Francia nacionpim nacerqani 1941 watapi. Ñuqaqa anchatam estudiaytaqa gustaq kani, ichaqa anchatam llakikurqani 10 wataypi tuberculosis unquywan unquruspay, chayraykum escuelaymanpas manaña rirqanichu. Doctorkunapas niwarqam pulmonniy mana allin kasqanrayku camallapi kanaypaq. Camallapi kasqayraykum diccionario leeyta qallaykurqani hinaspa universidadpa radionta uyariyta qallaykurqani. Doctorkuna “allinñam kachkanki, escuelamanpas riwaqñam” niykuwaptinkum anchata kusikurqani. Chaymi nirqani: “Doctorkunapa ruwasqanqa suma-sumaqmi”, nispay. Chaymantapunim unquqkunata hampiyta munarqani. Taytay, “hatun kaspayki, ¿ima kaytataq munanki?” nispa niwaptinpas, “doctor kaytam munani” nispam niq kani. Chaymantapacham doctor kanaypaq tukuy imata ruwarqani.

Familiayqa catolicom karqa, ñuqam ichaqa yanqa-yanqallata Diosmantaqa yacharqani. Chaymi Diosmantaqa astawan yachayta munarqani. Universidadpi estudiayta qallaykuspayñam cuentata qukururqani tukuy imapas unanchasqa kasqanmanta.

Yuyachkaniraqmi tulipan waytachata microscopiowan qawasqayta. Chay waytapa celulankuna chiripiwan rupaypi imayna kasqanwanqa anchatam admirakurqani. Admirakurqanitaqmi celula ukunpi citoplasma nisqanku kachiman hinaykuptiki chintisqanwan, yakuman hinaykuptikiñataq wiñasqanwan. Chayna kasqanraykum chay waytachakunaqa chiripipas wayrapipas wiñaq kasqa. Celulakuna imayna kasqanmanta  yachasqaywanmi tukuy imapas mana kikillanmanta rikurimusqanta nirqani.

Doctor kanaypaq iskay wataña estudiachkaspaymi astawanraq yacharurqani Dios kasqantaqa. Yacharurqanim antebrazonchik kasqanrayku makinchikkunawan dedonchikkunapas pukllasqanta. Aychanchikkunawan ankunchikkunapas sumaq ruwasqam kasqa. Ankunchikkunapas tullunchikkunaman laqasqam kasqa. Mana chayna kaptinqa ankunchikkunas tipirunman. Chaykunawanmi yacharurqani runakunaqa mana kikillanchikmanta rikurimusqanchikta, aswanqa unanchasqa kasqanchikta.

Wawakuna imaynata nacesqanwanmi astawanraq cuentata qukurqani unanchasqa kasqanchikmantaqa. Yacharurqanim wiksallapiraq kaq wawaqa, mamanpa samayllanwan kawsasqanta. Chayraykus wiksallapiraq kaq wawapa pulmonchankunaqa manaraq llamkanchu. Nacenanpaqña kaptinsi ichaqa pulmonchankunaqa alistakunña. Wawa naceruspan samayta qallaykuptinñataqsi tukuy imachan llamkayta qallaykun. Corazonchanpi uchkucha wichqakuruptinsi pulmonchankunaman yawar chayayta qallaykun. Chayraqsi pulmonchankunaqa llamkayta qallaykun.

Tukuy kaykunata unanchaqmantam yachayta munarqani, chaymi bibliata leeyta qallaykurqani. Anchatam gustaruwarqa 3.000 wata ñawpaqta Israel runakuna limpio kanankupaq Diospa kamachikuykuna qusqan. Diosmi kamachisqa ispakusqankuta pampanankupaq, mayllakunankupaq, huk rikchaq unquywan unquqkunata sapaqchanankupaq (Lev. 13:50; 15:11; Deut. 23:13). Bibliapiqa tukuy kaykunamantam rimasqaña, yachaysapa runakunam ichaqa chayllaraq yacharurqaku kay pasaq 150 watakunallapiña. Yacharurqanitaqmi warmipas qaripas warmi kayninkupi, qari kayninkupi limpio kanankupaq Dios kamachisqanta (Lev. 12:1-6; 15:16-24). Chaywanmi yacharurqani chay kamachikuykunaqa allinninkupaq kasqanta, hinaspa kasukuqkunataqa Dios bendecisqanta. Chaywanmi ñuqaqa manaña iskayrayarqanichu bibliaqa Diospa palabran kasqanmantaqa, ichaqa Diospa sutintaqa manaraqmi yacharqanichu.

Universidadpi kachkaspaymi Lydie sutiyuq sipasta riqsirurqani. Sunquykuta suwanakuruspaykum 1965 watapi casarakururqaniku. Chaypaqqa estudioytaqa tukuchkarqaniñam. 1971 watapaqqa suqta churiykunamanta, kimsa churiyuqñam karqani. Señorayqa ancha-anchatam yanapawaq llamkayniypipas, warmaykunawanpas.

Clinicayta manaraq kichachkaspaymi hospitalpi kimsa wata llamkarqani. Chaymanta qipallamanmi, consultorioyman chayaramurqa huk runa señoranpiwan. Recetata qusanpaq qillqanay kachkaptinmi, señoran niwarqa: “Amay hinachu kay doctor, amam yawarniyuqta”, nispa. Chaymi nirqani: “¿Imaynanpi?”,  nispay. Payñataqmi niwarqa: “Jehova Diospa testigon kasqaykuraykum”, nispa. Ñuqaqa manam haykaqpas uyarirqanichu Jehova Diospa testigonkuna yawarta mana churachikusqankumantaqa. Chay señoram bibliawan qawachiwarqa, imaynanpi yawarta mana churachikusqankumanta (Hech. 15:28, 29). Chaymantam qusanpiwan willawarqa Jehova Diospa gobiernon wañuytapas, unquytapas, lliw mana allinkunatawan kuskata chinkachinanmanta (Apoc. 21:3, 4). Chaymi nirqani: “¡Qamkunapa niwasqaykichiktaqa warmacha kasqaymantaraqmi yachayta munarqani!”, nispay. Chaymantapas kusisqallañam nirqani: “¡Ñuqaqa runakunata yanapanayraykum doctor kanaypaq estudiarqani!”, nispay. Yachachiwasqanku gustawasqanraykum horay medianta rimarqaniku. Paykuna pasakuptinkuqa manañam catolico hinañachu karqani, chaymantam yacharurqani tukuy imakunata unanchaqpa sutinqa Jehova kasqanta.

Chay testigoqa señoranpiwanmi kimsa kutikama clinicayman hamurqaku. Sapa kuti hamusqankupim huk hora yupayta rimaq kaniku, chaymi aswan allinta parlanaykupaq wasiyman hamunankupaq nirqani. Señoraypas munarqam bibliamanta yachaytaqa, ichaqa catolico kasqanraykum mana munarqachu wakin creenciankunata saqiyta, chayraykum iglesiapi curata invitarqani wasiyman hamunanpaq. Tutakamam iglesiapa creenciankunamanta bibliallawan rimarqaniku. Chaypi rimasqaykuwanmi señorayqa cuentata qukururqa, Jehova Diospa testigonkunaqa chiqapta yachachisqankuta. Chaymantapacham Jehova Diosta kuyanaykupaq anchata kallpanchakurqaniku hinaspam 1974 watapi bautizakurqaniku.

Diospa gobiernon tukuy mana allinkunata chinkachinanta yachasqaymi yanapawarqa astawan Jehova Diospa munayninta puntapi churanaypaq. Señoraypaqwan ñuqapaqqa Jehova Diosta serviymi imamantapas aswan allin karqa. Jehova Diospa kamachisqanman hinam churi-wawaykutapas uywarqaniku. Diostawan runamasinchikkunata kuyasqaykuraykum familiaywanpas huk sunqulla kawsakurqaniku (Mat. 22:37-39).

Churi-wawaykuqa yacharqakum señoraywanqa imapipas chaynallata piensasqaykuta. Churi-wawaykuqa yacharqakum wasiykupiqa, Jesuspa nisqanman hina kawsakusqaykuta. Jesusmi nirqa: “‘Arí’ nispaqa chayman hinayá ruway, ‘manam’ nispapas manam nisqaykiman hinayá  ruway”, nispa (Mat. 5:37). 17 watanpi sipas warmaykum huk kutipi señorayta warmamasinkunawan lluqsinanpaq nirqa, hinaptinmi payqa “manam lluqsiwaqchu” nirqa. Hinaptinmi churiypa huknin amistadnin kaynata nirqa: “Mamayki mana munaptinqa, taytaykitayá niy”, nispa. Warmaymi ichaqa nirqa: “¿Imapaq? Paykunaqa imapipas chaynallatam piensanku”, nispa. Suqta churiykunam cuentata qukurqaku señoraypiwan kuska bibliapi nisqanman hina kawsakusqaykuta. Jehova Diostam anchata agradecekuniku wakin aylluykupas Jehova Diosta servisqankumanta.

Jehova Diosmanta yachasqaymi yanapawarqa imata puntapi churanaypaq, chaywanpas doctor kasqayraykum iñiqmasinchikkunata yanapayta munarqani, chaymi Paris betel wasipi doctor hina yanapakunaypaq ofrecekurqani. Chaymantapas Louviers betel wasipim yanapakurqani. Yaqa 50 watañam betel wasipi yanapakuchkani. Chayna achka wata yanapakusqaypim betel wasipi llamkaqkunawan amistadta ruwarurqaniku. Wakinqa 90 watankupiñam kachkanku. Uyarayarqaniraqmi betelman chayllaraq yaykuq iñiqmasinchik, 20 wata ñawpaqta, maman wachakuptin yanapasqaymanta niykuwaptin.

Jehova Dios runankunata waqaychasqanmantawan imaynata yachachisqanmanta yachasqaymi yanapawarqa astawan payta kuyanaypaq. 1980 watamanta hanaymanmi Diospa llaqtanpi punta apaqkuna tantiarurqaku testigokuna doctorkunawan imaynata rimanankupaq.

Chaymantam 1988 watapi Jehova Diospa llaqtanpi punta apaqkuna qallarichirqaku Servicios de Información sobre Hospitales niqta. Paykunam qallaykuypiqa qawaqku hospitalpi hampichikunapaq yanapakuqkunata, chayqa qallaykurqa Estados Unidos nacionpi Jehova Diospa testigonkuna mana yawarllawan hampichikunankupaqmi. Chaymantam Francia nacionpipas hina chaynallata ruwarqaku. Chaywanmi anchata admirakurqani, Jehova Diosqa serviqninkunataqa unquptinkupas kuyakuywanmi cuidasqa.

Puntamantaraqmi doctor kaytaqa ancha-anchata munaq kani. Chaymantam yacharqani doctor kaspa runakuna hampiymantaqa, Jehova Diosta servinankupaq runamasinchikkuna yanapay aswan allin kasqanta. Jubilakuruspaymi señoraypiwan qanchis chunka horataña Jehova Diosmanta willakuyta qallaykurqaniku. Kunanpas tukuytam ruwaniku atisqaykuman hina Diosmanta willakunaykupaq.

Atisqaytam ruwani unquqkunatapas hinalla yanapaykunaypaq. Ichaqa manam maynaña allin doctorpas chinkachinmanchu unquykunatawan wañuytaqa. Ñuqapas munachkaniñam unquypas, wañuypas lliw mana allinkuna chinkanan punchaw chayamunanta. Chaypim tiempoqa astawanraq kanqa Jehova Diospa tukuy ima unanchasqankunamanta hinaspa cuerponchikpas imayna ruwasqa kasqanmanta astawan yachanaypaq. Arí chaynam, warmachallaraq kaspay munasqayqa ñam cumplikuchkanña. Manam iskayrayanichu allin kawsakuy kayllapiña kasqanmantaqa.