1, 2. a) ¿Imatam Moisesqa 40 watanpi tantearurqa? (Qaway kaypi kaq dibujota.) b) ¿Imanasqam Moisesqa Diospa llaqtanwan ñakarichisqa kananpaq akllakurqa?

MOISESQA allintam yacharqa Egipto nacionpi imakuna haypay atisqanmanta. Qawarqam apu runakunapa sumaqllaña hatun wasinkunata. Payqa rey faraonpa warmi churinpa aprakusqanmi karqa. Chaymantapas, ‘Egiptopi tukuy yachaykunatam yachachirqaku’. Yaqapaschá yachachirqaku hanaq pachapi lucerokunamanta, numerokunamanta, hatun wasikuna hatarichiymanta hinaspa huk yachaykunamantapas (Hech. 7:22). Wakin Egipto runakunamantaqa, paypaqa makillanpim kachkarqa tukuy kapuqniyoq hinaspa ancha reqsisqa runa kananpaqqa.

² Chaywanpas, Moisesqa 40 watanpi kachkaspanmi hukta tantearurqa. Chayna tanteasqanwanqa yaqapaschá rey faraonqa familiantin llumpayta hukmanyarurqaku. Moisesqa Egiptopi tukuy ima haypay atisqankunatam qepancharurqa. Manataqmi munarqachu wakin Egipto runakuna hina kawsaytaqa. Aswanmi payqa sirviente kaqkunawan ñakarinanpaq tantearurqa. ¿Imanasqa? Iñiyniyoq kasqanraykum (leey Hebreos 11:24-26). Chayraykum, tukuy rikusqankunapi hapipakunanmantaqa mana rikuna kaqpi hapipakurqa. Arí, Moisesqa “mana rikuna” Jehova Diospim iñikurqa, manataqmi iskayrayarqachu tukuy rimasqanta Dios cumplinanmantapas (Heb. 11:27).

3. ¿Ima kimsa tapukuykunatam kutichisun kay yachachikuypi?

³ Ñoqanchikpas manamá ñawinchikpa rikusqallanpichu hapipakunanchik, aswanqa iñiyniyoq runakunam kananchik (Heb. 10:38, 39).  Chaymi iñiyninchikta allinta kallpanchanapaq qawasun Hebreos 11:24-26 willakusqan Moisesmanta ima niwasqanchikta. Chaymantapas, kay tapukuykunata kutichisun: ¿Imaynatam Moisespa iñiynin kallpancharurqa ñawipa munasqankunata qepanchananpaq? Wakinkuna contranpi hoqarikuptinku, ¿imaynatam iñiynin yanaparurqa Jehova Dios serviyninta chaninchananpaq? ¿Imanasqam ‘Diosmanta pagon chaskiyta suyarqa’?

4. ¿Imatam Moisesqa yacharqa huchaman apaq kusirikuykunamanta otaq imapas rikusqankunamanta?

⁴ Iñiyniyoq kasqanraykum Moisesqa yacharqa huchaman apaq kusirikuykuna otaq imapas rikusqankuna mana unaypaq kasqanmanta. Wakin runakunaqa manachá chaynatachu piensarqaku. ¿Imanasqa? Chay runakunaqa rikurqakum Egiptopi runakuna layqa ruwaq hinaspa taytacha-mamacha yupaychaq kaptinkupas, Egipto nacionqa ima nacionmantapas aswan atiyniyoq rikurirusqanta. Diospa llaqtanñataqmi sirviente karqaku. Chayna kaptinpas, Moisesqa manam iskayrayarqachu chayna tarikusqankuta Dios cambiay atisqanta. Kusirikuykunapi tarikuqkunaqa allin kawsakusqankutachá piensarqaku, Moisesmi ichaqa yacharqa mana allin ruwaqkuna chinkachisqa kananmanta. Chaymi manapuni munarqachu ‘hucha vidapi kawsaspan ratollapaq kusirikuykunapi kaytaqa’.

5. ¿Imataq yanapawasun ‘ratollapaq kusirikuykunaman’ mana wichiykunapaq?

⁵ ¿Imataq yanapawasun ‘ratollapaq kusirikuykunaman’ mana wichiykunapaq? Chaypaqqa yuyarinanchikmi kay Pachapi kusirikuykunaqa chaylla tukuruq kasqanta. Iñiyniyoq kasqanchikraykum musyakunchik ‘kay pachapi mana allin ruraykunawan mana allin munaykunaqa tukuruqlla’ kasqanta (1 Juan 2:15-17). Yuyaymanasun huchankumanta mana wanakuq runakunata ima suyasqanpi. Paykunaqa ‘lluchka-lluchka ñanpim’ purichkanku (Sal. 73:18, 19). Huchallikunapaq hina tarikuspaqa, tapukusun: “¿Imaynam tarikusaq?”, nispa.

6. a) ¿Imanasqam Moisesqa “reypa churinpa wawanwan sutichasqa kayta mana munarqachu”? b) ¿Imanasqam niwaq Moises allinta tantearusqanmanta?

⁶ Moisesqa iñiyniyoq kasqanraykum ‘yuyayniyoqña karuspan reypa churinpa wawanwan sutichasqa kaytapas mana munarqachu’ (Heb. 11:24). Payqa manamá piensarqachu hina palaciollanpi kaspan chaynataq kapuqninwan Israel runakunata yanapaspan Diosta serviytaqa. Aswanqa Jehova Diosta anchata kuyasqanraykum tukuy sonqonwan, tukuy vidanwan hinaspa tukuy kallpanwan serviyta munarqa (Deut. 6:5). Chayna tanteasqanraykum llumpay ñakariykunapi mana tarikurqachu. Egiptopi yaqa lliw qori-qollqe qepanchasqantam Israel runakuna apakurqaku (Ex. 12:35, 36). Faraonpas penqaypi qepaspanmi Jehova Dioswan wañuchisqa karqa (Sal. 136:15). Moisesmi ichaqa mana wañurqachu, aswanmi Jehova Diosqa payta servichikurqa llaqtanta pusananpaq hinaspa librananpaq. Moisesqa kusisqamá kawsakurqa.

7. a) Mateo 6:19-21, nisqanman hina, ¿imanasqam hamuq tiempopi piensananchik? b) Willamuy Sofia sutiyoq iñiqmasinchikmanta.

⁷ Mozo-sipas, ¿imaynatam iñiyniki yanapasunkiman vidaykipi allinta tanteanaykipaq? Chaypaqqa hamuq tiempopim piensanayki. Iñinaykim Diospa prometesqankunapi hinaspapas tukuruqlla kaqkunapi afanakunaykimantaqa, wiñaypaq kaqkunata haypanaykipaqmi kallpanchakunayki (leey Mateo 6:19-21). Yuyaymanay Sofia sutiyoq cristiana ima tantearusqanpi. Payqa chaki puntanwanmi sumaqllataña tusuq, chaymi reqsisqa kananpaq achka kutipi beca nisqata munachirqaku hinaspa Estados Unidos nacionpi ancha reqsisqa tusuqkunawan tusunanpaq nirqaku. Paymi nin: “Runakuna alabawanantam munaq kani, hinaspa wakin tusuqkunamantaqa aswan allinpaqmi hapikuq karqani. Ichaqa manamá kusisqachu tarikurqani”, nispa. Hinaptinmi payqa Los jóvenes preguntan... ¿Qué haré con mi vida?, nisqa videota qawarurqa. Paymi nin: “Runakunawanmi allin reqsisqa karqani, ichaqa chaykunatam  hayparurqani Jehova Dioswan amistadniyta qepancharuspay. Chaymi tukuy sonqoywan Jehova Diosta mañakurqani hinaspaymi saqerunaypaq tantearurqani”, nispa. ¿Imaynataq kunan tarikun? Ninmi: “Manam llakikunichu ñawpaq vidaymantaqa. Kunanqa ancha kusisqam tarikuni. Qosaywan kuskam precursor kaniku. Manataqmi reqsisqa runakunachu kaniku nitaq kapuqniyoqpas, ichaqa Jehova Diosmi ñoqaykuwan kachkan. Chaymantapas achka runakunatam Bibliamanta yachachiniku hinaspam congregacionpi huk llamkaykunata haypanaykupaq kallpanchakuchkaniku. Manamá imamantapas ñakakunichu”, nispa.

8. ¿Bibliapa ima nisqantaq mozo-sipasta yanapanman vidankupi allinta tanteanankupaq?

⁸ Jehova Diosqa allintapunim yachan imam allinnikipaq kasqanta. Moisesmi tapukurqa: “¿Imatataq Tayta Diosqa qamkunamanta munan? Payqa munan payta respetaspaykichik paypa tukuy munasqanman hina kawsanaykichiktam. Chaynataqmi munan tukuy sonqoykichikwan tukuy vidaykichikwan payta kuyaspa adoranaykichikta. Munantaqmi kunan kamachisqay kamachikuyninkunata hinaspa decretonkunata kasukunaykichiktapas chaynapi alli-allinña kanaykichikpaq”, nispa (Deut. 10:12, 13). Hinaptinqa, allintayá mozo-sipas kasqaykipi tanteay, chaynapi Diosta ‘tukuy sonqoykiwan tukuy vidaykiwan’ servinaykipaq. Chayna ruwaynikiqa ‘alli-allin kanaykipaqmi’ kanqa.

9. ¿Imanasqam Moisespaq sasa kanman karqa Diospa llaqtanta Egiptomanta horqoyninqa?

⁹ Moisesqa “akllasqa kasqanrayku kamisqa kasqantam astawanqa chanincharqa Egipto runakunapa qori-qollqenmantapas” (Heb. 11:26, NM). Paytam Jehova Diosqa ‘akllarurqa’ Egipto nacionmanta llaqtanta horqonanpaq. Payqa yacharqamá chay ruwayqa sasa kananmanta hinaspa “kamisqa” otaq hukkunapa qepanchasqan kananmantapas. Ñamá Israel runakunamanta huk kaqnin kaynata nirqaña: “¿Pitaq qamtaqa churasurqanki ñoqaykupa jefeyku hinaspa juezniyku kanaykipaq?”, nispa (Ex. 2:13, 14). Chaymantapas, kikin Moisesmi Jehova Diosta nirqa: “Faraonqa ¿imaynamá kasuwanqa[?]”, nispa (Ex. 6:12). Chayna qepanchasqa kananta aguantananpaqmi, Moisesqa tukuy llakinta Jehova Diosman willarqa. ¿Imaynatam Diosqa yanapaykurqa?

10. ¿Imaynatam Jehova Diosqa kamachisqanta ruwananpaq Moisesta yanaparqa?

¹⁰ Puntataqa, kikin Jehova Diosmi Moisesman kaynata nirqa: “Ñoqam yanapasqayki”, nispan (Ex. 3:12). Chaymantapas, iñiyninta kallpanchananpaqmi Diosqa sutin ima ninan kasqanmanta kaynata willarqa: “Ñoqam kasaq imapas ruwasqa kananpaq”, nispa (Ex. 3:14, NM). * Chaymantañataqmi Diosqa atiyta qoykurqa chaynapi runakuna paymanta mana iskayrayanankupaq (Ex. 4:2-5). Hinaspapas, Diosqa Aarontam kamachirqa riysinanpaq hinaspa Moisespa rantinpi rimananpaq (Ex. 4:14-16). Diosqa serviqninkunatam allinta yachachin munayninta sumaqta ruwanankupaq. Chayna kasqanmantam Moisesqa mana iskayrayarqachu, chaymi wañukunanpaqña kachkaspan Josueyta kaynata nirqa: “Tayta Dios ñawpaqnikita rispanmi qanwan kanqa. Manam saqesunkichu nitaqmi dejarusunkichu, chaynaqa ama manchakuychu nitaq hukmanyaychu”, nispa (Deut. 31:8).

11. ¿Imanasqam Moisesqa anchata chanincharqa Diospa kamachisqanta?

¹¹ Dios yanapananta yachaspanmi, Moisesqa Jehova Diospa kamachisqanta “Egipto runakunapa qori-qollqenmantapas” astawan chanincharqa. Arí, faraonta serviyqa manamá imallapipas tuparqachu tukuy atiyniyoq Diosta serviywanqa. Egipto nacionpi reqsisqa kaymantaqa, mayna allinmi karqa Diospa akllasqan kayqa. Jehova Diosqa achkanpim Moisesta bendeciykurqa. Payqa allin amistadmi karqa Jehova Dioswan, chaymi hatun ‘atiyta’ chaskirqa Prometesqa Allpaman Diospa llaqtanta pusananpaq (Deut. 34:10-12).

12. ¿Diospa ima kamachiwasqanchiktam anchata chaninchananchik?

 ¹² Ñoqanchikpas huk llamkayta ruwanapaqmi kamachisqa kanchik. Jehova Diosmi ‘serviqnin kanapaq’ akllawasqanchikrayku kamachiwanchik paymanta allin noticiakunata willakunapaq. Chaytamá apostol Pablowan wakin cristianokunapas ruwarqaku (leey 1 Timoteo 1:12-14). Llapallanchikmá chayna willakunapaq favorecesqa kanchik (Mat. 24:14; 28:19, 20). Wakin iñiqmasinchikkunaqa tukuy tiemponkuwanmi Diosta servinku, wakinñataqmi siervo ministerial otaq congregacionpi anciano kanku. Chayraykum wakinpiqa mana iñiq familianchikkuna hinaspa huk runakunapas chay ruwayninchikta mana kaqpaqpas hapinmanku otaq yanqakunata rimanmanku (Mat. 10:34-37). Tukuy niwasqanchikwan hukmanyaruspaqa, yaqapaschá kallpanchakusqanchik yanqapaq otaq mana atinapaq kasqanta piensayta qallaykuchwan. ¿Imaynatam iñiyninchik yanapawachwan contranchikpi yanqakunata rimaptinku?

13. ¿Imaynatam Jehova Diosqa yanapawanchik munayninta ruwanapaq?

¹³ Jehova Diosta mañakusun yanapaykuwananchikpaq hinaspa imapas llakichiwasqanchikmanta willakusun. Paymá munayninta ruwanapaqqa kamachiwarqanchik, chaymi yanapakuyninta qowanchik. Hinaptinqa, ¿imaynatam yanapawanchik? Yanapawanchikmi Moisesta yanapasqanman hina. Puntataqa, kikin Jehova Diosmi kaynata niwanchik: “Kallpanchaspaymi yanapasqaykichik. Churinta alleq makinwan hapichkaq runa hinam allinta ruraspa atiyniywan pusasqaykichik”, nispan (Is. 41:10). Chaymantapas, iñiyninchikta kallpanchananpaqmi kaynata niwanchik: “Rimasqayta hinam cumplisaq. Tanteasqayta hinam rurasaq”, nispa (Is. 46:11). Chaymantañataqmi Diosqa ‘hatu-hatun atiyta’ otaq kallpata qowanchik (2 Cor. 4:7). Hinaspapas, kallpanchawananchikpaqmi Diosqa tukuy hinastinpi iñiqmasinchikkunata qowanchik, paykunaqa kikinkupuram ‘kallpanchanakunku hinaspa yanapanakunku’ (1 Tes. 5:11). Diospa yachachikuyninta chaskisqanchikman hinam, iñiyninchik astawan wiñan hinaptinmi musyakunchik Diospa llaqtanpi imapas ruwayninchik qori-qollqemantapas aswan chaninniyoq kasqanta.

14. ¿Imanasqam Moisesqa pagon chaskinanmantaqa mana iskayrayarqachu?

¹⁴ Moisesqa ‘Diosmanta pagon chaskiytam suyarqa’ (Heb. 11:26). Hamuq tiempopi Diospa ima ruwananta yachasqanmi yanaparqa vidanpi allinta tanteananpaq. Moisesqa Abraham hinam mana iskayrayarqachu wañuqkunata Jehova Dios kawsarichinanmantaqa (Luc. 20:37, 38;  Heb. 11:17-19). Hamuq tiempopi bendicionkunata chaskinanpaq suyasqanraykum, payqa mana 40 wata pakan-pakan tarikusqantaqa nitaq 40 wata chunniq lawpi purisqantaqa yanqapaq hinataqa hapirqachu. Diospa nisqankuna imayna cumplikunanmanta mana allinta yachaspanpas, iñiywanmi ‘pagonta’ suyarqa.

15, 16. a) ¿Imanasqam pagonchikpi piensananchik? b) ¿Ima bendicionkunatam Diospa Gobiernonpi chaskiyta munanki?

¹⁵ ¿Ima nichwantaq ñoqanchikmanta? ¿Suyanchikchu ‘Diosmanta pagonchik chaskiyta’? Moises hinam ñoqanchikpas Diospa nisqankuna imayna cumplikunanmantaqa mana allintachu yachanchik. Manamá yachanchikchu llumpa-llumpay ñakariy punchaw haykapi qallaykunantaqa (Mar. 13:32, 33). Ichaqa, mosoq pachamantaqa astawanmi ñoqanchikqa yachanchik Moisesmantaqa. Mosoq pachamanta mana suma-sumaqta yachaspapas, Diospa Gobiernonpi imayna kawsakuy kananmanta kunankama yachasqanchikqa ñamá kallpanchawanchikña mana iskayrayaspa ‘Diosmanta pagonchikta’ suyanapaq. Mosoq pachapi kawsakuy imayna kananmanta piensayqa kallpanchawasunmi Diospa munayninta puntapi churanapaq. ¿Imanasqa? Piensariy kaypi: ¿yaqachu huk wasita rantiruwaq imayna kasqanta mana allinta yachachkaspa? Manamá. Chaynallataqmi ñoqanchikpas vidanchiktaqa mana servichikuchwanchu hamuq tiempopi suyakuyninchikmanta mana allinta yachaspaqa. Iñiyninchikqa allintamá yanapawananchik Diospa Gobiernonpi kawsakuy imayna kananmanta piensanapaq.

¹⁶ Mosoq pachapi kawsasqanchiktaña piensayqa, allintapunim yanapawasun chay suyakuyninchikta cheqappaq hapinapaq. Diospa serviqninkunamanta Bibliapi leespaqa, piensarisun kawsarimuptinku imakuna tapunanchikmanta hinaspa paykunapas kay tukupay punchawkunamanta ima tapuwananchikmanta. Chaymantapas, mayna kusikunapaqchá kanqa pikuna abuelonchikkuna kasqanmanta yachayqa hinaspa Jehova Dios paykunapaq tukuy ruwasqanmanta willaypas. Kusikusunchá purun animalkunawan kuskaña tarikuspanchikpas, tiempopa risqanman hinachá Jehova Dioswanpas aswan amistad kasun.

17. ¿Imaynatam mosoq pachapi piensayqa yanapawanchik?

¹⁷ Mosoq pachapi kawsaymanta piensayqa yanapawanchikmi hinalla kallpanchakunapaq, kusisqalla kanapaq hinaspa allinta tanteanapaq. Hanaq pachapaq cristianokunamanmi Pablo qellqarqa: “Suyasqanchikta manaraq qawachkaspaqa pacienciakuspam confianzawan suyananchik”, nispa (Rom. 8:25). Chayna nisqanqa lliw cristianokunapaqmi. Wiñay kawsayta manaraq chaskispapas, iñiyninchik allin takyasqa kasqanraykum pacienciakuspa ‘Diosmanta pagonchikta’ suyachkanchik. Moises hinamá unay tiempo Dios servisqanchiktaqa mana yanqapaq hinatachu qawanchik. “Qawasqanchik kaqkunaqa manam unaypaqchu, mana rikusqanchik kaqkunam ichaqa wiña-wiñaypaq” (leey 2 Corintios 4:16-18).

18, 19. a) ¿Imanasqam kallpanchakunanchik iñiyninchikpi allin takyasqa kananchikpaq? b) ¿Imamantam qatiqnin yachachikuypi qawasun?

¹⁸ Iñiyninchikqa “manaraq rikusqanchiktapas cheqap kasqanpaqña” hapinanchikpaqmi yanapawanchik (Heb. 11:1). Mana iñiyniyoq runakunaqa manam musyakunkuchu Jehova Dios serviyqa ancha chaninniyoq kasqanmanta, paykunaqa ‘yanqapaq’ kasqantam ninku (1 Cor. 2:14). Ñoqanchikqa suyanchikmi wiñaypaq kawsayta, suyanchiktaqmi wañuqkuna kawsarimusqankuta qawaytapas. Chaytaqa manamá runakunaqa piensayllapas piensankuchu. Pablotam runakuna nirqaku mana serniyoq “rimaysapa” runa kasqanta, chaynam kunan tiempopi runakunapas hamuq tiempomanta willakusqanchik yanqa kasqanta ninku (Hech. 17:18).

¹⁹ Mana iñiyniyoq runakunapa chawpinpi kawsasqanchikraykum kallpanchakunanchik iñiyninchikpi allin takyasqa kanapaq. Diosta mañakusun ‘iñiyninchik mana pisinanpaq’ (Luc. 22:32). Moises hina yuyaymanasun huchallikuqkunata ima suyasqanpi, Jehova Dios serviy ancha chaninniyoq kasqanpi hinaspa wiñay kawsay suyakuyninchikpi. Chaynaqa, ¿imatawanraqmi Moisesmanta yachachwan? Qatiqnin yachachikuypim qawasun Moises ‘mana rikuna Diosta qawachkaq hina’ kananpaq iñiynin imayna yanapasqanmanta (Heb. 11:27).