Mozo-sipas, Bibliawan yanapachikuy

‘Maskayqa yuyayniyoq kaytawan [. . .] entiendeq kaytayá.’ (PRO. 4:5.)

1, 2. a) ¿Imataq Pablota yanaparqa sasachakuyninkunata vencenanpaq? b) ¿Imaynatam tariwaq yachaytawan entendimientota?

‘ALLIN rurayta munaptiypas mana allinllamá ñoqapiqa kachkan.’ ¿Yachankichu pitaq chaynata nirqa? Apostol Pablom. Jehová Diosta anchata kuyaspanpas, wakinpiqa llumpaytam kallpanchakunan karqa allinta rurananpaq. ¿Imaynataq sientekurqa chayna tarikusqanwan? Kikinmi willakurqa qaparispanraq kaynata nispan: “¡Imapiñataq rikukuni!” (Rom. 7:21-24.) ¿Chaynachu qampas tarikunki? ¿Wakinpiqa sasachu qampaq allinta portakuy, chaychu Pablo hina hukmanyanki? Chayna kaptinqa, ¡kallpanchakuy! Sasachakuykunatam payqa vencerqa, qampas atiwaqmi.

² Diosmanta ‘cheqap yachachikuykunawan’ yanapachikuspanmi Pabloqa vencerqa (2 Tim. 1:13, 14). Chaymi yanaparqa yuyaytawan entendimientota tarispan sasachakuyta vencenanpaq hinaspa allinta tanteananpaqpas. Diosqa qamtapas yanapasunkimanmi imatapas allinta entiendenaykipaq hinaspa yachaywan ruranaykipaq (Pro. 4:5). Bibliapim ancha allin consejokunata qosunki (leey 2 Timoteo 3:16, 17). Wakinmi yanapasunki tayta-mamaykiwan entiendenakunaykipaq, qollqeta yachaywan servichikunaykipaq hinaspa sapallayki kaspa allinta portakunaykipaqpas. Qawasunchikyá.

Bibliawan yanapachikuy tayta-mamaykiwan kuska kasqaykipi

3, 4. ¿Imanasqataq sasa kanman tayta-mamayki kasukuyqa, hinaspa imanasqam tanteasqankuman hina imatapas kamachisunki?

³ Yaqapaschá sasachakunki tayta-mamaykipa kamachisqanta kasukunaykipaq. ¿Imanasqa? Ichapas kikikiña tanteaspa imatapas rurayta munaspayki. Chaytaqa lliwmi munanku wiñasqankuman hina. Ichaqa tayta-mamaykiwanraq yachaspaykiqa obligasqam kachkanki kasukunaykipaq (Efe. 6:1-3).

⁴ Paykunapa rantinpi churakuspa paykuna hina imatapas qawaynikim, nisusqaykita cumplinaykipaq kallpanchasunki. 18 watanpi tarikuq Beatriz * hinapaschá wakinpiqa kanki, paymi nirqa: “Tayta-mamayqa qonqarunkum mozo-sipas kaspanku imayna kasqankuta. Manam munankuchu piensasqaymanta rimarinayta, kikiy tanteakunayta hinaspa yuyayniyoq warmiña kanaytapas”, nispa. Pay hinapaschá piensanki, lliw munasqaykikunata ruranaykipaq mana saqesusqaykita. Ichaqa yuyariy, tayta-mamaykiqa tanteasqankuman hina ruranaykipaqqa nisunki qanmanta interesakuspankum. Cristiano kaspankuqa, yachankum mana allinta cuidasuptikiqa Jehová Dios cuentata mañananmanta (1 Tim. 5:8).

5. ¿Imata ruranaykipaqmi tayta-mamayki saqesunki paykunata kasukuptikiqa?

⁵ Imayna tarikusqaykitaqa tupachichwanmi as-asllamanta paganaykipaq imatapas rantisqaykiwan: paganaykiwan cumpliptikiqa chayllam imatapas kaqmanta qoykusunki. Qamqa tayta-mamaykitam debekunki, chayqa respetaywan kasukuymi (leey Proverbios 1:8). Astawan kasukuptikiqa, astawanchá saqesunki tanteasqaykiman hina ruranaykipaq (Luc. 16:10). Ichaqa, sapa kuti mana kasukuptikiqa manañam  saqesunkichu tanteasqaykiman hina imatapas ruranaykipaq.

6. ¿Imaynatam tayta-mamakuna warmankuta yanapananku kasukunankupaq?

⁶ Tayta-mamakuna, warmaykichik kasukuq kanankupaqmi yachachiwaqchik ejemplota qospaykichik. Diospa kamachisqanta sonqomanta kasukuspaykichikqa, yachachichkankichikmi kamachisqankuna cumpliy atinalla kasqanta. Chayna rurasqaykichikmi paykunatapas yanapanqa kamachisqaykichikta chaynallata qawanankupaq (1 Juan 5:3). Bibliaqa willawanchikmi serviqninkunapa ima piensasqankuta Jehová Diospa uyarisqanmanta (Gen. 18:22-32; 1 Rey. 22:19-22). ¿Manachu qamkunapas wakinpiqa piensasqankumanta rimarinankupaq warmaykichikta saqewaqchik?

7, 8. a) ¿Imataq sasa kanman wakin mozo-sipaskunapaq? b) ¿Imataq yanapasunki corregisusqaykita chaskikunaykipaq?

⁷ Wakin mozo-sipaskunam piensanmanku tayta-mamanpa consejo qosqanqa yanqamanta kasqanta, chaymi mana kasukuyta munanmankuchu. Reney hinapaschá piensanku, paymi nirqa: “Mamaymi guardia hina haykapipas qepaypi puriq [. . .] pantasqayta tarirunanpaq”, nispa.

⁸ Wakinpiqa tayta-mamakunam warmankuta qaqchanku imatapas imayna rurasqankumanta. Allinpuni kaptinpas, Bibliapa nisqanman hinaqa corregiwasqanchikta chaskikuyqa sasam (Heb. 12:11). Mozo-sipas, ¿imataq yanapasunkiman corregisusqaykita chaskikunaykipaq? Yuyariy, kuyasuspaykim consejotaqa qosunki (Pro. 3:12). Munankum allinta portakunaykita, manam mana allin rurayta yacharunaykitachu. Entiendenkum mana corregisuspaykiqa qamta cheqnisusqaykita (leey Proverbios 13:24). Yuyariytaq, wiñasqaykiman hina yachasqaykipiqa imapipas pantankim. Chayrayku, corregisuptikiqa imanasqa chayta rurasqankumanta entiendenaykipaq kallpanchakuy. Chaynata ruraspaqa yachaytam tarinki, chaymi ‘mastaqa valen qollqemantawan [. . .] qorimantapas’ (Pro. 3:13, 14).

9. Corregisqa kasqayki mana allinman rikchakusqanpi hinalla piensanaykimantaqa, ¿imatam rurawaq?

⁹ Tayta-mamaykiqa pantanqakum (Sant. 3:2). Corregisuspaykiqa ichapas mana allinta tanteaspa rimanqaku (Pro. 12:18). ¿Imanasqataq chaynata ruranku? Ichapas tukuy imawan sasachakuypi kasqankurayku otaq piensankupas ruranankuwan allinta mana cumplisqankurayku pantasqaykita. Qampaq mana allinman rikchakususqaykipi hinalla piensanaykimantaqa, ¿manachu allin kanman qanmanta interesakusqankumanta agradecekuyniki? Consejonkuta kasukusqaykiqa hatunyaptikipas yanapasunkim.

10. ¿Imam yanapasunki tayta-mamaykipa corregisusqaykita hinaspa tanteasqankuman hina kamachisusqaykita kasukunaykipaq?

¹⁰ ¿Imaraqtaq yanapasunki tayta-mamaykipa corregisusqaykita chaskinaykipaq hinaspa tanteasqankuman hina kamachisusqaykita kasukunaykipaq? Paykunawan allin rimayta yachaymi. ¿Imaynatam chayta atiwaq? Puntataqa, atencionwan uyarispam. Bibliam nisunki: ‘Chaylla uyariqyá kay, rimaypas allinta tanteaspayá, amataqyá piñakuqllañaqa kaychu’, nispa (Sant. 1:19). Chayrayku, imatapas chaylla ninaykimantaqa controlakuyá hinaspa tayta-mamaykita uyariy. Ima nisusqaykipi piensay, ama imayna nisusqaykipichu. Chaymantañataq respetowan explicay ima ruranaykipaq nisusqayki entiendesqaykimanta. Chaynatam yachanqaku uyarisqaykimanta. Ichaqa, ¿imatam rurawaq imanasqa chayna rimasqaykimanta otaq rurasqaykimanta explicayta munaspaqa? Yaqa llapanpim aswan allin kanqa ‘pisi rimaqlla’ otaq upallalla kayniki hinaspa chaymantaña otaq ruraynikita cumpliruspaña explicayniki (Pro. 10:19). Kasukusqaykita qawaspankum imapas nisqaykita astawan uyariyta munanqaku. Chaynata yuyaywan ruraspaykiqa, qawachichkankim Bibliawan yanapachikusqaykita.

 Bibliawan yanapachikuy qollqe servichikuypi

11, 12. a) Qollqeta, ¿imaynata qawananchikpaqmi Biblia nin, hinaspa imanasqa? b) ¿Imaynatam tayta-mamayki yanapasunkiman qollqeta allinta servichikunaykipaq?

¹¹ Bibliapi huk textom nin ‘qollqeqa defiendekunapaq’ kasqanta, ichaqa qatiqllanpim nin yachayniyoq kay aswan allin kasqanmanta (Ecl. 7:12). Qollqeta yachaywan servichikunamanta Diospa Palabran willaspanpas, niwanchikmi mana kuyarunapaq, kuyaruspaqa sasachakuypim tarikuchwan. Ñawchi cuchilloqa ancha allintam yanapanman yachaywan servichikuq mikuy yanuqtaqa, mana cuidadowan servichikuqpaqmi ichaqa peligro kanman. Chaynallataqmi qollqepas, allintam yanapanman yachaywan servichikuqkunataqa, ‘apuyaylla munaqkunatam’ ichaqa amistadninkunawan, familianwan hinaspa Dioswanpas allin kasqanta yanqacharachinman. Chaymi chayna ruraqkunaqa “tuksikuchkaq hina llumpaysuta ñakarinku” (leey 1 Timoteo 6:9, 10).

¹² ¿Imaynatam yachaywan servichikuwaq? Salomonmi nirqa: “Yachayniyoq runapas uyarispanmi aswan yachayniyoqraq kanqa. Allin entiendeq runapas uyarispanmi allin kaq consejota apakunqa”, nispa (Pro. 1:5). Chaynaqa, qollqekita allinta servichikunaykipaq tayta-mamaykita consejota mañakuy. Chaynatam rurarqa Ana sutiyoq sipas, paymi nin: “Qollqeyta allinta servichikunaypaqmi taytay yachachiwarqa, chaywanmi yacharqani tanteaspa imayna gastayta”. Mamanpa allin consejasqanmantapas ninmi: “Yachachiwarqam manaraq rantichkaspa preciokunata tupachinaypaq”. Allin yanapasqa kasqanmantapas Anaqa nintaqmi: “Yacharunim allin tanteayta. Cuidakunim gastasqaypi hinaspa manam kanchu imapas manukusqayqa. Chaymi aswan hawka kawsakuni”, nispa.

13. ¿Imaynatam qollqeki gastaypi controlakuwaq?

¹³ Mana manukusqallaña kanaykipaqqa, manam qonqaymantaqa otaq hukkuna admirasqa qawasunaykipaqqa imatapas rantinaykichu. ¿Imaynatam chayna toqllakunapi mana wichiwaqchu? Controlakuspaykim. Chaynatam ruran yaqa 20 watayoq Elena, ninmi: “Amigaykunawan lloqsinaypaqqa tanteanim haykata gastanaypaq. [. . .] Rantipakuq lloqsiptiyqa yanapawantaqmi mana qollqenku usuchiq hinaspa manaraq rantichkaspa preciokuna tupachiq amigaykunallawan risqay”, nispa.

14. ¿Imanasqataq anchata cuidakunayki ‘kapuqniyoq’ kayllaman mana qokurunaykipaq?

¹⁴ Qollqe ganaypiwan allinta servichikuy allin kaptinpas, Jesusmi nirqa cheqap ‘kusikuyta “Diostam necesitani” niqkunalla’ tarisqankuta (Mat. 5:3). Nirqataqmi ‘llapa kapuqninkunawan’ runa engañachikuspaqa Diospa kaqkunata manaña yuyananmanta (Mar. 4:19). Chaynaqa, ¡ancha allinmi Bibliawan yanapachikuynikiqa hinaspa qollqellamanña mana qokuruynikiqa!

Bibliawan yanapachikuy sapallayki kasqaykipi

15. Yaqa llapanpiqa, ¿haykapitaq Diosta kasukuyniki aswan pruebaman churasqa kanman?

¹⁵ ¿Haykapitaq Diosta kasukuyniki aswan pruebaman churasqa kanman? ¿Hukkunawan kaptikichu icha sapallaykipichu? Estudiaqmasikikunawan otaq llamkaqmasikikunawan tarikuspaykiqa anchatam cuidanki Dioswan amistadnikita, chaynapim tarikunki murallawan amparasqa hina. Ichaqa, sapallayki kaspaykim cuidakuyta qonqaruwaq, chaymi mana kallpayoq tarikuwaq allin ruraq kasqayki pruebaman churasqa kaptin.

16. ¿Imataq yanapasunki sapallayki tarikuspaykipas Diosta kasukunaykipaq?

¹⁶ ¿Imataq yanapasunki sapallayki tarikuspaykipas Diosta tukuy tiempo kasukunaykipaq? Puntataqa, qampa rurasqaykiwan Jehová Dios kusikusqanmanta otaq llakikusqanmanta yuyasqaykim (Gen. 6:5, 6; Pro. 27:11). Rurasqaykiqa imaynatapas tarichinmanmi, Bibliam willawanchik ‘payqa qanmanta  nanachikusqanta’ (1 Ped. 5:7). Payqa allinnikipaqmi munan uyarinaykita (Isa. 48:17, 18). Ñawpaq tiempopim llumpayta llakikurqa consejonkunata israelitakuna mana kasukuptinku (Sal. 78:40, 41). Ichaqa, Danielwanmi ancha kusisqa karqa, huk angelwanmi kaynata nirqa: ‘Kuyasqay Daniel’, nispa (Dan. 10:11). ¿Imanasqataq anchata kuyarqa? Achka runapa qayllanpipas chaynataq sapallan tarikuspanpas kasukusqanraykum (leey Daniel 6:10).

17. ¿Imakunatam tapukunayki kusirikuykunamanta?

¹⁷ Sapallaykipipas Diosta kasukunaykipaqqa ‘tanteay atiq kanaykipaq’ otaq ‘allin kaqtapas hinaspa mana allin kaqtapas yachanaykipaqmi’ kallpanchakunayki. Chaymantañataqmi ‘tanteay atiq kasqaykita servichikunayki’ allin kaqkunata ruraspa (Heb. 5:14, NM). Ejemplopaq, wakinpiqa tapukunkipaschá: takipi, peliculapi otaq Internetpi imapas mana allinkuna kasqanmanta. Allin rurayta akllanaykipaq hinaspa mana huchallikunaykipaqmi yanapasunki kayna tapukuy: “¿Imaynataq tarikusaq kaywan kusirikuspay? ¿Aswan llakipayakuq kanaypaqchu yachachiwanqa icha ‘desgraciapi kaq runamanta kusikunaypaqchu’?” (Pro. 17:5.) “¿Yanapawanqachu allin rurayta kuyanaypaq otaq aswanchu sasachawanqa mana allin rurayta cheqninaypaq?” (Amos 5:15.) Sapallaykipi rurasqaykim qawachinqa imatam astawan chaninchasqaykita (Luc. 6:45).

18. ¿Imatam ruranayki mana pipa yachasqallanta mana allinta ruraruspaykiqa, hinaspa imanasqa?

¹⁸ Ichaqa, ¿imataq pasanman mana pipa yachasqallanta mana allinta ruraruptikiqa? Ama qonqaychu: “Huchankuna pakaq runaqa manam allinchu kanqa. Huchanta willakuspa wanakuq runam ichaqa Diospa kuyapayasqan kanqa” (Pro. 28:13). ¡Mana yachayniyoqchá kawaq hinalla mana allinta ruraspa ‘chuya espirituta’ llakichispaqa! (Efe. 4:30.) Huchallikuruspaqa willakunaykim. Chaytaqa ruranaykim Diosrayku, tayta-mamaykirayku hinaspa kikikiraykupas. Congregacionnikipi ancianokunam anchata yanapasunkiman. Santiagom nin: “Ancianokunatayá qayaychik Diosta mañapususpaykichik Señorpa sutinpi aceitewan untasunaykichikpaq. Confiakuspa mañakuptinkuqa Señormi onqoqta sanoyachispa sayarirachinqa, huchapi kaptinqa pampachaykunqam”, nispa (Sant. 5:14, 15). Pantasqaykita willakuspaqa penqaytachá pasanki chaynataq manapas allinchu tarikunki. Chayna kaptinpas valorchakuspam yanapakuyta maskanayki, chaynatam aswan sasachakuymanta librakunki hinaspa concienciayki kaqmanta allin kaptin hawkayayta tarinki (Sal. 32:1-5).

Jehová Diospa sonqonta kusichiy

19, 20. ¿Imayna tarikunaykitam Diosqa munan, hinaspa imatam chaypaq ruranayki?

¹⁹ Unanchaqninchikqa ‘kusisqa Diosmi’, munanmi paywan kusikunaykita (1 Tim. 1:11, NM). Qanmantam anchata interesakun. Ichapas hukkunaqa mana yachankuchu allinta ruranaykipaq kallpanchakusqaykita, paymi  ichaqa rurasqaykitaqa lliwta qawan. Chaytaqa ruran manam pantasqaykikunata tarinanpaqchu, aswanqa allin kaqta ruranaykipaq yanapasunaykipaqmi. Diosqa enteron Pachatam qawamuchkan “allin sonqoyoqkunaman atiyninta qawachinanpaq” (2 Cro. 16:9).

²⁰ Chaykunarayku, Bibliawan yanapachikuy hinaspa nisqankunata kasukuy. Chaynapim tarinki yachaytawan entendimientota sasachakuykunata vencenaykipaq hinaspa sasa kaqkunapipas allinta tanteanaykipaq. Chaynataq, tayta-mamaykitawan Jehová Diostam kusichinki hinaspa cheqap kusikuyta tarinki.

[Willakuy]

¿Imatam niwaq?

• ¿Imam mozo-sipaskunata yanapanqa tayta-mamankupa tanteasqankuman hina kamachisqantawan corregisqankuta kasukunankupaq?

• ¿Imanasqataq qollqellamanña mana qokurunachu?

• ¿Imataq yanapasunki sapallayki tarikuspapas Diosta kasukunaykipaq?

[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]

[6 kaq paginapi dibujo]

¿Yaqachu Diosta kasukunki sapallayki tarikusqaykipi?