitapis ninantsiktsu cristiänu mayintsikkunapa jutinta, reunionta ruranapaq mëchö ëllukanqantsikta, Diospita imanö yachatsikunqantsikta y publicacionkunata imanö apayämunqanta. Y manam autoridäkunata ni nacionnintsikchö o juk nacionkunachö këkaq familiantsikta ni amïguntsikkunata tsëkunapita willanantsiktsu. Porqui tsëta rurarqa wawqi  panikunatam peligruman churëkäshun (leyi Salmus 39:1 *).

15. ¿Ima trampaman ishkinatataq Satanasqa tïranqa y imatataq ruranantsik?

¹⁵ Ama permitishuntsu imallapis juknölla kanqantsikta ushakätsinanta. Satanasqa alleqmi musyan, familiachö kikinkunapura rakikashqa karqa, mana tsarakuyanqanta (Mar. 3:24, 25). Tsëmi juknölla kanqantsikta ushakätsita tïranqa. Y pëpa contran pelyanantsikpa rantin kikintsikpura chikinakunantsikta munanqa.

16. Gertrud Poetzinger jutiyoq panintsikpitaqa, ¿imatataq yachakuntsik?

¹⁶ Jina Diospa kaqchö poqu cristiänukunapis, Satanaspa trampanpitaqa alleqmi cuidakuyänan. Rikärishun Gertrud Poetzinger y Elfriede Löhr panintsikkuna imakunapa pasayanqanta. Ciëlupaq akrashqa kë ishkan panintsikkunaqa, näzi nir reqiyanqan polïticapa alläpa sufritsikuyanqan carcelninchömi wakin panintsikkunawan prësuräyarqan. Gertrud jutiyoq panim wakin panintsikkunata yanapanampaq discursukunata shumaq ruraptin Elfriede jutiyoq panita chikipar qallëkurqan. Tiempuwanqa alläpa penqakurninmi yanapëkunampaq Jehoväta rogakurqan. Kënömi willakun: “Cuentatam qokunantsik wakinkunaqa noqantsikpitapis mas carguyoq këta puëdiyanqanta”. Gertrud jutiyoq panintsikqa Elfriede jutiyoq pani yachanëpaq y alli kanqantam mas precisaqpaq churarqan. Tsëta ruranqanmi yanaparqan mas amïga kayänampaq. Ishkanmi prësu kayanqampita libri yarquriyarqan y kë patsachö kawayanqanyaqmi mana jaqipa Jehoväta sirwiyarqan. Wawqi panintsikkunawan imallachöpis piñatsinakunqantsikta raslla altsanapaq kallpachakurqa, manam permitishuntsu juknölla kanqantsikta imapis ushakätsinanta (Col. 3:13, 14).

17. ¿Imanirtaq imëpis cäsukunantsik Jehoväpa markan nimanqantsikkunata?

¹⁷ Ruranapaq nimanqantsikkunata cäsukushun. Anciänukuna imatapis ruranantsikpaq nimanqantsikkunata cäsukurqa allipaqmi kanqa (1 Pëd. 5:5). Juk nacionchö Diospita yachatsikunqantsikta michäkuyaptinmi, wawqi panikunata niyarqan yachatsikurnin publicacionkunata nunakunata mana jaqipuyänampaq. Peru juk precursormi allita rurëkanqanta pensarnin niyanqanta cäsukurqantsu. ¿Imataq pasarqan? Juk kutim cällikunachö yachatsikur ushariptin, pëta y wakin wawqikunata policïakuna tapupäyarqan. Itsachi guardiakunaqa wawqipa qepanta ëwayarqan y nunakunata jaqipuyanqan publicacionkunatapis apayarqan. Kë pasakunqampitaqa yachakuntsik anciänukuna nimanqantsikkunata cäsukunantsik alläpa precisanqantam. Carguyoq wawqintsikkunata imëpis cäsukushqaqa Jehoväqa bendicimäshunmi (Heb. 13:7, 17).

18. ¿Imanirtaq pensënintsikllapitaqa imatapis rurayänampaq patsätsishwantsu?

 ¹⁸ Diospa markan mana mandakunqantaqa ama patsätsishuntsu. Kikinkuna pensayanqannölla imatapis anciänukuna patsätsiyaptinqa, difïcilmi kanqa wakinkuna cäsukuyänampaq. Juraj Kaminský jutiyoq wawqintsikmi Checoslovaquia nir reqiyanqan nacionchö ima pasakunqampita kënö willakurqan: “Carguyoq wawqintsikkunata y anciänukunata prësu apakuyaptinmi, wakin carguyoq wawqikunaqa Jehoväpa markan ninqanta cuentaman churayarqantsu. Sinöqa juk listata rurëkurmi imata rurayänampaq o mana rurayänampaq kaqta wawqi panikunata obligayarqan”. Jehoväqa manam cristiänu mayintsikkunapaq imatapis decidinapaqtsu carguta qomarquntsik. Pipis kikin pensanqannö imatapis rurayänampaq nirqa manam wawqi panikunata yanapëkantsu, sinöqa mana allitam rurëkan (2 Cor. 1:24).

19. 2 Crönicas 32:7, 8 textu ninqannö, ¿imanirtaq Jehoväman confiakunantsik Satanas imëkata rurëkaptimpis?

¹⁹ Satanasqa imëpis sïguinqallam Jehoväpa sirweqninkunata chikirnin (1 Pëd. 5:8; Rev. 2:10). Satanas y makinchö këkaq nunakunaqa Diospa gobiernumpita yachatsikunqantsiktam michämënintsikta tïrayanqa. Tsënö kaptimpis mana mantsakushpam Jehovätaqa sirwirnin sïguishun (Deut. 7:21). Yachatsikunapaq chikimaqnintsikkuna michämashqapis Jehoväqa cuidëkämäshunllam (leyi 2 Crönicas 32:7, 8 *).

20. ¿Imata ruranëkipaqtaq qamqa decidïdu këkanki?

²⁰ Punta cristiänukunanöllam imata ruranantsikpaqpis decidïdu këkänantsik. Pëkunaqa autoridäkunatam kënö niyarqan: “Diosta cäsukuyänäpa rantin qamkunata cäsukuyänä Diospa rikëninchö alli kanqanta pensarqa, kikikikuna tsëta rikäyë. Peru noqakunaqa manam rikäyanqäkunapita y wiyayanqäkunapita parlëtaqa jaqita puëdiyätsu” (Hëch. 4:19, 20).