1. ¿Imakunamantam mana iskayrayanchikchu?

JEHOVA DIOSQA anchatam kuyan yupaychaqninkunataqa, kuyakuyninqa wiñaymanta wiñaykamam. Kuyantaqmi allin ruwaytapas (Sal. 33:5). Chaymi mana iskayrayanchikchu, ñakarisqanchikta qawaspan Jehova Dios llakikusqanmanta, hinaspa ñakarichiwaqninchikkunata chinkachinanmantaqa. Rakinasqa yachachikuykunamanta punta kaq yachachikuypim * yacharqanchik Jehova Diospa kuyakuynintawan allin ruwaq kasqanta Israel runakunaman imayna qawachisqanmanta (Deut. 10:18). Chay qusqan kamachikuyninkunaqa sutillatam qawachirqa Jehova Dios yupaychaqninkunamanta nanachikusqanta.

2. ¿Ima tapukuykunamantam yachasun?

² 33 watamantapacham Diosta yupaychaqkunaqa manaña Moisespa chaskisqan kamachikuyman hinañachu kawsanchik. Aswanqa musuq kamachikuyman hinañam. Chaymi kay yachachikuypi chaymanta hinaspa kay tapukuykunamanta yachasunchik: ¿Imanasqataq ninchik kay musuq kamachikuyqa kuyakuyman hina ruwasqa kasqanta? ¿Imanasqataq nichwan Cristopa kamachikuyninqa mana sayapakuspa allin kaqta ruwanapaq kamachikuy kasqanta? Chaymantapas iñiqkunapi hinaspa ayllunkupi nanachikuq kaqkunaqa, ¿imaynam kananku musuq kamachikuyman hinaqa?

3. Galatas 6:2 nisqanman hinaqa, ¿imataq Cristopa kamachikuyninqa?

³ (Qaway Galatas 6:2). Jesusqa manam qillqarqachu kayta-waktam ruwanaykichik nispanqa. Payqa kamachikuykunatawan yachachikuykunatam qurqa chayman hina allinta tantiakuspa kawsanapaq. Chaynaqa ‘Cristopa kamachikuyninqa’ kay pachapi kachkaspan kamachikuykunawan yachachikuykuna qusqanmi. Qatiqninpiyá chaymanta yachasun.

4, 5. (1) ¿Imaynatam Jesusqa runakunaman yachachiq? (2) ¿Haykapitaq Jesusqa runakunaman yachachirqa?

⁴ ¿Imaynatam Jesusqa runakunaman yachachiq? Rimasqanwan hinaspa imayna kawsakusqanwanmi. Payqa taytanmantam imam kaqta yachachirqa, yachachirqataqmi imapaq unanchasqa kasqanchikmanta, hinaspa Diospa munaychakuynillan runapa ñakariyninkunata chinkachiy atinanmanta (Luc. 24:19). Jesusqa, kawsakusqanwantaqmi qatiqninkunata yachachirqa imayna kawsakunankupaq (Juan 13:15).

⁵ ¿Haykapitaq Jesusqa runakunaman yachachirqa? Kay pachapi kachkaspanmi (Mat. 4:23). Kawsarimusqan qipatapas qatiqninkunamanmi yachachirqa, huk kutipim 500 masninman rikuriykuspan kamachirqa runakunaman rispanku yachachimunankupaq (Mat. 28:19, 20; 1 Cor. 15:6). Hanaq pachapiña kaspanpas hinallam qatiqninkunamanqa yachachimurqa iñiqkunapa uman kasqanrayku, chaymi 96 watapi Jesusqa apostol Juanwan yanaparqa hinaspa kallpancharqa hanaq pachaman riqkunata (Col. 1:18; Apoc. 1:1).

6, 7. (1) Jesuspa yachachisqankunaqa, ¿mayqin qillqakunapitaq qillqasqa kachkan? (2) ¿Imatam ruwananchik Cristopa kamachikuyninta kasukunapaqqa?

⁶ ¿Bibliapi mayqin qillqakunapitaq tarikun Jesuspa yachachisqankunaqa? Mateo, Marcos, Lucas hinaspa Juan qillqakunapim. Hechosmanta Apocalipsiskama qillqakunapas, Diospa yuyay qusqanwan qillqasqa kasqanraykum yanapawanchik Jesuspa tantiasqanman hina tantiananchikpaq, chaymantapas chay qillqaqkunaqa ‘Cristopa piensasqanman hina piensaqmi’ karqaku (1 Cor. 2:16).

⁷ ¿Imatam yachachiwanchik? Jesuspa yachachikuyninkunaqa  kawsakuyninchikpim yanapawanchik. Chayraykum Cristopa kamachikuynintaqa kasukunanchik wasinchikpi, llamkayninchikpi, escuelapi hinaspa iñiqmasinchikkunawan kaspa. Mateomanta Apocalipsiskama ñawinchaspa hinaspa yuyaymanaspam Cristopa kamachikuyninmanta yachanchik. Kamachisqantaqa kasukunchik ruwayman churaspanchikmi. Chay qillqakunapi Jesuspa tukuy ima yachachisqankunata ruwayman churaspaqa, kasukuchkanchiktaqmi Jehova Diosninchikta. Jesuspa yachachisqankunaqa paymantamriki hamun (Juan 8:28).

8. ¿Imaman hinam ruwasqa kachkan Cristopa kamachikuyninqa?

⁸ Piñapas, hawkam tarikun allin cimientasqa hinaspa allin ruwasqa wasipi yachaspanqa. Chaynallataqmi allin ruwasqa hinaspa sumaq kamachikuykunata kasukuspaqa hawka tarikunchik. Cristom chayna sumaq kamachikuykunata quwarqanchik, paypa kamachikuyninqa kuyakuyman hinam ruwasqa kachkan. ¿Imanasqataq chaynataqa ninchik?

9, 10. (1) ¿Imakuna ruwasqanwanmi Jesusqa qawachirqa runakuna kuyasqanta? (2) ¿Imaynatam payta qatipakuchwan?

⁹ Tukuy imata Jesus runakunapaq kuyakuywan ruwasqanraykum. Chaymi taytanmanta yachachirqa, unquqkunata hampirqa, wakchakunaman mikuykachirqa hinaspa wañuqkunata kawsarichirqa (Mat. 14:14; 15:32-38; Mar. 6:34; Luc. 7:11-15). Tiempon mana haypaptinpas utaq pisipasqa kaspanpas Jesusqa runakunata kuyasqanraykum yanapaq. Runakuna kuyasqantaqa astawanraqmi qawachirqa paykunarayku vidanta quspan (Juan 15:13).

¹⁰ ¿Imatam yachachiwanchik? Jesustaqa qatipakuchwanmi allinninchik maskanamantaqa hukkunapa allinninta maskaspa, hinaspa yachasqanchik lawpi runakunata llakipayarispa. Paykunata llakipayarisqanchikrayku Diosmanta willakuspaqa Cristopa kamachikuynintam kasukuchkanchik.

11, 12. (1) ¿Imaynatam yachanchik runakunata Jehova Dios kuyasqanmanta? (2) ¿Imata ruwaspam Jehova Diosta qatipakuchwan?

¹¹ Jehova Dios kuyakuqllaña kasqanta, kikin Jesus qawachisqanraykum. Jesusmi yachachirqa Jehova Dios runakunata pichinkuchakunamantapas aswan kuyawasqanta (Mat. 10:31). Nirqataqmi pipas huchanmanta wanakuspan llaqtanman kutimunanta Jehova Dios munasqanta (Luc. 15:7, 10). Chaymantapas nirqam, taytan runakunata kuyasqanrayku wañunanpaq payta kachamusqanta (Juan 3:16).

¹² ¿Imatam yachachiwanchik? Jehova Diosta qatipakunanchikpaqmi. ¿Imaynatam chayta ruwachwan? (Efes. 5:1, 2). Iñiqmasinchikkunata kuyaspanchikmi, hinaspa chinkasqa oveja hina kaqkunata Diospa llaqtanman kutimuptinku kuyakuywan chaskiykuspanchikmi (Sal. 119:176). Iñiqmasinchikkuna kuyasqanchiktaqa qawachinchiktaqmi, sasachakuypi tarikuptinku yanapaykuspanchik (1 Juan 3:17). Arí, iñiqmasinchikkunata kuyakuywan yanapaykuspaqa Cristopa kamachikuyninkunatam kasukuchkanchik.

13, 14. (1) Juan 13:34, 35 nisqanman hinaqa, ¿ima kamachikuytam Jesusqa qurqa, hinaspa imanasqataq “musuq kamachikuytam quykichik” nirqa? (2) ¿Imaynatam kasukunchik kay musuq kamachikuyta?

¹³ Jesus qatiqninkunata kikinkupura kuyanakunankupaq kamachisqanraykum (qaway Juan 13:34, 35). ¿Imaynanpitaq Jesusqa nirqa “musuq kamachikuytam quykichik” nispaqa? Moisespa chaskisqan kamachikuykunapi mana tarikusqanraykum. Jesusqa nirqam pay kuyawasqanchikman hina  ñuqanchikpas kuyanakunanchikpaq. Kikillanchikta kuyakunamantaqa iñiqmasinchikkunatam astawanqa kuyananchik. Kuyaspanchikqa paykunaraykum wañuchwanpas, Jesus hina. Chaypaqqa paykunaraykum tukuy imata ruwananchik.

¹⁴ ¿Imatam yachachiwanchik? Yachachiwanchikmi musuq kamachikuyta kasukunapaq, ¿imaynatam chayta ruwachwan? Iñiqmasinchikkunarayku wañuspanchikmi hinaspa tukuypi yanapaspanchikmi. Yuyaq iñiqmasinchikkunatam yanapaykuchwan huñunakuyman pusaspa, utaq munasqallanchikta ruwanamantaqa hukkunapa allinninta maskaspa. Chaymantapas lasta-parawan sasachakuypi tarikuq iñiqmasinchikkunata yanapaykuqmi richwan. Chaykunata ruwaspaqa Cristopa kamachikuynintam kasukuchkanchik, yanapakuchkanchiktaqmi iñiqmasinchikkuna hawka tarikunankupaqpas.

15-17. (1) ¿Imaynatam Jesusqa qawachirqa allin ruwaq kasqanta? (2) ¿Imaynatam Jesusta qatipakuchwan?

¹⁵ Bibliapa nisqanman hina allin ruwayqa, Jehova Diospa tukuy nisqankunata kasukuymi, chaytaqa ruwana mana pimanpas sayapakuspam. ¿Imanasqataq nichwan Cristopa kamachikuyninqa mana sayapakuspa allin kaqta ruwanapaq kamachikuy kasqanta?

¹⁶ Chaytaqa kikin Jesusmi imayna kawsakusqanwan qawachirqa. Chay tiempo religionpi punta apaqkunam ichaqa, huk law nacionniyuq runakunata, chakrallapi llamkakuq runakunata hinaspa warmikunataqa llumpayta chiqniqku. Jesusmi ichaqa mana pitapas chiqniqchu nitaqmi pimanpas sayapakuqchu (Mat. 8:5-10, 13). Payqa taytanmantam willarqa apumanpas wakchamanpas (Mat. 11:5; Luc. 19:2, 9). Payqa warmikunatapas manam mana kaqpaq hinachu hapiq, aswanqa sumaqllata hinaspa kuyakuywanmi rimapayaq, chaynam karqa mana allinpaq hapisqanku kaq warmikunawanpas (Luc. 7:37-39, 44-50).

¹⁷ ¿Imatam yachachiwanchik? Yachachiwanchikmi Jesusta qatipakunapaq, chaynapi mana pimanpas sayapakuspa llapallan uyariy munaq runakunaman Diosmanta willakunapaq. Jehova Diosta yupaychaq qarikunaqa, Jesustam qatipakunku warmikunata kuyakuywan hinaspa sumaqllata rimapayaspanku. Chaynata ruwaspaqa Cristopa kamachikuynintam kasukuchkanchik.

18, 19. ¿Imatam Jesusqa yachachirqa allin ruwaymanta? Hinaspa, ¿imatam chayqa yachachiwanchik?

¹⁸ Qawasuntaq, allin ruwaymanta Jesus ima yachachisqanta. Payqa qatiqninkunatam yachachirqa hukkunapaq allin kaqkunata ruwanankupaq. Chaymi kaynata nirqa: “Imaynam qamkunapas munankichik runamasikichik qamkunapaq imapas ruwananta, chaynatayá qamkunapas paykunapaq ruwaychik”, nispa (Mat. 7:12). Hukkunapaq allin kaqkuna ruwasqanchikqa, ¿imapim tukunqa? Paykunapas ñuqanchikpaqmi allin kaqkunata ruwanqaku. Pipas mana allinta ruwaruwaptinchikqa, ¿imatam ruwasun? Yuyarinanchikmi Jesuspa yachachisqanta. Paymi nirqa ‘tuta-punchaw mañakuqkunata’ taytan uyarisqanta, chaynaqa Jehova Diospa makinpim saqinanchik (Luc. 18:6, 7). Jesuspa nisqanqa chiqapmi, hinaspapas taytanchik Jehova Diosqa allintapunim yachan kay tukupay punchawkunaqa sasallaña kasqanta, chaymantapas tantiasqan tiempopim imatapas ruwanqa allinlla kananchikpaq (2 Tes. 1:6).

¹⁹ ¿Imatam yachachiwanchik? Jesuspa niwasqanchikkunata ruwayman churaspaqa, hukkunapaqmi allin kaqkunata ruwasun. Satanaspa munaychakusqan pachapi pipas mana allinta ruwawaptinchikqa, Jehova Dios  chay mana allinkuna chinkachinanmanta yachasqanchikmi, sunqunchikta tiyaykachin.

20, 21. (1) ¿Imaynam kananku qusakuna hinaspa punta apaqkunaqa? (2) ¿Imaynatam qusakunaqa warminku ancha kuyasqankuta qawachinmanku? (3) ¿Imaynam tayta-mamakunaqa churinkuwan kananku?

²⁰ Kaypi yachasqanchikman hinaqa, Cristopa kamachikuyninqa kuyakuyman hina ruwasqam kachkan. Chaymi qusakunaqa hinaspa punta apaqkunaqa sumaqllata hinaspa kuyakuywan rimananku. Paykunaqa yuyarinankum kuyakuqllaña kanankuta Jesus munasqanta.

²¹ Ayllupi. Qusakunaqa warminkutam kuyananku ‘imaynam Cristopas iñiqkunata kuyasqanman’ hina (Efes. 5:25, 28, 29). Jesus hinam, kuyakuq qusaqa kikinpa munasqanta ruwananmantaqa warminta uyarinan. Wakin qarikunaqa sasachakunkum chayna kaytaqa, ayllunpi warmikunata mana allinpaq hapisqankurayku. Cristopa kamachikuyninman hina kawsakuyta munaqkunam ichaqa, anchata kallpanchakunanku warminkuman kuyakuyninkuta qawachinankupaq. Chayna kallpanchakuq qusataqa warminpas anchatam kuyanqa. Chaymantapas kuyakuq tayta-mamakunaqa, rimasqankuwan utaq ruwasqankuwanqa manam warmankupa sunquntaqa nanachinankuchu (Efes. 4:31). Aswanqa kuyakuyninkuta qawachispankum kusichinanku. Wawa-churinkupas chayna tayta-mamataqa anchatam kuyanqaku.

22. 1 Pedro 5:1-3 nisqanman hinaqa, ¿pipataq ovejankunaqa, hinaspa imaynataq punta apaqkunaqa paykunawan kananku?

²² Iñiqkunawan. Punta apaqkunaqa yuyarinankum, iñiqkunaqa mana paykunapa kasqanta (Juan 10:16; qaway 1 Pedro 5:1-3). Bibliaqa ninmi iñiqkunaqa ‘Diospa ovejankuna’ hinaspa ‘Diospa herencian’ kasqanta. Chaymi  Diosqa munan ovejankunata kuyakuywan rimapayanankuta (1 Tes. 2:7, 8). Chayna punta apaqkunataqa Jehova Diosmi chaskin, iñiqmasinchikkunapas kuyankutaqmi.

23, 24. (1) Pipas hatun huchata ruwaruptinqa, ¿imatam ruwananku punta apaqkunaqa? (2) Punta apaqkunaqa, ¿imaynatam yanapananku huchallikuqta hinaspa huchallikuqpa mana allinta ruwarusqanrayku ñakariq kaqtapas?

²³ Moisespa chaskisqan kamachikuyman hinaqa, punta apaqkunam llaqtamasinkuta Diosman asuykunankupaq yanapaq. Chaymantapas yanapaqkum llaqtamasinku allinlla kawsakunankupaq. Juzgaqkutaqmi runamasinta pipas mana allinta ruwaruptin. Cristopa kamachikuyninman hinañataqmi mana chaynachu. Pipas mana allinta ruwaruptinqa huchanmanta wanakunallankupaqmi yanapanku punta apaqkunaqa. Riqsikunkum llaqtapi autoridadkunalla chay mana allin ruwasqanmanta juzganankupaq kasqanta. Chayraykum autoridadkunaña tantianmanku carcelman churanankupaq utaq manapas (Rom. 13:1-4).

²⁴ Hinaptinqa, ¿imatam punta apaqkunaqa ruwanku pipas hatun huchata ruwaruptinqa? Paykunaqa Diospa palabranman hinam allinta imatapas tantiananku. Yachankum Cristopa kamachikuyninqa kuyakuyman hina ruwasqa kasqanta. Chaymi paykunaqa huchallikuqta huchamanta wanakusqanta qawananku, hinaspa kuyakuywan yanapananku, chaynapi Jehova Dioswan kaqmanta kuyachikunanpaq. Kuyakuywantaqmi yanapanku chay huchallikuqpa mana allinta ruwarusqanrayku ñakariq kaqtapas.

25. ¿Imamantam qatiqnin yachachikuypi yachasun?

²⁵ Kusisqam tarikunchik Cristopa kamachikuyninman hina kawsakuspanchik. Chayman hina kawsakuspanchikqa iñiqmasinchikkunawanmi kusisqa hinaspa hawka kawsakusun. Chayna kaptinpas, kunan punchawkunaqa ‘aswan-aswanraqmi mana allin ruwaqkunaqa’ mirachkan (2 Tim. 3:13). Chayraykum qawan-qawanlla kananchik. Qatiqnin yachachikuypim yachasunchik warmachata pipas abusaruptin Diospa llaqtan ima ruwasqanmanta.