CHAYQA 1949 watapim pasakurqa, 60 masnin watakuna ñawpaqtaraq. Ichaqa achka watakuna ñawpaqtaraqmi vidayqa qallarirqa. Hendrik sutiyoqmi taytayqa karqa, payqa zapatokunata siraspa chaynataq huertakunata cuidaspanmi llamkaq Donderen llaqtachapi, chayqa kachkan Drenthe llaqtapa norte lawninpim (Países Bajos). Chaypim nacerqani 1927 watapi, qanchis wawqe-paniykunamanta tawa kaqmi ñoqaqa kani. Wasiykuqa chakrapim karqa ñanpa patanpi. Yaqa llapallan vecinoykunam chakrapi llamkaqku, chaypi llamkayqa gustawaqmi. 1947 kaq watapim 19 wataypi kachkaptiy Theunis Been sutiyoq vecinoy cheqap yachachikuymanta chayllaraq willaykuwarqa. Theunis Beenta chayllaraq reqsiruptiyqa manamá gustawaqchu, ichaqa enteron Pachapi Iskay kaq hatun Guerra pasaruptinmi payqa Jehova Diospa testigonña karqa. Chaymantapacham aswan kuyakuq runaña karqa. Chayna cambiasqanraykum sumaq huertaman kay Pachata Dios tikrananmanta willawasqanta uyariyta munarqani. Chayllam tukuy willawasqanpi iñiyta qallaykurqani hinaspaykum aswan allin amistad karqaniku. *

1948 watapa mayo killanpim Diosmanta willakuyta qallaykurqani hinaspam huk killa pasayllata junio killapa 20 punchawninpi bautizakurqani, chayqa karqa Utrecht lawpi apakuq asambleapim. 1949 watapim enero killapa 1 kaq punchawninpi precursor kayta qallaykurqani. Borculo llaqtamanmi kamachisqa karqani, chaypiqa asllam iñiqmasinchikkunaqa  karqaku. Chay llaqtaman chayanaypaqqa karu-karutam illanay karqa (130 kilometrota), chaymi bicicletawan rinaypaq tantearqani. 6 horallapim chayayta piensarqani, ichaqa llumpay wayra-para kasqanraykum 12 horapi chayarurqani. Chaypas 90 kilometrota trenwan rispayña. Llumpay tutañam chayarurqani iñiqmasiykunapa wasinman, hina paykunawantaqmi yacharqani chay lawpi precursor kaspay.

Guerrapa pasasqan qepamanqa mana ancha kapuqniyoqmi runakunaqa karqaku. Hatun sacoywan taka pantalonllaymi ñoqapaqa kapuwarqa. Qallariypi willasqayman hinaqa, Borculo llaqtapi huk killa kachkaptiyqa llumpay sasam karqa, ichaqa Jehova Diosmi achka estudiokunawan bendeciykuwarqa. Isqon killa pasayllatam kamachiwarqaku Ámsterdam lawman rinaypaq.

Chakrapi uywasqa kasqaymantam kunanqa Ámsterdam llaqtapiña karqani, chayqa Países Bajos nacionpa aswan hatun llaqtanmi. Chaypi runakunaqa aswan uyarikuqmi karqaku, chaymi qallariynin killapiqa achka qellqakunata saqerqani pasaq 9 killakunamantaqa. Pisi tiempollamantam pusaq runakunata Bibliamanta yachachichkarqani. Siervo de congregacion (kunanqa congregacionpi ancianomasinkunawan ruwanankupaq yanapaq) nisqa karuspaymi, chayllaraq discursota qonay karqa. Piensasqallaywanmi llumpayta katkatataq kani, ichaqa discursota qonay punchaw chayaykamuchkaptinñam huk congregacionman cambiaruwarqaku chaymi kusisqaraq tarikurqani. ¡Manamá piensarqanichu watakunapa risqanman hina pichqa waranqa masnin discursokuna qoytaqa!

1950 watapa mayo killanpim Haarlem llaqtaman rinaypaq kamachiwarqaku. Watakuna pasayta congregacionkunata watukuq anciano kanaypaq niwaptinkum, ¡kimsa tuta mana puñuytapas atirqanichu! Betel wasipi llamkaq Robert Winkler sutiyoq iñiqmasinchiktam nirqani chay llamkay mana ñoqapaq hina kasqanmanta. Payñataqmi niwarqa: “Pisi-pisimantam yachanki, qamqa solicitud nisqallata huntachiy”, nispa. Pisi tiempollamantam huk killa yachachisqa karqani hinaspaymi congregacionkuna watukuyta qallaykurqani. Huk kaqnin congregacionta watukuchkaspaymi Janny Taatgen sutiyoq cristianata reqsirurqani, payqa precursoram karqa. Anchatam Jehova Diosta kuyarqa hinaspapas hukkunata yanapaqmi karqa. Paywanmi 1955 watapi casarakurqani. Manaraq willayta tukuchkaptiymi Janny willasunkichik precursora kayman imayna chayasqanmanta hinaspa casarakuruspayku Jehova Diosta imayna servisqaykumanta.

Janny: 11 watayoq kachkaptiymi 1945 watapi mamay bautizakururqa. Chaymantapacham mamayqa Diosmanta yachanaykuta munarqa. Ichaqa taytaymi harkakurqa chaymi wasimanta lloqsiruptillan kimsa warmankunaman Diosmanta yachachiwaqku.

1950 watapim La Haya nisqan llaqtapi hatun asambleaman wamaq rirqani. Qatiqnin semanatañataqmi Assen (Drenthe) nisqa llaqtapi Salonman  chayllaraq rirqani. Chayta yacharuspanmi taytay llumpayta piñakuruspan wasimanta qarqoruwarqa, chaymi mamay niwarqa: “Ñam yachankiña maypi yachanaykita”, nispa. Nisqanta entienderuspaymi, qallariypiqa iñiqmasiykunapa wasinman ripukurqani. Chaywanpas taytayqa hinallam sasachawaq, chaymi Deventer (Overijssel) congregacionman astakurqani, chayqa wasiymanta 95 kilometropim tarikurqa. Chaymantam ichaqa wasiyman kutinaypaq niwarqa, ¿imanasqa? Warmallaraq kasqayta yacharuspankum autoridadkuna taytayta sasacharqaku wasiymanta qarqowasqanrayku. Taytayqa Jehova Diosta mana serviq kaspanpas tiempopa risqanman hinam lliw huñunakuykunaman hinaspa predicacionman rinayta saqewarqa.

Wasiyman kutisqay qepallamanmi mamay nisyuta onqorurqa chaymi wasipi tukuy ima ruwanatapas ñoqalla ruwanay karqa. Chaywanpas iñiyniypi hinalla ñawparispaymi 17 wataypi kachkaspay 1951 watapi bautizakururqani. 1952 watapi mamay allinyaruptinmi iskay killa precursora auxiliar karqani kimsa precursorakunata yanapaspay. Yakupa hawanpi tuytuq wasichapim yacharqaniku hinaspaykum predicaq kaniku Drenthe lawpa iskay llaqtachankunapi. 1953 watapim precursora regular karqani. Wata pasaytam congregacionkunata watukuq anciano congregacionniykuta watukamurqa, paymi karqa Markus. Kuskayku Jehova Diosta allinta servinaykuta piensaspaykum 1955 watapi mayo killapi casarakurqaniku (Ecl. 4:9-12).

Markus: Casarakusqayku qepallatam Veendam (Groninga) llaqtaman rinaykupaq kamachiwarqaku. Taksachalla cuartochapim yacharqaniku, Jannypa allicharusqanwanmi suma-sumaq karqa, sapa tutam mesaykutawan taksa sillaykuta kuchuman hinaq kaniku camayku chaypi kananpaq.

Soqta killa pasaytam 1955 watapi Bélgica nacionpi congregacionkunata watukunaykupaq invitawarqaku, chay watapiqa yaqa tawa waranqa iñiqmasinchikkunallam chaypiqa karqaku. ¡Kunanqa kanku yaqa iskay chunka tawayoq waranqañam! Flandes llaqtapim runakunaqa nacionniykupa rimayninta rimaqku. Ichaqa hukmanpachata rimasqankuwanmi qallariypiqa sasachakurqaniku.

Janny: Congregacionkunata watukunaykupaqqa kallpanchakuqmi kaniku. Bicicletapim riq kaniku hinaspapas mana wasiyku kasqanraykum martes madrugawkama iñiqmasinchikkunapa wasinpi samapakuq kaniku, chaymantañataqmi huk congregacionman riq kaniku. Chayna kaptinpas, chaninchaqmi kaniku ruwasqaykutaqa.

Markus: Qallariypiqa congregacionkunapi iñiqmasinchikkunataqa manam reqsirqanikuchu, ichaqa kuyapayakuq hinaspa qokuykuqmi paykunaqa karqaku (Heb. 13:2). Belgicapim tiempopa pasasqanman hina achka kutipi Holandesa rimayniyoq congregacionkunata watukurqaniku, chaymi anchata kusichiwarqaku. Watukusqayku congregacionkunapi kaqkunatam yaqa lliwta reqsirqaniku hinaspa kuyarqaniku. Pachaknintin mozo-sipaskunatam qawarqaniku wiñaqta hinaspa Diosman sonqo kaspanku iñiyninkupi ñawparisqankutapas. Kusikunikum  tukuy tiemponkuwan Diosta servisqankuta qawaspayku (3 Juan 4). Iñiqmasinchikwan chayna kallpanchanakusqaykum yanapawarqaku Diosta hinalla servinaykupaq (Rom. 1:12).

Markus: Casarakusqayku punchawmantaraqmi Galaad Escuelaman riyta munarqaniku. Sapa punchawmi librokunawan yanapachikuspayku huk horallatapas ingles rimayta estudiaq kaniku, ichaqa rimay sasa kaptinmi vacacionniykupi Inglaterra nacionman rispayku practicanaykupaq chaypi predicaq kaniku. 1963 watapim Brooklynpi kaq Betel wasimanta chaskirqaniku iskay cartata, hukninqa señoraypaqmi karqa. Ñoqatam invitawarqaku chunka killa Galaadpi yachachisqa kanaypaq, chayqa karqa Diospa llaqtanpi qarikuna astawan yanapakunaykupaqmi. Chaymi pachakmanta karqaniku pusaq chunka iskayniyoq qarikuna.

Janny: Ñoqatañataqmi cartapi niwarqaku Belgicapi qepanaypaqqa Jehova Diosta mañakuspay tanteanaypaq, Markus Galaadman rinankama. Tukuy ima ruwasqay Jehova Diospaq mana valeqpaq hina kasqanta piensaspaymi hukmanyarqani. Ichaqa yuyarirurqanim Galaad Escuelam riqkunaqa Diosmanta allin noticiakunata enteron kay Pachapi astawan willakunankupaq allin yachachisqa kasqankumanta, chaymi qepanaypaq tantearurqani. Gante llaqtapim precursora especial hina servirqani Annawan hinaspa Maria Colpaertwan, paykunaqa experienciayoq precursorakunam karqaku.

Markus: Ingles rimayta astawan yachanaypaqmi Brooklyn lawman rirqani pichqa killa manaraq clasey qallarichkaptin. Qellqakuna apachina oficinapi hinaspa predicacionmanta encargakuq oficinapim llamkarqani. Asia, Europa hinaspa Sudamérica lawman qellqakunata apachinapaq alistaspaymi astawan cuentata qokurqani huklaw nacionkunapi iñiqmasinchikkuna kasqanmanta. Kuyakuywanmi yuyani Alexander H. Macmillan iñiqmasinchikta, paymi iñiqmasinchik Russellpa tiemponpi congregacionkunata watukuq anciano karqa. Yuyaqña hinaspa manaña allinta uyarikuspanpas lliw huñunakuykunamanmi riq. Chay ruwasqanmi kallpanchawarqa hinaspa yachachiwarqa iñiqmasiykunawan huñunakuypi kayta tukuy sonqoymanta chaninchanaypaq (Heb. 10:24, 25).

Janny: Markuswanmi sapa semana achka kutita cartata apachinakuq kaniku. ¡Kuska kaytam munarqaniku! Chayna kaptinpas, qosayqa yachachisqa kasqanwanmi kusisqa sientekurqa, ñoqapas kusisqam karqani hukkunata yachachispay. Estados Unidosmanta Markus kutimuptinqa 17 runakunatam Bibliamanta estudiachichkarqani. Sasam karqa chunka pichqayoq killa rakinasqa kayqa, ichaqa Jehova Diosmi bendeciwarqaku kallpanchakusqaykumanta. Markuspa hamusqan avionmi achka horata qeparamurqa chaymi chayaramuptin waqastin abrazanakurqaniku. Chaymantaqa manañam haykapipas rakinakurqanikuñachu.

Markus: 1964 watapa diciembre killanpi Galaad Escuelamanta kutiramuptiymi Betel wasipi llamkanaykupaq invitawarqaku. Hayka tiempo kanaykumanta mana yachaspaykupas manam unay tiempochu chaypiqa kanayku karqa. Kimsa killa pasaytam Flandes lawman rirqaniku congregacionkuna watukuqta watukuq anciano kanaypaq. Aalzen hinaspa Els Wiegersma sutiyoq iñiqmasinchikkuna Bélgica lawman misionero kanankupaq hamuspanku ñoqapa  ruwanayta ruwaptinkuñataqmi, ñoqaykuqa kaqmanta kutirqaniku Betel wasiman predicacionmanta encargakuq oficinapi llamkanaypaq. 1968 watamanta 1980 watakamam Betel wasipi hinaspa congregacionkunata watukuypi llamkarqaniku. Chaymantañataq 1980 watamanta 2005 watakama congregacionkuna watukuqta watukuq anciano hina servirqani.

Achka kutita imayna servinaykupaq cambiawaptinkupas, manam qonqarqanikuchu tukuy sonqowan Jehova Diosta servinaykupaq qokusqaykutaqa. Imata ruwaspa servinaykupaq niwasqankutaqa kusisqam ruwarqaniku, chayna llamkasqayku Diospa Gobiernonpaq yanapakusqanmantaqa manam iskayrayarqanikuchu.

Janny: Kusisqam yuyarini Betel Wasimanta Encargakuqkunapaq Escuelam Markus riptin riysisqayta, Brooklynmanmi rirqa 1977 watapi, Patterson lawmanñataqmi 1997 watapi.

Markus: 1982 watapim Janny operakururqa hinaspam allinyarurqa. Kimsa wata pasaytam Lovaina congregacionpi kaqkuna Salonpa altosninpi yachanaykupaq niwarqaku. Chayraqmi kimsa chunka wata pasaruptin iskayllaykupa maypi yachanaykupaq karqa. Martesninpi congregacionkunata watukuq riptiykum achka kutita 54 gradaskunata qespiq kani apanaykupaq kaqkunata bajachinaypaq. Anchatam agradecekurqaniku 2002 watapi pampa lawpiña yachanaykupaq kasqanmanta. 78 wataypi kaptiyñataqmi Lokeren lawpi precursor especial kanaykupaq nombraruwarqaku. Ancha kusisqam kachkaniku kayna servisqaykumanta hinaspa Diosmanta willakuq sapa punchaw lloqsisqaykumantapas.

Janny: Iskayniykuqa 120 masnin watakunatañam tukuy tiempoykuwan servichkaniku. Cuentatam qokuniku tukuy sonqowan serviptiykuqa mana haykapipas Jehova Dios saqewanankumanta hinaspa mana imapas pisipuwanankumanta (Heb. 13:5; Deut. 2:7).

Markus: Mozo-sipas kasqaykutam servichikurqaniku Diosta servinaykupaq. Manam haykapipas munarqanikuchu tukuy ima kapuqniyoq kaytaqa. Imata ruwanaykupaq niwasqankutam kusisqa ruwarqaniku, piensasqaykuman hinaqa manam maypi otaq imata ruwaspa serviychu imamantapas ancha allinqa, aswanqa Diosta serviymi.