1. ¿Imatam Cainqa tantearurqa, hinaspa imapim chay ruwasqan tukurqa?

CAINMI tanteanan karqa allinta ruwananpaq utaq mana allinta ruwananpaqpas. Allinta tanteaspanqa allinpim tukunman karqa, mana allinta tanteaspanñataqmi sasachakuypi tarikunman karqa. Bibliam nin Cainqa mana allinta ruwananpaq tantearusqanmanta. Chaymi wawqin Abelta wañurachirqa hinaspa Jehova Dioswan kuyachikusqantapas yanqacharurqa (Gen. 4:3-16).

2. ¿Imanasqataq allinta tanteananchik?

² Llapallanchikmi imatapas ruwanapaqqa tanteananchik kanqa. Imapas tanteasqanchikmantam kanqa imayna kawsakuyninchik. Allinta imatapas tanteaspaqa manam llumpay sasachakuypiqa tarikusunchu hinaspapas hawkallam kawsakusun. Mana allinta tanteaspam ichaqa llakipi tarikusunchik (Prov. 14:8).

3. (1) ¿Imatam ruwananchik imatapas allinta tanteananchikpaq? (2) ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasunchik?

 ³ ¿Imataq yanapawasun imatapas allinta tanteanapaq? Diospi iñiymi. Manam iskayrayananchikchu pay yanapawananchikmantaqa hinaspa yachayta quwananchikmantapas. Chaymantapas bibliapa nisqantam kasukunanchik hinaspapas manam iskayrayananchikchu yachachikuyninkuna allinninchikpaq kasqanmanta (qaway Santiago 1:5-8). Jehova Dioswan kuyachikunapaq kallpanchakuspaqa hinaspa palabranta sapa kuti qawaspaqa, manam iskayrayasunchu imapas niwasqanchikmantaqa. Chaymi yanapawasun manaraq imatapas tanteachkaspa bibliapa ima niwasqanchikta puntata qawanapaq. Ichaqa, ¿imatam ruwachwan sapa kuti allinta tanteanapaq? Imatapas ruwanapaq tantearuspaqa, ¿manañachu qipaman kutirichwan? Kay tapukuykunamantam yachasunchik.

4. ¿Imatam Adan tantearqa, hinaspa imapim tukurqa?

⁴ Runakunaqa unanchasqa kasqanchikmantam tanteanchik. Adanmi tanteanan karqa Jehova Diosta utaq warminta kasukunanpaq. Adanqa warminta kasukunanpaqmi tanteakururqa, warminñataqmi mana allinta tanteananpaq intururqa. Chayraykum Jehova Diosqa Eden huertamanta Adanta qarqururqa, hinaptinmi tiempopa risqanman hina wañururqa. Adan mana allinta tanteasqanraykum ñuqanchikpas wañunchik.

5. ¿Imanasqam yuyayninchikta allinta servichikunanchik imatapas tanteananchikpaq?

⁵ Wakin runakunam ninku imatapas mana tanteaspa hawka kawsakunankumanta. ¿Chaynatachu ñuqanchikpas piensanchik? Jehova Diosqa manam uywakunata hinachu unanchawarqanchik, uywakunaqa manam imatapas piensankuchu nitaq tanteankuchu. Diosqa palabrantam quwarqanchik, chaypim yachachiwanchik imatapas allinta tanteananchikpaq. Diosqa munanmi kikinchik imatapas tanteakunanchikta, chaymi yuyayninchikta allinta servichikunanchik.

6, 7. (1) ¿Imatam Israel runakunaqa tanteananku karqa? (Qaway 9 kaq paginapi dibujota). (2) ¿Imanasqataq sasachakuqku allinta tanteanankupaq?

⁶ Israel runakunaqa prometesqa allpapiña kawsachkaspankum, tanteakunanku karqa Jehova Diosta yupaychanankupaq utaq huk dioskunata yupaychanankupaq (qaway Josuey 24:15). Israel llaqtapi punta apaqkunaqa mana allintam tanteaqku. Jehova Diosta yupaychanankumantaqa taytacha-mamachakunatam yupaychayta qallaykurqaku (Juec. 2:3, 11- 23). Eliaspa tiemponpipas Israel runakunaqa tanteanankum karqa Jehova Diosta utaq Baal taytachata yupaychanankupaq (1 Rey. 18:21). Ichapas nichwan chayqa mana sasa tanteay kasqanta, Jehova Diosta yupaychay imamantapas aswan allin kasqanrayku. Manamá pipas mana kawsaq diostaqa yupaychanmanchu. Ichaqa Israel runakunaqa iskayrayaspankum sasachakurqaku. Eliasqa yachaywan rimaspanmi paykunata kallpancharqa Jehova Diosta yupaychanankupaq.

 ⁷ ¿Imanasqataq Israel runakunaqa sasachakuqku allinta tanteanankupaq? Jehova Diospi mana iñisqankurayku hinaspa kasukuyta mana munasqankuraykum. Paykunaqa Jehova Diosta riqsinankupaq mana tiempochakusqankuraykum mana paypiqa hapipakurqakuchu nitaq kamachikuyninkunataqa kasukurqakuchu. Diosta kasukuspankuqa allintam tanteanmanku karqa (Sal. 25:12). Chaymantapas paykunaqa wakin nacionkunapi runakuna hinam piensayta qallaykurqaku, chaymi paykunata qatipakuspa taytacha-mamachakunata yupaychaytaña qallaykurqaku. Jehova Diosqa achka wata ñawpaqtaraqmi paykunata nirqa payta mana kasukuspankuqa chayta ruwanankumanta (Ex. 23:2).

8. ¿Imatam ruwananchik Israel runakuna hina mana tarikunanchikpaq?

⁸ Israel runakuna hina mana tarikunanchikpaqmi Jehova Diospa palabranwan yanapachikunanchik allinta imatapas tanteananchikpaq. Galatas 6:5 nin sapakama qipinchikta apanamanta. Chaynaqa manam ninanchikchu ñuqanchikpaq hukkuna tanteanankutaqa. Aswanqa Jehova Diospa ima nisqanmantam yachananchik hinaspam chayman hina ruwananchik.

9. ¿Imanasqam mana saqinanchikchu hukkuna ñuqanchikpaq imatapas tanteanankuta?

⁹ Wakinpiqa hukkuna llumpayta hikutawasqanchikraykum saqinchikman hukkunaña ñuqanchikpaq imatapas tanteanankuta (Prov. 1:10, 15). Ñuqanchikqa bibliapi yachasqanchikman hinam conciencianchikpa nisqanta ruwananchik. Manam runakunapa nisqanman hinachu, chayta ruwaspaqa paykuna ñuqanchikpaq tanteanankutam saqichkachwan. Chayta ruwayqa manam allinchu hinaspapas sasachakuypim tarikuchwan.

10. ¿Imatam apostol Pablo nirqa Galacia llaqtapi iñiqkunata?

¹⁰ Galacia llaqtapi iñiqmasinkunatam apostol Pablo nirqa paykunapaq hukkuna mana tanteapunankupaq (qaway Galatas 4:17). Wakin iñiqkunam iñiqmasinkunapaq imatapas tanteayta hinaspa nisqankuta ruwanankuta munarqaku. Paykunaqa manam munarqakuchu apostolkunapa nisqankuta ruwanankutaqa. Chay iñiqkunaqa hatun tukuqmi karqaku hinaspapas manam saqirqakuchu iñiqmasinku sapakama tanteakunankutaqa.

11. ¿Imaynatam apostol Pablota qatipakuchwan?

¹¹ Apostol Pablom ichaqa mana chaynachu karqa, payqa iñiqmasinkuna sapakama imatapas tanteanankupaqmi saqirqa (qaway 2 Corintios 1:24). Kay tiemponchikpi  iñiqkunapi punta apaqkunapas chaytam ruwanmanku, imatapas tanteanankupaq iñiqmasinchikkuna yanapakuyta mañakuptinkuqa. Bibliawanmi qawachinmanku allinta tanteanankupaq. Ichaqa manam iñiqmasinkupaqqa tanteanankuchu, sapakama qipinchikta apasqanchikrayku. Hinaptinqa atichwanmi iñiqmasinchikkuna imata ruwanankupaq bibliawan qawachiyta, ichaqa paykunam tanteakunanku imata ruwanankupaq. Chayqa allinninkupaqmi kanqa. Manam piensananchikchu iñiqmasinchikkunapa rantinpi imatapas tanteay atisqanchiktaqa.

12, 13. ¿Imanasqataq piñasqa utaq sunqunchikpi llakisqa kaspaqa mana imatapas tanteananchikchu?

¹² Kunan punchawkunapi runakunaqa imatapas tanteanku sunqunkupa munasqanman hinam. Chayna ruwayninkuqa mana allinpim tukurunman. Bibliam yachachiwanchik imatapas tanteaspaqa sunqunchikpa munasqanwanqa mana aysachikunapaq, pantaq runakuna kasqanchikrayku (Prov. 28:26). Manam sunqunchikpa munasqanpiqa hapipakunachu, bibliam nin: ‘Tukuy imamantapas engañakuqllañam runapa sunqunqa’, nispa (Jer. 17:19). Bibliaqa willakunmi sunqunkupa munasqanta ruwaspanku achka runakuna sasachakuypi tarikusqankumanta (1 Rey. 11:9; Jer. 3:17; 13:10). Chaynaqa, ¿imam kanman sunqunchikpa munasqanta ruwaptinchikqa?

¹³ Jehova Diosqa tukuy sunqunchikwan payta hinaspa runamasinchikta kuyananchikpaqmi kamachiwanchik, chayraykum sunqunchikqa ancha chaninniyuq (Mat. 22:37-39). Ichaqa sunqunchik engañakuqllaña kasqanraykum sunqunchikpa munasqanta  ruwayqa sasachakuyman aparuwachwan. Ichapas piñasqa utaq sunqunchikpi llakisqa kaspaqa mana allintachu imatapas tanteasun (Num. 32:6-12; Prov. 14:17; 24:10; 29:22). Diospa kamachikuyninman hina imatapas tanteanapaqmi kallpanchakunanchik (Rom. 7:25). Chaynaqa, imatapas tanteana kaptinqa amayá sunqunchikpa munasqanman hinaqa tanteasunchu.

14. ¿Wakinpiqa qipaman kutichwanchu imapas tanteasqanchikpi?

¹⁴ Llapanchikmi imatapas allinta tanteanapaqqa kallpanchakunanchik. Ichaqa imatapas tantearuspaqa, ¿manañachu qipaman kutichwan? Wakinpiqa allinmi kanman. Chaytam Jehova Diospas ruwarqa Ninive llaqtayuq runakunawan Jonaspa tiemponpi. Bibliam nin: ‘Diosmi qawarispan rikururqa Ninive llaqtayuq runakunapa imam ruwasqankuta. Paykunaqa mana allin kawsasqankumantam wanakurqaku, paykunata castigananpaq nisqantaqa manañam ruwarqachu’, nispa (Jon. 3:10). Ninive llaqtayuq runakuna mana allin ruwasqankuta saqisqankuraykum Jehova Diosqa manaña tanteasqanman hinañachu ruwarqa. Chaywanmi qawachirqa allin tanteaq, mana hatun tukuq hinaspa llakipayakuq kasqanta. Payqa piñasqa kaspanpas manam runakuna hinachu imatapas tantean.

15. ¿Imakuna kaptinmi wakinpiqa imatapas kaqmanta tanteananchik kanqa?

¹⁵ Wakinpiqa imapas manaña ñawpaqpi hina kaptinmi yuyaymanana kanqa imapas tanteasqanchik allin utaq mana allin kasqanpi. Jehova Diospas chaytam ruwarqa (1 Rey. 21:20, 21, 27-29; 2 Rey. 20:1-5). Wakinpiñataqmi imatapas chayraq yacharusqanchikrayku kaqmanta imatapas tanteananchik kanqa. Chaytam Davidpas ruwarqa. Saulpa willkanmanta yanqakunata uyarisqanraykum paypaq mana allinta tantearurqa, ichaqa imam kaqtaña yacharuspanmi chay tanteasqantaqa manaña ruwarqachu (2 Sam. 19:24-29). Wakinpiqa allinmi kanman chayta ruwayninchikpas.

16. (1) ¿Imakunata ruwaymi yanapawasun allinta tanteanapaq? (2) ¿Imanasqam iñiqkunapi punta apaqkunaqa wakinpiqa imapas tanteasqankuta kaqmanta tanteananku?

¹⁶ Bibliaqa ninmi imatapas ruwanapaq chaylla tantearuyqa mana allin kasqanta (Prov. 21:5). Allinta tanteanapaqqa allinmi kanman allinta yuyaymananapaq tiempochakuyninchik (1 Tes. 5:21). Qusakunaqa manaraq ayllunkupaq imatapas tanteachkaspankum tiempochakunanku bibliata hinaspa qillqanchikkunata qawanankupaq. Allintaqmi kanman ayllunpa ima piensasqanta uyariyninpas. Jehova  Diospas Abrahantam nirqa warminpa nisqanta uyarinanpaq (Gen. 21:9-12). Iñiqkunapi punta apaqkunapas tiempochakunankum allinta estudianankupaq. Musuq kamachikuyta chaskisqankurayku imapas tanteasqankuta kaqmanta tanteananku kaptinqa, mana iskayrayaspam chayta ruwananku. Chayta ruwaspankum allin tanteaq hinaspa mana hatun tukuq kasqankuta qawachinku. Paykunata qatipakuyqa allinmi kanman, chaynapi iñiqmasinchikkunawan huk sunqulla hinaspa hawkalla kananchikpaq (Hech. 6:1-4).

17. ¿Imataq yanapawachwan allinta tanteanapaq?

¹⁷ Wakinpiqa aswan allintaraqmi imatapas tanteananchik. Allintam tanteana casarakunapaq hinaspa piwan casarakunapaqpas. Tanteananchiktaqmi tukuy tiemponchikwan Diosmanta willakuyta haykapi qallarinamanta. Ichaqa manaraq kaykunamanta tanteaspanchikmi allinta yuyaymanana hinaspa Jehova Diospa yanapakuyninta mañakuna. Allinta tanteayta munaspaqa Jehova Diospim hapipakunanchik hinaspa niwasqanchikta ruwananchik (Prov. 1:5). Jehova Diosqa sumaq yachachikuykunatam palabranpi quwanchik. Chaymi ancha allinpuni palabranta estudiayninchik hinaspa Diospa yanapakuyninta mañakuyninchikqa. Payqa yanapawasunmi munasqanman hina imatapas tanteaptinchikqa. Chaymi imatapas manaraq tanteachkaspanchik tapukunanchik: “¿Imapas tanteasqay qawachinqachu Jehova Diosta kuyasqayta? ¿Yanapanqachu aylluyta kusisqa hinaspa hawkalla kananpaq? Hinaspa imapas tanteasqay, ¿qawachinqachu kuyakuq hinaspa pacienciayuq kasqayta?”, nispa.

18. ¿Imanasqataq Jehova Diosqa munan kikinchik tanteakunanchikta?

¹⁸ Jehova Diosqa manam hikutawanchikchu payta kuyanapaqqa utaq yupaychanapaqqa, aswanqa chayta ruwanapaq kikinchik tanteakunanchiktam munan (Jos. 24:15; Ecl. 5:4). Ichaqa Jehova Diosqa munanmi palabranwan yanapachikuspa imatapas tanteananchikta. Yanapawananchikmanta mana iskayrayaspaqa hinaspa niwasqanchikta ruwaspaqa allintam tanteasunchik. Hinaspapas qawachisunmi imapas ruwasqanchikpi mana iskayrayaq kasqanchikta (Sant. 1:5-8; 4:8).