Wamrëkikunata yachatsi: pishillaraq kayanqampita
“Tsë mandamunqëki rasumpa kaq Diospa nunanta, noqakunaman yapë shamïkunampaq mandëkallämï, y willarayämätsun tsë yureq wamrata imanö wätayänäpaq kaqta.” (JUËCES 13:8)
CANTICUKUNA: 88 Y 120
1. ¿Imatataq Manöah rurarqan teyta kanampaq kaqta musyarir?
MANÖAHWAN warminqa israelïtam kayarqan. Pëkunaqa pensayarqan wamrankuna imëpis manana kanampaq kaqtam. Peru juk junaqmi, warmi kaqta juk angel willarirqan wamran kanampaq kaqta. Tsënam Manöahta willariptin alläpa kushikurqan. Peru imanö wätayänampaq kaqmanmi yarpachakurqan. Porqui tsë witsankunachöqa mëtsikaq israelïtakunam mana allikunata rurayaq. ¿Imanöraq wamrankunata yachatsiyanman karqan Diosta kuyanampaq y sirwinampaq? Manöahqa imanö wätayänampaq kaqta musyëta munarmi, angelninta yapë kachëkamunampaq Jehoväta mañakurqan (Juëces 13:1-8).
2. ¿Ima carguyoqtaq kayan teytakuna y imataq yanapanqa alli cumpliyänampaq? (Rikäri, “ Mas precisaq estudiantikikuna” neq recuadrutapis.)
2 Wamrëkikuna kaptinqa itsa Manöah imanö sientikunqanta entiendinki. Porqui wamrëkikunatam yachatsinëki Jehoväta kuyayänampaq y sirwiyänampaq (Proverbius 1:8). ¿Imataq yanapashunki Jehoväpita y Bibliapita wamrëkikunata yachatsinëkipaq? Cada semäna Familiachö Diosta Adorana Hörata ruranqëkim (leyi Deuteronomiu 6:6-9 *). Jina yanapashunkim Jesus ruranqanta qatinqëkipis. Rasunmi, Jesuspaqa manam wamrankuna karqantsu, peru discïpulunkunata imanö yachatsinqampitam teytakunaqa yachakïta puëdiyan. Kë yachatsikïchömi rikärishun qateqninkunata kuyanqanta, entiendinqanta y humildi kanqanta Jesus rikätsinqanta, y imanö yanapanqanta.
KUYANQËKITA RIKÄTSI
3. ¿Imanirtaq discïpulukunaqa Jesus rasumpa kuyanqanta musyayaq?
3 Jesusqa, qateqninkunata kuyanqantam imëpis neq (leyi Juan 15:9). Jina tiempuntam rakeq pëkunawan kanampaq (Marcus 6:31, 32; Juan 2:2; 21:12, 13). Manam yachatseqninllatsu karqan, sinöqa amïgunmi. Tsëmi discïpulukunaqa pëkunata Jesus kuyanqanta següru kayaq. ¿Imanötaq Jesus ruranqanta qatinkiman?
4. ¿Imanötaq wamrëkita kuyanqëkita rikätsinkiman? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)
4 Imëpis wamrëkikunata kuyanqëkita ni, y qampaq alläpa precisayanqanta rikätsi (Proverbius 4:3; Tïtu 2:4). Australiapita Samuelmi willakun pishillaraq kanqampita Bibliapita willakïkuna libruta cada paqas teytan leyipanqanta. Tsëpitanam tapukïninkunata contestarir, waqupärir (makallapärir) y mutsarir punutsinqanta. Watakuna pasariptinmi Samuelqa espantakurqan, kuyakïninkunata mana rikätsikoq familiachö papänin winashqa kanqanta musyarir. Peru teytanqa kallpachakurqanmi alläpa kuyanqanta rikätsinampaq. Tsëmi Samuelqa imëpis kushishqa y següru sientikurqan. Y alli amïgum teytanwan tikrarirqan. Qampis wamrëkikunata kuyanqëkita imëpis niptikiqa Samuelnömi sientikuyanqa. Tsëmi waqupänëki, mutsapänëki y tiemputa jorqanëki pëkunawan parlanëkipaq, mikunëkipaq y pukllanëkipaq.
5, 6. (1) ¿Imatataq Jesus discïpulunkunapaq rurarqan? (2) ¿Imanötaq teytakuna wamrankunata consejayanman?
5 Jesusmi kënö nirqan: “Noqaqa llapan cuyashqäcunatam alli cösa piñaparcuryan willapä” (Apocalipsis 3:19). * Tantiyarinapaq, Jesusqa rikarqanmi discïpulunkuna precisaq këta munar imëpis pleytuyaqta. Tsëmi, pacienciawan atska kuti consejarqan. Peru tsëta ruranampaqqa, alli kayanqan hörakunata y mëchö consejanampaq kaqtam akraq (Marcus 9:33-37).
Wamrëkita mëchö consejanëkipaq kaqta y alli kayanqan hörata kuyakïwan consejanëkipaq akrë
6 Qamqa, wamrëkita kuyarninmi consejanki. Ima mana allitapis rurariptinqa höraqa precisanqa imanir mana alli kanqanta entiendiratsinqëkillam (Proverbius 22:15). ¿Peru mana wiyakuptinqa? Jesus ruranqantam ruranëki. Sïgui consejarnin, mana allita rurayaptin piñaparnin y pacienciawan yachatsirnin. Mëchö consejanëkipaq kaqta y alli kayanqan hörata kuyakïwan consejanëkipaq akrë. Sudafricapita Elaine jutiyoq panim yarpan teytakuna imanö piñapäyanqanta. Imanö portakunanta munayanqanta imëpis niyaq. Tantiyarinapaq, mana alli portakuptinqa astayänampaq kaqtam niyaq y tsënömi rurayaq. Peru imëpis entienditsiyaqmi imarëkur astëkäyanqanta y manam piñashqa kayanqan höraqa consejayaqtsu. Tsëmi rikätsirqan teytankuna alläpa kuyayanqanta.
HUMILDI KANQËKITA RIKÄTSI
7, 8. (1) ¿Imatataq discïpulunkuna yachakuyarqan Jesusta mañakoqta wiyar? (2) ¿Wamrëkikunawan mañakurninqa imanötaq Jehoväman markäkunqëkita yachatsinkiman?
7 Tsariyänan y wanutsiyänan paqasmi Jesus kënö mañakurqan: “Papällä, qampaqqa manam ni imapis sasatsu. Tselaya jipar nacanäpaq quecaqcunapita salbecamë; pero noqa munashqänoqa ama callätsuntsu, sinoqa qam munashqequino quecullätsun” (Marcus 14:36). * ¿Imatataq discïpulunkuna yachakuyarqan Jesusta tsënö mañakoqta wiyar? Jutsannaq këkarpis teytanman yanapakïta Jesus mañakunqanta rikar, itsa yachakuyarqan pëkunapis humildi këta y Diospa yanapakïninta ashita.
Diosman mañakoqta wamrëkikuna rikäyäshurnikiqa pëkunapis tsënölla rurëtam yachakuyanqa
8 Diosman mañakoqta wamrëkikuna rikäyäshurnikiqa yachakuyanqam y Jehovämanmi markäkuyanqa. Mañakïnikichö pëkunallapaq parlanëkipa rantin, qamtapis yanapashunëkipaq mañakï. Brasilpita Äna jutiyoq panim willakun, imëka problëmakunapa teytakuna pasarnin Jehoväman imëpis mañakuyanqanta. Tantiyarinapaq, awilunkuna qeshyariyaptinmi, imatapis allita rurayänampaq y yarpachakïninkunachö yanapëkunampaq Jehoväta mañakuyarqan. Änapa teytankunaqa Jehovätam llapan problëmankunata willayaq. Tsëmi Änata yanaparqan Jehoväman mas markäkunampaq. Qampis wamrëkikunawan mañakurninqa, vecïnïkikunata yachatsinëkipaq kallpata qoshunëkipaq, o asamblëaman ëwanëkipaq patronniki permïsuta qoshunëkipaq Jehoväta mañakï. Tsënö ruraptikim wamrëkikuna rikäyanqa Jehoväman markäkunqëkita y pëkunapis tsënöllam rurayanqan.
9. (1) ¿Imanötaq Jesusqa discïpulunkunata yachatsirqan humildi kayänampaq y wakinkunata yanapayänampaq? (2) Humildi kaptiki y wakinkunata yanapaptikiqa, ¿imataraq wamrëkikuna yachakuyanqa?
9 Jesusqa discïpulunkunata yachatsirqan humildi kayänampaq y wakinkunata yanapayänampaqmi. Tsëtaqa yachatsirqan rurëninwanmi (leyi Lücas 22:27). Jesusqa Jehoväta kuyarnin y noqantsikta yanapamënintsikta munarmi imëkata rurarqan. Y apostolninkunaqa tsënö rurëtam yachakuyarqan. Qampis wamrëkikunataqa rurënikiwanmi yachatsita puëdinki. Debbiewan qowan Pränas rurayanqanman pensari. Ishkëmi wamrankuna kan y Pränasqa anciänum. Warmi kaqmi willakun congregacion asuntukunata qowan atiendiptin imëpis mana michäkunqanta. Y familian yanapakïta wanaptin qowan tsëchö këkänampaq kaqman markäkunqanta (1 Timoteu 3:4, 5). Tsënö kayanqampita wamrankuna kushishqa kayanqanta y cristiänu mayinkunawan alli kayanqantam teyta kaq nin. Jina imëpis asamblëakunachö yanapakuyänampaqmi änikuyaq, kananqa llapankunam llapan tiempunkunawan Jehoväta sirwiyan. Humildi kaptiki y wakinkunata yanapaptikiqa, wamrëkikunapis tsënöllam rurayanqa.
ENTIENDINQËKITA RIKÄTSI
10. ¿Imatataq Jesus nirqan Galilëapita nunakunata?
10 Jesusqa nunakuna imata pensayanqantam musyaq (Juan 2:25). Tsëmi imatapis imanir rurëkäyanqanta alleq entiendeq. Tantiyarinapaq, juk junaqmi Galilëapita nunakuna Jesusta ashiyarqan (Juan 6:22-24). Jesusqa musyarqanmi mikïta munarlla ashikäyanqanta. Tsëmi pacienciawan consejarqan y pensëninkunata cambiayänampaq imata rurayänampaq kaqta nirqan (leyi Juan 6:25-27).
Wamrëkikunata yanapë Diospita kushishqa yachatsikuyänampaq (Rikäri 11 kaq pärrafuta)
11. (1) ¿Imanötaq musyankiman wamrëkikunata yachatsikï gustanqanta o mana gustanqanta? (2) ¿Imatataq rurankiman wamrëkikunata yachatsikï mas gustanampaq?
11 Awmi, qamqa manam Jesusnötsu musyëta puëdinki wamrëkikuna imata pensëkäyanqanta, peru imatapis imanir rurayanqanta entienditaqa puëdinkim. Tantiyarinapaq, itsa wamrëkikunaqa yachatsikoq qamwan ëwayan, peru kënö tapukï: “¿Imanirtaq yachatsikoq yarquyan? ¿Rasumpa yachatsikïta gustarninku? ¿O yachatsikuyanqä höra jamarir mikupakuyaptï o upupakuyaptïllaku?”. Yachatsikoq ëwë wamrëkikunata mana gustanqanta cuentata qokurqa, imëkanöpa yanapë yachatsikoq ëwëta gustayänampaq. Imallatapis rurayänampaq niri, y tsënöpam yachatsikïchö yanapakïkäyanqanta cuentata qokur kushikuyanqa.
12. (1) ¿Imatataq discïpulunkunata Jesus consejarqan? (2) ¿Imanirtaq discïpulunkuna wanayarqan tsë llapanta entienditsinanta?
12 Jesusqa juknöpapis discïpulunkunata yanaparqanmi. Musyarqanmi, pipis imachöpis pantarqa, yapëchö mastana o jatun jutsatana ruranampaq kaqta. Tsëmi discïpulunkunata nirqan cuidakuyänampaq. Tantiyarinapaq, pëkunaqa musyayaqmi oqllanakï jutsata mana rurayänampaq kaqta. Peru Jesusqa alleqmi entienditsirqan imanö tsë jutsaman ishkiyänampaq kaqta. Kënömi nirqan: “Pipis juc warmita riquecur munapäreq caqqa, jucwan pun[u]nacureqnonam carishqa”. Tsëmi kënö consejarqan: “Sitsun nawiqui jutsa rureman ishquitsishiniquita munanqa, mejor jorqurinquimanpis” (Mateu 5:27-29). ¿Imanirtaq discïpulukuna wanayarqan kë llapanta entienditsinanta? Porqui tsë witsanchö nunakunaqa oqllanakï jutsakunatam alläpa rurëkuyaq, y oqllanakur ruranakïta munapätsikoq y mana alli palabrakunata parlaq actuacionkunatam rikäyaq. Discïpulunkunata kuyarninmi Jesusqa nirqan jutsaman chätsikoq rurëkunata mana rikäyänampaq.
13, 14. ¿Imanötaq wamrëkikunata yanapankiman mana alli rurëkunawan mana kushikuyänampaq?
13 Wamrëkikunataqa alleqmi cuidanëki, Jehovä chikinqankunata mana rurayänampaq. Kanan witsanqa pishi wamrakunapis pornografïata y rakcha rurëkunata rikätsikoq fötukunata rikëmanmi raslla ishkiriyan. ¿Imanötaq wamrëkikunata cuidankiman? Pornografïa rikë mana alli kanqantam entienditsinëki, peru manam tsëllatatsu ruranëki. Sinöqa këkunata tapukï: “¿Wamräkuna musyayanku pornografïata rikëqa imanir alläpa peligrösu kanqanta? ¿Imakunaraq yanaparinman tsë rikëman chänampaq? ¿Imatapis willayämänampaq noqaman markäkuyanku? ¿Willayämanqatsuraq pornografïata rikëta munaparqa?”. Wamrëkikuna alläpa pishillaraq kayaptimpis kënömi nirinkiman: “Imëllapis Internetchö këkaptiki oqllanakïta rikätsikoq fötukuna o mana alli vidëukuna yarqaramuptin rikëta munarqa, ama mantsakunkitsu willamëta ni yarpachakunkitsu, noqaqa yanapënikillatam munä”.
14 Imakunachö kushikunëkipaq kaqta akrarqa, wamrëkikunata imata yachatsinëkipaq kaqman pensë. 9 kaq pärrafuchö parlanqantsik teytam willakun imëkata wamrantsikkunata nishqapis, teytankuna rurayanqan kaqta masqa rurayanqanta. Alli kaq cancionkunata, pelïculakunata y librukunata akraptikiqa, wamrëkikunapis tsënöllam rurayanqa (Romänus 2:21-24).
JEHOVÄMI YANAPASHUNKI
15, 16. (1) ¿Imanirtaq següru këkanki wamrëkikunata wätanëkipaq Jehovä yanapashunëkipaq kaqta? (2) ¿Imapitataq yachakushun qateqnin kaq yachatsikïchö?
15 ¿Wamranta imanö wätanampaq Jehoväta Manöah mañakuptin wiyarqanku? Awmi, “mañakïninta wiyarqanmi” (Juëces 13:9). Qampa mañakïnikitapis Jehovä wiyanqam y wamrëkita shumaq wätanëkipaqmi yanapashunki. Kuyanqëkita, humildi kanqëkita y entiendinqëkita rikätsinëkipaqmi yanapashunki.
16 Peru Jehoväqa manam wamrëki pishillaraq këkaptin yachatsinëkillapaqtsu yanapashunki. Sinöqa jövinyaptin yachatsinëkipaqpis yanapashunkim. Qateqnin yachatsikïchömi yachakushun Jesus ruranqanta imanö qatinëkipaq, y humildi kanqëkita y entiendinqëkita wamrëkita imanö rikätsinëkipaq kaqta. Tsënöpam yachatsinki jövinna wamrëkikuna Jehoväta sirwiyänampaq.
^ par. 2 Deuteronomiu 6:6-9: “Kanan qoykanqaq kë mandamientukunaqa, shonqïkichömi kanan; y wamrëkitam kutin kutin yachatsinëki, y tsëkunapitam parlapänëki wayikichö jamakurnin, nänipa purirnin, patsäkurnin y shärikurnin. Y señaltanömi makikiman watanëki, y urkïkimanmi churanëki; y wayikipa punkumpa markunkunaman y punkïkimanmi qellqanëki”.
^ par. 5 Bibliachö piñapëpaq parlarqa, yachatsipaq, mana allita rurayaptin consejëpaq y höraqa hasta astëpaqpis parlanmi. Teytakunaqa kuyëpam consejayänan, peru piñashqa këkäyanqan höraqa mana tsëta rurayänantsu.
^ par. 7 Jesusqa “papälla” neq palabrataqa abba nirqanmi, y tsë palabrapaqqa juk diccionariu willakun, Jesuspa tiempunchö wamrakuna teytankunata alläpa kuyakïwan y alläpa respëtuwan tsë palabrawan qayayanqantam.
