ENOCQA 365 watanpi kachkaspanpas kallpallanpiraqmi karqa. ¿Imanasqa? Sasa creena kaptinpas 5.000 wata ñawpaqtaqa runakunam kawsarqaku una-unay watata, chaymi Enocpas 365 watanpiña kaspanpas manaraq yuyaqraqchu karqa. Adanpas 600 masnin watanpiñam karqa Enoc naceptinqa, hinaspapas 300 watataraqmi kawsarqa. Adanpa wakin mirayninkunaqa aswan unaytaraqmi kawsarqaku. Chaymi rimamusqanchikman hina Enocqa 365 watanpiña kaspanpas jovenllaraq karqa. Ichaqa wañuypa patanpiñam tarikullarqa.

¿Imanasqa? Diosmanta willakusqanraykum runakuna piñasqallaña wañurachinankupaq maskarqaku, hinaptinmi Enocqa ayqikullarqa. Chay runakunaqa Diostam chiqnirqaku, chaymi Enoctapas llumpayta chiqnirqaku Diospa kamachisqanta willakuptin. Chay runakunaqa Diosta mana imanaytapas atispankum yupaychaqnin Enoctaña wañurachiyta munarqaku. Chaynapi tarikuspanqa Enocqa tapukurqapaschá: “¿Imaynaraq ayllullay kanqa wañurachiwaptinkuqa? ¿Imaynaraq kanqa churillay Matusalen hinaspa willkay Lamecpas?”, nispa (Genesis 5:21-23, 25). Ichaqa, ¿wañurachirqakuchu?

Enocmantaqa manam Diospa wakin serviqninkunamanta hinachu tukuyta bibliaqa willawanchik, aswanmi kimsa kutikamallam willawanchik (Genesis 5:21-24; Hebreos 11:5; Judas 14, 15). Ichaqa bibliapa chayna willawasqallanchikwanmi yachachwan Enocqa imayna runa kasqanmanta. ¿Enoc hinachu qampas aylluyki imayna kananmanta llakikunki? ¿Imapas chiqap kaqmanta willakusqaykiraykuchu runakuna chiqnisunki? Chayna kaptinqa iñiyniyuq Enocmanta yachasqaykim yanapasunki.

Adanpa qanchis kaq mirayninmi Enocqa karqa, paypa tiemponpiqa runakunam mana allin ruwaqllaña karqaku. Unay watatataqmi kawsakuqkupas, tukuy imapas allinllaraq kasqanrayku. Ichaqa mana allin ruway umayuqllañam karqaku hinaspapas Diosmantam karunchakururqaku. Chayna mana allin ruwaykunataqa qallaykurqaku Abelta wawqin Cain wañurachisqan tiempomantapacham. Yaqachusmi Cainpa huk kaqnin miraynin alabakurqa Cainmantapas aswan mana allin runaraq kasqanmanta. Adanpa willkanpa tiemponpim runakunaqa Diospa sutinta mana respetowan rimayta qallaykurqaku (Genesis 4:8, 23-26).

Chaynam yaqa llapallan runakuna karqaku. Chaymi Enocqa tanteakunan karqa wakin runakuna hina kananpaq utaq manapas. Enocqa Diosta kasukunanpaqmi tanteakurqa, chaynata tanteakunanpaqqa yaqapaschá yanaparqa Abelmanta yachasqan, Abeltaqa Diospa munasqanman hina kawsakusqanraykum Cain wañurachirqa. Genesis 5:22 niwanchik Enocqa Diospa munasqanman hina kawsasqanmanta. Bibliapa chayna nisqanwanmi yachanchik, mana allin runakunapa chawpinpi kawsachkaspanpas Enocqa  Diospa munasqanman hina kawsasqanta. Enoc chayna runa kasqanmantam bibliapiqa puntata willawanchik.

Enocqa 65 watanpi churin Matusalen naceruptinpas hinallam Diospa munasqanman hina kawsakurqa. Bibliaqa manam willawanchikchu Enocpa warminpa sutintaqa nitaq hayka churinkuna kasqanmantapas, ichaqa ninmi “qarikunapas warmikunapas” churinkuna kasqanmanta. Enocqa allintachá aylluntaqa uywarqa, chaychá bibliaqa nin: ‘Enocqa Diospa munasqanman hinam kawsarqa’, nispa. Diospa kamachisqanman hinataqchá warminwanpas kawsakurqa (Genesis 2:24). Warmankunatapas yachachirqachá Diosta kuyanankupaq. ¿Allinchu chay ruwasqan karqa?

Allinmi, ¿imanasqa? Churin Matusalen imayna runa kasqanmanta biblia mana willawaptinchikpas, willawanchikmi willkan Lamec Diosman sunqu kasqanmanta, Lamecqa Matusalenpa churinmi karqa. Matusalenmi lliw runakunamanta aswan unayta kawsarqa ichaqa sinchi para manaraq qallaykuchkaptinmi wañukurqa. Yaqa pachak watam Enocqa willkan Lamectaqa riqsinman karqa. Lamecmi Diospa yanapakuyninwan willakurqaña churin Noey allinkunata ruwasqanrayku sinchi para pasayta runakuna kaqmanta Diospa bendecisqan kanankumanta. Noeypas Diospa munasqanman hinam kawsarqa. Noeyqa manamá Enoctaqa riqsirqachu, ichaqa yaqachusmi Enocmantaqa willarqa taytan Lamec, abuelon Matusalen utaq Enocpa taytan Jared. Jaredqa Noey 366 watanpi kachkaptinñam wañukurqa (Genesis 5:25-29; 6:9; 9:1).

Enocqa manam Adan hinachu karqa. ¿Imanasqa? Adanqa mana pantaq runa kachkaspanpas Diostam mana kasukurqachu, chayraykum mirayninkunapas mana allinpi tukurqaku. Enocmi ichaqa pantaq kachkaspanpas Diosta kasukurqa, chaymi mirayninkunapas payta yuyarispanku Diospi hapipakurqaku. Adanqa Enoc 308 watanpi kachkaptinmi wañukurqa. Adan wañukuptin ayllunkuna llakikusqankumantaqa manam yachanchikchu, ichaqa bibliam nin Enocqa hinalla Diospa munasqanman hina kawsasqanmanta (Genesis 5:24).

Enocmanta yachaymi yanapawasun ayllunchikta allinta uywanapaq. Ayllunchikpa imanpas mana pisipunanpaq kallpanchakuspapas astawanqa kallpanchakuna Diosmanta yachachinapaqmi (1 Timoteo 5:8). Chaypaqqa manam rimayllachu-rimananchik aswanmi ruwananchik. Enoc hina Diospa munasqanman hina kawsakuptikiqa aylluykipas qamta qawasuspaykim Diospi hapipakunqaku.

Diospa munasqanman hina kawsasqanraykuchá Enocqa sapallan hina tarikurqa mana allin runakunapa chawpinpi. Ichaqa ¿qunqarurqachu Jehova Diosqa? Manamá. Chaymi huk punchaw, Enocman willarqa mana allin runakunata ima pasananmanta willakunanpaq. Chayna kamachikuyta chaskisqanwanmi Diosmanta willakuqña utaq profetaña karqa. Enocmi wakin profetakunamantapas aswan puntataraq Diosmanta willakurqa.  Chay willakusqanmantam Jesuspa wawqin Judas bibliapi qillqarqa. *

¿Imamantam Enocqa willakurqa? Nirqam: “Qawaychik, Jehova Diosmi hamurqa chunka wara-waranqantin chuya angelninkunawan. Payqa hamurqa tukuy mana allinkunata ruwaq hinaspa contranpi mana allinkunata rimaq llapallan runakunata juzgananpaqmi hinaspa mana respetaqnin llapallan huchasapakunapa huchanta qawachinanpaqmi”, nispa (Judas 14, 15). Qawasqanchikman hinaqa, Enocqa willakun willakusqan cumplikurusqanmantapas hinañam. Chaynatam Diosmanta wakin willakuqkunapas wakinpiqa willakurqaku. Chaynataqa willakurqaku Diosqa nisqanman hinapuni ruwananmanta mana iskayrayasqankuraykum (Isaias 46:10).

Enocqa llapallan runakunamanchá chaynata sapachallan willakurqa. Chaynata willakunanpaqqa mana manchakuqmi kanan karqa. ¿Imanasqa? Mana allin ruwaq hinaspa Diosta mana respetaq runakunaman willakunanraykum. Chaymantapas huchasapa kasqankutam qawachinan karqa achka kutikama ‘mana allin runakunam kankichik’, nispan. Nirqataqmi Diosqa ‘chunka wara-waranqantin angelninkunawan’ llapa mana allin runakunata tukunanmanta. Chayna mana manchakuspan willakusqantachá willkan Lamecqa qawarqa.

¿Enoc hinachu ñuqanchikpas piensanchik mana allin runakunata Dios chinkachinanmanta? Enocpa willakusqanqa kunan tiempopas cumplikunqam. Ñawpaq tiempopipas cumplikurqam sinchi parawan Noeypa tiemponpi mana allin runakunata Jehova Dios chinkarachiptin. Kay tiempopi mana allin runakunatapas ñawpaqpi hinam Diosqa chinkachinqaña (Mateo 24:38, 39; 2 Pedro 2:4-6). Chaytaqa ruwanqa wara-waranqantin angelninkunawanmi. Enoc hinayá ñuqanchikpas willakusunchik mana allin runakunata Dios chinkachinanmanta. Wakinpiqa sapallanchik hinapaschá tarikusun ayllunchikkuna hinaspa amistadninchikkuna mana yanapawaptinchik. Ichaqa Diosmi Enocta hina yanapawasun. Diosqa manam haykapipas qunqanchu sunqumanta yupaychaqninkunataqa.

¿Imaynatam Enocqa wañukurqa? Manam wakin runakuna hinachu yuyaqyaywan nitaq ima unquywanpas wañukurqa, aswanqa bibliam nin: “Diospa agradonpaq kawsasqanraykum Dios pusakuptin [Enocqa] chinkarurqa”, nispa (Genesis 5:24). ¿Ima ninantaq ‘Diosmi pusakurqa’ ninanqa? Apostol Pablom chaymanta kaynata nirqa: “Iñiyniyuq kasqanraykum Enocpas mana wañuyta riqsinanpaq huk lawman apasqa karqa, chaymi paytaqa mana maypipas tarirqakuchu Dios huk lawman aparusqanrayku, manaraq huk lawman apasqa kachkaptinmi paymanta Dios willakurqa paypa munasqanman hina kawsasqanmanta”, nispa (Hebreos 11:5). ¿Ima niytataq munarqa apostol Pabloqa ‘Enocpas mana wañuyta riqsinanpaqmi huk lawman apasqa karqa’ nispanqa? Wakin bibliakunapim chay partepiqa nin: ‘Enoctaqa hanaq pachamanmi Dios pusakurqa’, nispa. Ichaqa manam chaynachu, ¿imanasqa? Bibliam nin Jesusmanta puntataqa mana pi runapas hanaq pachaman risqanmanta (Juan 3:13).

Hinaptinqa, ¿ima ninantaq bibliapa ‘Enocpas mana wañuyta riqsinanpaqmi huk lawman apasqa karqa’ nisqanqa? Yaqachusmi chaywanqa nichkan enemigonkuna ñakarichispa mana wañuchinankupaq  kikin Jehova Dios Enocta wañuypi samaykachisqanmanta. Chaymantapas manaraq wañukuchkaspanmi Enocqa yacharqa Diospa ‘munasqanman hina kawsasqanmanta’, ¿imaynata? Yaqachusmi kikin Dios qawaykachirqa hamuq tiempopi kay pacha suma-sumaq huerta kananmanta, chayna qawachisqanwanmi yacharqa Diospa chaskisqan kasqanta. Apostol Pablom nirqa Enocpas chaynataq Diosman sunqu achka runakunapas ‘allin iñiyniyuq wañukusqankumanta’ (Hebreos 11:13). Enocta wañuchinankupaqchá enemigonkuqa maskarqaku, ichaqa yaqachusmi Diosqa Enocpa cuerpontaqa wañuruptin pakarurqa. Chaymi maskaspankuqa mana tarirqakuchu. Chaynataqa Jehova Diosqa ruwarqa Enocpa cuerponta yanqakunapi mana servichikunankuta utaq yupaychanankuta mana munaspanmi. *

Enocpa vidanmanta yachamusqanchikwan yuyaymanasun Enocta enemigonkuna wañuchinankupaq maskasqankupi. Ichapas Enocqa enemigonkunamanta ñaka-ñakayta lluptirqa Diosmanta willakusqanrayku wañurachinankupaq hapiruyta munaptinku. Machay imapich pakakururqa, ichaqa yacharqam enemigonkuna tariruspa mana llakipayaspa wañurachinankumanta. Manaraq tariruchkaptinkuchá Diosta qayakullarqa, hinaptinchá Diosqa qawaykachirqa hamuq tiempopi kay pacha sumaq huerta kananmantaña.

Qawarqachá tiemponpi hinaqa manaña mana allin runakuna kasqanta. Sumaq Eden huerta hinachá qawasqanqa karqa, ichaqa qawarqachá querubin angelkuna manaña kasqanta. Hawkaña lliw runakuna kawsakusqankutachá qawarqa. Rikurqataqchá chiqninakuy manaña kasqanta hinaspa Diosta kuyasqankurayku manaña pipas Enoc hina qatikachasqa kasqankutapas. Chaynaña kawsakuy kananmanta qawasqanraykuchá Enocqa manaña iskayrayarqachu Dios kuyasqanmanta. Musyakurqachá chaynapi kawsakunanmanta. Tukuy chayna kananta qawaspanñach wañukurqa.

Chay punchawmantapacham kunankama Enocqa allpapa sunqunpi kachkan. Diosqa manamá allpa ukupichu saqirunqa, aswanqa yuyachkanmi kawsarichinanpaq. Chayna kananmantam Jesus nirqa lliw Diospa yuyasqan kaqkuna Jesuspa qayasqanta uyarispanku sumaq huertapi kawsarinankumanta (Juan 5:28, 29).

¿Qampas munawaqchu sumaq huertapi kawsakuyta? ¡Chaypi kawsakuspanchikqa Enoctam riqsisun! Atisunmi tukuy imamanta tapuyta, hinaptinchá willawasun imaynatapuni wañukusqanmantapas, ichapas wañukurqaqa mana rimamusqanchikman hinachu. Ichaqa Enocwan tupananchikpaqqa pay hina iñiyniyuqmi kananchik. Enocmanta rimaruspanmi, apostol Pablo nirqa: “Mana iñiyniyuq kaspaqa manapunim Diostaqa kusichichwanchu”, nispa (Hebreos 11:6). Chaynaqa, ¡Enoc hina iñiyniyuqyá kasunchik!