1, 2. Jehoväpa amïgun kaqkunaqa, ¿ima rurëtataq puëdishun?

MÖNIKA jutiyoq panim kënö nin: “35 watakunanönam casädu kayä. Espösöwan noqaqa allim reqinakuyä, peru tsënö karpis, reqinakïtaqa manam ushayätsu”. Jina tsënöllam atskaq casädukunata y amïgukunatapis pasan.

² Llapantsiktam gustamantsik kuyanqantsik nunakunata mas reqita. Y piwampis amïgu kanqantsikpitaqa, Jehoväwan amïgu kanqantsikmi mas precisan. Peru rasumpa kaqchöqa, manam pëpita llapantaqa imëpis musyashuntsu (Rom. 11:13). Tsënö kaptimpis, mana wanushpa kawanqantsik witsanqa, pëpa imanö kënimpitam yachakïta y mas kuyëta puëdishun (Ecl. 3:11).

3. ¿Imakunapitataq kë yachatsikïchö yachakushun?

³ Punta kaq yachatsikïchömi, Jehoväqa yachanëpaq y llapan nunatapis igualpa rikanqanta yachakurqantsik. Kananqa, Jehoväpa imanö kënimpita ishkë yachatsikïkuna masta yachakurishun: shonqupita patsë qarakoq kanqanta y munëninllachö mana tsarakoq kanqanta. Tsënöpam maslla entiendirishun ‘Jehoväqa llapankunapaq alli’ kanqanta y ‘llakipäkïninkunaqa llapan kamanqankunachö’ këkanqanta (Sal. 145:9).

4. ¿Imanötaq rikätsikuntsik alli qarakoq kënintsikta?

⁴ ¿Ima ninantaq shonqupita patsë qarakïqa? Jesusmi kënö nirqan: “Qaraquimi mas cushiqueqa chasquir cushiquipitapis” (Hëch. 20:35). Kënö ninqanmi cläru rikätsikun shonqupita patsë qarakoq kë ima kanqanta. Shonqupita patsë qarakoq nunaqa, tiempunta, kallpanta y imëka kapunqantam jukkunata yanapanampaq kushishqa utilisan. Qarakoq kanqantaqa rikätsikun manam atska y jatun qarakïkunata rurar-raqtsu, sinöqa shonqupita patsë rurarmi (leyi 2 Corintius 9:7). ‘Kushishqa Dios’ Jehovänöqa manam pipis alli qarakoqqa kantsu (1 Tim. 1:11, NM).

5. ¿Imanötaq Jehovä rikätsikun shonqupita patsë qarakoq kanqanta?

⁵ ¿Imanötaq Jehovä rikätsikun shonqupita patsë qarakoq  kanqanta? Tsëtaqa ruran llapan nunakunata wanayanqankunachö yanaparninmi. Leirinqantsiknömi, ‘Jehoväqa llapankunapaq alli’. “Pemi intinta intitsimun alli nunapaq y mana alli nunapaqpis. Y tamyantapis tamyatsimun llapanpaqmi: alli ruraqcunapaqpis y llutancunata ruraqcunapaqpis” (Mat. 5:45). Tsëmi, Diosman mana creikoq nunakunata apostul Pablu kënö nirqan: “[Diosmi] tamyatsimun; y tamya captinmi, cosechacunata alli ellutsimantsic; y cushi cushita wätamantsic” (Hëch. 14:17). Rasunmi, Jehoväqa llapan nunakunatam shonqupita patsë qarakoq kanqanta rikätsin (Lüc. 6:35).

6, 7. a) ¿Pikunata yanapanampaqtaq Jehoväqa mas yarparan? b) ¿Ima pasakunqantaq rikätsikun sirweqninkunata Jehovä cuidanqanta?

⁶ Jehoväqa mas yarparan sirweqninkunata wanayanqankunachö yanapanampaqmi. Rey Davidmi kënö nirqan: “Jövinmi karqa, kananqa awkinyärirqönam, peru manam ni imëpis alli nuna llakipëpaq pureqta, ni tsurinkuna tantata mañakur pureqtapis rikarqötsu” (Sal. 37:25). Mana jaqita Diosta sirweq atskaq cristiänukunam kë textu ninqan kawëninkunachö cumplikanqanta rikäyashqa. Juk pasakunqanta yachakurishun.

⁷ Pasaq watakunallaran Nancy jutiyoq precursöra juk problëmapa pasarqan, pëmi kënö yarpan: “Waränin junaqllana täranqä wayipita arrienduta pagakunäpaqmi 66 dölarkunata wanarqä, y manam mëpita tarinapaq kaqta musyarqätsu. Jehovätam tsë problëmäta willarqä, nïkurmi trabajaq ëwakurqä. Juk restaurantichömi trabajaq kä, y tsë junaqkunaqa manam nunakuna alläpaqa mikoq shayämoqllatsu, tsëmi, atska propïnata chaskitaqa pensarqätsu. ¡Peru tsë paqasqa nunakuna atskaqmi shayämurqan! Y trabäjöta usharirmi propïna qoyämanqanta yuparirqa, ¡66 dölarkunam kanaq!”. Nancyqa alli clärum musyan tsë wanëkanqanta Jehovä qonqanta (Mat. 6:33).

8. ¿Imataq Jehoväpa mas jatun kaq qarëninqa?

⁸ Jehoväpa mas jatun kaq qarënintaqa llapantsikmi tarita puëdintsik. ¿Imataq tsë qarëqa? Noqantsikrëkur Tsurimpa kawëninta qonqanmi. Kikin Jesusmi kënö nirqan: “Patsacho nunacunata allapa cuyarninmi, Dios jucllella tsurinta cachamorqan, peman marcäcoqcuna mana condenashqa cayänanpaq sinoqa wiñepa cawayänanpaq” (Juan 3:16). Tsë jatun qarëninqa, pëta llapan chaskeq nunakunapaqmi. Jesusman markäkoqkunaqa “atska” kawëyoqmi kayanqa o mana wanushpa kawakïtam tariyanqa (Juan 10:10, NM). Këmi cläru rikätsikun, Jehoväqa shonqupita patsë qarakoq kanqanta.

9. ¿Imanötaq qatishwan Jehovä shonqupita patsë qarakoq kanqanta?

 ⁹ ¿Imanötaq qatishwan Jehovä shonqupita patsë qarakoq kanqanta? Tsëtaqa rurashun, Jehovä “imecatapis atsca atscata probechuntsicpaq” y kushikunantsikpaq qomanqantsikman yarparnin nuna mayintsikkunata ‘yanapecunapaq’ listu këkarninmi, tsënöpa pëkunapis kushishqa kayänampaq (1 Tim. 6:17-19). Alläpam kushikuntsik kapamanqantsikkunawan kuyashqa kastantsikkunata y amïguntsikkunata yanaparnin (leyi Deuteronomiu  15:7 *). ¿Imatataq rurashwan qarakoq këta mana qonqanapaq? Wakin cristiänukunaqa këtam rurayan: pipis imatapis qaraptinqa, pëkunapis jukkunata qarayänampaqmi churakäyan. Diospa markanchöqa mëtsikaq cristiänu mayintsikkunam shonqupita patsë qarakoq këta procurayan.

10. ¿Imanötaq shonqupita patsë qarakoq kanqantsiktaqa mas rikätsikushwan?

¹⁰ Shonqupita patsë qarakoq kanqantsiktaqa mas rikätsikuntsik, parlakïnintsikwan y rurënintsikwanmi; jina tiempuntsikta y kallpantsikta wakinkunata yanapanapaq y animanapaq utilisarninmi (Gäl. 6:10). Tsë rurëkunachö imanö këkanqantsikta musyanapaqqa, itsa kënö tapukushwan: “¿Wakinkunata yanapanäpaq y yarpachakïninkunata wiyanäpaq tiempöta rakinqäta cuentata qokuyanku? ¿Imallachöpis yanaparinäpaq pipis rogakamaptin, puëdikarninqa awnïku? ¿Imëllaraqtaq familiäta o cristiänu mayïta ‘allitam rurarqunki’ nir animarirqö?”. Rasunmi, shonqupita patsë qarakoq kënintsikqa Jehoväman y kuyashqa kastantsikkunaman mas witinapaq yanapamantsik (Lüc. 6:38; Prov. 19:17).

11. ¿Imakunata rurartaq Jehoväta shonqupita patsë qarëkanqantsikta rikätsikushwan?

 ¹¹ Jina Jehovätapis shonqupita patsë qarakoq kanqantsikta rikätsikushwanmi. Bibliam kënö nimantsik: “Jehoväta alabë väleq cösasnikikunawan” (Prov. 3:9). Tsë väleq “cösaskunaqa” kayan tiempuntsik, kallpantsik y kapamanqantsikkunam, tsëkunatam Jehoväta sirwinapaq utilisashwan. Hasta pishi wamrakunapis shonqupita patsë Jehovätaqa qarëta puëdiyanmi. Jason jutiyoq juk teytam kënö nin: “Diospita Yachatsikuyänan Wayichö cäjaman qellëta winayänä kaptinqa, wamräkuna winayänantam jaqiriyä. Y tsëta rurëqa pëkunata alläpam kushitsin, porqui pëkunam niyan, tsëta rurarqa Jehoväta qarëkäyanqanta”. Wamra kayanqampita patsë qarakoq këta yachakurqa, jatunyarnimpis tsënöllam rurayanqa (Prov. 22:6).

12. ¿Ima ninantaq manam munëninllachötsu tsarakun ninanqa?

¹² Jina Jehoväqa imanö kënintaqa rikätsikun munëninllachö mana tsarakurninmi. ¿Ima ninantaq tsëqa? Traducción del Nuevo Mundo Bibliaqa, “manam munëninllachötsu tsarakun” ninqan griëgu idiömapita palabrataqa traducin, “mañayanqannö ruran” nirmi (Tïtu 3:1, 2, nota, NM). Munëninllachö mana tsarakoq nunaqa, manam qellqarëkanqantanö mana pantëpa cumpliyänampaqtsu obligakun, ni manam munanqannölla imapis rurakänantatsu munan. Tsëpa rantinqa, wakinkunawan alli këtam kallpachakun y imakunapa pasëkäyanqantam cuentaman churan. Wiyanampaqmi listu këkan y precisaptinqa, pensanqanta cambianampaq y mañayanqanta ruranampaqmi listu këkan.

13, 14. a) ¿Imanötaq Jehovä rikätsikun munëninllachö mana tsarakunqanta? b) ¿Imatataq yachakuntsik Lot mañakunqanta Jehovä wiyanqampita?

¹³ ¿Imanötaq Jehovä rikätsikun munëninllachö mana tsarakunqanta? Tsëtaqa ruran sirweqninkunapa sentimientunkunata cuentaman churarnin y kushishqa kayänanta munar pensanqanta cambiarninmi. Këllaman yarpärishun, Sodöma y Gomörra markakunata ushakätsinan kaptinmi, Lotta alli cläru willarqan salvakunampaqqa jirkakunata ëwakunan precisanqanta. Tsënö nikaptimpis, Lotqa juk markaman ëwanampaqmi Jehoväta mañakurqan. Kë pasakunqanman yarpachakurqa, alleqmi entiendintsik, ¡patsätsinqanta Jehovä cambianampaq Lot mañakïkanqanta! (Leyi Genesis 19:20 *.)

¹⁴ Itsa Lotpaqqa pensashwan mantsallïshu y mana cäsukoq kanqanta. Rasun kaqchöqa, Jehoväqa mëchö këkaptimpis kawëkaqtam katsinman karqan, tsëmi Lot mañakunqanqa alläpa precisarqantsu. Tsënö karpis Lotqa mantsakurqanmi. Mantsakoq këninta cuentaman churarninmi Jehoväqa, Lot mañakunqanta awnirqan, y manam pë ëwanqan markataqa ushakätsirqannatsu (leyi Genesis 19:21, 22 *). Tsë pasakunqanwanmi cuentata qokuntsik, Jehoväqa munëninllachö mana tsarakunqanta, sinöqa, precisaptinqa pensëninta cambianampaq listu këkanqanta.

15, 16. ¿Imanötaq Moises qellqanqan Ley rikätsikun Jehovä munëninllachö tsarakoq mana kanqanta? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

¹⁵ Moises qellqanqan Leychö juk masta rikärishun Jehovä munëninllachö tsarakoq mana kanqanta. Juk israelïta jutsata ruranqampita culpayoq karnin, waktsa kanqanrëkur juk üshata o juk llullu chiwata Jehoväpaq sacrificiuta rurëta mana puëdirqa, ishkë kullkukunata o ishkë llullu palumakunatam Jehoväpaq apëta puëdeq. Peru ¿alläpa waktsa kanqanrëkur tsëkunata apëta mana puëdirqa? Tsënö karqa ichiklla harinatam sacrificiupaq apëta puëdiyaq. Tsënö karpis, manam lluta harinatatsu apayänan karqan, sinöqa ‘mas qochqu [mas ñuchu] harinatam’, tsë ninanqa, precisaq invitädukunata qarayanqantanö (Gen. 18:6). ¿Imanirtaq kënö rurayänanqa alläpa precisarqan? (Leyi Levïticu 5:11 *).

¹⁶ Pensarishun juk waktsa israelïta kanqantsikman. Diospa carpa wayinman harinantsikwan chärirqa, rikärishwan kapoqyoq israelïtakunata animalninkunawan chëkaqta. Tsëqa itsachi penqakushwan apëkanqantsik harina mana valoryoq kanqanta pensarnin. Peru  tsëpitaqa, yarpärintsik tsë apëkanqantsikqa Jehoväpaq alläpa valoryoq kanqanta. ¿Imanir? Porqui pëqa mas allin kaq harinata apanapaqmi mañamarquntsik. Tsëqa israelïtakunata kënö nikaq cuentam karqan: “Alleqmi musyä wakinkunanö qoyta mana puëdiyanqëkita, peru kayäpushunqëkipita mas allin kaqta qoykäyämanqëkitam musyä”. Rasunmi, Jehoväqa manam munëninllachötsu tsarakun, sinöqa sirweqninkuna puëdiyanqanta o mana puëdiyanqantapis cuentamanmi churan (Sal. 103:14).

17. ¿Imanö sirwinqantsiktataq Jehovä alläpa valoran?

 ¹⁷ Alläpam kushikuntsik, Jehovä munëninllachö mana tsarakoq karnin shonqupita patsë sirwinqantsikta chaskinqanta (Col. 3:23). Constance jutiyoq edäna panim kënö nin: “Llapan kawënïchö ruranqäkunapitaqa, mas gustamashqa nuna mayïkunata Kamakoqnïpita yachatsinqämi. Tsëmi Diospita yachatsikur y estudiu biblicuta qornin sïguinäpaq churakarqö. Höraqa llakikö saludnïrëkur unënöna rurëta mana puëdinqätam, peru tsënö karpis musyämi, Jehovä kuyamanqanta y puëdinqämannö ruranqäkunata alläpa valoranqanta”.

18. Teytakuna Jehovä ruranqanta imanö qatita puëdiyanqampita willakaramï.

¹⁸ ¿Imanötaq Jehovä munëninllachö mana tsarakoq kanqanta qatishwan? Yapë yarpärishun Lotwan ruranqanman. Jehoväqa autoridadyoq këkarnimpis, kuyëwanmi Lot mañakunqanta wiyarqan y mañakunqannö ruranampaq jaqirirqan. Teyta karninqa, ¿imanötaq Jehovä ruranqanta qatishwan? ¿Wamrantsikkuna imatapis mañamanqantsikta wiyantsikku, y precisaptinqa mañakuyanqannö rurayänanta jaqirintsikku? 2007 wata 1 de septiembri La Atalaya revistam nirqan, teytakuna wayichö patsätsiyanqankunapita wamrakuna imata pensayanqanta parlayänanta dejayänampaq. Maslla tantianapaq, teytakunam decidiyan wamrakuna wayipita yarqurninqa imë höra kutiyänampaq kaqta. Tsënö karpis, cristiänu teytakunaqa tsë asuntupaq wamrankuna imata pensayanqantam wiyëta procurayänan. Y Dios mandakunqampa contran mana kaptinqa, höra höraqa patsätsiyanqanta cambiëta puëdiyanmi. Teytakuna wayichö imanir imatapis patsätsiyanqanta wamrankuna alleq entiendirqa, wiyakuyänampaqmi listu këkäyanqa, peru tsëpaqqa wamrankuna pensayanqantam teytakuna cuentaman churayänan.

19. ¿Imanötaq anciänukunaqa Jehovä munëninllachö mana tsarakoq kanqanta qatiyanman?

¹⁹ Congregacionchö anciänukunaqa, Jehovä munëninllachö mana tsarakoq kanqantaqa qatiyan, cristiänu mayinkuna imapa pasëkäyanqanta cuentaman churarmi. Yarpäshun, Jehoväqa mas waktsa kaq israelïtakunapa sacrificionkunatapis alläpam valorarqan. Kanan witsampis, wakin cristiänu mayintsikkunaqa edäna karnin o saludninkuna mana alli kaptinmi, Diospita alläpaqa yachatsikïta puëdiyannatsu. Tsërëkur llakishqa sientikuyaptinqa, anciänukunam animayanman llapan puëdiyanqanmannö rurayanqanta Jehovä alläpa valoranqanta yarpätsir (Mar. 12:41-44).

20. Munënintsikllachö mana tsarakoq kanqantsik, Diospa kaqchö mas wallkallatana rurëwan mana igual kanqampita willakaramï.

²⁰ Tsënö kaptimpis, “manam munënïllachö tsarakoq nunatsu kä” nirninqa, Diospaq masta rurëta puëdikarnin ichikllata rurashwantsu, kikintsikpa munënintsikta ruranarëkurqa (Mat. 16:22). Imatapis qelanëkarlla rurarninqa, manam “convieneqllatam rurarqö” nirqa tsapäkushwantsu. Tsëpa rantinqa, Diospa kaq rurëkunachö mas yanapakunapaqmi sinchikunantsik (Lüc. 13:24). Rasun kaqchöqa kë ishkantam yarparänantsik: 1) Dios sirwita manam qelanärinantsiktsu y 2) yarpänantsikmi, rurëta mana puëdinqantsikkunataqa Jehovä mana mañamanqantsikta. Ama qonqashuntsu, pëqa alläpam kushikun llapan puëdinqantsikmannö pëpaq ruranqantsikta. ¿Manaku alläpa kushikuntsik, shonqupita patsë agradecikoq y munëninllachö mana tsarakoq Diosta sirwinqantsikpita? Qateqnin kaq yachatsikïchömi Jehoväpa imanö kënimpita ishkë masta yachakurishun (Sal. 73:28).