Nïniveqa karqan mandakoq Asiriapa capitalninmi. Kë markapaqa templonkuna y palacionkuna alläpa lujo y chaniyoqmi karqan, jina cällenkunapis ancho y murällankunapis mëtsika jatunmi karqan. Hebreo profeta Nahummi tsë markapaq “yawarta ramaq marka” nirqan (Nahúm 3:1).

Tsënö nir qayanqanqa rasumpam karqan, porque Nïnivechö Senaqueribpa palaciompa perqankunachö labrarnin dibujayanqanmi rikätsikun asiriokuna alläpa mantsëpaq kayanqanta. Tsëchömi rikakun juk asirio, patsaman clavëkur presuyanqan nunapa qallunta sutëkaqta. Tsë perqankunachömi rikantsik imanö gälapäkur tsariyanqan presokunapa senqampa y wirpampa ganchokunawan tsarirkatsir waskawan sutëkaqta. Tsariyanqan reypa funcionarionkunataqa obligayaq reyninkunapa peqanta wallqarkur apayänampaqmi.

Juk markata ganarir mantsakëpaq cösaskunata rurayanqampaq Asiriokunata estudiaq nunam kënö willakun: “Siriokuna ganarir avanzayanqanmannömi nunakunapa peqanta pëlar pëlar ëwayaq; jövenkunata y shipashkunataqa kawëkaqtam kayayaq o peortaraq rurayänampaqmi guardayaq; ollqu kaqkunataqa afilashqa qeruwanmi tuksirkur jawiyaq, qarankunata shiprayaq, nawinkunata jorqayaq o makinta, chakinta, rinrinta o senqankunatam roquriyaq”.

Judïokunatam Dios kënö nirqan: “Juk mushoq wayita rurarqa, wayikipa tëchonchö jiruroq [tumarishta] perqata ruranki, yawarpita wayiki culpayoq mana kanampaq, tsënöpa mana jeqayämunampaq” (Deuteronomio 22:8). Këta rurayanqanqa precisarqanmi, porque judío familiakunaqa imëkata rurayänampaqmi utilizäyaq wayinkunapa altusninta.

Israelchöqa casi llapan wayikunapa tëchonkunam pampa karqan, y tsëchömi jamakuyaq qoñukuyänampaq, vientükuyänampaq o imëkankunatapis rurayänampaq. Qoñunqan witsankuna tsëchö punïqa shumaqmi kaq (1 Samuel 9:26). Murukoqkunaqa lïnonkunata, higosninkunata, uvasninkunatam y imëka cosëchayanqankunatam tsëchö tsakitsiyaq (Josué 2:6).

Jehoväta o lluta dioskunata adorayänampaqpis wayinkunapa altusninkunataqa utilizäyaqmi (Nehemías 8:16-18; Jeremías 19:13). Apóstol Pëdrupis pullan junaqmi tsëman lloqarkur mañakurqan (Hechos 10:9-16). Y tsëchö uvas plantankuna sombraraptin o palmërapa rämankunawan qatashqa kaptinqa más shumaq y tranquïlom jamayänampaq kaq.

La Tierra y el Libro nishqan libron willakun israelïtakunapa ‘wayinkuna waqtampa juk escalera altusninman chätsikunqanta’. Tsënöpam, juk nuna wayinman mana yëkurlla bajareq. Tsëmi igualan juk marka ushakänampaq kaptin raslla qespiyänampaq Jesus kënö ninqanwan: “Altuscho quecaqcuna ama wayi ruriman yarpuyanqatsu imancunatapis jorqoq” (Mateo 24:17).