1, 2. (1) ¿Imakunamantam Jehova Dios yachachiwanchik? (2) ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasunchik?

KAY pachapi tukuy imaqa Jehova Diospam (1 Cron. 29:11, 12). Chaymi payqa qukuykuq kasqanrayku tukuy imata yachachiwanchik. Yachachiwanchikmi 1) munaychakuyninmanta, 2) niwanchikmi runakunaman paymanta willakunapaq, yachachiwanchiktaqmi 3) palabranpi chiqap yachachikuykunamantapas. Kusikunchikmi kaykunamanta yachaspa. Ichaqa kallpanchakunanchikmi kaykunata hinalla kuyananchikpaq. Jesusmi nirqa: “Maypim kapuqnikichikpa kasqanpim sunquykichikpas kanqa”, nispa (Luc. 12:34).

² Kay yachachikuypim yachasunchik Diospa munaychakuyninta, Diosmanta willakuyta hinaspa chiqap yachachikuykunata imaynata astawan kuyanamanta. Kaykunamanta  yachaspayá yuyaymanasun imakunata ruwaspa Diosmanta chaskisqanchikkunata astawan kuyanamanta.

3. ¿Imatam ruwarqa negociante runa ancha valorniyuq perlasta rantinanpaq? (Qaway 9 kaq paginapi dibujota).

³ (Qaway Mateo 13:45, 46). Jesusmi rikchanachispan willarqa illaspan sumaq perlaskuna maskaq negociantemanta. Chay negociante runam ancha valorniyuq perlasta tarirurqa hinaspam tukuy ima kapuqninta chaylla rantikururqa chay perlasta rantinanpaq. ¡Mayna chaninniyuqchá negociantepaqa chay perlasqa karqa!

4. Diospa munaychakuyninta chay perlasta tariq runa hina chaninchaspanchikqa, ¿imatam ruwasun?

⁴ ¿Imatam yachachiwanchik Jesuspa willakusqan rikchanachiyqa? Diospa munaychakuyninmanta chiqap willakuyqa chay perlas hinam. Chay negocianteqa anchatam chay perlastaqa chanincharqa, chaynam ñuqanchikpas Diospa munaychakuyninta kuyaspaqa tukuy imata ruwasun Diospa chaskisqan kananchikpaq (qaway Marcos 10:28-30). Qatiqninpim rimasun iskay runakuna chayta ruwasqankumanta.

5. ¿Imatam Zaqueoqa ruwarqa Diospa munaychakuyninmanta yacharuspan?

⁵ Rimarisun Zaqueo sutiyuq runamanta, payqa impuesto mañaqkunapa kamachiqninmi karqa, chaymi runakunapa qullqinta llumpayta mañakuspan apuyarurqa (Luc. 19:1-9). Diospa munaychakuyninmanta Jesuspa rimasqanta uyarispanmi Zaqueoqa anchata kusikurqa, chaymi tukuy ima mana allin ruwasqanta saqirurqa. Paymi nirqa: “Kapuqniykunamanta partentam wakcha runakunaman qusaq, engañaspay llapa suwakusqaykunatapas tawa kuti mirayniyuqtaraqmi kutichipusaq”, nispa. Payqa suwakusqantam runakunaman kutichipurqa hinaspam manaña mana allinkunataqa ruwarqañachu.

6. ¿Ima ruwaykunatam Rosa saqirqa hinaspa imanasqa?

⁶ Kunanñataq rimarisun Rosa sutiyuq warmimanta, payqa warmimasillanwanmi kakurqa. Chaymantapas pay hina kaqkunapa umalliqninmi karqa. Ichaqa biblia estudiayta qallaykuspanmi Diospa munaychakuyninmanta chiqap yachachikuykunata yacharurqa hinaspam musyakururqa chay ruwasqanqa mana allin kasqanta (1 Cor. 6:9, 10). Jehova Diosta kuyasqanraykum umalliq kayninta hinaspa kakusqan warmitapas saqirurqa. Payqa 2009 watapim bautizakurqa hinaspa qatiqnin watapi precursoraña karqa. Jehova Diostawan munaychakuyninta kuyasqanraykum chay mana allinkuna ruwasqanta saqirqa (Mar. 12:29, 30).

7. ¿Imatam ruwananchik Diospa munaychakuyninta tukuy sunquwan hinalla kuyanapaq?

⁷ Yaqa llapanchikmi tukuy mana allin ruwasqanchikta saqirqanchik Diospa munaychakuyninmanta sumaq willakuykunata uyarispanchik (Rom. 12:2). Ichaqa hinallam kallpanchakunanchik Diospa munaychakuyninta tukuy sunquwan kuyananchikpaq. Mana musyakuspam tukuy imayuq kayta utaq huchapakuyta munaruspa, Diospa munaychakuyninta manaña  kuyachwanñachu, chaymi kallpanchakunanchik chaykunaman mana wichiykunanchikpaq (Prov. 4:23; Mat. 5:27-29). Diospa munaychakuyninta hinalla kuyanapaqmi Jehova Dios huk yanapakuytaraq quykuwanchik, chaymantayá yachaykusun.

8. (1) ¿Imanasqam Pablo nirqa Diosmanta willakuyninchik ‘mitumanta ruwasqa vasopi quri hina’ kasqanta? (2) ¿Imakunatam Pablo ruwarqa Diosmanta willakuyta kuyasqanrayku?

⁸ Jesusmi Diospa munaychakuyninmanta runakunaman willakunanchikpaq hinaspa yachachinanchikpaq kamachiwarqanchik (Mat. 28:19, 20). Apostol Pablopas Diosmanta willakuytaqa anchatam chanincharqa hinaspam nirqa ‘mitumanta ruwasqa vasopi quri hina ñuqanchikpaq kasqanta’ (2 Cor. 4:7; 1 Tim. 1:12). Pantaq runakuna mitumanta ruwasqa vaso hina kaptinchikpas, Diosmanta willakuy apasqanchikwanmi ñuqanchik hinaspa uyariwaqninchik runakunapas wiñay kawsayta chaskisunchik. Chaymi Pablo kaynata nirqa: “Tukuy imataqa ruwani sumaq willakuyraykum, chaynapi llapa runakunaman willanaypaq”, nispa (1 Cor. 9:23). Pabloqa anchatam Diosmanta willakuytaqa kuyarqa, chaymi anchata kallpanchakurqa runakunaman Diosmanta yachachinanpaq (qaway Romanos 1:14, 15; 2 Timoteo 4:2). Pabloqa runakuna harkakuptinpas utaq ñakarichiptinkupas hinallam Diosmantaqa willakurqa (1 Tes. 2:2). ¿Imaynatam ñuqanchikpas Pablo hina kachwan Diosmanta willakuspanchik?

9. ¿Imakunatam ruwachwan Diosmanta willakuyta kuyasqanchikrayku?

⁹ Pabloqa Diosmanta willakuyta kuyasqanraykum maypi kaspanpas runakunawan Diosmanta rimaq. Apostolkuna hinaspa chay tiempopi iñiqkuna hinam ñuqanchikpas Diosmanta willakunchik wasin-wasin hinaspa runapa kasqanpipas (Hech. 5:42; 20:20). Kallpanchakusunyá lliw runakunaman willakunanchikpaq. Atikuptinqa sapa killam Diosmanta willakuchwan 50 utaq 70 horata, atichwantaqmi Diosmanta willakunapaq huk rimayta yachayta utaq huk law llaqtaman astakuytapas (Hech. 16:9, 10).

10. ¿Imapim tukurqa Diosmanta willakunanpaq Irene iñiqmasinchikpa kallpanchakusqanqa?

¹⁰ Irene sutiyuq iñiqmasinchikmi Estados Unidos nacionninpi ruso rimaq runakunata Diosmanta yachachiyta munarqa. Chaymi 1993 watapi chay ruwayta qallaykurqa. Qallaykuptinmi Nueva York llaqtapiqa 20 iñiqmasinchikkunalla ruso rimaypiqa karqa. 20 wataña chay rimaypi Diosmanta willakuspanpas ninmi: “Ruso rimaytaqa manaraqmi allintachu rimani”, nispa. Chaywanpas Jehova Diosqa paypa hinaspa hukkunapa kallpanchakusqantam bendecirqa. Kunanqa Nueva York llaqtapiqa suqta hawaqpim ruso rimaypi huñunakunku. Irene iñiqmasinchikqa achka runakunatam Diosmanta yachachirqa, chaymi paykunamanta 15 bautizakurqaku, wakinkum betel wasipi yanapakunku, punta apaqkuna kanku hinaspa precursorkuna kanku.  Paymi willakun: “Ichapas huk rikchaq ruwaykunata ruwayta atiyman karqa, ichaqa manam kayna kusisqachu tarikuyman”, nispa. Irene iñiqmasinchikqa tukuy sunqunwanmi Diosmanta willakurqa.

11. ¿Imapim tukunqa harkakuwaptinchikpas hinalla Diosmanta willakuptinchikqa?

¹¹ Diosmanta willakuyninchikta kuyaspaqa ñakarichiwaptinchikpas Pablo hinam Diosmanta hinalla willakusunchik (Hech. 14:19-22). 1930 watamanta 1940 watakamam Estados Unidos nacionpi iñiqmasinchikkunata Diosmanta willakunankuta harkakurqaku. Ichaqa Pablo hinam Diosmanta willakuytaqa mana saqirqakuchu. Achka kutikamam juezkunamanpas rirqaku manaña harkakunankupaq. 1943 watapim Nathan Knorr iñiqmasinchik Estados Unidos nacionpi juiciota ganasqankumanta iñiqmasinkunata nirqa: “Diosmanta hinalla mana willakuptikichikqa juezkunaman riytaqa manam atiymankuchu karqa”, nispa. Nirqataqmi juiciopi ganasqankurayku enteron pachapi iñiqmasinchikkuna Diosmanta hawkaña willakusqankuta. Huk law nacionkunapi iñiqmasinchikkunapas chayna juiciopiqa ganarqakum. Arí, Diosmanta willakuyta kuyaspanchikqa harkakuptinkupas hinallam willakusun.

12. ¿Imata ruwananchikpaqmi kallpanchakunanchik?

¹² Diosmanta willakuyta kuyaspaqa manam achka horakunata willakusqanchikta ninallapaqchu Diosmantaqa willakusun. Aswanmi lliw runakunaman “sumaq willakuykunata” yachachiyta munasqanchikrayku willakusun, chaypaqmi kallpanchakunanchik (Hech. 20:24; 2 Tim. 4:5). Ichaqa, ¿imamantam runakunaman yachachisun? Chaymantayá yachaykusun.

13, 14. (1) ¿Imamantam Mateo 13:52 nisqanpi Jesus rimarqa? (2) ¿Imapaqmi hinalla kallpanchakunanchik?

¹³ Kunanñataq rimasun Jehova Diospa chiqap yachachiwasqanchikmanta (2 Sam. 7:28; Sal. 31:5). Payqa qukuykuq tayta hinam chiqap yachachikuykunata yachachiwanchik. Chiqap yachachikuykunatam yacharqanchik bibliatawan qillqanchikkunata ñawinchaspanchik hinaspa huñunakuyninchikkunaman rispanchik. Tiempopa risqanman hinam “musuq” hinaspa “mawka” yachachikuykunata yacharunchik, chaymantam Jesus rimarqa (qaway Mateo 13:52). Pakasqa quri-qullqita maskachkaq hina musuq yachachikuykunata maskaptinchikqa, Jehova Diosmi tarinanchikpaq yanapawasunchik (qaway Proverbios 2:4-7). ¿Imaynatam chayta ruwachwan?

¹⁴ Allintam bibliamanta hinaspa qillqanchikkunamanta yachananchik. Chaynata ruwaspanchikmi mana yachasqanchik utaq musuq kaqkunata yachasunchik (Jos. 1:8, 9; Sal. 1:2, 3). Chayllaraq lluqsimuq Willakuq qillqapim 1879 watapa julio killanpi nirqa Diosmanta chiqap willakuyqa mana allin qurakunapa chawpinpi mana rikuy atina wayta hina kasqanmanta. Chay qurakunapa chawpinpi sumaq waytata tarinapaqqa anchatam kallpanchakuna. Yaqa chaynam Diosmanta chiqap yachachikuykunata tarinapaqpas anchata kallpanchakuna. Tariruspanchikpas hinallam kallpanchakunanchik bibliamanta astawan yachananchikpaq.

15. (1) ¿Ima yachachikuykunatam nichwan “mawka” kasqankuta? (2) ¿Ima yachachikuykunam qamta astawan kusichisurqanki?

¹⁵ Bibliamanta yachayta qallaykuspam sumaq yachachiykunata tarirqanchik. Yacharqanchikmi Dios unanchawasqanchikmanta hinaspa hamuq tiempopi imakunata Dios ruwananmanta. Yacharqanchiktaqmi kuyawaspanchik kuyasqan churinta ñuqanchikrayku wañunanpaq Dios kachamusqanmantapas. Chaymantapas yacharqanchikmi Diospa munaychakuynin ñakariykunata tukuchinanmanta hinaspa wiñay kawsayta chaskinanchikmantapas (Juan 3:16; Apoc. 4:11; 21:3, 4). Kay sumaq yachachikuykunata qallariyllapi yachasqanchikraykum nichwan “mawka” yachachikuykuna kasqanta.

16. ¿Imatam ruwananchik imapas yachachikuyta manaña ñawpaqta hina entiendespanchikqa?

¹⁶ Bibliapi wakin willakuykunatam wakinpiqa manaña ñawpaqpi hinañachu entiendenchik. Chayna kaptinqa, tiempochakunanchikmi allinta estudiananchikpaq hinaspa chaypi yuyaymanananchikpaq (Hech. 17:11; 1 Tim. 4:15). Manam ñawpaqta yachasqanchikkunawan kunan yachasqanchikkuna imakunapi mana tupasqallantachu entiendenanchik, aswanqa yachananchiktaqmi imanasqa chaynataña entiendesqanchikmanta. Chaynata ruwaptinchikqa, chay yachachikuykunam ñuqanchikpaq musuq kanqa. ¿Imanasqam chayta ruwananchikpaq kallpanchakunanchik?

17, 18. ¿Imaynatam Diospa chuya espiritun yanapawanchik?

¹⁷ Jesusmi yachachirqa Diospa chuya espiritun imapas yachasqanchikta yuyarichiwananchikmanta  (Juan 14:25, 26). ¿Imaynatam yuyarichiwanchik Diosmanta willakuptinchik? Rimarisun Piter sutiyuq iñiqmasinchikmanta, payqa 1970 watapim 19 watanpi kachkaspan Gran Bretaña nacionpi betel wasipi yanapakuyta qallaykurqa. Huk punchawmi wasin-wasin Diosmanta willakuchkarqa hinaptinmi yaqa 50 watanpi kaq barbasapa runa lluqsiramurqa. Piterqa nirqam bibliapa ima nisqanta yachachiyta munasqanta. Chay runaqa judiokunapa punta apaqnin utaq yachachiqninmi karqa, chaymi huk mozo bibliapa ima nisqanta yachachiyta munaptin sunqunpi asikurqa. Chaymi Piterta tapurqa: “Yaw mozo, ¿yachankichu Daniel libro ima rimaypi qillqakusqanta?”, nispa. Piterñataqmi nirqa: “Wakin partekunaqa arameo rimaypim qillqakurqa”, nispa. Pitermi nin: “Chayta yachasqaymantam chay runaqa ni ima niytapas atirqachu, ichaqa ¿imaynatamá chaytaqa yacharqani? Wasiyman kutiruspaymi Willakuq hinaspa ¡Rikchariy! qillqanchikkunata kaqmanta qawayta qallaykurqani, hinaptinmi huk qillqanchik yachachirqa Daniel libroqa arameo rimaypi qillqakusqanmanta”, nispa. * Arí, Diospa chuya espiritunmi imapas leesqanchikta utaq yachasqanchikta yuyarichiwachwan (Luc. 12:11, 12; 21:13-15).

¹⁸ Bibliapa sumaq yachachikuyninkunata kuyaspaqa astawanmi ima yachachisqanmanta yachayta munasun. Astawan yachanapaq kallpanchakuspañataqmi runakunaman maypipas Diosmanta yachachiyta atisun.

19. ¿Imakunata ruwanapaqmi kallpanchakunanchik hinaspa imanasqa?

¹⁹ Kay yachachikuypim yacharunchik Diospa munaychakuynin, runakunaman willakusqanchik hinaspa Diospa palabranpi chiqap yachachikuykunaqa quri-qullqi hina kasqankumanta. Satanasqa munanmi tukuy kaykunata mana kuyananchikta, chaymi kay pachapi tukuy imakunawan intuwanchik. Chaymi mana musyakuspa kay pachapi runakuna hina tukuy imayuq kayta utaq qullqisapa kayta munayta qallaykuchwan. Ichaqa yuyarinanchikmi apostol Juanpa nisqanta, paymi nirqa Diosta mana yupaychaq runakuna hinaspa tukuy ima munapayasqankupas chinkachisqa kananmanta (1 Juan 2:15-17). Chaymi anchata kallpanchakunanchik Diospa munaychakuyninta, runakunaman willakuyta hinaspa Diospa palabranpi chiqap yachachikuykunata kuyananchikpaq.

20. ¿Imakuna ruwanaykipaqmi kallpanchasqa kachkanki?

²⁰ Chaynaqa, imawanpas ama harkachikuspayá Diospa munaychakuyninta hinalla kuyasunchik. Kusikuywanyá hinaspa tukuy sunquwanyá Diosmanta willakusun. Bibliapi chiqap yachachikuykunatapas hinalla tarinapaqyá kallpanchakusun. Kaykunata ruwaspaqa bibliapa nisqanman hinam ‘kapuqninchikkunata hanaq pachapi huñusun, chaypiqa manam tukunqachu, manataqmi suwapas asuykunqachu nitaq puyu urupas tukunqachu’. Jesuspa nisqantam yuyarinanchik, nirqam: “Maypim kapuqnikichikpa kasqanpim sunquykichikpas kanqa”, nispa (Luc. 12:33, 34).