Tayta-mamakuna churikichiktayá kuyakuywan yachachiychik

“Tukuy imatapas kuyakuywanyá ruraychik.” (1 CORINTIOS 16:14.)

1. ¿Imaynatataq tayta-mamakunaqa tarikunku wawa-churinku naceptin?

WAWANKUNA nacesqanwanmi yaqa lliw runakuna anchata kusikunku. Aleah sutiyoq warmim nin: “Wachakuruspayña wawachayta qawaykuspaymi anchata kusikurqani. Manam haykapipas rikurqanichu kayna kuyayllapaq warmi wawachataqa” nispa. Mayna kusikunankupaqña chay punchaw kaptinpas, astawanmi tayta-mamakunaqa preocupakunku. Aleahpa qosanñataqmi nin: “Ñoqata preocupachiwarqa churiyta wiñasqaman hina sasachakuykunata atipananpaq yachachispa uywaymi” nispa. Chaynallataqmi achka tayta-mamakunapas preocupakunku, chaymantapas yachankum kuyakuywan churinkuta uywanankumanta. Chaynata ruraymi sapakama cristianokunata sasachan. ¿Imakunataq chaykunaqa kanman?

2. ¿Ima sasachakuykunatataq tayta-mamakunaqa atipananku?

² Tukupay tiempokunapim kawsachkanchik. Bibliapa nisqaman hina, kunan tiempopi runakunapaqqa kuyakuyninkuqa manam kanchu. Ayllukunapipas, “mana kuyakuqkuna” kachkan chaynataq “mana controlakuqkuna” hinaspa “mana reqsikuqkuna, huchallapi purikuqkuna” chaynataq “mana llakipayakuqkuna” (2 Timoteo 3:1-5). Sapa punchaw chayna runakunawan kaspanchikmi, paykunapa mana allin rurayninkuta qatipakuspach familianchikpi paykuna hina rurayta qallaykuchwan. Chaymantapas, tayta-mamakunaqa sasachakunku Adanpa miraynin kasqankurayku controlakuytapas atinkuchu, chaymi mana allinta rimaspa  churinkutaqa qaqchanku (Romanos 3:23; Santiago 3:2, 8, 9).

3. ¿Imatam tayta-mamakunaqa ruranmanku churinkuna kusisqa kanankupaq?

³ Sasachakuykuna kaptinpas, tayta-mamakunaqa churinkunataqa yanapanmanku Diosta kusisqa servinankupaq. ¿Imata ruraspa? Bibliapa kayna nisqanta kasukuspa: “Tukuy imatapas kuyakuywanyá ruraychik” (1 Corintios 16:14). Kuyakuyqa sutillam ‘imatapas sumaqta allinyanachinapaq’ yanapan (Colosenses 3:14). Corinto congregacionman punta cartasqanpim apostol Pabloqa imayna kuyanakuymanta rimarqa. Yachasunchikyá kimsamanta, hinaspa imaynatam yanapawachwan churinchikkunata yachachinanchikpaq (1 Corintios 13:4-8).

Pacienciakuspa aguantanapaqqa kallpanchakunanchikmi

4. ¿Imanasqataq tayta-mamakunaqa pacienciakuspa aguantananku?

⁴ Kuyakuymanta rimaspam apostol Pabloqa kaynata nirqa: “Kuyakuyniyoqqa pacienciakuqmi” nispa (1 Corintios 13:4). Griego rimaypi ‘pacienciakuq’ ninanqa mana chaylla piñakuspa aguantaq ninanmi. ¿Imanasqataq tayta-mamakunaqa kayna nisqanman hina kananku? Paykunaqa yachanku pacienciakuspa aguantanankuta. Qawasunchikyá imakunapi. Warmakunaqa manam contentakunkuchu huk kutillapi mañakusqankuwanqa. Tayta-mamanku “manam” niptinkupas, hinallam hikutakunku munasqankuta rurapunankupaq. Wiñaruspanqa, tukuy imata rimaspanku yanqapaq munasqankuta ruranankupaq mañakunku (Proverbios 22:15). Lliw runakuna hinam, warmakunapas sapa kuti hina kaqllawan pantanku (Salmo 130:3).

5. ¿Imam tayta-mamakunataqa yanapanqa pacienciakuspa aguantanankupaq?

⁵ ¿Imataq tayta-mamakunataqa yanapanman pacienciakuspa aguantanankupaq? Rey Salomonpa nisqanta yuyariymi: “Anaq piñakuq runam yachayniyoq runaqa” nispa (Proverbios 19:11). Churinkuna chayna kasqankuta musyakunankupaqqa, yachayniyoq tayta-mamakunaqa yuyarinanku paykunapas ‘taksallaraq kaspa warma hinam rimasqankuta, piensasqankuta, yuyaymanasqankutapas’ (1 Corintios 13:11). Tayta-mamakuna, ¿imaniwaqchiktaq kikikichikmanta? ¿Manachu qamkunapas tayta-mamaykichikta hikutaspa  yanqa munasqaykichiktapas mañakurqankichik? Warma kaspaykichikqa, ¿manachum qamkunapas sasachakusqaykichikmanta tayta-mamaykichik mana preocupakusqanta piensarqankichik? Chaynaqa, manam sasachu kanqa churikichikkunapa comportakusqankuta entiendeyqa nitaq pacienciakuspa yapa-yapamanta nisqaykichikkunata yuyarichinaykichikpaqpas (Colosenses 4:6). Jehová Diospa leyninwan Israelpa castankuna imam ruranankumanta yuyariyqa allinpunim. Paykunatam Jehová Diosqa kamachirqa churinkunaman ‘yachachinankupaq’ (Deuteronomio 6:6, 7). Hebreo rimaypi ‘yachachiy’ ninanqa “yachanankama yapa-yapamanta rimay” ninanmi. Chaymi tayta-mamakunaqa churinkuta yapa-yapamanta yachachinanku Diospa kamachikuyninta kasukuyta yachanankupaq. Chaynallataqmi wakin yachachikuykunamantapas yapa-yapamanta yachachinaykichik.

6. ¿Imanasqataq churikunapaq pacienciayoq kayqa manam kanmanchu tukuy ima munasqankupi consienteyqa?

⁶ Tayta-mamakunaqa, ¿pacienciakuq kaspankuchu churinkunataqa consientenqaku ima munasqankuta ruranankupaq? Bibliaqa Proverbios qellqapi kaynata nin: “Munaysapa warmam mamanta churan penqaymanraq”. Chaymantapas nillantaqmi: “Runam yuyayta hapin azotesqaraq, runam yuyayta hapin anyasqaraq” nispa (Proverbios 29:15). Wakin kutipiqa, tayta-mamankupa kamachisqantam yanqachanqaku. Diosta serviq familiakunapiqa manam llapankuchu kamachikunku: tayta mamakuna kamachikunankupaqqa manamá churinkunapa permisontaraqchu mañakunanku. Jehová Diosqa llapallan familiakunapa Umanmi, chaymá tayta-mamakunataqa kamachin churinkunata yachachispa kuyakuywan correginankupaq (1 Corintios 11:3; Efesios 3:15; 6:1-4). Apostol Pablopa nisqanman hina corregiyqa kuyakuywanmi tupan.

Imaynatam kuyakuywan corregichwan

7. ¿Imaynam churinkunaqa kanqaku tayta-mamanku corregiptinkuqa, hinaspa imataq kanman corregiyqa?

⁷ Apostol Pabloqa nillantaqmi: “Kuyakuyniyoqqa [. . .] imapas qokuykuqmi” nispa (1 Corintios 13:4). Sumaq sonqo tayta-mamakunaqa churinkunatam sumaqllata rimapayaspa correginku. Chaynata  ruraspankuqa Jehová Dios “kuyasqan runatam corregin” nispa apostol Pablopa nisqanman hinam correginqaku. Ichaqa, Bibliapi correginamanta willaptinqa manam latigayllamantachu yachachichkan, aswanqa allinta kawsananpaq yachachinamantam nichkan. ¿Imanasqam chayna corregiyqa allin kanman? Apostol Pablom nin: “Chayna corregisqakunallam hawka kaspanku allinta ruranku” nispa (Hebreos 12:6, 11). Hinaptinqa, ¿imaynam churinkunaqa kanqaku tayta-mamakuna Diospa nisqanman hina kuyakuywan yachachiptinkuqa? Yuyayniyoqña kaptinku hawkalla kaspa allin ruraqlla kanankupaqmi yanapananku. Churikuna ‘Tayta Diospa castigonta’ chaskispankuqa allin ruraq, yachayniyoq chaynataq allin entiendeqpas kanqaku, kayqa qori-qollqemantapas aswan allinraqmi (Proverbios 3:11-18).

8. ¿Imaynataq mana corregisqa churikunaqa kanku?

⁸ Chaymanta churinkunata mana corregiptinkuqa mana kuyakuq kasqantam qawachichkan. Jehová Diosmi rey Salomonwan qellqachirqa kayna niqta: “Mana kasukuq churinta mana latigay munaq runaqa churintam cheqnin. Churin kuyaq runam ichaqa chaylla corregin” nispa (Proverbios 13:24). Chaykunamanta yachaysapa runakuna estudiasqankuman hina, mana corregisqa churikunaqa kikillanpaq imatapas munaq kaspanku llakisqallam kawsakunku. Ichaqa, tayta-mamankupa corregisqan churinkunañataqmi, escuelapipas allin estudiaqmi kanku, allin amistadkunata armanku hinaspa ima rurasqankupipas kusisqam kanku. Qawasqanchikman hina, churinkunata corrigeq tayta-mamakunaqa kuyakuywanmi uywachkan.

9. ¿Imatam Diosta serviq tayta-mamakunaqa churinkunaman yachachinku, hinaspa imatam clarota yachachinanku?

⁹ Ichaqa ¿imatataq Diosta serviq tayta-mamakunaqa ruranmanku churinkuta kuyakuywan sumaqllata correginankupaq? Ima kamachikuykunata kasukunankutam clarota yachachinanku. Taksachanmantapacham Bibliapi kamachikuykunata kasukunankupaq yachachinanku, chaymanta Diosta servispa tukuy imata ruranankupaqpas (Exodo 20:12-17; Mateo 22:37-40; 28:19; Hebreos 10:24, 25). Yachachinankupunim Diospa kamachikuyninkunata mana yanqachanankupaq.

10, 11. Familiapaq arreglota ruraspaqa, ¿imanasqataq churikikunapa nisqanta uyarinayki?

 ¹⁰ Wakinpiqa, churinkunawanmi tayta-mamakunaqa sumaqllata rimaspa acuerdota rurananku imakunata kasukunankupaq. Acuerdasqankupi churinkunapa rimasqankuta uyariptinkuqa, warmakunaqa kasukuytach munanqaku. Qawanapaq, ima horata wasiman warmakuna kutimunankumantaqa, tayta-mamakunam chaytaqa akllananku. Churikunapas akllakunmanku imay horatam wasiman kutiyta munasqankuta chaymantañam tayta-mamakunaqa ninanku imay horata kutimunankumanta ichaqa willananku imanasqam chayna kasqanta. ¿Rimanakusqankupi acuerdopi mana kaptinkuqa? Wakin kutikunapiqa Diospa kamachikuyninkunapa contranpi mana kaptinqa allinmi kanman warmakunapa munasqanman hina rurayqa. Hinaptinqa, ¿manachu kaynata ruraspa churikunamanta mana nanachikuchkachwan?

¹¹ Chaymanta yachanapaqqa, yuyarisunchikyá imaynatam Jehová Diosqa kuyakuywan Lotta chaynataq warmintawan churinkunata kamachisqanta. Jehová Diospa angelninkunam Lotta horqorqaku Sodoma llaqtamanta kaynata nispa: “Lluptiy orqoman ama puchukanaykipaq” nispa. Lotñataqmi nirqa: “Señorniykuna, amayá chaynachu kachun, ruegakuykichikmi” nispa. Hinaspanmi kaynata mañakurqa: “Waqaya wak llaqtachaqa hichpallapi kachkan, wakmanyá lluptikusaq” nispa. ¿Imatam Jehová Diosqa nirqa? Paymi nirqa: “Kay mañakusqaykitapas chaskikim” nispa (Genesis 19:17-21). ¿Kaynata ruraspanchu Jehová Diosqa kamachikuq kaynintaqa yanqachachkarqa? ¡Manamá! Aswanqa Lotpa mañakusqanta uyariykuspam yanaparqa. Tayta-mamakuna familiaykichikpaq arreglota ruraspaqa, ¿manachu wakinpiqa churikichikkunapa nisqanta uyariwaqchik?

12. ¿Imataq warmakunata yanapanqa hawkalla kanankupaq?

¹² Acuerdasqankuman hinaqa, churikunam yachananku mana kasukuptinkuqa castigachikunankuta. Chaymantaqa familiapi llapanmi acuerdasqankuta qatikunanku. Manam warmakunapa allinnipaqchu kanman castigarunankumanta willaspa mana cumpliyqa. “Runata mana allin rurasqanmanta mana chaylla castigasqankuraykum, wakin runakunapas  sonqonkupi chaylla kachkanku mana allinta ruranankupaq.” (Eclesiastes 8:11.) Kuyakuq tayta-mamakunaqa manachiki runapa qawasqanpi nitaq amigonkunapa qayllanpipas churinkutaqa castiganqakuchu mana penqachinankupaq. Chaynaqa warmakunaqa yachanankum tayta-mamanku “arí” niptinkuqa chayna kasqanta “manam” niptinkupas mana kasqanta, castiganankupaqpas chaynam. (Mateo 5:37). Kay yachasqankum yanapanqa hawkalla kanankupaq hinaspa tayta-mamankutapas kuyaspa respetanankupaq.

13, 14. ¿Imaynatataq tayta-mamakunaqa Jehová Diospa rurasqanta qatikunmanku warmankunaman yachachiypi?

¹³ Chaymanta kuyakuq tayta-mamakunaqa churinkutaqa sapakamata yanapanankupaq hina castiganqaku. Pam sutiyoq warmim familianpi kasqanta yuyarin kaynata: “Iskaynin warmi wawaykutaqa sapakamatam sapa-sapaqta castiganiku. Hukninpaq allin kaq hukninpaqñataqmi mana” nispa. Larry sutiyoq qosanñataqmi nin: “Mayor kaqmi piñachakuq kaspan controlasqalla kasukuq. Sullka kaqñataqmi anyaruptiyku otaq piñakuq hina qawaptiyku kasukullaq” nispa. Kuyakuq tayta-mamakunaqa kallpanchakunku warmankupaq imakunam allin kasqanta yachanankupaq.

¹⁴ Jehová Diospa rurasqanmi tayta-mamakuna qatikunankupaq allin kanman, Paymá sapakama serviqninkunapa imam allin otaq pantaq kasqankutapas reqsin (Hebreos 4:13). Castigaspanpas manam llumpayta piñakuqchu nitaq qawaylla qawaqchu mana allin rurasqankuta. Aswanqa llaqtanta ‘faltankunallamantam corrigen’ (Jeremias 30:11). Tayta-mamakuna, ¿yachankichikchu warmaykichikkuna, imapim allin otaq pantaq kasqankuta hinaspa chayman hinachu kuyakuywan yachachinkichik? Chaynaqa, rurasqaykichikwanmi kuyasqaykichikta qawachinkichik.

Sonqonmanta rimanankupaq yanapay

15, 16. ¿Imaynatam sonqomanta rimanankupaq yanapachwan, hinaspa imakunata ruraspankum Diosta serviq wakin tayta-mamakunaqa churinkuta yanapanku?

¹⁵ Kuyakuqqa “manataqmi kusikunchu hukpa huchankunamantapas aswanqa cheqap kaqmantam kusikun” (1 Corintios 13:6). ¿Imaynatataq warmankunataqa yachinmanku allin ruraq chaynataq  cheqapta rimaq kanankupaq? Puntataqa kallpanchanankum sonqonmantapuni willakunankupaq, willakusqanku mana allin kaptinpas. Tayta-mamakunaqa cheqaptamá kusikunqaku piensasqanku chaynataq sientesqankupas Diospa nisqanman hina kaptinqa. Wakin kutikunapim ichaqa sonqonkumanta willakusqankupi mana allin kaqta munasqankuta qawanqaku (Genesis 8:21). ¿Imatam rurankichik chayna kaptinqa? Chaykunata uyariruspallach castigaruyta munawaqchik. Ichaqa, chaynata ruraptikichikqa warmakunaqa willakunqaku tayta-mamanta mana piñachiq kaqllata. Kutipakuspa rimasuptikiqa chayllam correginayki, respetowan rimanankupaq yachachiyqa manam tayta-mamanpa munasqanman hina rimanankupaq obligaychu.

¹⁶ ¿Imaynatam yanapachwan sonqonpi kaqta willakunanpaq? Qallariyllapi Aleah sutiyoq willasqanchik warmim nin: “Sonqomantapuni cheqapllata rimanaykupaq kallpanchakuniku. Chaypaqqa wawayku imatapas hukmanyanapaq kaqta willakuptinqa kallpanchakunikum mana piñakunaykupaq” nispa. Tom sutiyoq taytañataqmi nin: “Warmi churiykutam kallpanchaniku sonqonpi kaqta willawanankupaq imatapas mana piensasqaykuman hina willakuptinpas. Willakusqanta sapa kuti upallarachiptiykuqa chaynataq munasqallaykuta rurananpaq niptiykuqa, hukmanyaruspan sonqonpi kaqta manach willakuyta munanqachu. Paypa nisqanta uyariptiykuqa paypas uyariwanqaku” nispa. Cheqaptamá, warmakunaqa tayta-mamankuta kasukunanku (Proverbios 6:20). Ichaqa, kikinkupuni tanteakuq kanankupaq yanapanapaqqa allinpunim rimanakuyqa. Tawa warmi churiyoq Vincent sutiyoq taytam nin: “Achka kutipim imapas rurana kaptin tanteaq kaniku imaynam allin otaq mana allin kasqanta; chaynatam warmi churiykuqa kikinku cuentata qokuqku imam allin kasqanmanta. Chaynatam yacharqaku imata ruranankupaqpas allinta tanteakuyta” nispa (Proverbios 1:1-4).

17. ¿Imatataq tayta-mamakunaqa suyakunmanku?

¹⁷ Qawasqanchikman hina wawakuna uywaymanta Bibliapa nisqantaqa manam pipas llapallanpi qatikuyta atinmanchu. Tayta-mamakuna, yachaychikyá churikichikkunaqa agradecekunqaku  pacienciakuspa, aguantaspa, chaynataq kuyapayaspapas uywasqaykichikmanta. Jehová Diosmá bendecisunkichikpas kallpanchakusqaykichikmanta (Proverbios 3:33). Chaymantapas Diosta serviq tayta-mamakunaqa munankupunim churinkupas paykuna hina Jehová Diosta kuyanankuta. ¿Imaynatam kaynata allin ruraytaqa atinmanku? Qatiqnin estudiopim yachasunchik chaypaqa imam rurananchikmanta.

¿Yuyarinkichu kaykunamanta?

• ¿Imanasqataq mana llumpaytaqa sasachakunkuchu pacienciakuspa aguantanankupaq allin yuyayniyoq tayta-mamakunaqa?

• ¿Imaynatam kuyapayaspa corregina?

• ¿Imanasqataq tayta-mamakuna churinkunawan sonqomanta rimanakuyninqa allin kanman?

[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]