¿Chaskinqëkita valurankiku?
“Nogantsicga [...] Dios Yayapita shamug Espïrituntam mana juc pägacurlla chasquishcantsic, [...] yanapamangantsicta musyanapag.” (1 COR. 2:12, NTCN)
1. ¿Imataq pasan wakin nunakunata?
WAKINKUNAQA, manam katsiyanqanta valurayantsu, oqrarir-ran llakishqa puriyan. ¿Qamtapis tsënö pasashurqunkiku? Rasumpa kaqchöqa, imëpis katsinqantsiktaqa manam valurantsikllatsu. Tantiyarishun, kapoqyoq familiachö winashqa wamrakunaqa, manam valurayanllatsu imëkayoq kayanqanta. Y jövinkunaqa, imanö kawakuna kanqanta alleq mana musyarmi, kawëninkunachö ima mas precisaq kanqanta musyayantsu.
2, 3. a) ¿Imata valurayänampaqtaq jövinkuna kallpachakuyanman? b) ¿Imataq yanapamäshun chaskinqantsikta valuranapaq?
2 Jövin këmanna chëkaptikiqa o 20 watayoqna kaptikiqa, ¿imataq qampaqqa mas precisan? Mëtsikaq nunakunam, atska qellëyoq këllata, jatun wayiyoq këllata o qepa yarqamoq mäquinakunayoq këllata ashiyan. Peru Diospa kaqtaqa, manam ashiyantsu mas valuryoq këkaptimpis. Cristiänu teytayoq karqa, ¿Diospita yachatsiyäshunqekikunata valurankiku? (Mat. 5:3, NM.) Tsëta mana valurarninqa, shumaq kawakunëkipaq kaqtam oqrarinkiman.
3 ¿Imatataq rurankiman shumaq kawakunëkipaq kaqta mana oqranëkipaq? Jövin kar o mayor karpis Diospa kaqta chaskinqantsikta valuranapaq, Bibliachö willakïkunata rikärishun.
MANAM DIOSPA KAQTA VALURAYARQANTSU
4. ¿Samuelpa tsurinkuna imanö kayanqantataq 1 Samuel 8:1-5 textu willakun?
4 Diospa kaqta chaskirpis, mana valuraq nunakunapitam Bibliaqa willamantsik. Tsënö mana valuraqmi kayarqan profëta Samuelpa wamrankunapis (1 Sam. 12:1-5). Samuelqa, wamra kanqampitam Jehovällapaq karqan y tsëtam wamrankuna Joeltawan Abïasta yachatsirqan. Peru pëkunaqa, mana allim tikrakuriyarqan y ‘mana allim juzgayaqpis’ (leyi 1 Samuel 8:1-5 *).
5, 6. ¿Imachötaq ushayarqan Josïaspa wamrankunawan willkan?
5 Jina tsënöllam rey Josïaspa familianwampis pasakurqan. Pëqa Diospa alli sirweqninmi karqan. Ley libruta taririrnin y leyiyanqanta wiyarirmi, nacionnimpita brüjukunata y juk dioskuna adorëta ushakäratsirqan. Y Jehovä ninqanta wiyakuyänampaqmi llapankunata animarqan (2 Rëy. 22:8; 23:2, 3, 12-15, 24, 25). ¡Wamrankunaqa alli yachatsikïtachi pëpita chaskiyarqan! Kiman wamrankuna y juk willkanmi rey këman chäyarqan, peru manam ni mëqampis teytan yachatsinqantaqa rurayarqantsu.
6 Jehoacaz jutiyoq tsurinmi rey këta trukarirqan, peru ‘Jehovä chikinqan rurëkunatam rurarqan’. Kima killallapam mandakurqan, tsëpitam Egiptupita faraon prësu apakurqan y tsëchömi wanurqan (2 Rëy. 23:31-34). Tsënam wawqin Jehoiaquim rey tikrarirqan y 11 watapam mandakurqan. Pëpis manam teytan yachatsinqantaqa valurarqantsu. Alläpa mana alli kaptinmi, Jeremïas pëpaq kënö nirqan: “Ashnutanömi pampayanqa” (Jer. 22:17-19). Josïasta, tsurin Sedequïasta y willkan Joaquinta trukaq wakin reykunapis manam Josïas ruranqantaqa qatiyarqantsu (2 Rëy. 24:8, 9, 18, 19).
7, 8. a) ¿Imanötaq chaskinqan herenciata Salomon oqrarirqan? b) ¿Imatataq yachakuntsik chaskiyanqan herenciata mana valuraq nunakunapita?
7 Rey Salomonpis teytan Davidpitam juk väleq qarëta chaskirqan. Jehoväta kuyanampaq yachatsishqa kaptimpis, tiempuwanqa manam valurarqantsu. Bibliam kënö willakun: “Awkinyanqanmannömi Salomonpa warminkunaqa shonqunta tumakäratsiyarqan juk dioskunata sirwinampaq, y mananam teytan Davidpa shonqunnönatsu shonqunqa Jehovä Diosninlläpaqna karqan” (1 Rëy. 11:4). Tsërëkurmi, Jehoväwan alli këninta oqrarirqan.
8 Kë nunakuna chaskiyashqanta valurashqa karqa, Jehovä kuyëta y allita rurëtam puëdiyanman karqan, peru manam rurayarqantsu. Tsënö kaptimpis, Bibliaqa willakunmi wakin jövinkuna Diospa kaqta valurayanqanta. Pëkuna rurayanqanta, kanan witsan jövinkuna qatiyänampaq kaqta rikärishun.
CHASKIYANQANTAM VALURAYARQAN
9. ¿Imatataq Noëpa wamrankunapita yachakushwan? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)
9 Noëpa tsurinkunaqa juk alli ejemplum kayan. Papänintam Dios mandarqan juk arcata ruranampaq. Y pëkunaqa Diospa munëninta rurëchö yanapakuyänan alläpa precisanqanta entiendirninmi, papäninta arca rurëchö yanapayarqan. Biblia willakunqannömi, Apäkï Tamya chämuptin arcaman yëkuriyarqan (Gen. 7:1, 7). Genesis 7:3 textum willakun, tukïläya animalkuna salvakuyanqanta. Jina nunakunapis salvakuyarqanmi. Tsënöpam chaskiyanqanta valurarnin, Patsachö nuna ushakänanta permitiyarqantsu, y limpiu Patsachö Diosllatana adorayänampaq patsätsiyarqan (Gen. 8:20; 9:18, 19).
10. ¿Imanötaq chuskoq jövinkuna chaskiyanqanta alläpa valurayanqanta rikätsikuyarqan?
10 Jina tiempuwannam Hananïas, Misael, Azarïas y Daniel jövinkunapis rikätsikuyarqan imakuna mas valuryoq kanqanta. Pëkunaqa, Jesus shamunampaq 617 watakuna pishikaptinmi Babiloniata prësu ëwayarqan. Alli yachaq, shumaqllam jövinkunam kayarqan, y munarninqa Babiloniukuna rurayanqantam qatiyanman karqan. Peru manam rurayarqantsu. Rurëninkunawanmi rikätsikuyarqan teytakunapita chaskiyanqanta alläpa valurayanqanta. Tsënöpam Jehovä bendicirqan (leyi Daniel 1:8, 11-15, 20 *).
11. ¿Ima yanapakïtataq nunakuna chaskiyarqan herencianta Jesus valuranqampita?
11 Jina Jesuspitapis yachakïta puëdintsikmi. Pëqa imëkatam Teytampita yachakurqan, y tsëtaqa alläpam valuraq. Tsëmi kënö nirqan: ‘Dios Yaya yachatsimashqanllatam parlä’ (Juan 8:28). Jina jukkunapis musyayänantam munarqan. Nunakunatam kënö nirqan: “Jinantin marcacunachomi alli willaquita yachatsicunä presisan” (Lüc. 4:18, 43). Wiyaqnin nunakunatam alleq entienditsirqan, Diosta mana sirweq nunakunapita rakikëqa alläpa precisaq kanqanta, porqui pëkunaqa manam Diospa kaqta kuyayantsu (Juan 15:19).
¿CHASKINQËKITA VALURANKIKU?
12. a) ¿Imachötaq wakin jövinkuna Timoteunö kayan? b) ¿Ima tapukïkunatataq Testïgu jövinkuna rurakuyanman?
12 Këchö yachakunqantsik jövinkunatanöpis, itsa qamtapis Jehoväta kuyaq teytakuna wätayäshurqunki. Tsënö kaptinqa, Timoteunöchi kanki (leyi 2 Timoteu 3:14-17). Rasumpa kaq Diospitachi y imanö kushitsinëkipaq kaqtachi teytëkikuna yachatsiyäshurqunki. Itsa llullu kanqëkipita patsë yanapayäshurqunki “Jesucristuman marcäcurlla salbacunequipaq caqta” y Diosta sirwinëkipaq listu këkänëkipaq. ¿Yachatsiyäshunqëkita agradecikunkiku? Këman ichiklla pensari y tapukuri: “¿Imanötaq sientikö Jehoväpa sirweqninkunawan juntu karnin? ¿Kushishqaku kä Diospa amïgunkuna kayanqan kaqchö karnin? ¿Agradeciköku rasumpa kaqta reqinqäpita?”.
¿Kushishqaku këkanki Jehovällata sirweqkunawan yupashqa kanqëkita? (Rikäri 9, 10 y 12 kaq pärrafukunata)
13, 14. a) ¿Imataq wakin jövinkunataqa gustar qallëkun? b) ¿Imanirtaq alli tsarakïqa alläpa precisan? Willakaramï.
13 Cristiänu teytayoq jövinkunaqa manam cuentata qokuyantsu, Jehoväta sirwiwan, Satanaspa mundunchö këqa alläpa jukläya kanqanta. Wakinkunaqa munduchö kaqkunatam munapar rikaräyan. Peru qamqa, ¿ima ninkitaq? ¿Yëkukïkunkimantsuraq cörrikaq cärruman jalushunqëki imanö nananqanta musyanëkipaq o mä wanutsimanqakush nirnin? ¡Manachi aw! Tsënöllam, kë mundu imakunaman chätsikoq kanqanta musyanarëkurllaqa mana allikunata probashwantsu (1 Pëd. 4:4).
Imakunaman chätsikoq kanqanta musyanarëkurllaqa, manam mana allikunata probashwantsu
14 Asiapita Gener jövinmi, cristiänu teytakunawan wätashqa karqan y 12 watayoq këkarmi bautisakurirqan. Peru tsëpitam, kë mundupa rurëninkuna gustar qallëkurqan. Kënömi willakun: “Kë mundu munapätsikunqankunatam probarita munaparqä”. Pakëllapam mana allikunata rurar qallëkurqan. Y 15 watayoq këkarnam, amïgunkunanö, upyaq y mana allikunata parlaq. Billarkunachö y wanutsinakoq vidëu juëgukunachö pukllarirmi alläpa tardiraq wayinman chaq. Peru tiempuwanmi cuentata qokurirqan, kushishqa mana kanqanta. Congregacionman kutirirnam kënö nin: “Mundupa kaqtaqa munapäraqmi, peru Jehoväta sirwinqämi yanapaman alli tsarakunäpaq”.
15. ¿Imamantaq pensayanman mana cristiänu teytayoq jövinkunaqa?
15 Wakin jövinkunatanam, mana cristiänu teytakuna wätayashqa. Teytëkikuna mana cristiänu kayaptinqa, yarpë, Jehoväta reqinqëki y sirwinqëki imawampis mana igualanqanta. Porqui cada waranqa nunakunapitam, jukllëlla rasumpa kaqta musyan. ¡Y tsë jukqa, qammi kanki! Markanman Jehovä pushamushunqëki y rasumpa kaqta yachatsishunqëkiqa, juk jatun bendicionmi (Juan 6:44, 45). ¡Tsëmi imëkapitapis mas precisaqqa! (Leyi 1 Corintius 2:12 *.) Genermi nin: “Imëkakunata kamaq Dios precisaqpaq churamanqanman pensarqa, pasëpa mana mereceqnömi sientikö” (Sal. 8:4). Jina tsë markallapita juk panipis kënömi nin: “Profesornintsik precisaqpaq churamanqantsikta musyarqa alläpam kushikuntsik, ¡peru tsëpitapis masmi kushikuntsik, Kamamaqnintsik Jehovä reqimanqantsikta musyarqa!”.
¿IMATATAQ RURANKI CHASKINQËKIWAN?
16. ¿Ima mas allitataq cristiänu jövinkuna akrëta puëdiyan?
16 Alli kawakïtaqa wallkaqllam akrayashqa y tsëchömi qampis këkanki. ¿Allitsuraq cuidanki mana oqrarinëkipaq? Cuidarninqa, Diosllata llapan shonqunkunawan sirweq nunakunawanmi yupashqa kanki. Alli kawëta oqraq y kë ushakanëkaq munduchö alli këta procuraq jövinkunata qatinqëkipitaqa, tsëmi mas alli kaq (2 Cor. 4:3, 4).
17-19. ¿Imaraq yanapashunki wakinkunapita jukläya kanqëkipita mana llakikunëkipaq?
17 Wakinkunapita jukläya këqa manam fäciltsu, peru yachaq këmi. Carrërachö ganaq jövinllaman pensarishun. Gananampaqqa, itsa alleq yachakunanrëkur, imëka munëninta jaqireq y hasta amïgunkunawampis juntunatsu kaq. Tsënö jukläya këta akranqampitam, yachakunampaq mas tiempun kaq. Y tsënö sinchikunqampitam munanqanta lograrin.
Yarpë, Jehoväpita chaskinqëki herenciaman y Jehoväta sirwi
18 Mëtsikaq nunakunam yarpachakuyantsu, imatapis akrayanqankunaqa mana allikunaman chätsinampaq kaqta. Peru qamqa, alleq yarpachakur, kë mundupita jukläya këta procurar y mana alli rurëninkunata mana rurarqa “wiñe cawetam” tarinki (1 Tim. 6:19). Näqa willakamoq panim nin: “Creinqëkita defendirirqa, allim sientikunki. Mundupa contranchö sinchi këkanqëkitam rikätsikunki. Y ruranqëkipita Jehovä kushishqa rikarëkämoqtanömi sientinki. Tsëmi wakinkunapita jukläya kanqëkita kushikunki”.
19 Ama imatapis tarita puëdinqëkillamanqa yarparëtsu (Ecl. 9:2, 10). Jövin, imapaq kawanqantsikta musyëkarqa y alli kawakïta Jehovä änikämashqaqa, ¿manatsuraq upa kë kanman Diosta mana sirweq nunakunata qatinqantsik? Jehoväta sirwinëkipaq akrarqa, ¡imëyaqpis kushishqam kawakunki! (Efes. 4:17; Mal. 3:18.)
20, 21. a) ¿Imapaqraq listu këkäshun alli kaqta akrarninqa? b) ¿Imatataq noqantsikpita Jehovä shuyaran?
20 Alli kaqta akrarqa kushishqam kanan tiempuchö kawakushun y listum këkäshun mushoq patsaman chärir shumaq kawakunapaqpis. Mushoq patsachöqa, pensanqantsikpitapis masmi bendicionkunaqa kanqa (Mat. 5:5; 19:29; 25:34). Peru tsëtaqa manam llapan nunakunatatsu Jehoväqa qonqa (leyi 1 Juan 5:3, 4). Sinöqa, mana jaqishpa sirweqnin kaqkunallatam.
21 ¡Jehoväpitaqa mëtsikatam chaskirquntsik! Rasumpa kaq yachatsikïta, Jehovä imanö kanqanta y imata ruramunampaq kaqtam musyantsik. Y jutimpita willakoq y Testïgunmi kantsik. Jina läduntsikchö këkanqantam nimantsik (Sal. 118:7). Tsënö këkaptinqa, jövin kar o mayor karpis Jehoväpita chaskinqantsikta valurashun y shonqupita patsë imëyaqpis alabëta munashun (Rom. 11:33-36; Sal. 33:12).
^ par. 4 1 Samuel 8:1-5: “Samuel awkinyärirnam, wamrankunata juez kayänampaq churarqan. Mayor kaq wamrampam jutin karqan Joel y qateqnin kaqpanam Abïas, pëkunaqa Beer-sëbachömi juez kayarqan. Y kë wamrankunaqa manam pë ruranqanta qatiyaqtsu, tsëpa rantinqa qarëta y pägutam chaskipakuyaq y mana allim juzgayaq. Tiempuwannam llapan Israel juntakëkur Ramächö këkaqman Samuel kaqta shayämurqan, y kënömi niyarqan: ‘¡Rikë! Qamqa awkinyärirqunkinam, peru wamrëkikunaqa manam qam ruranqëkita qatiyantsu. Kananqa, juzgayämänampaq juk reynïkuna churamï, juk nacionkuna rurayanqannö’”.
^ par. 10 Daniel 1:8, 11-15, 20: “Peru Danielqa shonqunchömi decidirirqan, reypa mishki mikïninkunawan ni vïnunkunawan mana rakchatakänampaq. Cortichö mandakoqtam mañakur sïguirqan mana rakchatakänampaq. [...] Y cortichö mandakoqmi, Danielta, Hananïasta, Misaelta y Azarïasta cuidanampaq juk guardiata churarqan, tsë guardiatam Daniel kënö nirqan: ‘Kë sirweqnikikunata chunka junaqpa pruëbaman churëkullë y qarayämätsun chakra mikïkunallata mikuyänäpaq y yakuta upuyänäpaq; tsëpitana qam kaqman shayämushaq noqakuna y reypa mikunanta mikoq wamrakuna shayämutsun, y tsëpitana, rikanqëkimannö sirweqnikikunawan rurëkullë’. Tsënam pëqa mañakuyanqanta änirirqan y chunka junaqpa pruëbaman churarirqan. Y chunka junaqkuna cumpliriptinqa, pëkunaqa mas alli alimentashqa wila wilaran rikakuyarqan, y reypa mikunanta mikoq wamrakunaqa manam tsënötsu kayarqan. [...] Y reyqa musyarirqanmi, brüjunkunapita y suerti qateqninkunapitapis, chunka kuti maspa yachaq y musyaq kayanqanta”.
^ par. 15 1 Corintius 2:12 (NTCN): “Nogantsicga manam cay mundupa espïrituntatsu chasquishcantsic, sinöga quiquin Dios Yayapita shamug Espïrituntam mana juc pägacurlla chasquishcantsic, alläpa cuyamarnintsic tucuylä bendiciunninwan rasumpa yanapamangantsicta musyanapag”.
